Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và thúc đẩy phát triển Thị trường chứng khoán

Tài liệu Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và thúc đẩy phát triển Thị trường chứng khoán: ... Ebook Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và thúc đẩy phát triển Thị trường chứng khoán

doc101 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1193 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và thúc đẩy phát triển Thị trường chứng khoán, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n I. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK) lµ yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. §Õn nay, hÇu hÕt c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Òu cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®· trë thµnh mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng kinh tÕ cña nh÷ng n­íc theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n: - ThÞ tr­êng chøng kho¸n: TiÕng la tinh lµ BURSA, nghÜa lµ c¸i vÝ ®ùng tiÒn, lµ mét thÞ tr­êng cã tæ chøc vµ ho¹t ®éng cã ®iÒu khiÓn. Theo ch÷ H¸n lµ chøng kho¸n giao dÞch së, së lµ chèn, giao dÞch lµ mua b¸n ®æi ch¸c. - ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ®Þnh nghÜa theo Longman Dictionary of Business English, 1985 nh­ sau: " An organised market where securities are bought and sold under fixed Rules". DÞch ra tiÕng ViÖt cã nghÜa lµ: " Mét thÞ tr­êng cã tæ chøc lµ n¬i c¸c chøng kho¸n ®­îc mua b¸n tu©n theo nh÷ng quy t¾c ®· ®­îc Ên ®Þnh". §Þnh nghÜa nµy ®­a ra mét thuËt ng÷ lµ chøng kho¸n (Securities), cæ phiÕu (Share) vµ tr¸i phiÕu (Bond) còng chÝnh lµ hai d¹ng cña chøng kho¸n. Chøng kho¸n ®­îc kÕt hîp b»ng hai tõ ®ång nghÜa chøng vµ kho¸n ®Òu cã nghÜa b»ng cø (Evidence). Nh×n chung kh¸i niÖm phæ biÕn vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ : ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét níi mµ ë ®ã ng­êi ta mua b¸n, chuyÓn nh­îng, trao ®æi chøng kho¸n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. Tuy nhiªn, trong ®êi sèng kinh tÕ, thuËt ng÷ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· tho¸t ly ®Þnh ban ®Çu vµ cã thªm néi dung míi. ThËt ra, mçi ®Þnh nghÜa chØ cung cÊp ®­îc mét kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã, cßn muèn hiÓu trän vÑn vÊn ®Ò th× ph¶i nghiªn cøu qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi cña nã. Vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû 15 ë t¹i nh÷ng thµnh phè trung t©m bu«n b¸n cña ph­¬ng T©y, c¸c th­¬ng gia th­êng tô tËp t¹i c¸c qu¸n cµ phª ®Ó th­¬ng l­îng viÖc mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ nh­: n«ng s¶n, kho¸ng s¶n, ngo¹i tÖ vµ gi¸ kho¸n ®éng s¶n.... §iÓm ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng cuéc th­¬ng l­îng nµy c¸c th­¬ng gia chØ dïng lêi nãi ®Ó trao ®æi víi nhau, kh«ng cã hµng ho¸, ngo¹i tÖ, gi¸ kho¸n ®éng s¶n hay bÊt cø mét lo¹i giÊy tê nµo. Nh÷ng cuéc th­¬ng l­îng nµy nh»m thèng nhÊt víi nhau c¸c "Hîp ®ång" mua b¸n, trao ®æi thùc hiÖn ngay, kÓ c¶ nh÷ng hîp ®ång cho t­¬ng lai 3 th¸ng, 6 th¸ng hoÆc mét n¨m sau míi thùc hiÖn. Nh÷ng cuéc trao ®æi lóc nµy lóc ®Çu chØ cã mét nhãm nhá, dÇn dÇn sè ng­êi nµy t¨ng lªn. §Õn cuèi thÕ kû 15 "Khu chî riªng" nµy trë thµnh mét "thÞ tr­êng" vµ thêi gian häp chî rót xuèng hµng tuÇn vµ sau ®ã lµ hµng ngµy. Trong c¸c phiªn chî, hä thèng nhÊt víi nhau nh÷ng quy t¾c cho c¸c cuéc th­¬ng l­îng. DÇn dÇn nh÷ng quy ­íc ®· ®­îc tu bæ hoµn thµnh nh÷ng quy t¾c cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi nh÷ng ng­êi tham gia. Tõ ®ã thÞ tr­êng chøng kho¸n b¾t ®Çu h×nh thµnh. Buæi häp ®Çu tiªn cña giai ®o¹n nµy x¶y ra n¨m 1453 trong mét l÷ qu¸n cña gia ®×nh Vanber t¹i Bruges (BØ). Tr­íc l÷ qu¸n nµy cã mét b¶ng hiÖu vÏ h×nh ba tói gia víi mét tõ tiÕng Ph¸p "Bourse", tøc lµ "MËu dÞch tr­êng" hay cßn gäi lµ "Së giao dÞch". "MËu dÞch tr­êng" lµ mét b¶ng hiÖu chung, ba tói da t­îng tr­ng cho ba néi dung cña mËu dÞch tr­êng: mËu dÞch tr­êng hµng ho¸, mËu dÞch tr­êng ngo¹i tÖ vµ mËu dÞch tr­êng gi¸ kho¸n ®éng s¶n. §Õn n¨m 1547, mËu dÞch tr­êng t¹i thµnh phå Bruges bÞ suy sôp khi Bruges mÊt h¼n sù phån vinh v× eo biÓn dÉn tµu bÌ vµo thÞ trÊn bÞ c¸t lÊp mÊt. MËu dÞch tr­êng ®­îc dêi ®Õn h¶i c¶ng Auvers (BØ). MËu dÞch tr­êng Auvers ph¸t triÓn m¹nh vµ tõ kinh nghiÖm cña nã, c¸c mËu dÞch ë c¸c n­íc kh¸c b¾t ®Çu ph¸t triÓn. T¹i London, Ph¸p, ý, §øc vµ B¾c ¢u c¸c mËu dÞch tr­êng kh¸c còng ®­îc thµnh lËp víi Ýt nhiÒu c¶i tiÕn, tuú theo ®iÒu kiÖn cña mçi quèc gia. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, mËu dÞch tr­êng kh«ng cßn phï hîp vµ kh«ng ®ñ søc cho c¸c giao dÞch víi ba néi dung hoµn toµn kh¸c nhau. V× vËy, giao dÞch hµng ho¸ ®­îc t¸ch ra thµnh "khu th­¬ng m¹i", giao dÞch ngo¹i tÖ t¸ch ra thµnh "thÞ tr­êng hèi ®o¸i", giao dÞch gi¸ kho¸n ®éng s¶n t¸ch ra thµnh "thÞ tr­êng chøng kho¸n" vµ c¸c hîp ®ång cho t­¬ng lai ®­îc t¸ch ra thµnh c¸c "thÞ tr­êng t­¬ng lai". Nh­ vËy, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn tõ thÕ kû 15. Sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n còng ®ång thêi víi thÞ tr­êng hèi ®o¸i vµ c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi ®· tr¶i qua nh÷ng b­íc th¨ng trÇm. Thêi k× huy hoµng nhÊt lµ vµo nh÷ng n¨m 1875 - 1913, thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn cïng víi sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Nh­ng ®Õn ngµy 29/10/1929 - ®­îc gäi lµ "ngµy thø n¨m ®en tèi", tøc lµ ngµy më ®Çu cho cuéc khñng ho¶ng thÞ tr­êng chøng kho¸n New York ®· lµm cho thÞ tr­êng chøng kho¸n New York vµ c¸c thÞ tr­êng T©y ¢u, B¾c ¢u vµ NhËt B¶n khñng ho¶ng. Sau thÕ chiÕn thø hai, c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n phôc håi vµ ph¸t triÓn m¹nh. Nh­ng råi "cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh" n¨m 1987, mét lÇn n÷a ®· lµm cho c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi suy sôp, kiÖt quÖ, lÇn nµy hËu qu¶ cña nã rÊt lín vµ nÆng nÒ h¬n cuéc khñng ho¶ng n¨m 1929, nh­ng chØ sau 2 n¨m thÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi l¹i ®i vµo æn ®Þnh, ph¸t triÓn vµ ®· trë thµnh mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng kinh tÕ cu¶ nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung ®· tr¶i qua mét cuéc c¸ch m¹ng thùc sù trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do c¸c biÕn ®éng lín trong bèi c¶nh kinh tÕ, ph¸p lý hoÆc kÜ thuËt. C¸c cuéc c¶i c¸ch cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­: + C¶i c¸ch c¸c chÕ ®é thuÕ nh»m thu hót ng­êi cã tiÒn tÝch luü tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n b»ng c¸ch gi¶m thuÕ thu nhËp ®¸nh vµo c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo c¸c cæ phiÕu. + Thµnh lËp mét thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc: n¨m 1983 ë mét sè n­íc, thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc ®· ®­îc thµnh lËp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tÇm cì trung b×nh cã thÓ tham gia trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­: c¸c ®iÒu kiÖn vÒ hµnh chÝnh vµ tµi chÝnh ®­îc yªu cÇu Ýt h¬n lµ trªn thÞ tr­êng chÝnh thøc. + T¹o ra c¸c h×nh thøc chøng kho¸n míi: mét lo¹t c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh ®· ®­îc x©y dùng ®Ó nh»m ®¸p øng tèt h¬n h×nh thøc tµi trî qua thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¸c nhu cÇu cña c¸c nhµ vay vèn. PhÇn lín c¸c s¶n phÈm míi vÒ chøng kho¸n nµy tån t¹i d­íi h×nh thøc "lai t¹o" b»ng c¸ch tËn dông c¸c lîi thÕ cña mét h×nh thøc ph¸p lý nµo ®ã mµ kh«ng cã c¸c ®iÓm bÊt lîi hoÆc ®Ó kÕt hîp c¸c ­u ®iÓm cña nguån vèn tù cã víi c¸c ­u ®iÓm cña c¸c chøng kho¸n ®¹i diÖn quyÒn cho vay. H×nh thøc t­ vÊn tµi chÝnh nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng thu hót ®­îc ng­êi cã tiÒn tÝch luü. §iÒu ®ã gi¶i thÝch cho tÝnh chÊt ng¾n h¹n hay tÝnh kh¶ dông kÐm cña mét sè lo¹i chøng kho¸n kh«ng h©m mé ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. + HiÖn ®¹i ho¸ thÞ tr­êng vay nî cña Nhµ n­íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n­íc cã thÓ vay vèn trªn c¸c thÞ tr­êng vµ ®Ó gi¶m nhÑ bít chi phÝ, thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c ®· ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ rÊt nhiÒu theo m« h×nh Mü: t¹o ra t­ c¸ch ph¸p nh©n cho c¸c SVT (chuyªn gia vÒ c¸c tÝn phiÕu kho b¹c), kÜ thuËt míi vÒ ph¸t hµnh vµ ®Êu thÇu c¸c tÝn phiÕu, ®ång nhÊt c¸c ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu qua viÖc ph¸t hµnh c¸c OAT (r¸i phiÕu kho b¹c ®ång nhÊt). + §æi míi kÜ thuËt ®Ó t¹o dùng mét c¬ cÊu ®ñ hiÖn ®¹i nh»m ®¸p øng víi sù ph¸t triÓn cña viÖc tµi trî phÝ trung gian ho¸, c¸c chøc n¨ng cña ngµnh kinh doanh thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®­îc tin häc ho¸ m¹nh mÏ. Hai c¶i c¸ch lín nhÊt vÒ kÜ thuËt mét mÆt liªn quan ®Õn sù giao dÞch (front-office)vµ mÆt kh¸c liªn quan ®Õ viÖc xö lý hµnh chÝnh c¸c nghiÖp vô giao dÞch (back-office), t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc l­u th«ng c¸c cæ phiÕu gi÷a c¸c tæ chøc thµnh viªn, th«ng qua c¸c nghiÖp vô chuyÓn kho¶n tõ tµi kho¶n nµy sang tµi kho¶n kh¸c. +Thµnh lËp c¸c thÞ tr­êng biÕn t­íng. N¨m 1986, ë Ph¸p thµnh lËp thÞ tr­êng MATIF, n¨m 1987 thµnh lËp thÞ tr­êng MONEP, c¸c thÞ tr­êng biÕn t­íng nµy ®­îc lËp ra ®Ó t¹o cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ cho c¸c nhµ qu¶n lý hå s¬ chøng kho¸n kh¶ n¨ng phßng ngõa c¸c rñi ro liªn quan ®Õn c¸c biÕn ®éng vÒ cæ phiÕu, tû lÖ l·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. C¸c thÞ tr­êng nµy còng cã môc ®Ých t¨ng vèn kh¶ dông trªn thÞ tr­êng giao ngay qua c¸c kh¶ n¨ng kinh doanh chªnh lÖch gi¸. Lµ c¸c thÞ tr­êng thùc sù trong thêi ®¹i míi, c¸c thÞ tr­êng nµy ®· thóc ®Èy viÖc hiÖn ®¹i ho¸ giíi tµi chÝnh vµ tham gia vµo vµo cuéc chiÕn giµnh ng«i b¸ chñ tµi chÝnh ë ch©u ¢u. II. Vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Sù t¹o lËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cô thÓ: 1. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c«ng cô khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt kiÖm vµ sö dông nguån vèn tiÕt kiÖm vµo c«ng cuéc ®Çu t­ Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, vèn ph¶i ®­îc huy ®éng tõ mäi tÇng líp d©n c­ vµ nguån vèn nµy th­êng rÊt ph©n t¸n nªn cÇn cã nh÷ng ®Þnh chÕ ®Æc biÖt ®Ó thùc hiÖn viÖc thu hót nguån vèn nµy. Vai trß cña ng©n hµng lµ thu hót vèn vµ b¶o ®¶m sù an toµn tiÒn ký göi cña c¸ nh©n còng nh­ cña c¸c ®¬n vÞ vµ trong qu¸ tr×nh ®ã ng©n hµng cã thÓ sö dông mét tû lÖ nhÊt ®Þnh sè tiÒn ký göi ®ã ®Ó cho vay hay ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao. Ng©n hµng ho¹t ®éng nh»m môc tiªu lîi nhuËn nh­ng còng ph¶i ®¶m b¶o mäi nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng cho nªn ng©n hµng cÇn ph¶i c©n nh¾c gi÷a lîi nhuËn vµ thanh kho¶n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã chæ dùa v÷ng ch¾c lµ ng©n hµng Trung ­¬ng. §Þnh chÕ cho vay sau cïng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c ng©n hµng ®Ó huy ®éng vµ cÊp tÝn dông cho c¸c c¸ nh©n hay ®¬n vÞ cã nhu cÇu. Víi sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, mét hÖ thèng thø hai khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ cña d©n chóng còng nh­ nh÷ng ®Þnh chÕ cã kh¶ n¨ng huy ®éng hay thu hót nguån trªn cña d©n chóng nh­: Quü h­u bæng, c«ng ty b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thu hót nguån vèn lín cho c¶ khu vùc t­ còng nh­ khu vùc c«ng. Nguån vèn nµy ph¶i do thÞ tr­êng chøng kho¸n thu hót, nh­ng chÝnh nhê cã thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ ho¹t ®éng cña nã, c¸ nh©n vµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh míi ®Çu t­, v× ng­êi ta biÕt r»ng thanh kho¶n cã thÓ ®¶m b¶o khi cã nhu cÇu. 2. ThÞ tr­êng chøng kho¸n huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp. Tr­íc ®©y, khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a h×nh thµnh, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®Òu lÖ thuéc vµo ng©n hµng ®Ó cã vèn ho¹t ®éng cã nghÜa lµ ph¶i ®i vay víi l·i suÊt biÕn ®æi tuú theo thÞ tr­êng. Ngµy nay, t¹i hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ còng nh­ Nhµ n­íc ®· huy ®éng vèn trùc tiÕp tõ c¸c nguån tiÕt kiÖm b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu. Nhê cã thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ c¸c nhµ trung gian, c¸c nhµ m«i giíi, c¸c nhµ b¶o l·nh cæ phiÕu cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ cã thÓ ph¸t hµnh b¸n réng r·i trong c«ng chóng ®Ó huy ®éng vèn. Do ®ã ®­îc ®¶m b¶o vµ ®­îc sö dông l©u dµi. Cµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cæ phiÕu cµng cã gi¸. §¬n vÞ kinh tÕ kh«ng ph¶i lo l¾ng vÒ thêi gian hoµn tr¶ nh­ ®i vay ng©n hµng vµ còng kh«ng ph¶i bËn t©m vÒ gi¸ trÞ cæ phiÕu lªn xuèng. VÒ phÝa ChÝnh phñ còng cã thÓ huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n nh­ c«ng khè phiÕu hay tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc, còng cã thÓ sö dông tËp ®oµn b¶o l·nh ph¸t hµnh hay th«ng qua ng©n hµng Trung ­¬ng. C¸c lo¹i c«ng khè phiÕu cña ChÝnh phñ lµ mét c«ng cô phæ biÕn ®Ó huy ®éng nguån vèn cÇn thiÕt cho chi tiªu vµ ®Çu t­ cña ChÝnh phñ thay v× ph¶i sö dông biÖn ph¸p ph¸t hµnh tiÒn tÖ dÔ dÉn tíi l¹m ph¸t. Kh«ng cã thÞ tr­êng chøng kho¸n th× Nhµ n­íc vÉn ph¸t hµnh ®­îc chøng kho¸n nh­ng cã thÞ tr­êng chøng kho¸n th× Nhµ n­íc b¸n ®­îc mét c¸ch dÔ dµng h¬n.V× c«ng khè phiÕu cña ChÝnh phñ còng lµ mét lo¹i chøng kho¸n chuyÓn nh­îng ®­îc, nªn khi cÇn tiÒn chñ së h÷u cã thÓ ®­a nã ra b¸n t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. D©n chóng th­êng thÝch c¸c lo¹i c«ng tr¸i v× ®­îc l·i suÊt æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o thu håi vèn khi ®¸o h¹n. Nã thÝch hîp víi c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng thÝch m¹o hiÓm, kh«ng chÊp nhËn rñi ro cao. 3. