Quy luật thống nhất & đấu tranh của các mặt đối lập với việc Phân tích hệ thống các mâu thuẫn biện chứng của nền Kinh tế thị trường

Tài liệu Quy luật thống nhất & đấu tranh của các mặt đối lập với việc Phân tích hệ thống các mâu thuẫn biện chứng của nền Kinh tế thị trường: ... Ebook Quy luật thống nhất & đấu tranh của các mặt đối lập với việc Phân tích hệ thống các mâu thuẫn biện chứng của nền Kinh tế thị trường

doc24 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1636 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Quy luật thống nhất & đấu tranh của các mặt đối lập với việc Phân tích hệ thống các mâu thuẫn biện chứng của nền Kinh tế thị trường, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
.Më ®Çu Cïng víi xu thÕ cña thêi ®¹i vµ thÕ giíi th× viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam lµ tÊt yÕu. Vµo nh÷ng n¨m 70 , cuèi nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX , khi mµ nh÷ng khñng ho¶ng kinh tÕ trong hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh ®iÓm, ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi t×nh tr¹ng nµy . Tr­íc t×nh h×nh nµy , §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu , bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mµ mèc ®¸nh dÊu lµ §¹i héi §¶ng VI (th¸ng 12 n¨m 1986). Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt cho tíi nay víi rÊt nhiÒu mÆt ­u ®IÓm. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , n­íc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n . Theo quan ®IÓn triÕt häc duy vËt biÖn chøng th× bÊt cø mét sù vËt , hiÖn t­îng nµo còng chøa ®ùng trong nã nh÷ng m©u thuÉn cña c¸c mÆt ®èi lËp . §iÒu nµy còng ®óng trong nÒn kinh tÕ thÞ truêng ë ViÖt Nam hiÖn nay, trong lßng nã ®ang chøa ®ùng c¸c m©u thuÉn . Trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nµy , tr­íc hÕt ®ã lµ m©u thuÉn cña sù xuÊt hiÖn c¬ chÕ míi cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¬ chÕ cò trong nÒn kinh tÕ tËp trung , quan liªu , bao cÊp ; m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn víi kiÕn tróc th­îng tÇng vÒ mÆt chÝnh trÞ , ph¸p lý , quan ®iÓm , t­ t­ëng . M©u thuÉn gi÷a tÝnh tù ph¸t cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng (theo chñ nghÜa t­ b¶n) víi ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa , m©u thuÉn gi÷a mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng… Nh÷ng m©u thuÉn nµy ®ang hiÖn diÖn vµ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc . ViÖc nhËn thøc râ vÊn ®Ò nµy vµ gi¶i quyÕt chóng cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay . §©y lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta . NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy vµ b»ng nh÷ng kiÕn thøc thu ®­îc trong n¨m häc võa qua t«i chän ®Ò tµi: "Quy luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp víi viÖc ph©n tÝch hÖ thèng c¸c m©u thuÉn biÖn chøng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay. I.C¬ së lý luËn. I.1.LÞch sö nh÷ng t­ t­ëng triÕt häc chñ nghÜa duy vËt tr­íc M¸c vÒ m©u thuÉn . Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kh¸c nhau vµ c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cao cña c¸c t­ t­ëng triÕt häc nh©n lo¹i c¸c quan niÖm vÒ m©u thuÉn kh¸c nhau còng thay ®æi. Mçi thêi ®¹i , mçi tr­êng ph¸i l¹i cã nh÷ng lý gi¶i kh¸c nhau vÒ m©u thuÉn , vÒ c¸c mÆt ®èi lËp , v× triÕt häc lu«n ph¸t sinh tõ nh÷ng bèi c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh . Thø nhÊt lµ triÕt häc thêi cæ ®¹i mµ ®iÓn h×nh lµ ba nÒn triÕt häc lín ®ã lµ Trung Hoa , Hy L¹p vµ Ên §é . TriÕt häc Trung Hoa ®· xuÊt hiÖn rÊt l©u vµo cuèi thÕ kû thø II tr­íc c«ng nguyªn. Tuy nhiªn , ph¶i ®Õn cuèi thêi Xu©n thu _ ChiÐn quèc , c¸c hÖ thèng triÕt häc lín cña Trung Quèc míi xuÊt hiÖn . Nh÷ng quan ®iÓm biÖn chøng vÒ m©u thuÉn thêi kú nµy xuÊt hiÖn tuy cßn s¬ khai. VÝ dô nh­ tr­êng ph¸i ¢m – D­¬ng . ph¸i ¢m – D­¬ng nh×n nhËn mäi tån t¹i kh«ng ph¶i trong tÝnh ®ång nhÊt tuyÖt ®èi còng kh«ng ph¶i trong sù lo¹i trõ biÖt lËp kh«ng thÓ t­¬ng ®ång . Tr¸i l¹i tÊt c¶ bao hµm sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp gäi lµ sù thèng nhÊt ¢m – D­¬ng. Quy luËt nay thõa nhËn mäi thùc t¹i trªn tinh thÇn biÖn chøng lµ trong c¸i mÆt ®èi lËp kia – Ýt nhÊt còng ë tr¹ng th¸i tiÒm n¨ng sinh thµnh. TriÕt häc Ên §é th× ®­a ra ph¹m trï “v« ng¶”, “v« th­êng”(cña tr­¬ng ph¸i PhËt Quèc ). “Mét tån t¹i “ nµo ®ã ch¼ng ph¶i lµ nã mµ lµ “tæng hîp”, “héi häp” cña nh÷ng c¸i kh«ng ph¶I lµ nã mµ nhê héi ®ñ nh©n – duyªn . Kh«ng cã tån t¹i nµo ®éc lËp tuyÖt ®èi víi tån t¹i kh¸c Nh­ng ®· nh­ vËy th× tÊt yÕu ph¶i ®i ®Õn mét kh¼ng ®Þnh vÒ lÏ v« th­êng . V« th­êng lµ ch¼ng “th­êng h»ng” , “th­êng h»ng “ lµ c¸i bÊt biÕn, ch¼ng bÊt biÕn lµ biÕn ®éng , biÕn tøc lµ biÕn ®éng . Cã thÓ nãi , cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc kinh tÕ – x· héi c¸c t­ t­ëng vÒ m©u thuÉn còng ngµy cµng râ nÐt. Hªraclit – nhµ triÕt häc lín nhÊt cña Hy L¹p cæ ®¹i ë thêi kú ®Çu cña nã th× pháng ®o¸n r»ng: m©u thuÉn tån t¹i trong mäi sù vËt cña thÕ giíi . Theo «ng , c¸c mÆt ®èi lËp g¾n bã , quy ®Þnh , rµng buéc víi nhau. Heraclit cßn kh¼ng ®Þnh vò trô lµ mét thÓ thèng nhÊt nh­ng trong lßng nã lu«n diÔn ra c¸c cuéc ®Êu tranh cña c¸c lùc l­îng ®èi lËp, nhê vËy vò trô tån t¹i vµ vËn ®éng . V× thÕ ®Êu tranh lµ “cha ®Î cña tÊt c¶ , lµ «ng hoµng cña tÊt c¶”. Tr¶i qua h¬n mét ngµn n¨m ®ªm dµi trung cæ , nÒn triÕt häc thêi kú nµy chñ yÕu lµ triÕt häc linh viÖn tËp trung vµo c¸i chung vµ c¸i riªng . Sang ®Õn triÕt häc T©y ¢u thêi phôc h­ng vµ cËn ®¹i cïng víi nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc tù nhiªn th× sù ®Êu tranh gi÷a triÕt häc duy t©m vµ triÕt häc duy vËt còng diÔn ra hÕt søc gay g¾t . Nh­ng c¸c quan ®IÓm thêi kú nµy vÉn r¬i nhiÒu vµo siªu h×nh , m¸y mãc .Tíi triÕt häc cæ ®iÓn §øc míi thùc sù bao hµm nh÷ng t­ t­ëng triÕt häc tiÕn bé . C¸ch m¹ng vµ khoa häc . TriÕt häc cæ diÓn §øc ®· ®¹t ®­îc tr×nh ®é kh¸i qu¸t vµ t­ duy trõu t­îng rÊt cao víi nh÷ng hÖ thèng kÕt cÊu chÆt chÏ , thÓ hiÖn mét tr×nh ®é t­ duy tµi biÖn th©m cao v­ît xa tÝnh trùc quan , siªu h×nh cña nÒn triÕt häc Anh – Ph¸p ë thÕ kû XVII – XVIII, do vËy c¸c t­ t­ëng triÕt häc vÒ m©u thuÉn ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ §¹i biÓu ®Æc tr­ng cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc lµ Hªghen . I.2.Quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vÒ m©u thuÉn. Mçi sù vËt hiÖn t­îng ®ang tån t¹i ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®­îc cÊu thµnh bëi c¸c mÆt ®èi lËp , c¸c thuéc tÝnh , c¸c khuynh h­íng ph¸t triÓn ng­îc chiÒu nhau , ®èi lËp nhau… *Sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp . Kh¸i niÖm mÆt ®èi lËp trong quy luËt m©u thuÉn lµ sù kh¸i qu¸t c¸c mÆt , c¸c khuynh h­íng , c¸c thuéc tÝnh tr¸i ng­îc nhau trong mét chØnh thÓ lµm nªn sù vËt , hiÖn t­îng . Mçi m©u thuÉn ph¶i