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c«ng cô lµm gi¶m ¸p lùc l¹m ph¸t Ng©n hµng Trung ­¬ng víi vai trß ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ. Khi xuÊt hiÖn hiÖn t­îng l¹m ph¸t, ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ ®­a ra b¸n c¸c lo¹i kú phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n víi l·i suÊt cao ®Ó thu hót bít sè tiÒn ®ang l­u th«ng vÒ. Víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch b»ng l·i suÊt vµ b¶o ®¶m chi tr¶, d©n chóng sÏ s½n sµng mua kú phiÕu ng©n hµng vµ tõ ®ã sÏ lµm gi¶m ¸p lùc l¹m ph¸t 4. ThÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o thãi quen vÒ ®Çu t­ Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu cã thÓ trë thµnh nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trë thµnh nh÷ng ng­êi chñ së h÷u mét phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng chøng kho¸n, víi c¬ së ph¸p lý hoµn chØnh vµ bä m¸y qu¶n lý h÷u hiÖu, sÏ lµ m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ c¸c lo¹i chøng kho¸n còng nh­ mäi nghiÖp vô mua b¸n ë thÞ tr­êng thø cÊp. Víi sù phæ biÕn vµ h­íng dÉn réng r·i, ng­êi d©n sÏ sö dông nguån tiÕt kiÖm cña m×nh ®Ó mua cæ phiÕu hay chøng kho¸n víi niÒm tin vÒ l¬Þ nhuËn hay tiÒn l·i b¶o ®¶m. DÜ nhiªn lµ c¸c nhµ trung gian vµ m«i giíi ph¶i lµm tèt vai trß trung gian cña m×nh ®Ó cho c¸c nhµ ®Çu t­ riªng lÎ cã ®­îc c¸c th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®· hoÆc ®ang chuÈn bÞ ph¸t hµnh cæ phiÕu. Nguån tiÕt kiÖm quan träng nµy nÕu kh«ng cã thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ tiÕp tôc n»m yªn d­íi d¹ng cÊt tr÷ kh«ng sinh lêi cho b¶n th©n ng­êi tiÕt kiÖm vµ còng ch¼ng ®ãng gãp g× cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ch¼ng nh÷ng khuyÕn khÝch ®Çu t­ mµ cßn lµ n¬i t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn mäi sù mua b¸n ®­îc dÔ dµng khi cÇn thiÕt. Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng s¬ cÊp cµng trë nªn hÊp dÉn vµ t¹o thãi quen cho mäi ng­êi tham gia vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. 5. ThÞ tr­êng chøng kho¸n gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, do ®ã t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh vµ ®ång ®Òu cña nÒn kinh tÕ Tr­íc hÕt, vèn thõa ë ngµnh nµy sÏ chuyÓn qua ngµnh kh¸c thiÕu vèn nhê vµo viÖc b¸n l¹i c¸c chøng kho¸n ë thÞ tr­êng thø cÊp ®Ó thu håi vèn vµ mua chøng kho¸n míi ë thÞ tr­êng s¬ cÊp hoÆc mua ®i b¸n l¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp ®Ó ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c ngµnh thõa víi ngµnh thiÕu vèn. Hai lµ, vèn ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh th­êng g¾n víi h×nh th¸i tù nhiªn ®· ®Þnh s½n cña c¸c nhµ x­ëng m¸y mãc thiÕt bÞ .v .v nªn rÊt khã chuyÓn h­íng ®Çu t­. Nhê vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ nhµ ®Çu t­ cã thÓ chuyÓn h­íng ®Çu t­ mét c¸ch dÔ dµng, kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua thÞ tr­êng hµng ho¸, thÞ tr­êng tÝn dông mµ b»ng c¸ch b¸n chøng kho¸n ®ã cho ng­êi kh¸c, thu håi vèn b»ng tiÒn, chuyÓn sang mua chøng kho¸n cña ngµnh ®Çu t­ míi. Nhê vµo vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ “tÝnh ú” cña ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt ®· dÔ bÞ ph¸ vì, t¹o ra nh÷ng ®«ng n¨ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Cuèi cïgn lµ vèn ®­îc tËp trung vµo ngµnh nµo cã lîi nhuËn cao ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ g©y nªn hiÖn t­îng thõa vèn cña ngµnh ®ã, song l¹i thiÕu vèn cña ngµnh kh¸c. §Ó b×nh qu©n ho¸ lîi nhuËn cña x· héi, c¸c ngµnh cã lîi nhuËn th©ps hoÆc thiÕu vèn ph¶i chän nhiÒu ph­¬ng c¸ch huy ®éng vèn, trong ®ã cã ph­¬ng c¸ch lµ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu míi. Nhê vµo c¸ch nµy, mét mÆt doanh nghiÖp huy ®éng thªm ®­îc vèn, mÆt kh¸c thu hót thªm ®­îc nh÷ng nhµ ®Çu t­ míi tham gia vµo qu¶n lý doanh nghiÖp. Vèn, nh©n lùc vµ qu¶n lý lµ ®éng lùc cho sù t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së cho c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c ngµnh, do ®ã, chóng ®Èy toµn bé nÒn kinh tÕ chuyÓn ®éng theo h­íng xo¸y tr«n èc. 6. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ kªnh thu hót vèn tõ n­íc ngoµi Nhê vµo trµo l­u quèc tÕ ho¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n quèc gia cho nªn nã cã vai trß nh­ lµ ng­êi dÉn vèn ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo trong n­íc, ®ång thêi dÉn vèn ®Çu t­ trong n­íc ra n­íc ngoµi, nh÷ng n­íc cã c¬ héi vµ m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi h¬n. §Çu t­ vèn vµo ®©u ®Ó kh«ng bÞ mÊt vèn vµ cã lîi nhuËn cao nhÊt lµ vÊn ®Ò c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi rÊt quan t©m. ChÝnh thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ lµ n¬i c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo dâi vµ nhËn ®Þnh ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. 7.ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã vai trß lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n Chóng ta ®· biÕt, kinh tÕ ph¸t triÓn th× lîi nhuËn ®em chia cho c¸c chñ ®Çu t­ t¨ng lªn. Lîi nhuËn t¨ng lµ mét yÕu tè lµm cho gi¸ c¶ chøng kho¸n t¨ng lªn, dung l­îng mua b¸n chøng kho¸n do ®ã còng t¨ng theo. Ng­îc l¹i, kinh tÕ suy tho¸i sÏ dÉn ®Õn sù ho¹t ®éng sót kÐm cña thÞ tr­êng. Nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý th­êng quan s¸t chiÕc phong vò biÓu nµy ®Ó ph©n tÝch vµ dù ®o¸n, ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý kinh tÕ thÝch hîp nh»m th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó t¸c ®éng ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc ng­îc l¹i. Tuy thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ãng vai trã rÊt tÝch cùc trong viÖc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn nh­ng còng chøa ®ùng nh÷ng khÝa c¹nh tiªu cùc, ®Æc biÖt th­êng x¶y ra ë nh÷ng quèc gia ch­a cã hÖ thèng luËt ph¸p hoµn chØnh. Nh÷ng mÆt tiªu cùc ®ã lµ: a) YÕu tè ®Çu c¬: §©y lµ thuËt ng÷ dÔ g©y sù hiÓu lÇm, do ®ã chóng ta cÇn lµm râ 2 kh¸i niÖm: - Ng­êi ®Çu t­ (investor) tøc lµ ®¹i ®¹i ®a sè d©n chóng mua chøng kho¸n, lµ ng­êi mua b¸n chøng kho¸n cïng víi môc ®Ých kiÕm lêi nh­ng qua mét thêi gian nhiÒu n¨m vµ hä muèn th«ng qua c¸c cæ phiÕu ®Ó cïng lµm b¸ chñ nh÷ng c«ng ty lín m¹nh vµ næi danh. - Ng­êi ®Çu c¬ (speculator) th­êng lµ nh÷ng ng­êi nh»m ®Õn lîi Ých ngay tr­íc m¾t. B»ng sù t¸o b¹o cña m×nh, hä chíp lÊy thêi c¬ ®Ó mua hoÆc b¸n chíp nho¸ng c¸c chøng kho¸n, cho nªn hä cßn ®­îc gäi d­íi biÖt danh "nh÷ng kÎ chãng vµo chãng ra" (in and outers). Môc ®Ých cña ng­êi ®Çu c¬ lµ kiÕm lêi th«ng qua viÖc mua vµ b¸n chøng kho¸n chÊp nhËn sù rñi ro miÔn sao cã lîi cho b¶n th©n m×nh lµ ®­îc. YÕu tè ®Çu c¬ ®· t¹o nªn t×nh tr¹ng cung cÇu chøng kho¸n gi¶ t¹o, tõ ®ã g©y nªn sù khan hiÕm hay thõa th·i mét c¸ch gi¶ t¹o, dÉn ®Õn gi¸ c¶ chøng kho¸n sÏ gia t¨ng hoÆc gi¶m sót ®ét ngét lµm rèi lo¹n thÞ tr­êng cã thÓ ®­a ®Õn sù sôp ®æ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Çu c¬ chØ cã h¹i tíi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, do vËy luËt chøng kho¸n cña c¸c quèc gia ®Òu ng¨n cÊm hµnh vi nµy. b) Ngoµi ra trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n còng cã hiÖn t­îng liªn tôc mua cæ phiÕu cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ nµo ®ã ë gi¸ cao vµ b¸n ra cïng lo¹i cæ phiÕu ®ã ë gi¸ thÊp víi môc tiªu lµm ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ cæ phiÕu ®Ó ®Çu c¬. Vµ ®Õn mét lóc nµo ®ã hä sÏ t¨ng gi¸ ®Ó kiÕm lêi cao. c) Phao tin ®ån kh«ng chÝnh x¸c hay th«ng tin lÖch l¹c vÒ ho¹t ®éng cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ nµo ®ã. §iÒu nµy t¹o hËu qu¶ xÊu cho ®¬n vÞ kinh tÕ ®ã, cã thÓ ®em ®Õn t×nh tr¹ng cæ phiÕu ®­îc ®­a ra b¸n å ¹t lµm gi¸ trÞ cæ phiÕu gi¶m ®ét ngét. Nh÷ng ng­êi cã ý ®å xÊu cã thÓ ®øng ra mua c¸c cæ phiÕu ®ã ®Ó khèng chÕ c«ng ty vµ h­ëng mét sè l·i ®¸ng kÓ sau khi tin ®ån ®· ®­îc kiÓm chøng. d) Mua b¸n néi gi¸n: Mét c¸ nh©n nµo ®ã lîi dông th«ng tin cña néi bé trong mét ®¬n vÞ kinh tÕ ®Ó mua, b¸n cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã cã ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ cña cæ phiÕu nÕu th«ng tin ®ã ®­îc phæ biÕn réng r·i. Mua b¸n néi gi¸n ®­îc xem lµ phi ®¹o ®øc vÒ mÆt th­¬ng m¹i, v× ng­êi cã nguån th«ng tin tõ bªn trong sÏ cã mét lîi thÕ kh«ng hîp lý ®èi víi nhµ ®Çu t­ bªn ngoµi ®Ó thu hót lîi vÒ cho riªng m×nh hay tr¸nh lç vµ dÜ nhiªn ®i ng­îc l¹i nguyªn t¾c mäi nhµ ®Çu t­ ®Òu ph¶i cã c¬ héi nh­ nhau. Mua b¸n néi gi¸n ®­îc xem nh­ lµ vi ph¹m quyÒn lîi chung v× lîi dông nguån th«ng tin tõ bªn trong, ng­êi mua b¸n thu ®­îc lîi nhuËn hay tr¸nh ®­îc lç vµ hËu qu¶ sÏ do nh÷ng ng­êi kh«ng cã ®­îc nguån th«ng tin ®ã g¸nh chÞu. e) Mua b¸n cæ phiÕu ngoµi thÞ tr­êng chøng kho¸n NÕu ®Ó viÖc mua b¸n nµy ®­îc tù do thùc hiÖn sÏ g©y hËu qu¶ khã l­êng v× bé phËn qu¶n lý kh«ng thÓ nµo biÕt ®­îc viÖc nh­îng quyÒn së h÷u cæ phiÕu cña mét ®¬n vÞ nµo ®ã. Mäi sù mua b¸n bªn ngoµi cã kh¶ n¨ng t¹o ¸p lùc cho c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c, thËm chÝ ®­a ®Õn viÖc khèng chÕ hay thay thÕ c¶ l·nh ®¹o cña ®¬n vÞ. Do ®ã, hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Òu quy ®Þnh mäi sù mua b¸n cæ phÇn ®· ®¨ng ký víi thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. NÕu kh«ng quy ®Þnh nh­ vËy th× mäi sù l¹m dông trong viÖc mua b¸n vµ chuyÓn nh­îng cã thÓ x¶y ra kh¶ n¨ng t¹o ¶nh h­ëng xÊu ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cã liªn quan. III. Hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 1. Ph©n lo¹i chøng kho¸n Còng t­¬ng tù nh­ thÞ tr­êng th­¬ng m¹i, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng hèi ®o¸i... mçi lo¹i thÞ tr­êng cã mét lo¹i ®èi t­îng (c«ng cô) giao dÞch riªng. §èi t­îng giao dÞch cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ chøng kho¸n. Chøng kho¸n lµ nh÷ng chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ së h÷u chøng kho¸n ®èi víi tµi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh (NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11-7-1998) Tuú thuéc vµo tiªu thøc mµ ta lùa chän, sÏ cã mét c¸ch ph©n lo¹i chøng kho¸n t­¬ng øng, ch¼ng h¹n nh­: 1.1. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña chøng kho¸n Chia chøng kho¸n thµnh 3 lo¹i: - Chøng kho¸n vèn (Equity Securities): lµ mét chøng tõ hay bót to¸n x¸c nhËn quyÒn së h÷u vµo phÇn vèn cña c«ng ty ph¸t hµnh ra nã, tøc lµ c¸c lo¹i cæ phiÕu. - Chøng kho¸n nî (Debt Securities): lµ mét chøng tõ hay bót to¸n x¸c ®Þnh quyÒn chñ nî cña ng­êi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi ng­êi ph¸t hµnh, tøc lµ nãi ®Õn c¸c lo¹i tr¸i phiÕu - C¸c chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n hay cßn gäi lµ chøng tõ ph¸i sinh 1.2. C¨n cø theo tiªu chuÈn ph¸p lý Chøng kho¸n cã 2 lo¹i: - Chøng kho¸n v« danh (Bearter Securities): lµ lo¹i chøng kho¸n kh«ng ghi râ hä tªn chñ së h÷u. ViÖc chuyÓn nh­îng lo¹i chøng kho¸n nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng thñ tôc ®¨ng ký t¹i c¬ quan ph¸t hµnh, ®«i khi ®ßi hái ph¶i cã sù chÊp nhËn tr­íc. - Chøng kho¸n ký danh (Nominal/Registered Securities): lµ lo¹i chøng kho¸n cã ghi râ hä tªn chñ së h÷u. ViÖc chuyÓn nh­îng lo¹i chøng kho¸n nµy ®­îc thùc hiÖn t¹i c¬ quan ph¸t hµnh, ®«i khi ®ßi hái cã sù chÊp nhËn tr­íc. 1.3. C¨n cø vµo tÝnh chÊt tµi chÝnh Chøng kho¸n cã hai lo¹i: - Chøng kho¸n cã lîi tøc cè ®Þnh (Fixed Income Securities): lµ lo¹i chøng kho¸n cã x¸c ®Þnh tû lÖ l·i cô thÓ ph¶i tr¶ cho ng­êi së h÷u khi ®Õn h¹n. Th«ng th­êng, lo¹i nµy vèn vµ l·i ®­îc hoµn tr¶ khi ®¸o h¹n, ch¼ng h¹n nh­: c¸c lo¹i tr¸i phiÕu, cæ phiÕu ­u ®·i.... - Chøng kho¸n cã lîi tøc kh«ng cè ®Þnh (Variable Income Securities): lµ lo¹i chøng kho¸n cã x¸c ®Þnh tr­íc tû lÖ l·i ®­îc h­ëng. Lo¹i nµy tû lÖ lîi tøc cao hay thÊp tuú thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty, ch¼ng h¹n nh­: cæ phiÕu th­êng. 2. Cæ phiÕu (Stock/Share) 2.1. Kh¸i niÖm cæ phiÕu Cæ phiÕu lµ lo¹i chøng th­ x¸c nhËn sù gãp vèn vµ quyÒn së h÷u phÇn vèn cña mét cæ ®«ng ®èi víi mét doanh nghiÖp cæ phÇn. Hay nãi c¸ch kh¸c, cæ phiÕu lµ giÊy chøng nhËn viÖc ®Çu t­ vèn vµo c«ng ty cæ phÇn. Cæ ®«ng lµ ng­êi cã cæ phÇn thÓ hiÖn b»ng cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ phÇn ®ãng gãp ®Ó cïng lµm chñ së h÷u c«ng ty. Lo¹i cæ phiÕu ra ®êi ®Çu tiªn lµ lo¹i cæ phiÕu cã ghi tªn ng­êi së h÷u, ®­îc gäi lµ cæ phiÕu ký danh. H×nh thøc nµy cã nh­îc ®iÓm lµ khi muèn chuyÓn nh­îng cho ng­êi kh¸c ph¶i ®­îc héi ®ång qu¶n trÞ cho phÐp. §iÒu ®ã ®· lµm trë ng¹i ®Õn viÖc l­u th«ng cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Õn thÕ kû 18 cæ phiÕu v« danh ra ®êi vµ sang thÕ kû 19 cæ phiÕu v« danh gÇn nh­ hoµn toµn thay thÕ cho cæ phiÕu ký danh. Cæ phiÕu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - Cæ phiÕu lµ giÊy chøng nhËn sù hïn vèn vµo c«ng ty cæ phÇn. - Cæ phiÕu kh«ng cã kú h¹n, nã tån t¹i cïng víi sù tån t¹i cña c«ng ty ph¸t hµnh ra nã. - Cæ phiÕu cã thÓ ®­îc ph¸t hµnh lóc thµnh lËp c«ng ty hoÆc lóc c«ng ty cÇn gãp thªm vèn ®Ó më réng quy m«, hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt. - Ng­êi së h÷u cæ phiÕu (th­êng) ®­îc quyÒn nhËn lîi tøc cæ phiÕu (hay cßn gäi lµ cæ tøc - Dividend) kh«ng cè ®Þnh mµ phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. - Ng­êi mua cæ phiÕu lµ ng­êi chñ së h÷u mét phÇn tµi s¶n cña c«ng ty t­¬ng øng víi sè vèn gãp, do ®ã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vÒ lç l·i, ph¸ s¶n cña c«ng ty vµ ®­îc quyÒn ®Çu phiÕu còng nh­ biÓu quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng ty ë ®¹i héi cæ ®«ng. - Ng­êi mua cæ phiÕu ®­îc quyÒn chuyÓn nh­îng, biÕu, tÆng cæ phiÕu cho ng­êi kh¸c. - Ng­êi mua cæ phiÕu cã quyÒn tham gia kiÓm so¸t sæ s¸ch cña c«ng ty khi cã lý do chÝnh ®¸ng. - Ng­êi mua cæ phiÕu cã quyÒn ®­îc chia phÇn tµi s¶n cßn l¹i khi c«ng ty bÞ ph¸ s¶n. - ThÞ gi¸ cæ phiÕu: lµ gi¸ mua ®i b¸n l¹i cña cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng. ThÞ gi¸ cæ phiÕu kh«ng phô thuéc vµo mÖnh gi¸ mµ nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty, phô thuéc vµo yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. 2.2. C¸c lo¹i cæ phiÕu C¨n cø vµo quyÒn lîi cæ ®«ng, cæ phiÕu ®­îc chia lµm 2 lo¹i: a) Cæ phiÕu th­êng (Common Stocks) §©y lµ lo¹i cæ phiÕu cã ®Æc ®iÓm lµ lîi tøc cña nã phô thuéc vµo møc lîi nhuËn thu ®­îc cña c«ng ty, tøc lµ c«ng ty kh«ng cã ®Þnh møc sè l·i sÏ ®­îc chia vµo cuèi niªn ®é quyÕt to¸n. Ng­êi mua cæ phiÕu th­êng coi nh­ chÊp nhËn rñi ro, "lêi ¨n, lç chÞu". Mçi cæ phiÕu th­êng thÓ hiÖn quyÒn lîi së h÷u cña cæ ®«ng trong c«ng ty. Sè l­îng cæ phiÕu mµ cæ ®«ng n¾m gi÷ cµng nhiÒu th× quyÒn lîi së h÷u cña anh ta trong c«ng ty cµng lín. Cæ phiÕu th­êng cã mét sè ®Æc ®iÓm nh­ sau - Kh«ng quy ®Þnh tØ suÊt cæ tøc mµ cæ ®«ng ®­îc h­ëng. ViÖc chia l·i cho cæ ®«ng th­êng ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c lêi ¨n, lç chÞu - ChØ ®­îc chia l·i sau khi doanh nghiÖp ®· tr¶ tr¸i tøc, cæ tøc ­u ®·i - Thêi h¹n cña cæ phiÕu th­êng lµ v« h¹n, nã phô thuéc vµo thêi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp - Cæ ®«ng ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi nh­ quyÒn bÇu cö, quyÒn ­u tiªn mua tr­íc, quyÒn nhËn cæ tøc, quyÒn së h÷u tµi s¶n cña doanh nghiÖp, quyÒn b×nh ®¼ng víi vèn dù tr÷ cña doanh nghiÖp, quyÒn b¸n, chuyÓn nh­îng, trao ®æi cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng quyÒn hoµn vèn ®Ó nhËn c¸c chøng kho¸n kh¸c. b) Cæ phiÕu ­u ®·i (Preferred Stocks) Cæ phiÕu nµy cßn ®­îc gäi lµ cæ phiÕu ®Æc quyÒn, lµ lo¹i cæ phiÕu ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn ­u tiªn: - §­îc h­ëng mét møc l·i cæ phÇn riªng biÖt cã tÝnh cè ®Þnh hµng n¨m. Th«ng th­êng lo¹i cæ tøc nµy ®­îc in trªn tê cæ phiÕu. - §­îc ­u tiªn chia l·i cæ phÇn tr­íc lo¹i cæ phiÕu th­êng. - §­îc ­u tiªn ph©n chia tµi s¶n cßn l¹i cña c«ng ty khi c«ng ty ph¸ s¶n tr­íc lo¹i cæ phiÕu th­êng. Tuy nhiªn, kh«ng gièng cæ phiÕu th­êng, ng­êi mua cæ phiÕu ­u ®·i th«ng th­êng kh«ng ®­îc quyÒn bá phiÕu ®Ó bÇu ra héi ®ång qu¶n trÞ, ban kiÓm so¸t c«ng ty, kh«ng cã quyÒn tham gia qu¶n lý c«ng ty. Gièng nh­ cæ phiÕu th­êng, cæ phiÕu ­u ®·i cã thÓ cã mÖnh gi¸ hoÆc kh«ng cã mÖnh gi¸. ë ®©y, mÖnh gi¸ còng kh«ng cã mèi liªn quan trùc tiÕp ®Õn gi¸ thÞ tr­êng. NÕu mét cæ phiÕu ­u ®·i cã mÖnh gi¸ th× cæ tøc cã thÓ ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi hoÆc theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn mÖnh gi¸. Tuy nhiªn, nÕu cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng cã mÖnh gi¸, th× cæ tøc sÏ c«ng bè tÝnh theo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi. Th«ng th­êng, mét c«ng ty cæ phÇn chØ ph¸t hµnh mét lo¹i cæ phiÕu th­êng, nh­ng c«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i. Cæ phiÕu ­u ®·i cã c¸c lo¹i sau: - Cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng tÝch luü (Non-Cumulative Preferred) lµ lo¹i cæ phiÕu ®­îc h­ëng mét kho¶n l·i cæ phÇn ­u ®·i cè ®Þnh. §«i khi, cã n¨m c«ng ty lµm ¨n kh«ng thµnh c«ng, c«ng ty kh«ng cã tiÒn ®Ó tr¶ c¸c kho¶n l·i cæ phÇn ­u ®·i nµy. NÕu ®· tho¶ thuËn tr­íc, c«ng ty bá lu«n kho¶n l·i cæ phÇn ph¶i tr¶ nµy. - Cæ phiÕu ­u ®·i tÝch luü (Commulative Preferred Stocks) lµ l·i cæ phiÕu ­u ®·i ®­îc h­ëng mét kho¶n l·i cæ phÇn cè ®Þnh. Nh­ng trong tr­êng hîp c«ng ty lµm ¨n kh«ng thµnh c«ng, n¨m nay c«ng ty kh«ng cã l·i ®Ó tr¶ l·i cæ phÇn ­u ®·i hoÆc tr¶ kh«ng ®ñ, th× sè l·i nî ®ã ®­îc ghi cho n¨m sau vµ sÏ ®­îc tr¶ gép lu«n céng víi l·i cæ phÇn n¨m tíi hay sÏ tr¶ vµo mét n¨m nµo ®ã mµ c«ng ty cã ®ñ tiÒn tr¶. NÕu nî l·i cæ phÇn kÐo dµi nhiÒu n¨m, c«ng ty sÏ ph¶i dµnh tiÒn l·i khi cã ®­îc ®Ó ­u tiªn tr¶ cho nh÷ng kho¶n nµy tr­íc, sè cßn l¹i míi chia cho cæ phiÕu th«ng th­êng. - Cæ phiÕu ­u ®·i dù phÇn (Participating Preferred Stocks): §Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­, ®«i khi mét c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh cæ phiÕu ­u ®·i tham dù chia phÇn. §©y lµ lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i mµ cæ ®«ng ®­îc h­ëng mét phÇn lîi tøc phô tréi theo quy ®Þnh khi c«ng ty lµm ¨n cã l·i cao. - Cæ phiÕu ­u ®·i hoµn vèn (Redeemable Preferred Stock) lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp dµnh cho c¸c cæ ®«ng ­u ®·i quyÒn ®­îc hoµn vèn tr­íc cæ ®«ng th­êng khi doanh nghiÖp cã chñ tr­¬ng hoµn vèn. - Cæ phiÕu ­u ®·i cã quyÒn chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu th­êng (covertible preferred stocks): lµ lo¹i cæ phiÕu cho phÐp chñ së h÷u ®­îc chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu th­êng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ theo mét tû gi¸ chuyÓn ®æi nhÊt ®Þnh (®· ghi râ trong cæ phiÕu). Lo¹i nµy rÊt ®­îc c¸c cæ ®«ng ­u chuéng tõ thËp niªn 50 trë ®i. Gi¸ c¶ cña lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i chuyÓn ®æi ®­îc dao ®éng nhiÒu h¬n c¸c cæ phiÕu kh¸c v× nã lu«n g¾n liÒn víi cæ phiÕu th«ng th­êng. NÕu c«ng ty thµnh ®¹t gi¸ trÞ cæ phiÕu th«ng th­êng gia t¨ng trªn thÞ tr­êng th× gi¸ cæ phiÕu ­u ®·i chuyÓn ®æi ®­îc thµnh cæ phiÕu th­êng vµ ng­îc l¹i. - Cæ phiÕu ­u ®·i thu håi (Callable Preferred Stocks) lµ lo¹i cæ phiÕu mµ doanh nghiÖp cã quyÒn thu håi (Call back) cæ phiÕu hoÆc lµ tr¶ l¹i vèn cho cæ ®«ng hoÆc lµ ®æi lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i kh¸c cã møc cæ tØ suÊt cæ tøc phï hîp víi l·i suÊt chiÕt khÊu trªn thÞ tr­êng. - Cæ phiÕu ­u ®·i ®¶m b¶o (Guaranteed Preferred Stocks) lµ lo¹i cæ phiÕu ®­îc mét ng­êi kh¸c ®øng ra cam kÕt b¶o l·nh thanh to¸n nÕu nh­ doanh nghiÖp ph¸t hµnh kh«ng thanh to¸n ®­îc. Ng­êi b¶o l·nh nµy th­êng lµ C«ng ty b¶o l·nh, Ng©n hµng, c«ng ty chøng kho¸n hoÆc c«ng ty b¶o hiÓm tÝn dông - Cæ phiÕu h­ëng thô (Redeemable Stocks) lµ cæ phiÕu kh«ng vèn do doanh nghiÖp ph¸t hµnh cho c¸c cæ ®«ng ®­îc hoµn vèn cña cæ phiÕu th­êng hoÆc cæ phiÕu ­u ®·i. Cæ phiÕu h­ëng thô th­êng lµ cæ phiÕu ghi danh. Cæ ®«ng còng ®­îc quyÒn ph©n chia lîi nhuËn cña doanh nghiÖp nÕu nh­ doanh nghiÖp vÉn cßn lîi nhuËn gi÷ l¹i ch­a tin. MÆc dï ®· ®­îc doanh nghiÖp hoµn vèn, nh­ng cæ ®«ng cæ phiÕu h­ëng thô vÉn ®­îc h­ëng c¸c quyÒn nhÊt ®Þnh ®Æc biÖt lµ quyÒn biÓu quyÕt. C¨n cø quyÒn tham gia bá phiÕu biÓu quyÕt trong ®¹i héi cæ ®«ng cã ba lo¹i cæ phiÕu sau: - Cæ phiÕu ®¬n phiÕu: lµ lo¹i cæ phiÕu ®­îc ph©n bæ mçi cæ phiÕu lµ mét phiÕu bÇu(Voting). Lo¹i cæ phiÕu nµy dïng cho c¸c doanh nghiÖp Ýt cæ ®«ng, bëi v×, tÊt c¶ c¸c cæ ®«ng ®Òu cã thÓ vµ cã ®iÒu kiÖn tham dù §¹i héi cæ ®«ng ®Çy ®ñ. - Cæ phiÕu ®a phiÕu : lµ lo¹i cæ phiÕu dïng cho doanh nghiÖp nhiÒu cæ ®«ng. C¸c cæ ®«ng kh«ng thÓ vÒ tham dù §¹i héi ®ång ®Ó bá phiÕu c¸c vÊn ®Ò quan träng cña ®¹i héi. §¹i héi ®ång cæ ®«ng ®­îc thùc hiÖn trªn hai cÊp: cÊp c¬ së vµ cÊp trung ­¬ng. - Cæ phiÕu l­ìng phiÕu: lµ cæ phiÕu mµ cæ ®«ng cña cæ phiÕu nµy th­êng ®­îc ph©n bæ hai phiÕu bÇu. Doanh nghiÖp ph¸t hµnh lo¹i cæ phiÕu nµy th­êng cã Ýt cæ ®«ng. QuyÒn l­ìng phiÕu nµy th­êng dµnh cho c¸c cæ ®«ng cã uy tÝn, cã danh phËn trong x· héi hoÆc trong ngµnh chuyªn m«n mµ d._.oanh nghiÖp ®ã ®ang kinh doanh. 3. Tr¸i phiÕu (bond) Tr¸i phiÕu hay cßn gäi lµ chøng kho¸n nî lµ chøng th­ x¸c nhËn mét h×nh thøc vay m­în, mét kho¶n nî cña ng­êi ph¸t hµnh ra nã, trong ®ã ng­êi vay (borrower) cam kÕt sÏ thanh to¸n vµo mét thêi h¹n x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai. Tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh ë c¸c thÞ tr­êng vèn kh¸c nhau bëi c¸c tæ chøc c«ng céng nh­: c¸c tæ chøc ®a quèc gia, chÝnh phñ hay c¸c c«ng ty. 3.1. Tr¸i phiÕu doanh nghiÖp (corporate bonds) Tr¸i phiÕu doanh nghiÖp lµ mét chøng th­ x¸c nhËn mét kho¶n vay nî cña doanh nghiÖp ®èi víi ng­êi cho doanh nghiÖp vay trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, doanh nghiÖp sÏ hoµn tr¶ l·i vay vµ hoµn vèn trong h¹n hoÆc ®Õn h¹n vay quy ®Þnh trªn tr¸i phiÕu ®ã. Nh­ vËy, môc ®Ých cña tr¸i phiÕu doanh nghiÖp lµ huy ®éng vèn ®i vay hoÆc t¨ng vèn ®i vay cña doanh nghiÖp. Tr¸i phiÕu c«ng ty cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : - Tr¸i phiÕu cã thêi gian ®¸o h¹n. Khi ®Õn thêi ®iÓm ®¸o h¹n ng­êi së h÷u chñ tr¸i phiÕu ®­îc hoµn tr¸i. - Tr¸i phiÕu cã lîi tøc cè ®Þnh, tiÒn l·i ph¶i tr· cho chñ tr¸i phiÕu kh«ng thuéc vµo møc lîi nhuËn cña c«ng ty. - Chñ tr¸i phiÕu th­êng kh«ng cã quyÒn ®Êu phiÕu. Tuy nhiªn, nÕu lµ tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu th­êng d­íi mét ®iÒu nµo ®ã, chñ tr¸i phiÕu cã thÓ gi÷ vai trß cña ng­êi cæ ®«ng thay v× ng­êi chñ nî. - Tr¸i phiÕu ®em l¹i cho chñ tr¸i phiÕu quyÒn ­u tiªn vÒ ph©n chia lîi nhuËn còng nh­ quyÒn ­u tiªn ph©n chia tµi s¶n khi gi¶i thÓ c«ng ty. - Tù do chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u tr¸i tr¸i phiÕu cho ng­êi kh¸c. C¸c lo¹i tr¸i phiÕu doanh nghiÖp Nhãm tr¸i phiÕu nÒn(Basic Bond) C¨n cø vµo danh tÝnh cña tr¸i phiÕu gåm - Tr¸i phiÕu v« danh (Bearer Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu trªn mÆt cña nã kh«ng ghi tªn ng­êi së h÷u, mµ chØ ghi sè seri cña tr¸i phiÕu. - Tr¸i phiÕu ghi danh(Name bond, Registered bond) lµ tr¸i phiÕu trªn mÆt cã ghi tªn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu vµ/hoÆc ghi tªn ng­êi së h÷u trong sæ s¸ch hay phßng ®¨ng ký cña doanh nghiÖp ph¸t hµnh. b) C¨n cø vµo tr¸i phiÕu cã kÌm phiÕu tr¶ l·i hay kh«ng gåm: - Tr¸i phiÕu coupon lµ tr¸i phiÕu cã cuèng l·i (coupon) kÌm theo, trªn ®ã ghi tr¸i suÊt cïng víi thêi h¹n cña tr¸i phiÕu. - Tr¸i phiÕu Zero-coupon lµ lo¹i tr¸i phiÕu hoÆc lµ kh«ng cã phiÕu l·i ®Ýnh kÌm hoÆc lµ kh«ng cã tr¸i tøc. Nhãm tr¸i phiÕu nh¸nh a) C¨n cø vµo ph­¬ng thøc tr¶ l·i cho tr¸i chñ - Tr¸i phiÕu h­ëng l·i tr­íc tøc lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ doanh nghiÖp tr¶ toµn bé tr¸i tøc khi ph¸t hµnh b»ng c¸ch b¸n tr¸i phiÕu thÊp h¬n mÖnh gi¸. - Tr¸i phiÕu h­ëng l·i sau tøc lµ tr¸i phiÕu tr¶ l·i vµ vèn vµo lóc tr¸i phiÕu ®¸o h¹n. Lo¹i nµy cßn ®­îc gäi lµ tr¸i phiÕu gép (Dirty Bond) - Tr¸i phiÕu tr¶ l·i cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n cña tr¸i phiÕu. VÝ dô 6 th¸ng mét lÇn, 1 n¨m mét lÇn. - Tr¸i phiÕu th¶ næi l·i suÊt (Floating Rate Bond) lµ tr¸i phiÕu kh«ng cã tr¸i suÊt cè ®Þnh, nã ®­îc ®iÒu chØnh theo l·i suÊt trªn thÞ tr­êng cho vay. C¨n cø vµo viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã vËt chÊt b¶o ®¶m hay kh«ng - Tr¸i phiÕu kh«ng ®¶m b¶o lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc ®¶m b¶o b»ng uy tÝn cña doanh nghiÖp ph¸t hµnh. Cßn gäi lµ tr¸i phiÕu tr¸n(Naked Bond) - Tr¸i phiÕu ®­îc ®¶m b¶o (Secured Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp. NÕu kh«ng thanh to¸n ®óng h¹n tr¸i chñ cã quyÒn yªu cÇu c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¸t m¹i tµi s¶n ®ã ®Ó thu håi vèn vµ tr¸i phiÕu - Tr¸i phiÕu ®­îc b¶o l·nh (Guaranteed Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc doanh nghiÖp kh¸c ®øng ra b¶o l·nh thanh to¸n tr¸i tøc vµ vèn. - Tr¸i phiÕu tÝn th¸c thÕ chÊp (Collateral Trust Bond) lµ tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh dùa vµo c¸c chøng kho¸n cña doanh nghiÖp kh¸c lµm vËt thÕ chÊp - Tr¸i phiÕu cÇm cè (Mortage Bond) lµ tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh trªn c¬ së vËt cÇm cè cña doanh nghiÖp. VËt cÇm cè th­êng lµ bÊt ®éng s¶n. Ngoµi ra cã mét sè lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c nh­ - Tr¸i phiÕu tµi kho¶n (Book- entry Bond) lµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh b×nh th­êng. - Tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi (Convertible Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu th­êng hoÆc sang tr¸i phiÕu kh¸c, nÕu nh­ ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi. - Tr¸i phiÕu ho¸n ®æi (Exchangable Bond). Lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn sang cæ phiÕu th­êng cña mét doanh nghiÖp kh¸c. - Tr¸i phiÕu thu nhËp (Income Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ viÖc thanh to¸n tr¸i tøc cho tr¸i chñ phô thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã l·i th× chia, kh«ng l·i th× th«i. - Tr¸i phiÕu hoµn vèn (Callable Bond) lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã thÓ bÞ doanh nghiÖp hoµn vèn cho tr¸i chñ tr­íc h¹n. ViÖc hoµn vèn cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo trong thêi h¹n cña tr¸i phiÕu vµ còng cã thÓ quy ®Þnh lµ sau mét thêi h¹n nµo ®ã kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh. Thêi h¹n ®ã gäi lµ thêi h¹n b¶o vÖ chèng hoµn vèn (Period of callable protection). 3.2.Tr¸i phiÕu dµi h¹n kho b¹c (Treasury bonds) Lµ tr¸i phiÕu nî dµi h¹n tõ 5 n¨m ®Õn 30 n¨m hay h¬n n÷a, do kho b¹c ph¸t hµnh khi huy ®éng vèn ®Ó bæ xung quü ng©n s¸ch, lo¹i nµy sÏ ®­îc l­u th«ng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh­ng nãi chung, lo¹i tr¸i phiÕu dµi h¹n Ýt ®­îc ph¸t hµnh, kho b¹c chñ yÕu ph¸t hµnh c¸c lo¹i tÝn phiÕu ng¾n h¹n (d­íi 1 n¨m) ®­îc l­u th«ng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. 3.3. Tr¸i phiÕu ®« thÞ (Municipal bonds). §©y lµ nh÷ng lo¹i tr¸i phiÕu nî dµi h¹n do chÝnh phñ Trung ­¬ng hay chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh nh»m huy ®éng nguån vèn tµi trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ h¹ tÇng nh­ x©y dùng tr­êng häc, tu bæ, ph¸t triÓn xa lé, cÇu c¶ng, phi tr­êng ... kú h¹n tr¸i phiÕu tõ 10 n¨m ®Õn 30 n¨m. C¸c tr¸i phiÕu nµy th­êng ®­îc c¸c ng©n hµng mua khi ®­îc ph¸t hµnh, sau ®ã c¸c ng©n hµng tæ chøc b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng chøng khi¸n thø cÊp cho c¸cc c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c c«ng ty tµi chÝnh, nh÷ng ng­êi cã tµi s¶n chÝnh, nh÷ng ng­êi cã tµi s¶n lín, thu nhËp cao. 3.4. C«ng tr¸i nhµ n­íc (State bonds) §©y lµ lo¹i tr¸i phiÕu dµi h¹n ®Æc biÖt, thêi h¹n tõ 10 n¨m trë lªn ®­îc ph¸t hµnh ®Ó bï ®¾p sù thiªó hôt cña ng©n s¸ch. Lo¹i tÝch tµi s¶n tµi chÝnh nµy, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ lo¹i ®­îc ­a chuéng nhÊt v× hÇu nh­ kh«ng cã rñi ro. MÆt kh¸c, tuy l·i suÊt t­¬ng ®èi thÊt nh­ng sè l·i nµy kh«ng ph¶i chÞu thuÕ. C¸c ®Þnh chÕ nh­ ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty b¶o hiÓm, xÝ nghiÖp lín vµ c¶ c¸ nh©n ®Òu thÝch tham gia mua b¸n lo¹i c«ng cô nµy thÞ tr­êng chøng kho¸n. 4. C¸c chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n (chøng tõ ph¸i sinh) 4.1. Chøng quyÒn (Right Certificate) Chøng quyÒn lµ mét chøng th­ do c«ng ty ph¸t hµnh cho c¸c cæ ®«ng, trong ®ã quy ®Þnh quyÒn cña cæ ®«ng ®­îc mua mét sè l­îng cæ phiÕu míi do c«ng ty ph¸t hµnh theo mét gi¸ quy ®Þnh trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Cæ ®«ng cã thÓ thùc hiÖn quyÒn mua nh­ng còng cã thÓ chuyÓn nh­îng, b¸n quyÒn mua cho mét ng­êi kh¸c ®Ó kiÕm lêi. Chøng quyÒn cã ®Æc ®iÓm lµ ng¾n h¹n tõ 1 tuÇn ®Õn 6 tuÇn, gi¸ ®¨ng ký mua cæ phiÕu (Subscription price) ghi râ trong chøng quyÒn th­êng bÐ h¬n gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu. Th«ng th­êng mçi cæ phÇn hiÖn t¹i ®­îc mét quyÒn, sè quyÒn cÇn cã ®Ó mua mét cæ phÇn míi thay ®æi vµ ®­îc quy ®Þnh theo chñ tr­¬ng cña c«ng ty ph¸t hµnh tr­íc khi b¸n cæ phiÕu réng r·i ra c«ng chóng. 4.2. B¶o chøng phiÕu (Warrants) B¶o chøng phiÕu lµ mét chøng tõ tµi chÝnh ph¸t hµnh cïng víi tr¸i phiÕu hay cæ phiÕu ­u ®·i. B¶o chøng phiÕu cÊp cho tr¸i chñ hoÆc cæ ®«ng khi ph¸t hµnh chøng kho¸nHîp ®ång t­¬ng lai (th­ßng viÕt lµ Futures) lµ hîp ®ång mµ trong ®ã mét ng­ßi b¸n cam kÕt giao mét sè hµng ho¸ nµo ®ã hay chøng kho¸n vµ ng­êi mua sÏ tr· tiÒn khi nhËn hµng ho¸ ®ã hay chøng kho¸n, víi mét gi¸ nhÊt ®Þnh, t¹i mét ngµy nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc ë hiÖn t¹i, t¹i thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång. VÝ dô: Mét c«ng ty cæ phÇn B cã cæ phiÕu ®ang l­u hµnh trªn thÞ tr­êng víi gi¸ 100.000® mçi cæ phiÕu vµo ngµy 1-5-1996, t¹i thêi ®iÓm nµy c«ng ty ph¸t hµnh b¶o chøng phiÕu cho phÐp ng­êi së h÷u nã ®­îc quyÒn mua cæ phiÕu th­êng cña c«ng ty víi gi¸ 200.000® mçi cæ phiÕu vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo cho ®ªn sngµy 31-12-1997. NÕu c«ng ty B lµ mét c«ng ty cã triÓn väng ph¸t triÓn tèt vµ c«ng chóng thÊy r»ng c¸c cæ phiÕu th«ng th­êng chØ ®¹t tíi gi¸ 200.000® mçi cæ phiÕu vµo n¨m 1997 mµ cßn cã thÓ ®­îc bu«n trªn møc gi¸ ®ã th× b¶o chøng phiÕu sÏ rÊt hÊp dÉn. C¸c b¶o chøng phiÕu th­êng ®­îc ph¸t hµnh cïng víi c¸c tr¸i phiÕu cïng víi c¸c cæ phiÕu ­u ®·i ®Ó gióp cho viÖc giao b¸n lÇn ®Çu nh÷ng chøng kho¸n t¹i së giao dÞch chøng kho¸n trë nªn hÊp dÉn h¬n. Do c¸c tr¸i phiÕu ®­îc h­ëng l·i cè ®Þnh vµ c¸c cæ phiÕu ­u ®·i ®­îc h­ëng tû lÖ cæ tøc theo quy ®Þnh, c¶ hai kho¶n nµy ®­îc thanh to¸n tr­íc khi c¸c cæ ®«ng th­êng ®­îc nhËn cæ tøc cña hä, nªn viÖc ph¸t hµnh c¸c chøng khÕ cã thÓ cho phÐp c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu ­u ®·i vµ tr¸i phiÕu víi tû lÖ thanh to¸n gi¶m, nhê ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ cho c«ng ty. C¸c b¶o chøng phiÕu vµ c¸c cæ phiÕu ­u ®·i, hay tr¸i phiÕu th­êng ®­îc kÕt hîp tung ra thÞ tr­êng nh­ lµ thµnh phÇn cña mét ®¬n vÞ chøng kho¸n (unit), ®¬n vÞ nµy gåm tõ hai lo¹i ph¸t hµnh trë lªn. Ch¼ng h¹n, mét c«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh kÕt hîp gi÷a c¸c tr¸i phiÕu vµ b¶o chøng phiÕu. Gi¶ sö, c«ng ty ph¸t hµnh mét ®¬n vÞ gåm mét tr¸i phiÕu 1000 USD cïng víi mét b¶o chøng phiÕu ®­îc mua 10 cæ phiÕu. C¸c tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh d­íi h×nh thøc th«ng th­êng, cßn b¶o chøng phiÕu ®­îc sö dông nh»m gióp cho viÖc chµo b¸n hÊp dÉn h¬n. NÕu c«ng ty ph¸t hµnh cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn tèt th× b¶o chøng phiÕu sÏ ngµy cµng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­. B¶o chøng phiÕu th­êng cã tÝnh chÊt t¸ch rêi ®­îc, nghÜa lµ b¶o chøng phiÕu cã thÓ ®­îc mua hoÆc b¸n t¸ch rêi khái chøng kho¸n mµ nã ph¸t hµnh kÌm theo. NÕu gi¸ trÞ th­êng cña cæ phiÕu th­êng cao h¬n gi¸ ®Æt mua cña b¶o chøng phiÕu th× b¶o chøng phiÕu sÏ cã gi¸ trÞ, cßn ng­îc l¹i b¶o chøng khÕ sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ. VÝ dô : b¶o chøng phiÕu cã gi¸ ®Æt mua cæ phiÕu A lµ 50 USD mét cæ phiÕu vµ gi¸ thÞ tr­êng hiÖn hµnh cña cæ phiÕu nµy 40 USD mçi cæ phiÕu, trong thÞ tr­êng nµy gi¸ thùc chÊt (intrinsic value) cña b¶o chøng phiÕu lµ 0 (hay chøng khÕ kh«ng cã gi¸ trÞ), bëi lÏ gi¸ ®Æt mua cæ phiÕu A cao h¬n gi¸ thÞ tr­êng. NÕu gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu A t¨ng lªn 55USD mçi cæ phiÕu th× gi¸ trÞ thùc chÊt cña b¶o chøng phiÕu sÏ lµ 5USD. 4.2.Hîp ®ång quyÒn lùa chän (option contracts) : Lµ mét sù tho¶ thuËn mua b¸n chøng kho¸n víi mét gi¸ quy ®Þnh trong thêi gian t­¬ng lai vµ hy väng gi¸ chøng kho¸n sÏ t¨ng lªn th× thùc hiÖn quyÒn mua chøng kho¸n vµ hoÆc hy väng gi¸ sÏ gi¶m xuèng th× thùc hiÖn quyÒn b¸n chøng kho¸n ®Ó kiÕm lêi. Ng­êi së h÷u hîp ®ång cã thÓ thùc hiÖn hîp ®ång ®Ó mua vµ b¸n chøng kho¸n thùc sù, nh­ng còng cã thÓ kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång mµ lùa chän hoÆc lµ quyÒn b¸n hîp ®ång cho ng­êi kh¸c hoÆc lµ huû hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång quyÒn lùa chän cã hai lo¹i: - Hîp ®ång quyÒn chän mua (call option contract): lµ mét kiÓu hîp ®ång gi÷a hai bªn mµ trong ®ã mét bªn cho bªn kia ®­îc quyÒn b¸n mét lo¹i hµng ho¸ cô thÓ hoÆc mét l­îng chøng kho¸n nµo ®ã, víi mét gi¸ x¸c ®Þnh trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, ng­êi mua quyÒn mua ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n nã mét kho¶n tiÒn ®­îc gäi lµ phÝ chän mua(Call premiuml) - Hîp ®ång quyÒn chän b¸n (put option contract) lµ hîp ®ång trong ®ã cho phÐp ng­êi mua hîp ®ång ®­îc quyÒn b¸n mét sè cæ phiÕu nhÊt ®Þnh theo gi¸ quy ®Þnh trong mét thêi h¹n quy ®Þnh trong t­¬ng lai vµ ng­êi mua hîp ®ång ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n hîp ®ång mét kho¶n phÝ chän b¸n (put premium) Do tÝnh chÊt cña Hîp ®ång quyÒn lùa chän nªn ng­êi ta cã thÓ dïng hîp ®ång nµy nh­ mét c«ng cô tù b¶o hiÓm (hedging tool) ®Ó chèng l¹i rñi ro chøng kho¸n. IV. C¸c chñ thÓ thÞ tr­êng chøng kho¸n: C¸c chñ thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm : 1.Nhµ n­íc: (lµ mét chñ thÓ quan träng). Nhµ n­íc tham gia vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n víi 3 t­ c¸ch: a. Nhµ n­íc lµ ng­êi tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nhµ n­íc thµnh lËp Uû ban chøng kho¸n Quèc gia ban hµnh c¸c ®¹o luËt vµ quy ®Þnh cã liªn quan ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng c«ng b»ng, c«ng khai, trËt tù, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho nh÷ng nhµ ®Çu t­. b. Nhµ n­íc tham gia víi t­ c¸ch lµ ng­êi gãp vèn ®Ó n¾m gi÷ ®iÒu hµnh víi nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸. c. Nhµ n­íc tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n víi t­ c¸ch lµ ng­êi vay nî bao gåm c¸c cÊp ChÝnh phñ trung ­¬ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæ chøc cña ChÝnh phñ. ChÝnh phñ trung ­¬ng mµ ®¹i diÖn lµ Bé tµi chÝnh hoÆc kho b¹c Nhµ n­íc ph¸t hµnh c¸c lo¹i c«ng tr¸i vµ tr¸i phiÕu nh»m môc ®Ých t×m vèn tµi trî cho c¸c c«ng tr×nh lín thuéc c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn sù nghiÖp v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc ... hoÆc bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch Nhµ n­íc. 2. C¸c doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã 3 h×nh thøc kinh doanh c¬ b¶n lµ : Doanh nghiÖp c¸ thÓ, c«ng ty gãp vèn, c«ng ty cæ phÇn. ë c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi th× cßn cã thªm 2 lo¹i n÷a lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ hîp t¸c x·. 2.1. Doanh nghiÖp c¸ thÓ : Lµ mét h×nh thøc kinh doanh ra ®êi sím nhÊt vµ còng lµ h×nh thøc tæ chøc ®¬n gi¶n nhÊt. Doanh nghiÖp c¸ thÓ do mét ng­êi së h÷u gäi lµ tiÓu chñ. + ¦u ®iÓm cña doanh nghiÖp c¸ thÓ : 1. Kh«ng cÇn so¹n th¶o c¸c giÊy tê ph¸p lý, kh«ng cÇn ph¶i tèn kÐm nhiÒu cho viÖc chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp ngoµi viÖc ph¶i ®ãng mét kho¶n thuÕ m«n bµi ®Ó b¾t ®Çu kinh doanh. 2. ViÖc qu¶n lý dÔ dµng do cã mét ng­êi së h÷u. + Nh­îc ®iÓm : 1. Ng­êi chñ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n vÒ vèn ho¹t ®éng cã nghÜa lµ khi bÞ thua lç mµ vèn cña «ng ta kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî th× «ng ta ph¶i dïng c¸c tµi s¶n riªng cña m×nh ®Ó thanh to¸n nèt chç nî mµ «ng ta cßn thiÕu. 2. Ng­êi chñ së h­u chÕt ®i hoÆc tõ bá kinh doanh th× ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp còng chÊm døt. 3. Vèn ®Ó b¾t ®Çu vµ duy tr× s¶n xuÊt kinh doanh lµ h¹n chÕ nªn rÊt h¹n chÕ trong c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng vay nî cña ng©n hµng lµ rÊt h¹n chÕ. 2.2. C«ng ty gãp vèn - Hai ng­êi trë lªn tiÕn hµnh kinh doanh víi t­ c¸ch lµ ®ång së h÷u (nh÷ng ng­êi nµy gäi lµ nh÷ng ng­êi hïn vèn) Doanh nghiÖp mµ hä së h÷u gäi lµ c«ng ty gãp vèn. - Cã hai lo¹i c«ng ty gãp vèn lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm v« h¹n vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h­u h¹n. Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× lo¹i c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mang tÝnh phæ biÕn h¬n. ¦u ®iÓm cña c«ng ty gãp vèn (cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ mua c¸c cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n): 1. Huy ®éng ®­îc sè vèn nhiÒu h¬n doanh nghiÖp c¸ thÓ. 2. Tæ chøc gän nhÑ nªn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao. Nh­îc ®iÓm: 1. ViÖc chuyÓn quyÒn së h÷u mét phÇn vèn cña c«ng ty cña mét thµnh viªn cho ng­êi kh¸c lµ rÊt khã kh¨n do ph¶i cã sù ®ång ý cña ®a sè c¸c thµnh viªn trong c«ng ty. 2. Thêi gian ho¹t ®éng cña c«ng ty kh«ng dµi chØ cÇn mét thµnh viªn rót vèn hoÆc chÕt th× c«ng ty kh«ng ho¹t ®éng ®­îc hoÆc lµ khi ho¹t ®éng gi÷a nh÷ng ng­êi hïn vèn hÕt h¹n vµ kh«ng ®­îc gia h¹n thªm. 3. Sè l­îng thµnh viªn gãp vèn bÞ giíi h¹n ë møc tèi ®a tuú vµo luËt cña c«ng ty cña tõng n­íc. 2.3 C«ng ty cæ phÇn. Lµ mét h×nh thøc phæ biÕn cña c¸c doanh nghiÖp lín ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn m¹nh ra ®êi vµo gi÷a thÕ kû 19 vµ ph¸t triÓn m¹nh vµo cuèi thÕ kû 19. C¸c ®Æc tr­ng cña c«ng ty cæ phÇn: 1. Lµ c«ng ty gãp vèn mang tÝnh ph¸p nh©n víi sè l­îng thµnh viªn tham gia kh«ng h¹n chÕ. 2. Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty do nhiÒu chñ thÓ ®ãng gãp b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phÇn mµ c«ng cô gãp vèn lµ cæ phiÕu, chñ thÓ gãp vèn lµ cæ ®«ng. 3. Mçi cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vÒ sè vèn gãp th«ng qua viÖc mua cæ phiÕu vµ hä cã thÓ chuyÓn quyÒn së h÷u mét phÇn vèn cña c«ng ty b»ng c¸ch b¸n c¸c cæ phiÕu nµy trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 4. Tæ chøc qu¶n lý: §¹i héi cæ ®«ng hoÆc ®¹i héi ®¹i biÓu cæ ®«ng lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña c«ng ty, §¹i héi cæ ®«ng bÇu ra Héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban kiÓm so¸t c«ng ty vµ qu¶n lý c¸c tµi s¶n. §øng ®Çu Héi ®ång qu¶n trÞ lµ chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ do §¹i héi cæ ®«ng trùc tiÕp bÇu ra hoÆc Héi ®ång qu¶n trÞ bÇu gi¸m ®èc ®iÒu hµnh do chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ bÇu. §iÒu hµnh trùc tiÕp cña c«ng ty lµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh - ¦u ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn. 1. C«ng ty cæ phÇn cã thÓ tån t¹i liªn tôc do cã thÓ chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u. 2. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, c«ng ty cã kh¶ n¨ng t¨ng thªm vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu míi hoÆc tr¸i phiÕu, hoÆc c¶ hai. 3. Cæ ®«ng cña c«ng ty chØ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n trong sè vèn ®· gãp vµo c«ng ty. 4. §iÒu hµnh, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty lµ khoa häc vµ cã hiÖu qu¶ cao h¬n c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c do t¸ch riªng quyÒn së h÷u vµ quyÒn qu¶n lý sö dông. 5. Lîi thÕ c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c. - Nh­îc ®iÓm: 1. Chi phÝ cho viÖc tæ chøc thµnh lËp c«ng ty lµ t­¬ng ®èi lín, chi phÝ cho viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cao. 2. Khã gi÷ ®­îc bÝ mËt kinh doanh v× ph¶i b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh trung thùc cho c¸c tæ chøc cã thÈm quyÒn Nhµ n­íc vµ cho c¸c cæ ®«ng cña m×nh. Trong ba lo¹i h×nh tæ chøc doanh nghiÖp c¬ b¶n trªn th× c«ng ty cæ phÇn lµ chñ thÓ quan träng nhÊt ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n v× sè l­îng hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n chñ yÕu lµ do c¸c c«ng ty cæ phÇn t¹o ra ®ã lµ c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. C«ng ty cæ phÇn kh«ng chØ t¹o ra c¸c chøng kho¸n mµ lµ cßn ng­êi mua c¸c chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 3. C¸ nh©n vµ hé gia ®×nh. §©y lµ lo¹i chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­ (ng­êi mua chøng kho¸n) quan träng nhÊt lµ nh÷ng ng­êi cã tiÒn nhµn rçi muèn ®Çu t­ vµo mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó h­ëng lîi tøc hµng n¨m. §ång thêi hä còng lµ ng­êi b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó rót vèn ra tr­íc h¹n hoÆc ®Ó h­ëng mét kho¶n lîi tøc. Ng­êi ®Çu t­ cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n b»ng hai c¸ch lµ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Sù tham gia cña lo¹i chñ nµy vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ë Ph¸p . Thµnh phÇn tµi s¶n tµi chÝnh cña c¸c gia ®×nh ë Ph¸p: 1977 1980 1988 1989 1992 1994 1. TiÒn mÆt 65.0 60.0 43.5 40.0 34.0 32.0 2. Chøng kho¸n 17.5 24.0 40.0 43.5 44.0 50.0 3. C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm kh¸c 7.0 7.0 10.5 11.5 14.0 15.0 4. C¸c lo¹i kh¸c 10.5 9.0 6.0 5.0 8.0 3.0 5. Tæng céng 100 100 100 100 100 100 Qua ®ã ta thÊy c¸c gia ®×nh ë Ph¸p n¾m gi÷ chøng kho¸n víi gi¸ trÞ ngµy cµng lín trong tæng sè tµi s¶n tµi chÝnh cña hä ®Æc biÖt t¨ng nhanh vµo giai ®o¹n 1988 - 1994. 4. C¸c tæ chøc ®Çu t­: Bao gåm c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü h­u trÝ, c¸c tæ chøc t­¬ng kÕ kh¸c. ë Ph¸p c¸c tæ chøc nµy chiÕm tû lÖ vÒ n¾m gi÷ c¸c cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu nh­ sau: 1979 1986 1991 1. Cæ phiÕu 20% 23,5% 17,5% 2. Tr¸i phiÕu 50,5% 46,9% 56.5% 5. C¸c tæ chøc tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. ViÖc mua b¸n chøng kho¸n liªn quan ®Õn mét sè tæ chøc tµi chÝnh sau: 5.1. Ng©n hµng §Çu t­: Tham gia vµo viÖc b¸n chøng kho¸n ë thÞ tr­êng cÊp 2 khi mµ c¸c c«ng ty muèn huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh chøng kho¸n th× th­êng c¸c c«ng ty ®ã th­êng ph¶i dùa vµo c¸c Ng©n hµng §Çu t­ b»ng c¸ch thuª c¸c ng©n hµng ®ã b¸n chøng kho¸n cña c«ng ty m×nh cho c«ng chóng. Tuy nhiªn tªn gäi lµ Ng©n hµng §Çu t­ song kh«ng ph¶i ng©n hµng §Çu t­ theo nghÜa th«ng th­êng tøc lµ kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµ mét trung t©m tµi chÝnh nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi råi cho vay. Ng©n hµng §Çu t­ cã thÓ gãp ý kiÕn cho c«ng ty vÒ vÊn ®Ò ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu vÒ c¸c mÆt sau: vÒ thêi gian, sè l­îng, mÖnh gi¸, l·i suÊt... sau ®ã c«ng ty quyÕt ®Þnh ph¸t hµnh th× Ng©n hµng §Çu t­ nhËn b¸n hé chøng kho¸n b»ng hai c¸ch: §¶m b¶o hoµn toµn vµ b¶o l·nh cao nhÊt. 5.2. Nh÷ng ng­êi m«i giíi vµ bu«n b¸n chøng kho¸n (gäi chung lµ c«ng ty chøng kho¸n): Nh÷ng ng­êi nµy mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Nh÷ng ng­êi m«i giíi chøng kho¸n lµ nh÷ng ng­êi trung gian thuÇn tuý, hä hµnh ®éng nh­ c¸c nhµ ®¹i lý cho nh÷ng ng­êi mua b¸n chøng kho¸n vµ hä ®­îc h­ëng c¸c kho¶n hoa hång m«i giíi kh¸c víi ng­êi m«i giíi, ng­êi kinh doanhck nèi gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua b»ng c¸ch ®øng ra s½n sµng mua cña ng­êi b¸n (khi ng­êi b¸n ch­a t×m ®­îc ng­êi mua) vµ sau ®ã b¸n c¸c chøng kho¸n nµy cho nh÷ng ng­êi mua víi mét gi¸ cao h¬n gi¸ hä ®· mua vµo ®Ó cã thu nhËp do chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n. V. C¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: 1. C¬ cÊu tæ chøc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: 1.1. XÐt vÒ ph­¬ng diÖn ph¸p lý thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia lµm 2 lo¹i: a) ThÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc (The Stock Exchange) Hay cßn gäi lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung lµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng theo c¸c quy luËt ph¸p ®Þnh, lµ n¬i mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· ®­îc ®¨ng biÓu (listed registered securities) hay ®­îc biÖt lÖ. Chøng kho¸n ®¨ng biÓu lµ lo¹i chøng kho¸n ®· ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp ®¶m b¶o, ph©n phèi vµ mua b¸n qua trung gian c¸ kinh kû vµ c«ng ty kinh kû, tøc lµ ®· héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®· ®Þnh. Chøng kho¸n biÖt lÖ lµ lo¹i ®­îc miÔn giÊy phÐp cña c¬ quan cã thÈm quyÒn do ChÝnh phñ trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn, thµnh phè, tØnh, quËn, huyÖn, thÞ ph¸t hµnh vµ ®¶m b¶o. ThÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc cã ®Þa ®iÓm vµ thêi gian mua b¸n cô thÓ vµ gi¸ c¶ ®­îc tÝnh theo thÓ thøc ®Êu gi¸ c«ng khai, cã sù kiÓm so¸t cña héi ®ång chøng kho¸n. thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc chñ yÕu ®­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n (Stock Exchange). b) ThÞ tr­êng chøng kho¸n phi chÝnh thøc (Over The Counter Market viÕt t¾t lµ OTC): Hay cßn gäi lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n phi tËp trung, lµ thÞ tr­êng mua b¸n chøng kho¸n bªn ngoµi së giao dÞch chøng kho¸n, kh«ng cã ®Þa chØ tËp trung nh÷ng ng­êi m«i giíi,nh÷ng ng­êi kinh doanh chøng kho¸n nh­ Së giao dÞch chøng kho¸n. ë ®©y kh«ng cã sù kiÓm so¸t tõ bªn ngoµi (Héi ®ång chøng kho¸n), kh«ng cã ngµy giê hay thñ tôc nhÊt ®Þnh mµ do sù tho¶ thuËn cña ng­êi mua vµ b¸n. C¸c chøng kho¸n mua b¸n ë ®©y lµ lo¹i kh«ng cã ®¨ng biÓu, Ýt ng­êi biÕt ®Õn hay Ýt ®­îc mua b¸n. 1.2.XÐt vÒ qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn cña chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm 2 bé phËn cÊu thµnh: a. ThÞ tr­êng s¬ cÊp (Primary Market): Cßn gäi lµ thÞ tr­êng cÊp mét hay thÞ tr­êng ph¸t hµnh, hµm ý chØ n¬i diÔn ra ho¹t ®éng giao dÞch mua b¸n nh÷ng chøng kho¸n míi ph¸t hµnh lÇn ®Çu, kÐo theo sù gia t¨ng quy m« ®Çu t­ vèn. Nguån cung øng chñ yÕu t¹i thÞ tr­êng nµy lµ nguån tiÕt kiÖm cña d©n chóng còng nh­ cña mèt sè tæ chøc phi t×a chÝnh. ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ ®¬n vÞ t¹o vèn cho ®¬n vÞ ph¸t hµnh. b. ThÞ tr­êng thø cÊp (Secondary market) Cßn gäi lµ thÞ tr­êng cÊp hai hay thÞ tr­êng l­u th«ng, lµ nãi dÕn n¬i diÔn ra ho¹t ®éng giao dÞch mua b¸n ®Çu tiªn. nãi c¸ch kh¸c, thÞ tr­êng thø cÊp lµ thÞ tr­êng mua ®i b¸n l¹i c¸c chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh qua thÞ tr­êng s¬ cÊp. §iÓm kh¸c nhau c¨n b¶n vÒ h×nh thøc gi÷a thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp kh«ng ph¶i lµ sù kh¸c nhau vÒ h×nh thøc mµ lµ sù kh¸c nhau vÒ néi dung, vÒ môc ®Ých cña tõng lo¹i thÞ tr­êng. Bëi lÏ, viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu ë thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ nh»m thu hót mäi nguån vèn ®Çu t­ vµ tiÕt kiÖm vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Cßn ë thÞ tr­êng thø cÊp, dï viÖc giao dÞch rÊt nhén nhÞp, cã hµng chôc hµng tr¨m thËm chÝ hµng tr¨m ngh×n tû ®« la chøng kho¸n ®­îc mua ®i b¸n l¹i, nh­ng kh«ng lµm t¨ng thªm quy m« vèn ®Çu t­, kh«ng thu hót thªm c¸c nguån tµi chÝnh míi. Nã chØ cã t¸c dông ph©n phèi l¹i quyÒn sö h÷u chøng kho¸n tõ chñ thÓ nµy sang chñ thÓ kh¸c, ®¶m b¶o tÝnh thanh to¸n cña chøng kho¸n. ThÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp gép l¹i ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. hai thÞ tr­êng nµy tån t¹i quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ®­îc vÝ nh­ hai b¸nh xe cña mét chÕc xe, trong ®ã thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ c¬ së lµ tiÒn ®Ò. ThÞ tr­êng thø cÊp lµ ®éng lùc. NÕu kh«ng cã thÞ tr­êng s¬ cÊp th× sÏ kh«ng cã thÞ tr­êng thø cÊp vµ ng­îc l¹i, nÕu kh«ng cã thÞ tr­êng thø cÊp th× viÖc ho¸n chuyÓn c¸c chøng kho¸n thµnh tiÒn sÏ bÞ khã kh¨n, khiÕn cho ®Çu t­ sÏ dÌ dÆt khi mua chøng kho¸n. Do ®ã, th× tr­êng s¬ cÊp sÏ bÞ tru nhá l¹i , h¹n chÕ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng kinh tÕ. ViÖc ph©n biÖt thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt lý thuyÕt . trong thùc tÕ tæ chøc TTCK kh«ng cã sù sù ph©n biÖt ®©u lµ thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ ®©u lµ thÞ tr­êng thø cÊp. NghÜa lµ, trong mét TTCK võa cã giao dÞch cña thÞ tr­êng s¬ cÊp võa cã giao dÞch cña thÞ tr­êng thø cÊp. Võa cã viÖc mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n theo tÝnh chÊt mua ®i b¸n l¹i. Tuy nhiªn, ®iÓm cÇn chó ý lµ ph¶i coi träng thÞ tr­êng s¬ cÊp, v× ®©y lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh, lµ ho¹t ®éng t¹o vèn cho ®¬n vÞ ph¸t hµnh ®ång thêi ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ thÞ tr­êng thø cÊp, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng ®Çu c¬ lòng ®o¹n thÞ tr­êng ®Ó ®¶m b¶o thÞ tr­êng trë thµnh c«ng cô h÷u dông cña nÒn kinh tÕ. 1.3. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc giao dÞch,TTCK ®­îc chia lµm hai lo¹i: a. ThÞ tr­êng giao ngay; (Spot Market) Cßn gäi lµ thÞ tr­êng thêi ®iÓm, tøc lµ thÞ tr­êng mua b¸n chøng kho¸n theo gi¸ cña ngµy giao dÞch nh­ng viÖc thanh to¸n vµ giao ho¸n sÏ diÔn ra trong mét kú h¹n nhÊt ®Þnh. b.ThÞ tr­êng t­¬ng lai (Future Market) Lµ thÞ tr­êng mua b¸n chøng kho¸n theo mét lo¹i hîp ®ång ®· ®Þnh s½n, gi¸ c¶ ®­îc tho¶ thuËn trong ngµy giao dÞch, nh­ng viÖc thanh to¸n vµ giao ho¸n sÏ diÔn ra trong mét kú h¹n nhÊt ®Þnh ë t­¬ng lai. Ngoµi nh÷ng tiªu thøc ®· nªu trªn, nÕu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm c¸c lo¹i s¶n phÈm l­u hµnh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia lµm 3 lo¹i: - ThÞ tr­êng cæ phiÕu - ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu ThÞ tr­êng c¸c c«ng cô cã nguån gèc chøng kho¸n V. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc vÒ viÖc x©y dùng, vËn hµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n §µi Loan ThÞ tr­êng chøng kho¸n §µi Loan lµ thÞ tr­êng n¨m trong nhãm hÖ thèng c¸c thÞ tr­êng míi næi vµ ho¹t ®éng t­¬ng ®èi hiÖu qu¶. Së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan ®­îc thµnh lËp vµo th¸ng 10-1961, tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn, trong ®ã cã sù tham gia cña së h÷u vèn cña chÝnh quyÒn, c¸c ng©n hµng vµ c¸c nhµ ®Çu t­. Së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan thµnh lËp víi môc tiªu cung cÊp ®Þa ®iÓm vµ ph­¬ng tiÖn cho c¸c giao dÞch, thanh to¸n, bï trõ vµ l­u ký chøng kho¸n; ®Çu t­ vµ kinh doanh c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Õn chøng kho¸n. Khi míi thµnh lËp, së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan( TSE) thùc hiÖn hÖ thèng giao dÞch theo ph­¬ng ph¸p thñ c«ng, sau ®ã ®Õn th¸ng 8-1995 ®­îc thay thÕ b»ng hÖ thèng giao dÞch m¸y mãc b¸n tù ®éng, ®Õn n¨m 1993 th× ®­îc thay thÕ b»ng hÖ thèng giao dÞch tù ®éng hoµn toµn( kh«ng cã sµn giao dÞch). C¸c tæ chøc ph¸t hµnh muèn niªm yÕt chøng kho¸n cña m×nh trªn së giao dÞch ®ßi hái ph¶i tr¶i qua mét thñ tôc s¸t h¹ch tr­íc khi héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn tÊt hå s¬ xin niªm yÕt chøng kho¸n t¹i së giao dÞch. Ch¼ng h¹n nh­ c«ng ty ph¶i ký hîp ®ång víi nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh theo nh÷ng yªu cÇu niªm yÕt vµ kÕ ho¹ch trî gióp cña nhµ b¶o l·nh ®Ó th«ng qua së giao dÞch. Trong qu¸ tr×nh phª duyÖt hå s¬, së giao dÞch chøng kho¸n tiÕn hµnh ph©n lo¹i chøng kho¸n theo c¸c chuÈn mùc ®· quy ®Þnh tõ lo¹i A, B, C theo c¸c tiªu thøc vÒ vèn kinh doanh, lîi nhuËn rßng, qu¸ tr×nh thµnh lËp, c¬ cÊu së h÷u vèn,v.v.. nh»m ®¶m b¶o tÝnh an toµn cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ®­îc giao dÞch t¹i së giao dÞch. C¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n t¹i së giao dÞch chøng kho¸n ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn cë së LuËt giao dÞch cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu, ®ång thêi ®­îc qu¶n lý gi¸m s¸t cña Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan. HiÖn nay, c¸c giao dÞch chøng kho¸n t¹i së giao dÞch chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng giao dÞch tù ®éng hoµn toµn, víi quy ®Þnh biªn ®é giao ®éng gi¸ trong ngµy so víi gi¸ ®ãng cöa cña ngµy h«m tr­íc, ¸p dông cho c¸c cæ phiÕu lµ 7% vµ tr¸i phiÕu lµ 5%. §©y lµ biÖn ®é gi¸ kh¸ thÊp ®èi víi nh÷ng thay ®æi vÒ gi¸ chøng kho¸n, ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m tÝnh biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Thêi gian thanh to¸n ¸p dông t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n lµ T+2, tøc lµ viÖc hoµn tÊt c¸c giao dÞch vµ thanh to¸n tiÒn cho ng­êi së h÷u ®­îc hoµn tÊt trong vßng hai ngµy kÓ tõ ngµy giao dÞch. §©y lµ thêi gian thanh to¸n nhanh nhÊt ®èi víi c¸c giao dÞch chøng kho¸n hiÖn nay trªn thÕ giíi. Ph­¬ng ph¸p giao dÞch t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n ®· chuyÓn hoµn toµn tõ giao dÞch thñ c«ng sang giao dÞch tù ®éng ho¸. ViÖc tù ®éng ho¸ kh«ng nh÷ng cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ tÝnh hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng, mµ cßn lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n vµ ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­. Trong t­¬ng lai, Së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan sÏ tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖt thèng giao dÞch, nghiªn cøu tÝnh kh¶ thi cña viÖc thay ®æi giíi h¹n lªn xuèng hai ®¬n vÞ( ticks) trong giao dÞch vµ ®­a ra th«ng tin sæ lÖnh cho nhµ ®Çu t­, vµ thiÕt lËp hÖ thèng giao dÞch ngang( cross- trading) víi c¸c së giao dÞch n­íc ngoµi. ®Ó cã ®­îc hÖ thèng giao dÞch tù ®éng hoµn toµn, Së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan ®· ®Çu t­ kh¸ lín vµo hÖ thèng thiÕt bÞ còng nh­ ®éi ngò nh÷ng ng­êi vËn hµnh. TÊt c¶ c¸c chøng kho¸n niªm yÕt giao dÞch (c¶ thÞ tr­êng phi tËp trung còng nh­ c¸c hîp ®ång t­¬ng lai) ®Òu ®­îc xö lü qua hÖ thèng m¸y vi tÝnh Tendem Nonstop, gåm 32 bé xö lý Himalaya K20000, trong ®ã bao gåm hai trung t©m Main DP Center víi 18 bé K20000 vµ City DP Center víi 14 bé K20000. Ngoµi ra, hÖ thèng giao dÞch c¸c tr¸i phiÕu vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng còng ®­îc th«ng qua bé xö lý víi c¸c m¸y chñ STRATUS vµ AT&T. c¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n ®­îc sö dông ®Ó xö lý c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty niªm yÕt chuyÓn giao d÷ liÖu thÞ tr­êng tíi c¸c ®¹i lý th«ng tin vµ cung cÊp dÞch vô th«ng tin World Wide Web. ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, tõ th¸ng 3-1996, Së giao dÞch chøng kho¸n §µi Loan ®· cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp tham gia giao dÞch t¹i Së giao dÞch, sau khi ®· ®­îc Uû ban chøng kho¸n chÊp nhËn cho giao dÞch còng nh­ cho më tµi kho¶n ë mét c«ng ty chøng kho¸n trong n­íc. ThÞ tr­êng chøng kho¸n §µi Loan chØ cã duy nhÊt mét së giao dÞch chøng kho¸n ®­îc x©y dùng t¹i thñ ®« ®Ó giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh t¹i §µi Loan, cho ®Õn n¨m 1997 míi thµnh lËp thªm mét së giao dÞch c¸c hîp ®ång t­¬ng lai. §iÒu nµy rÊt phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn thÕ giíi. C¸c chøng kho¸n giao dÞch t¹i mét së giao dÞch duy nhÊt sÏ h¹n chÕ tÝnh c¹nh tranh hai gi¸ ®èi víi mét lo¹i chøng kho¸n gi÷a c¸c Së giao dÞch, do ®ã dÔ g©y nªn rèi lo¹n thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n trung quèc Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc diÔn ra nh­ sau: Giai ®o¹n khëi ®Çu (tõ ._.inh phÝ ®Çu t­ , ngay sau ®ã thay thÕ b»ng hÖ thèng tù ®éng th× sÏ tèn kÐm rÊt nhiÒu. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chØ nªn l¾p ®Æt hÖ thèng thiÕt bÞ víi bé xö lý cã phÇn cøng vµ phÇn mÒm ®¸p øng ®­îc nh÷ng giao dÞch hiÖn t¹i vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng trong t­¬ng lai. C¸c thiÕt bÞ l¾p ®Æt nªn ë tr¹ng th¸i hë ®Ó khèi l­îng giao dÞch t¨ng lªn cã thÓ n©ng cÊp, më réng c«ng suÊt xö lý cña hÖ thèng. C¸ch lµm nh­ vËy sÏ cho phÐp tiÕt kiÖm ®­îc c¸c chi phÝ ban ®Çu, ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña hÖ thèng khi thÞ tr­êng ph¸t triÓn. 2. HÖ thèng ®¨ng ký, thanh to¸n, bï trõ vµ l­u ký chøng kho¸n HÖ thèng thanh to¸n, bï trõ vµ l­u gi÷ chøng kho¸n cã hai chøc n¨ng c¬ b¶n lµ chøc n¨ng thanh to¸n bï trõ b»ng tiÒn, b»ng chøng kho¸n vµ chøc n¨ng l­u gi÷ chøng khãan, thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao chøng kho¸n b¨ng h×nh thøc thÝch hîp gi÷a c¸c bªn. Do yÕu tè lÞch sö vµ ®Þa lý, nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cã mét hoÆc nhiÒu trung t©m thanh to¸n, bï trõ, l­u gi÷ chøng kho¸n t¸ch rêi so víi hÖ thèng ®¨ng ký chøng kho¸n. ë mét sè n­íc, viÖc thanh to¸n, bï trõ vµ viÖc l­u gi÷ chøng kho¸n do c¸c tæ chøc kh¸c nhau ®¶m nhiÖm. Tuy nhiªn còng cã mét vµi n­íc mµ chñ yÕu lµ c¸c n­íc ®i sau, c¶ 4 chøc n¨ng trªn do mét trung t©m ®¶m nhËn. Trªn thùc tÕ c¸c trung t©m nµy lu«n ph¶i ho¹t ®éng g¾n bã víi nhau. Bëi vËy viÖc thµnh lËp mét trung t©m ®¶m nhËn c¶ 4 chøc n¨ng: ®¨ng ký, thanh to¸n, bï trõ vµ l­u tr÷ chøng kho¸n sÏ cã nhiÒu ­u ®iÓm trong viÖc thanh to¸n, chuyÓn giao chøng kho¸n còng nh­ quyÒn së h÷u chøng kho¸n. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cã nªn thµnh lËp mét trung t©m cho tÊt c¶ c¸c lo¹i chøng kho¸n hay cã hai trung t©m (mét trung t©m cho tÝn phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ mét trung t©m cho cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty). ThÝ dô nh­ ë Mü cã trung t©m l­u gi÷ (CSD) cho cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu c«ng ty, ®ång thêi cã trung t©m do ng©n hµng dù tr÷ liªn bang ®¶m nhËn chuyªn l­u tr÷ tÝn phiÕu. Kho b¹c vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ. ë Anh còng cã trung t©m Gilt chuyªn l­u gi÷ kho b¹c vµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, mét sè n­íc nh­ §øc, Trung Quèc l¹i x©y dùng mét trung t©m cho tÊt c¶ c¸c lo¹i chøng kho¸n. ViÖc tån t¹i hai trung t©m t¸ch rêi nh­ trªn lµ do vÊn ®Ò lÞch sö còng nh­ liªn quan ®Õn quyÒn h¹n qu¶n lý cña ng©n hµng TW. ViÖc ph©n chia nh­ vËy th­êng cã nh­îc ®iÓm lµ l·ng phÝ vµ chång chÐo. Bëi vËy mét sè n­íc nh­ óc, ph¸p ®ang cã kÕ ho¹ch hîp nhÊt c¸c trung t©m lµm mét. VÒ viÖc tËp trung chøng kho¸n vµ bót to¸n ghi sæ: tr­íc ®©y viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc chøng chØ hiÖn vËt (v« danh hoÆc chi danh). Cïng víi viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n, bï trõ vµ l­u gi÷ chøng kho¸n, rÊt nhiÒu n­íc ®· chuyÓn sang h×nh thøc ghi sæ b»ng c¸ch h¹ch to¸n trªn tµi kho¶n trong hÖ thèng ®· ®­îc ®iÖn tö ho¸. Ph­¬ng thøc nµy ®· ®­îc c¶ thÕ giíi chÊp nhËn, nã cho phÐp phi vËt chÊt ho¸ chøng kho¸n (kh«ng dïng giÊy tê) hoÆc tËp trung (l­u gi÷ c¸c chøng chØ t¹i mét trung t©m). HiÖn nay Ph¸p, §an M¹ch, Na Uy ®· gÇn nh­ phi vËt chÊt ho¸ hoµn toµn. C¸c n­íc nh­ §øc, Anh, Mü, NhËt, Hµn Quèc, Trung Quèc, Ên §é còng ®ang trong qu¸ tr×nh phi vËt chÊt ho¸ hoµn toµn chøng kho¸n. ViÖc phi vËt chÊt chøng kho¸n cã nh÷ng lîi Ých sau ®©y: 1. Gi¶m bít chi phÝ in Ên, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn chøng kho¸n 2. Gi¶m bít thêi gian vµ chi phÝ thanh to¸n, chuyÓn giao 3. Gi¶m bít nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n HÖ thèng thanh to¸n, bï trõ vµ l­u tr÷ chøng kho¸n cña ViÖt Nam nªn x©y dùng theo m« h×nh sau: - Cung cÊp dÞch vô cho mäi lo¹i chøng kho¸n (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ tÝn phiÕu). Kh«ng thµnh lËp trung t©m riªng cho tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ nh­ mét sè n­íc ®· lµm. - KÕt hîp chøc n¨ng ®¨ng ký, bï trõ, thanh to¸n vµ l­u tr÷ vµo mét trung t©m. - ChØ x©y dùng mét hÖ thèng vïng th× ph¶i nèi m¹ng coi nh­ chi nh¸nh cña hÖ thèng chÝnh. - ViÖc tù ®éng ho¸ kh©u ®¨ng ký, thanh to¸n, bï trõ ph¶i ®i tr­íc mét b­íc. - H×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n : chØ ph¸t hµnh chøng chØ cho lo¹i chøng kho¸n ghi danh. Tr­êng hîp ph¸t hµnh v« danh th× ph¶i l­u gi÷ t¹i mét trung t©m. - Ngay tõ ®Çu cÇn më réng vµ khuyÕn khÝch h×nh thøc chøng kho¸n ghi sæ, théng qua viÖc gi¶m phÝ víi viÖc l­u gi÷ tËp trung vµ ¸p dông phÝ cao ®èi víi ng­êi cÇn chøng chØ cÇm tay. Ng­êi cã chøng kho¸n ghi sæ sÏ ®­îc cÊp sæ chøng kho¸n (nh­ sæ tiÕt kiÖm) ®Ó lµm b»ng chøng së h÷u vµ theo dâi mäi giao dÞch cña hä vÒ chøng kho¸n. - Cho phÐp c¶ ng©n hµng vµ c«ng ty chøng kho¸n trë thµnh c«ng ty l­u ký. C¸c kh¸ch hµng sÏ më tµi kho¶n t¹i c«ng ty l­u ký, c¸c c«ng ty l­u ký l¹i më tµi kho¶n vµ l­u tr÷ t¹i trung t©m. viÖc l­u tr÷ ph¶i t¸ch rêi tµi s¶n gi÷a c«ng ty chøng kho¸n vµ kh¸ch hµng. Trung t©m sÏ më tiÓu kho¶n cho tõng kh¸ch hµng cña c«ng ty l­u ký chøng kho¸n. 3. Møc ®é tù ®éng ho¸ ThÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang tr¶i qua 3 cÊp tù ®éng ho¸ nh­ sau: + HÖ thèng giao dÞch thñ c«ng, ®ã lµ h×nh thøc giao dÞch b»ng tay, b»ng miÖng. H×nh thøc nay ®· tån t¹i rÊt nhiÒu n¨m trong lÞch sö ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë c¸c n­íc truyÒn thèng. Cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay kh«ng cßn mét së giao dÞch chøng kho¸n nµo ¸p dông hoµn toµn h×nh thøc thñ c«ng nh­ tr­íc ®©y. + HÖ thèng b¸n tù ®éng, tøc lµ h×nh thøc kÕt hîp mét phÇn nhá thñ c«ng víi trî gióp cña m¸y tÝnh. HÇu nh­ thanh to¸n kh©u truyÒn lÖnh vµ hÖ thèng th«ng tin ®· ®­îc tù ®éng ho¸, cßn kh©u giao dÞch còng chØ tån t¹i mét phÇn nhá d­íi h×nh thøc giao thñ c«ng. H×nh thøc nµy rÊt phæ biÕn víi së giao dÞch c¸c n­íc truyÒn thèng nh­(Mü, §øc, NhËt..). Tuy nhiªn c¸c n­íc nµy còng ®ang cã kÕ ho¹ch tù ®éng ho¸ hoµn toµn trong vµi n¨m tíi. +HÖ thèng tù ®éng ho¸ hoµn toµn, lµ hÖ thèng trong ®ã c¸c kh©u ®· ®­îc tù ®éng ho¸ hoµn toµn. Gi÷a c¸c kh©u(kh©u thanh to¸n, l­u gi÷, kh©u truyÒn lÖnh, kh©u ghÐp lÖnh, kh©u th«ng tin) ®· cã sù liªn kÕt thµnh hÖ thèng. NhiÒu n­íc nh­ Malaixia, Th¸i Lan, §µi Loan... møc tù ®éng ho¸ ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é kh«ng cßn cã sµn giao dÞch. Mäi giao dÞch ®Òu ®­îc thùc hiÖn th¼ng tõ c«ng ty m«i giíi th«ng tin qua hÖ thèng xö lý trung t©m t¹i së giao dÞch. ViÖc tù ®éng ho¸ mang l¹i rÊt nhiÒu ­u thÕ cho viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n nã cho phÐp : - T¨ng tèc ®é, khèi l­îng giao dÞch - Gi¶m chi phÝ giao dÞch - Gi¶m bít rñi ro vµ t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña thÞ tr­êng - T¨ng kh¶ n¨ng thanh tra, gi¸m s¸t,®iÒu tra. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn chi phÝ cho hÖ thèng tù ®éng ho¸ ngµy cµng cã xu h­íng gi¶m th× ViÖt Nam nªn tiÕn hµnh ch­¬ng tr×nh tù ®éng hãa ngay trong giai ®o¹n ®Çu. NÕu b»ng giao dÞch thñ c«ng th× sÏ tèn kÐm. Qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸ nµy kÐo dµi kho¶ng 1-2 n¨m vµ cã thÓ khëi ®éng tõng phÇn ngay sau 6 th¸ng ®Çu. Trong nh÷ng n¨m ®Çu tËp trung chñ yÕu vµo tù ®éng ho¸ kh©u thanh to¸n, bï trõ vµ l­u gi÷ chøng kho¸n sau ®ã chuyÓn sang truyÒn lÖnh vµ cuèi cïng lµ kh©u giao dÞch. Ngoµi ra trong thêi gian ®Çu chØ cÇn l¾p ®Æt thiÕt bÞ víi c«ng suÊt xö lý thÊp, gi¸ rÎ. C¸c thiÕt bÞ l¾p ®Æt nªn ®Ó ë tr¹ng th¸i më ®Ó khèi l­îng giao dÞch t¨ng lªn cã thÓ l¾p ®Æt thªm nh»m më réng c«ng suÊt xö lý cña hÖ thèng. C¸ch lµm nh­ vËy sÏ cho phÐp tiÕt kiÖm chi phÝ thiÕt bÞ ban ®Çu ®ång thêi vÉn b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc cña hÖ thèng khi thÞ tr­êng ph¸t triÓn. IV. Gi¶i ph¸p vÒ thµnh lËp tæ chøc trung gian Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã nhiÒu lo¹i m« h×nh tæ chøc trung gian tµi tÝnh tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. ë mét sè n­íc nh­ Mü , NhËt b¶n , Canada, Hµn Quèc, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ cña ng©n hµng nh»m ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp trong kinh doanh vµ tr¸nh bít rñi ro cho ho¹t ®éng ng©n hµng. Cßn ë mét sè n­íc kh¸c nh­ Céng hoµ liªn bang §øc, ¤xtr©ylia th× c¸c ho¹t ®éng chøng kho¸n l¹i ®­îc gép chung víi c¸c nghiÖp vô tÝn dông vµ thanh to¸n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. M« h×nh ho¹t ®éng nµy cã ­u ®iÓm lµ gi÷a c¸c lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n, b¶o hiÓm, th­¬ng m¹i, tÝn dông, ngo¹i hèi cã thÓ san ®i bï l¹i lîi nhuËn cho nhau, h¹n chÕ bít rñi ro trong mét sè mÆt nghiÖp vô vµo tõng thêi gian nhÊt ®Þnh. §©y lµ lo¹i m« h×nh ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt tËp ®oµn, nªn cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®èi phã víi nguy c¬ ph¸ s¶n h¬n m« h×nh ®éc lËp. M« h×nh nµy còng cho phÐp c¸c ng©n hµng th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cÊp tÝn dông cho c¸c kh¸ch hµng, hiÓu râ ®­îc t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, trªn c¬ së ®ã gióp cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chøng kho¸n ®­îc t«t h¬n. tuy nhiªn, m« h×nh nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh lµ kh«ng chuyªn s©u nªn kü n¨ng chuyªn doanh kh«ng m¹nh vµ ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng chÞu sù chi phèi cña kinh doanh chøng kho¸n. ë ViÖt Nam, nhê cã mét hÖ thèng ng©n hµng víi nh÷ng kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vÒ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp ®· ho¹t ®éng theo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng, cã ®éi ngò qu¶n lý vµ nh©n viªn t¸c nghiÖp ®­îc ®µo t¹o kh¸ c¬ b¶n, nhanh nh¹y víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã hÖ thèng giao dÞch b­íc ®Çu ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ theo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nªn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n lµ cÇn thiÕt, ®¶m b¶o ®­îc sù hç trî vÒ chuyªn m«n. Tuy nhiªn, ®Ó phßng ngõa rñi ro vµ tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng ¶nh h­ëng cña kinh doanh chøng kho¸n ®Õn ho¹t ®éng tiÒn tÖ - tÝn dông cña ng©n hµng, nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi göi tiÒn th× nªn cho c¸c ng©n hµng kinh doanh chøng kho¸n d­íi h×nh thøc mét doanh nghiÖp ®éc lËp lµ c¸c C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hoÆc tham gia gãp vèn theo m« h×nh C«ng ty cæ phÇn. Bªn c¹nh ®ã, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc nªn cho phÐp thµnh lËp c¸c C«ng ty chøng kho¸n. §iÒu kiÖn b¾t buéc chung ®èi víi c¸c C«ng ty chøng kho¸n ph¶i lµ C«ng ty cæ phÇn hoÆc lµ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n nh»m môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña kh¸ch hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng th©u tãm vµ thao tóng doanh nghiÖp phôc vô lîi Ých cña mét sè ng­êi. HiÖn nay, ë ViÖt Nam c¸c doanh nghiÖp ®ang chÞu sù chi phèi vµ ®iÒu chØnh cña nhiÒu bé luËt kh¸c nhau nh­: LuËt doanh nghiÖp, LuËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt th­¬ng m¹i, LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc, LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông.... Trong t×nh h×nh nh­ vËy, chØ nªn cho phÐp hai lo¹i doanh nghiÖp lµ C«ng ty cæ phÇn vµ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (kÓ c¶ liªn doanh) ®­îc tham gia kinh doanh chøng kho¸n. C¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh hay c¸c Tæng c«ng ty m¹nh trùc thuéc ChÝnh phñ muèn kinh doanh chøng kho¸n ph¶i thµnh lËp cac c«ng ty ®éc lËp ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp. C«ng ty chøng kho¸n cã thÓ ®­îc thµnh lËp 100% vèn Nhµ n­íc d­íi h×nh thøc thµnh lËp C«ng ty con cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh hoÆc gãp vèn cña nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµo mét c«ng ty. C¸ch lµm nh­ vËy cho phÐp thèng nhÊt m« h×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña C«ng ty chøng kho¸n, ®ång thêi t¹o ra sù tin t­ëng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. 1. C«ng ty chøng kho¸n TÝnh ®Õn nay ViÖt Nam ®· cã 7 C«ng ty chøng kho¸n ®­îc thµnh lËp. Tuy vËy, viÖc ph¸t hµnh c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng ty vµ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn vÉn ®­îc thùc hiÖn trªn thÞ tr­êng. C¸c chøng kho¸n nµy ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp phÇn lín kh«ng th«ng qua c¸c tæ chøc b¶o l·nh mµ ®­îc b¸n lÎ trùc tiÕp ra c«ng chóng. Do vËt, c¸c chøng kho¸n nµy rÊt khã chuyÓn nh­îng. 1.1. C¸c mÆt ho¹t ®éng cña C«ng ty chøng kho¸n - Ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp: C«ng ty chøng kho¸n ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp víi vai trß lµ ng­êi b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n. §©y lµ ho¹t ®éng nh»m hç trî cho C«ng ty ph¸t hµnh hoÆc chñ së h÷u chøng kho¸n trong viÖc ph©n phèi chøng kho¸n th«ng qua tho¶ thuËn mua chøng kho¸n ®Ó b¸n l¹i. Ho¹t ®éng cña tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh bao gåm c¸c nghiÖp vô sau: nghiªn cøu vµ t­ vÊn cho nhµ ph¸t hµnh chøng kho¸n c¸ch thøc ph¸t hµnh, c¬ cÊu ph¸t hµnh vµ c¸ch thøc ®Æt gi¸ chøng kho¸n; hoµn tÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt cho ®ît ph¸t hµnh; tho¶ thuËn cho c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh kh¸c ®Ó thùc hiÖn nghiÖp vô ®ång b¶o l·nh phat hµnh; tiÕn hµnh th¨m dß thÞ tr­êng vµ ph©n phèi chøng kho¸n ra c«ng chóng; thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc hç trî cho thÞ tr­êng vµ c¸c dÞch vô sau khi ph¸t hµnh.... Ngoµi ra, c¸c C«ng ty chøng kho¸n cßn ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp trong vai trß lµ nhµ ®¹i lý ph©n phèi chøng kho¸n. - Ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng thø cÊp: Ho¹t ®éng cña C«ng ty chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng giao dÞch mua b¸n l¹I (thÞ tr­êng thø cÊp) gåm c¸c nghiÖp vô sau: + M«i giíi chøng kho¸n, lµ ho¹t ®éng trung gian hoÆc ®¹i diÖn cho kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua, b¸n chøng kho¸n vµ h­ëng hoa hång m«i giíi. + Giao dÞch chøng kho¸n cho b¶n th©n (tù doanh), lµ c¸c ho¹t ®éng mua, b¸n chøng kho¸n cho chÝnh c«ng ty nh»m thu ®­îc lîi nhuËn trªn c¬ së biÕn ®éng cña thÞ gi¸ chøng kho¸n. + T­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n, lµ c¸c ho¹t ®éng t­ vÊn liªn quan ®Õn ph¸t hµnh, chµo b¸n vµ giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng nh»m t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi vµ h¹n chÕ bít rñi ro cho chÝnh c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c tæ chøc ph¸t hµnh. + Qu¶n lý danh môc ®Çu t­ chøng kho¸n, lµ ho¹t ®éng qu¶n lý vèn cña kh¸ch hµng th«ng qua viÖc mua, b¸n, n¾m gi÷ c¸c chøng kho¸n v× quyÒn lîi cña kh¸ch hµng theo hîp ®ång ®· tho¶ thuËn. + Ho¹t ®éng l­u ký chøng kho¸n lµ viÖc l­u gi÷, b¶o qu¶n vµ chuyÓn quyÒn së h÷u chøng kho¸n cho kh¸ch hµng, ngoµi ra tæ chøc l­u ký cã thÓ thùc hiÖn thªm c¸c dÞch vô ®¹i diÖn së h÷u chøng kho¸n cho kh¸ch hµng, dÞch vô chi tr¶ cæ tøc.... §èi víi ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®Çu x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c mÆt nghiÖp vô nµy cã thÓ kÕt hîp trong mét C«ng ty chøng kho¸n hoÆc chuyªn doanh cho tõng nghiÖp vô. ViÖc quy ®Þnh cho tõng lo¹i h×nh nghiÖp vô vÒ vèn kinh doanh còng nh­ rµng buéc ph¸p lý kh¸c cÇn dùa trªn møc ®é, ph¹m vi vµ t¸c ®éng cña c¸c lÜnh vùc nµy mang l¹i. 1.2. M« h×nh c«ng ty chøng kho¸n ë ViÖt Nam ViÖc lùa chän m« h×nh C«ng ty chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn ®­îc c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña nÒn kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai theo xu h­íng quèc tÕ hãa. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, khi thÞ tr­êng vèn ch­a ph¸t triÓn, viÖc cho phÐp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm, c¸c Tæng c«ng ty m¹nh tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, ®Ó h¹n chÕ rñi ro cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®èi víi c¸c nghiÖp vô ng©n hµng, b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n vµ nh÷ng ng­êi göi tiÒn trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, chØ nªn cho phÐp thµnh lËp d­íi h×nh thøc c¸c C«ng ty chøng kho¸n ®éc lËp ®Ó tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. VÒ sè l­îng C«ng ty chøng kho¸n tham gia thÞ tr­êng, trong thêi gian ®Çu do sè l­îng chøng kho¸n còng nh­ doanh sè giao dÞch ch­a cao, chóng ta nªn h¹n chÕ thµnh lËp c¸c C«ng ty chøng kho¸n, chØ nªn thµnh lËp kho¶ng tõ 10 - 15 C«ng ty vµ tËp trung vµo c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ C«ng ty tµi chÝnh, B¶o hiÓm. Muèn ®­îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng, c¸c C«ng ty chøng kho¸n ®Òu ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn kinh doanh, giÊy phÐp hµnh nghÒ cña c¸c nh©n viªn vµ giÊy phÐp thµnh lËp do Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp. C¸c tiªu chuÈn nµy ®­îc quy ®Þnh tèi thiÓu cho tõng lo¹i h×nh nghiÖp vô kinh doanh (vèn ph¸p ®Þnh); t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n vèn (3 tû ®ång); m«i giíi chøng kho¸n (3 tû ®ång); tù doanh (12 tû ®ång); qu¶n lý danh môc ®Çu t­ (3 tû ®ång); b¶o l·nh ph¸t hµnh (22 tû ®ång). C¸c C«ng ty chøng kho¸n cã thÓ ho¹t ®éng tõng lo¹i h×nh nghiÖp vô vµ còng cã thÓ ho¹t ®éng cho tÊt c¶ c¸c lo¹I h×nh nghiÖp vô. Trong tr­êng hîp ho¹t ®éng tæng hîp sè vèn tèi thiÓu ®­îc tÝnh cho tæng céng c¸c nghiÖp vô nªu trªn. Ngoµi ra, C«ng ty chøng kho¸n ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Së giao dÞch, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®éc lËp.... 2. Quü ®Çu t­ chøng kho¸n ë ViÖt Nam, trong thêi kú ®Èy m¹nh céng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, viÖc huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn ®Êt n­íc lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ nguån vèn trung vµ dµi h¹n. Nguån vèn nµy sÏ ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n dµi h¹n thuéc c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ. Trong thêi gian qua, c«ng chóng ®· quªn thuéc víi lo¹i h×nh ®Çu t­ th«ng qua tiÕt kiÖm ng©n hµng, cßn víi lo¹i h×nh quü ®Çu t­ th× tá ra cßn míi mÎ (mÆc dï chóng ta ®· cã mét sè lo¹i h×nh quü ho¹t ®éng gÇn gièng víi quü ®Çu t­ nh­ quü b¶o hiÓm, quü h­u trÝ...). Quü ®Çu t­ ra ®êi sÏ t¹o ra mét kªnh huy ®éng vèn míi, thu hót c¸c nguån vèn dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Huy ®éng vèn th«ng qua quü ®Çu t­ sÏ ®¶m b¶o lîi Ých cho c¶ ng­êi ®Çu t­ lÉn ng­êi nhËn ®Çu t­. Quü ®Çu t­ lµ mét lo¹i quü chung cña nhiÒu ng­êi cïng gãp vèn nh»m t¨ng c­êng tÝnh hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng dù ¸n quy m« lín cÇn nhiÒu vèn ®Çu t­. ¦u ®iÓm cña quü ®Çu t­ lµ tËp hîp nh÷ng nguån vèn nhá cña c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n ®Ó ®­a vµo ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi quy tô ®­îc ®éi ngò nh÷ng ng­êi qu¶n lý quü ®Çu t­ cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ ®Ó ®Çu t­ vèn vµo nh÷ng n¬I cã kh¶ n¨ng sinh lîi cao nhÊt. HiÖn nay trªn thÕ giíi c¸c quü ®Çu t­ ®­îc thµnh lËp theo c¸c m« h×nh kh¸c nhau, cã thÓ lµ mét quü ®Çu t­ tæ chøc d­íi d¹ng C«ng ty cæ phÇn hoÆc ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc quü tÝn kh¸c. Nh­ng nh×n chung c¸c n­íc cã thÞ tr­êng chøng kho¸n míi næi th­êng ¸p dông m« h×nh tÝn kh¸c. Theo m« h×nh nµy, c¸c quü chØ ®­îc phÐp ph¸t hµnh c¸c chøng chØ ®Çu t­ tham gia vµo quü, c¸c chøng chØ nµy chØ cã quyÒn h­ëng lîi nhuËn tõ c¸c kho¶n thu nhËp do quü ®Çu t­ mang l¹i vµ tµi s¶n rßng cña quü chø kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt nh­ cæ phiÕu. C¸c quü ®Çu t­ nµy sÏ ®­îc mét C«ng ty qu¶n lý quü ®øng ra thµnh lËp, ph¸t hµnh chøng chØ quü ®Çu t­ vµ sö dông nguån vèn cña quü ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc sinh lîi, chø kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay vèn thÞ tr­êng vµ chØ ®­îc phÐp vay vèn ng¾n h¹n ng©n hµng ®Ó trang tr¶I mét sè kho¶n chi cÇn thiÕt t¹m thêi khi ch­a cã kh¶ n¨ng thu håi vèn ngay. Ph¹m vi ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­ th­êng rÊt réng mÆc dï chñ yÕu c¸c quü ®Çu t­ th­êng chØ ®Çu t­ vµo c¸c chøng kho¸n lµ nh÷ng tµi s¶n cã tÝnh thanh kho¶n cao nh­ng quü cßn cã thÓ ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ bÊt ®éng s¶n, c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng.... §Ó ®¶m b¶o viÖc qu¶n lý c¸c tµi s¶n cña quü ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, C«ng ty qu¶n lý quü ph¶i thuª mét ng©n hµng gi¸m s¸t thùc hiÖn viÖc ®Çu t­ cña quü vµ viÖc tu©n thñ cña C«ng ty qu¶n lý quü ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ theo ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­. Trong thêi gian qua, ViÖt Nam ®· cã mét sè quü ho¹t ®éng, trong ®ã phÇn lín lµ chi nh¸nh c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ mét sè quü ®Çu t­ liªn doanh. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña c¸c quü nµy chØ míi ë møc th¨m dß thÞ tr­êng vµ chuÈn bÞ c¬ héi cho viÖc ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n nªn kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, thËm chÝ mét sè quü ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· chÊm døt ho¹t ®éng. HiÖn chØ cã quü ®Çu t­ Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ph¸t hµnh c¸c chøng chØ ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi ë t¹i Thµnh phè vµ dù kiÕn niªm yÕt c¸c chøng chØ nµy t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n Hång K«ng. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, chóng ta cÇn ph¶i sím thµnh lËp c¸c quü ®Çu t­ trªn c¬ së c¸c giÊy phÐp ®­îc cÊp tõ C«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ nh»m t¹o ra c¬ héi thu hót vèn vµo c¸c dù ¸n ®Çu t­ dµi h¹n vµ t¨ng cung hµng ho¸ chøng kho¸n cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. 3. C«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ Mét trong nh÷ng yÕu tè then chèt cña viÖc thµnh lËp vµ ®¶m b¶o thµnh c«ng ho¹t ®éng cña c¸c quü ®Çu t­ lµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý quü. ViÖc thµnh lËp C«ng ty qu¶n lý t¸ch khái quü ®· nh»m t¨ng c­êng tÝnh chuyªn nghiÖp cña qu¶n lý quü vµ khi mét C«ng ty qu¶n lý quü qu¶n lý nhiÒu quü kh¸c nhau th× kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ cña hä sÏ tæng hîp h¬n nhiÒu so víi viÖc tõng quü tù ®øng ra tæ chøc ban qu¶n lý riªng cho m×nh. §Ó thùc sù lµ ng­êi qu¶n lý vèn tin cËy cña kh¸ch hµng, C«ng ty qu¶n lý quü ph¶i lµ mét ph¸p nh©n ®Çy ®ñ do Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng, ph¶i ®¹t ®­îc c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, vèn ho¹t ®éng vµ t­ chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®Ó tr¸nh nh÷ng xung ®ét lîi Ých cã thÓ x¶y ra ®èi voøi c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c quü ®Çu t­. ViÖc thµnh lËp C«ng ty qu¶n lý quü ë ViÖt Nam lµ mét c«ng viÖc míi mÎ, mÆc dï tr­íc ®©y chóng ta ®· cã c¸c quü ®Çu t­ nh­ng vÉn ch­a cã C«ng ty qu¶n lý quü. V× vËy, ®Ó tËn dông kh¶ n¨ng vÒ vèn, chóng ta nªn thµnh lËp c¸c C«ng ty qu¶n lý quü d­íi h×nh thøc c¸c C«ng ty cæ phÇn hay C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mµ cæ ®«ng lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c C«ng ty tµi chÝnh, B¶o hiÓm, c¸c Tæng c«ng ty m¹nh cã kh¸ n¨ng tham gia ®Çu t­ chøng kho¸n vµ cã thÓ lµ C«ng ty tµi chÝnh n­íc ngoµI cã kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý quü. Cßn ®èi víi c¸c C«ng ty chøng kho¸n th× cã thÓ tham gia C«ng ty qu¶n lý quü víi mét tû lÖ cæ phÇn h¹n chÕ, nh»m tËn dông ®­îc ®éi ngò c¸n bé, c¬ së vËt chÊt t¹o ra nguån thu, tr¸nh ®­îc xung ®ét vÒ lîi Ých gi÷a c¸c nghiÖp vô qu¶n lý quü víi c¸c nghiÖp vô m«i giíi ®Çu t­, giao dÞch cho b¶n th©n. Nh»m b¶o vÖ an toµn cho quü ®Çu t­, viÖc ®Çu t­ vµo c¸c chøng kho¸n cña c¸c C«ng ty qu¶n lý quü còng ®­îc quy ®Þnh chÆt chÏ, ch¼ng h¹n nh­ khèng chÕ møc tû lÖ sö dông sè tiÒn cña mét quü ®Çu t­ vµo mét lo¹i chøng kho¸n naß ®ã vµ tû lÖ ®Çu t­ qu¸ lín vµo sè chøng kho¸n cña mét c«ng ty ph¸t hµnh. HiÖn nay, chóng ta ®· cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cho viÖc thµnh lËp C«ng ty qu¶n lý quü vµ quü ®Çu t­ chøng kho¸n (NghÞ ®Þnh sè 48/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n). Theo ®ã, C«ng ty qu¶n lý quü chØ ®­îc thµnh lËp d­íi h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn hay C«ng ty tr¸ch nhiÖm h­ò h¹n, cã vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 5 tû ®ång, c¸c nh©n viªn ho¹t ®éng trong C«ng ty qu¶n lý quü ph¶i cã giÊy phÐp hµnh nghÒ do Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp. Ho¹t ®éng cña C«ng ty qu¶n lý quü ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c: C«ng ty qu¶n lý quü chØ ®­îc ®Çu t­ vèn cña quü ®Çu t­ chøng kho¸n vµo chøng kho¸n hoÆc tµi s¶n kh¸c phï hîp víi ®iÒu lÖ quü; C«ng ty qu¶n lý quü kh«ng ®­îc phÐp dïng vèn vµ tµi s¶n cña mét quü ®Çu t­ chøng kho¸n ®Ó ®Çu t­ qu¸ 15% tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh, kh«ng ®­îc qu¸ 10% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña mét quü ®Çu t­ chøng kho¸n vµo chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh; C«ng ty qu¶n lý quü kh«ng ®­îc phÐp dïng vèn vµ tµi s¶n cña tÊt c¶ c¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n do m×nh qu¶n lý ®Ó ®Çu t­ qua 49% t«ngr gi¸ trÞ chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh; ngoµi ra C«ng ty qu¶n lý quü kh«ng ®­îc dïng vèn vµ tµi s¶n cña quü ®Çu t­ chøng kho¸n ®Ó cho vay vµ b¶o l·nh cho bÊt kú kho¶n vay nµo... 4. Gi¶i ph¸p thµnh lËp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n HiÖn nay, trªn thÞ tr­êng ®· cã c¸c C«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp trong vµ ngoµi n­íc ®ang ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc kinh doanh, ngµnh nghÒ kh¸c nhau. Tuy nhiªn, do chóng ta tr­íc ®©y ch­a cã thÞ trêng chøng kho¸n cho nªn c¸c mÆt ho¹t ®éng nµy cßn diÔn ra tÎ nh¹t vµ kh«ng thùc sù mang nhiÒu ý nghÜa. §Ó chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t hµnh c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng ®ßi hái c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh ph¶i cã x¸c nhËn cña c¸c ®¬n vÞ kiÓm to¸n ®éc lËp, do vËy khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ®i vµo ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n t¨ng lªn, lóc nµy ®ßi hái ph¶i cã mét sè l­îng lín c¸c C«ng ty kiÓm to¸n ®ñ m¹nh, cã uy tÝn ®øng ra kiÓm to¸n c¸c doanh nghiÖp. Qua ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ cã mét c¬ së nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ kh¸ch quan t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ nÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Do ®ã, viÖc thµnh lËp c¸c C«ng ty kiÓm to¸n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. V. HÖ thèng qu¶n lý - gi¸m s¸t thÞ tr­êng ë bÊt kú mét m« h×nh tæ chøc vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng nµo cña Së giao dÞch chøng kho¸n nãi riªng vµ toµn bé thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi chung. §Ó ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng mét c¸ch an toµn, c«ng b»ng vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ viÖc gi¸m s¸t thÞ tr­êng, nh»m môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa Nhµ n­íc cÇn ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh tæ chøc x©y dùng vµ qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr­êng. Tõ nghiªn cøu m« h×nh hÖ thèng kiÓm so¸t chøng kho¸n cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau: - HÖ thèng gi¸m s¸t cÇn ®­îc tæ chøc gän nhÑ, ho¹t ®éng h÷u hiÖu, cã kÕ thõa vµ hoµn thiÖn tiÕp theo thêi gian vµ cã sù ph©n cÊp qu¶n lý ë c¸c møc ®é kh¸c nhau: + CÊp gi¸m s¸t t¹i tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c tæ chøc phô trî trªn thÞ tr­êng ®Òu ph¶i thµnh lËp c¸c bé phËn gi¸m s¸t, ®iÒu tra vµ kiÓm to¸n néi bé. Ngoµi ra, c¸c tæ chøc nµy cßn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c tæ chøc cã chøc n¨ng qu¶n lý, gi¸m s¸t cÊp trªn. §ã lµ Së giao dÞch chøng kho¸n,Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc thanh tra, kiÓm to¸n cña Nhµ n­íc. + CÊp gi¸m s¸t t¹i thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung: Së giao dÞch chøng kho¸n ph¶i thµnh lËp c¸c bé phËn gi¸m s¸t th­êng xuyªn vµ bé phËn thanh tra riªng. Ngoµi ra, cßn ph¶i cã bé phËn thanh tra, gi¸m s¸t vµ kiÓm to¸n ®èi víi c¸c C«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn, c¸c C«ng ty niªm yÕt vµ bé phËn nµy ph¶i chÞu sù qu¶n lý, gi¸m s¸t cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. + CÊp gi¸m s¸t t¹i Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, ngoµi viÖc theo dâi c¸c vô chuyªn m«n, vô thanh tra ph¶i gi¸m s¸t vµ thanh tra toµn bé c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c vi ph¹m ph¸p luËt sÏ ®­îc tiÕn hµnh xö lý theo quy ®Þnh ph©n cÊp cô thÓ, tõ h×nh thøc xö ph¹t hµnh chÝnh, ®×nh chØ ho¹t ®éng mét thêi gian, ®×nh chØ vÜnh viÔn, thu håi giÊy phÐp hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. - VÒ c¬ quan qu¶n lý, gi¸m s¸t: Trªn thÕ giíi vÒ c¬ b¶n cã mét sè m« h×nh sau: + Nhµ n­íc trùc tiÕp ®iÒu hµnh, kiÓm so¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n (Hµ Lan, Bå §µo Nha...). + Giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n cho mét bé phËn cña ChÝnh phñ (NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan...), tr¸ch nhiÖm nµy ®­îc giao cho Bé Tµi chÝnh. + Giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¸c c¬ quan chuyªn m«n thùc hiÖn theo luËt ®Þnh (Anh, Mü, Ph¸p, ý, Hy L¹p, Th¸i Lan...). Kh«ng cã mét m« h×nh s½n cã nµo vÒ c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh, gi¸m s¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¶ thÕ giíi. Mçi n­íc tuú theo chÕ ®é chÝnh trÞ, cÊu tróc cña ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n mµ hÖ thèng qu¶n lý b¾t buéc ph¶i phï hîp víi thùc tr¹ng mçi n­íc vÒ thÞ tr­êng vµ m«i tr­êng chÝnh trÞ. §èi víi ViÖt Nam, Nhµ n­íc ®ãng vai trß chÝnh trong viÖc kiÓm so¸t giao dÞch chøng kho¸n vµ Së giao dÞch chøng kho¸n th«ng qua c¸c c¬ quan vµ tæ chøc nhÊt ®Þnh. Nh÷ng tæ chøc nµy ®Æt d­íi sù qu¶n lý ph¸p lý cña mét bé m¸y nµo ®Êy hoÆc trùc thuéc ChÝnh phñ nh­ng ph¶i ®­îc ®éc lËp vÒ chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t. Trong thêi kú ®Çu t¹o dùng tiÒn ®Ò ®Ó x©y d­ng Së giao dÞch chøng kho¸n ë ViÖt Nam, chøc n¨ng nµy cã thÓ giao cho Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. §iÒu cÇn thiÕt lµ c¬ quan nµy oh¶i cã mét bé phËn chuyªn tr¸ch ®Æt ngay trong sµn giao dÞch cña Së giao dÞch chøng kho¸n ®Ó kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t t¹i n¬i, t¹i chæ. Trong vÊn ®Ò nµy cã thÓ tham kh¶o c¸ch tæ chøc cña §øc ®Ó tËn dông c¬ së h¹ tÇng vÇ kü thuËt vµ nh©n sù. VI. VÊn ®Ò ®µo t¹o Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò trªn, vÊn ®Ò con ng­êi trong ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n lµ vÊn ®Ò cèt lâi vµ lµ nÒn t¶ng cho sù thµnh c«ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã nh÷ng con ng­êi hiÓu biÕt, cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ vÒ qu¶n lý, ®iÒu hµnh, ph©n tÝch vµ kinh doanh chøng kho¸n; ®ång thêi ph¶i phæ cËp kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c«ng chóng, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi r»ng, nÕu nh­ yÕu tè kinh tÕ lµ nÒn t¶ng, yÕu tè ph¸p lý lµ c«ng cô, yÕu tè t©m lý lµ ®éng lùc th× yÕu tè con ng­êi bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã. Cã nh÷ng con ng­êi hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ cã ph¸p luËt vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, sÏ cã ng­êi mua, ng­êi b¸n chøng kho¸n vµ sÏ cã c«ng nghÖ chøng kho¸n. Sù hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n trong c«ng chóng ViÖt Nam hiÖn nay cßn ë møc rÊt thÊp. Nh÷ng kh¸i niÖm c¨n b¶n vÒ chøng kho¸n, cæ phiÕu, m«i giíi chøng kho¸n, b¶o l·nh ph¸t hµnh, vv... ch­a ®­îc phæ cËp vµ luËt ph¸p ho¸ ë møc tèi thiÓu cÇn thiÕt. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã gi¶i ph¸p ®µo t¹o nh÷ng kiÕn thøc c¨n b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng cho ®éi ngò c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ®«ng ®¶o c«ng chóng. §ång thêi ph¶i tuyªn truyÒn gi¶i thÝch, phæ cËp kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. ë ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i: - Thèng nhÊt ch­¬ng tr×nh, néi dung ®µo t¹o vµo mét mèi lµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc trªn c¬ së néi dung, yªu cÇu cña ®µo t¹o mµ x©y dùng hÖ thèng gi¸o tr×nh, tiªu chuÈn, néi dung ®µo t¹o thèng nhÊt trong c¶ n­íc. - §ång thêi tiÕn hµnh ®µo t¹o c¸c lo¹i c¸n bé sau: + C¸n bé qu¶n lý cña Uû ban chøng kho¸n . + C¸n bé vËn hµnh t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n. + C¸n bé kinh doanh chøng kho¸n. Trong ®ã ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý cña Uû ban chøng kho¸n vµ ®éi ngò gi¸o viªn cho thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn ®i tr­íc mét b­íc. - Néi dung ®µo t¹o: + Tæ chøc ®µo t¹o c¬ b¶n chung, sau ®ã chuyÓn sang ®µo t¹o chuyªn s©u cho tõng c¸n bé. Trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh tæ chøc ®µo t¹o thùc hµnh cho c¸c ®èi t­îng ®· qua lo¹i h×nh ®µo t¹o c¬ b¶n vµ chuyªn s©u. + KÕt hîp ®µo t¹o trong n­íc víi ®µo t¹o thùc hµnh ë n­íc ngoµi. + Bªn c¹nh ®µo t¹o chuyªn m«n sÏ tiÕn hµnh ®µo t¹o qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ qua ch­¬ng tr×nh häc cña c¸c tr­êng §¹i häc, tr­êng Phæ th«ng ®Ó phæ cËp cho d©n chóng hiÓu vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n. TÊt c¶ c¸c c¸ nh©n muèn lµm viÖc trong ngµnh chøng kho¸n ph¶i qua ®µo t¹o, thi tuyÓn vµ ®­îc Uû ban chøng kho¸n cÊp b»ng hµnh nghÒ. - Kinh phÝ ®µo t¹o: Trong thêi gian ®Çu Nhµ n­íc hç trî ®Çu t­ kinh phÝ cho qu¸ tr×nh ®µo t¹o (c¬ së, gi¸o tr×nh, gi¶ng viªn...), kÕt hîp tËn dông triÖt ®Ó nguån kinh phÝ viÖn trî gióp ®ì cña c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c C«ng ty chøng kho¸n ®ång thêi thu hót thªm phÝ ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc cã ng­êi ®­îc cö ®i häc vµ cña c¸ nh©n ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña c«ng t¸c ®µo t¹o. Môc Lôc Lêi nãi ®Çu KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • dockhoa luan VMinh.doc
  • docBia Minh.doc
  • docloi noi dau.doc
  • doctai lieu tham khao.doc