cã hai mÆt ®èi lËp . Nh­ng kh«ng ph¶i hai mÆt ®èi lËp bÊt kú cña mét mÆt ®èi lËp nµo còng t¹o thµnh m©u thuÉn . ChØ nh÷ng mÆt ®èi lËp nµo n»m trong mét chØnh thÓ cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau , t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau míi t¹o thµnh m©u thuÉn . M©u thuÉm lµ mét chØnh thÓ , trong ®ã c¸c mÆt ®èi lËp võa ®Êu tranh , võa thèng nhÊt víi nhau . Trong mét m©u thuÉn , hai mÆt ®èi lËp cã quan hÖ thèng nhÊt víi nhau. Kh¸i niÖm “thèng nhÊt” trong quy luËt m©u thuÉn cã nghÜa lµ hai mÆt ®èi lËp liªn hÖ víi nhau, rµng buéc nhau , quy ®Þnh nhau ,mÆt nµy lÊy mÆt kia lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cña m×nh . NÕu thiÕu mét trong hai mÆt ®èi lËp chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× nhÊt ®Þnh kh«ng cã sù tån t¹i cña sù vËt . Bëi vËy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cho sù tån t¹i cña bÊt kú sù vËt , hiÖn t­îng nµo vµ ng­îc l¹i . VÝ dô :trong sinh vËt hai mÆt ®èi lËp ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ thèng nhÊt víi nhau , nÕu chØ lµ mét qu¸ tr×nh th× sinh vËt sÏ bÞ chÕt .Trong x· héi t­ b¶n , giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n lµ hai mÆt ®èi lËp thèng nhÊt víi nhau , nÕu kh«ng cã giai cÊp v« s¶n víi t­ c¸ch lµ giai cÊp b¸n søc lao ®éng cho giai cÊp t­ s¶n , th× còng kh«ng cã giai cÊp t­ s¶n tån t¹i víi t­ c¸ch lµ mét giai cÊp mua søc lao ®éng cña giai cÊp v« s¶n ®Ó bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­… Tuy nhiªn , khai niÖm “thèng nhÊt “ nµy chØ mang tÝnh t­¬ng ®èi . B¶n th©n néi dung kh¸i niÖm còng ®· nãi lªn tÝnh chÊt t­¬ng ®èi cña nã . Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp trong cïng mét sù vËt kh«ng t¸ch rêi sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ gi÷a chóng . Bëi v× c¸c mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i träng cïng mét sù vËt thèng nhÊt nh­ mét chØnh thÓ trän vÑn nh­ng kh«ng n»m yªn bªn nhau mµ ®iÒu chØnh chuyÓn ho¸ lÉn nh©u t¹o thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt . Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ , bµi trõ , phñ ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp trong thÕ giíi kh¸ch quan thÓ hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau . VÝ dô : lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÈt trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp , m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ gay g¾t . ChØ cã thÓ th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi b»ng rÊt nhiÒu h×nh thøc kÓ c¶ b¹o lùc míi cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn mét c¸ch c¨n b¶n. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ®­îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n . Th«ng th­êng khi nã míi xuÊt hiÖn , hai mÆt ®èi lËp ch­a thÓ hiÖn râ xung kh¾c gay g¾t ng­êi ta gäi ®ã lµ giai ®o¹n kh¸c nhau . TÊt nhiªn kh«ng ph¶i bÊt kú sù kh¸c nhau nµo còng ®­îc gäi lµ m©u thuÉn . ChØ nh÷ng sù kh¸c nhau nµo cïng tån t¹i trong cïng mét sù vËt cã liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau , ph¸t triÓn ng­îc chiÒu nhau , t¹o thµnh ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn th× hai mÆt ®èi lËp ®ã míi h×nh thµnh b­íc ®Çu cña mét m©u thuÉn . Khi hai mÆt ®èi lËp cña mét m©u thuÉn ph¸t triÓn ®Õn xung ®ét gay g¾t , nã biÕn thµnh ®éc lËp . Sù vËt cò mÊt ®i , sù vËt míi h×nh thµnh . Sau khi m©u thuÉn ®­îc gi¶i quyÕt sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp cò ®­îc thay thÕ bëi sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp míi , hai mÆt ®èi lËp míi l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ t¹o thµnh m©u thuÉn .M©u thuÉn ®­îc gi¶i quyÕt , sù vËt míi xuÊt hiÖn . Cø nh­ thÕ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm cho sù vËt biÕn ®æi kh«ng ngõng tõ thÊp ®Õn cao . ChÝnh v× vËy Lªnin kh¼ng ®Þnh “sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp “. Khi bµn vÒ mèi quan hÖ gi÷a sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp , Lªnin chØ ra r»ng :’MÆc dï thèng nhÊt chØ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó sù vËt tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã – nhê cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp mµ chóng ta nhËn biÕt ®­îc sù vËt , sù vËt tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan . Song b¶n th©n sù thèng nhÊt chØ lµ t¹m thêi . §Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp míi lµ tuyÖt ®èi . Nã diÔn ra th­êng xuyªn , liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña sù vËt . KÓ c¶ trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh , còng nh­ khi chuyÓn ho¸ nh¶y vät vÒ chÊt . Lªnin viÕt :”sù thèng nhÊt (phï hîp , ®ång nhÊt ,t¸c dông ngang nhau )cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ cã ®iÒu kiªn , t¹m thêi , thoang qua trong t­¬ng ®èi . Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp bµi trõ lÉn nhau lµ tuyÖt ®èi còng nh­ sù ph¸t triÓn , sù vËn ®éng tuyÖt ®èi”. *ChuyÓn hãa cña c¸c mÆt ®èi lËp . Kh«ng ph¶i bÊt kú sù ®Êu tranh nµo cña c¸c mÆt ®èi lËp ®Òu dÉn tíi sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng . ChØ cã sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh , héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt míi dÉn ®Õn chuyÓn ho¸ , bµi trõ , phñ ®Þnh lÉn nhau . Trong giíi tù nhiªn , chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp th­êng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t , cßn trong x· héi chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp diÔn ra nhÊt thiÕt ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ng­êi Do ®ã , kh«ng nªn hiÓu sù chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp chØ lµ sù ho¸n ®æi vÞ trÝ mét c¸ch ®¬n gi¶n , m¸y mãc . Th«ng th­êng th× m©u thuÉn chuyÓn ho¸ theo hai ph­¬ng thøc : +Ph­¬ng thøc thø nhÊt :MÆt ®èi lËp nµy chuyÓn ho¸ thµnh mÆt ®èi lËp kia nh­ng ë mét tr×nh ®é cao h¬n xÐt vÒ ph­¬ng diÖn chÊt cña sù vËt . VÝ dô :Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong x· héi phong kiÕn ®Êu tranh chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt míi ë tr×nh ®é cao h¬n. +Ph­¬ng thøc thø hai:C¶ hai mÆt ®èi lËp ®Òu chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó t¹o thµnh hai mÆt ®èi lËp hoµn toµn míi . VÝ dô :NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn ho¸ tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , quan liªu , bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . Tõ m©u thuÉn trªn cho ta thÊy trong thÕ giíi thùc , bÊt kú sù vËt , hiÖn t­îng nµo còng chøa ®ùng trong nã nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh cã khuynh h­íng ph¸t triÓn ng­îc chiÒu nhau. Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹o thµnh m©u thuÉn . M©u thuÉn lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan , phæ biÕn cña thÕ giíi . M©u thuÉn ®­îc gi¶i quyÕt , sù vËt cò mÊt ®i , sù vËt míi h×nh thµnh . Sù vËt míi l¹i n¶y sinh c¸c mÆt ®èi lËp vµ m©u thuÉn míi . C¸c mÆt ®èi lËp nµy ®Êu tranh chuyÓn ho¸ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau dÓ t¹o thµnh sù vËt míi h¬n . Cø nh­ vËy c¸c sù vËt , hiªn t­îng trong thÕ giíi kh¸ch quan th­êng xuyªn biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng . V× vËy m©u thuÉn lµ nguån gèc vµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. II.TÝnh tÊt yÕu vµ m©u thuÉn b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. II.1.tÝnh tÊt yÕu cña qu¸ trÜnh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. * ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¾ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc . Nh­ ®· biÕt ,kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt cña v¨n minh nh©n lo¹i .Tõ tr­íc ®Õn nay nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn chñ yÕu d­íi chñ nghÜa t­ b¶n. Ngµy nay , kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn tíi tr×nh ®é kh¸ cao vµ phån thÞnh ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn Tuy nhiªn, kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ v¹n n¨ng. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nã cßn cã mÆt tr¸i , cã khuyÕt tËt tõ trong b¶n chÊt cña nã do chÕ ®é së h÷u t­ b¶n t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chi phèi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , cµng ngµy m©u thuÉn cña chñ nghÜa t­ b¶n cµng béc lé s©u s¾c , kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò x· héi , lµm t¨ng thªm bÊt c«ng vµ bÊt æn cña x· héi , ®µo s©u thªn hè ng¨n c¸ch gi÷a ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo. ChÝnh v× thÕ mµ , nh­ C.M¸c ®· ph©n tÝch vµ dù b¸o , chñ nghÜa t­ b¶n tÊt yÕu ph¶i ®­îc thay thÕ bëi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ chÕ ®é míi v¨n minh h¬n , nh©n ®¹o h¬n. Chñ nghÜa t­ b¶n , mÆc dï ®· vµ ®ang t×m mäi c¸ch ®Ó tù ®iÒu chØnh vµ tù thÝch nghi, nh­ng do m©u thuÉn tõ trong b¶n chÊt cña nã , chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng thÓ tù gi¶i quyÕt ®­îc , cã ch¨ng nã chØ t¹m thêi xoa dÞu ®­îc chõng nµo m©u thuÉn mµ th«i . NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i ®ang ngµy cµng thÓ hiÖn xu h­íng tù phñ ®Þnh vµ tù tiÕn ho¸ ®Ó chuyÓn sang mét giai ®o¹n hËu c«ng nghiÖp , theo xu h­íng x· héi ho¸ . §©y lµ tÊt yÕu kh¸ch quan , lµ quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi . Nh©n lo¹i muèn tiÕn lªn , x· héi muèn ph¸t triÓn th× døt kho¸t kh«ng thÓ dõng l¹i ë kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa . M« h×nh chñ nghÜa x· héi kiÓu X« ViÕt lµ mét kiÓu tæ chøc x· héi , tæ chøc kinh tÕ muèn sím kh¾c phôc khuyÕt tËt cña chñ nghÜa t­ b¶n, muèn nhanh chãng x©y dùng mét x· héi tèt ®Ñp h¬n , mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt v¨n minh hiÖn ®¹i h¬n chñ nghÜa t­ b¶n . Nh­ng cã lÏ , do n«n nãng , lµm tr¸i quy luËt , kh«ng n¨ng ®éng , kÞp thêi ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt cho nªn rót côc ®· kh«ng thµnh c«ng . Liªn X« kh¾c phôc sù nãng véi b»n c¸ch ®­a ra thùc hiÖn “chÝnh s¸ch kinh tÕ míi “(NEP) mµ néi dung c¬ b¶n cña nã lµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, chÊp nhËn ë møc ®é nhÊt ®Þnh c¬ chÕ thÞ tr­êng Muèn thÕ , Nga cÇn ph¶i sö dông quan hÖ tiÒn tÖ – hµng ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn , ®Æc biÖt lµ sö dông chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt . Tuy chØ míi thùc hiÖn trong mét thêi gian ng¾n nh­ng NEP ®· ®em l¹i nh÷ng kÕ qu¶ tÝch cùc cho n­íc Nga:håi phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, nhiÒu nghµnh kinh tÕ ho¹t ®éng n¨ng ®éng , nhén nhÞp h¬n . TiÕc r»ng , t­ tuëng cña V.I.Lªnin vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi víi chÝnh s¸ch NEP ®· kh«ng ®­îc tiÕp tôc thùc hiÖn sau ®ã . Vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XX, nh÷ng khuyÕt tËt cña m« h×nh kinh tÕ X« ViÕt béc lé ra rÊt râ céng víi sù yÕu kÐm trong c«ng t¸c l·nh ®¹o , qu¶n lý lóc bÊy giê ®· lµm cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng tr× trÖ . Mét sè nhµ l·nh ®¹o chñ chèt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc Liªn X« lóc ®ã muèn thay ®æi t×nh h×nh b»ng c«ng cuéc c¶i c¸ch , c¶i tæ nh­ng víi mét “ t­ duy” chÝnh trÞ míi , hä ®· m¾c sai lÇm nghiªm träng cùc ®oan , phiÕn diÖn ®·n tíi sù tan r· cña Liªn X« vµ sù sôp ®æ cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi , ®· lµm lé râ nh÷ng khuyÕt tËt cña m« h×nh kinh tÕ cøng nh¾c , phi thÞ tr­êng , mÆc dï nh÷ng khuyÕt tËt ®ã kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n tÊt yÕu dÉn tíi sù sôp ®æ . ViÖt nam lµ mét n­íc nghÌo , kinh tÕ kü thuËt l¹c h©u , tr×nh ®é x· héi cßn thÊp , bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ , di lªn chñ nghÜa x· héi lµ môc tiªu lý t­ëng cña nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ nh©n d©n ViÖt Nam , lµ kh¸t väng thiªng liªng ngµn ®êi cña nh©n d©n ViÖt Nam . Nh­ng ®i lªn chñ nghÜa x· héi b»ng c¸ch nµo? §ã lµ c©u hái lín vµ cùc kú hÖ träng , muèn tr¶ lêi thËt kh«ng ®¬n gi¶n . Chóng ta ®· ¸p dông m« h×nh chñ nghÜa x· héi kiÓu X« ViÕt , m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung mang tÝnh bao cÊp . M« h×nh nµy ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng , nhÊt lµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi kú ®Êt n­íc cã chiÕn tranh. Nh­ng vÒ sau m« h×nh nµy béc lé nh÷ng khuyÕt ®iÓm ;vµ trong c«ng t¸c chØ ®¹o còng ph¹m ph¶i mét sè sai lÇm mµ nguyªn nh©n s©u xa cña nh÷ng sai lÇm ®ã lµ bÖnh gi¸o ®iÒu , chñ quan , duy ý chÝ . Lèi suy nghÜ vµ hµnh ®éng ®¬n gi¶n , nãng véi kh«ng t«n trong quy luËt kh¸ch quan, nhËn thøc vÒ chñ nghÜa x· héi kh«ng ®óng víi thùc tÕ ë ViÖt Nam . Trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vµ ®Çy ®ñ h¬n vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam , §¹i héi VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam(th¸ng 12 n¨m 1986) ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi . §¹i héi ®­a ra nh÷ng quan niÖm míi vÒ con ®­êng , ph­¬ng ph¸p x©y dùng chñ nghÜa x· héi , ®Æc biÖt lµ quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa trong thêi kú qu¸ ®é , vÒ c¬ cÊu kinh tÕ , thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña s¶n xuÊt hµnh ho¸ vµ thÞ tr­êng . Phª ph¸n triÖt ®Ó c¬ chÕ tËp trung , quan liªu , bao cÊp vµ kh¼ng ®Þnh chuyÓn h¼n sang h¹ch to¸n kinh doanh. §¹i héi VI lµ mét mèc ®¸nh dÊu b­íc chuyÓn quan träng trong nhËn thøc cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam . *.B¶n chÊt vµ nh÷ng ®Æc tr­ng cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam Nãi kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã nghÜa ®©y kh«ng ph¶i kinh tÕ thÞ tr­êng tù do theo kiÓu t­ b¶n chñ nghÜa , còng kh«ng ph¶i kinh tÕ bao cÊp qu¶n lý theo kiÓu tËp trung quan liªu bao cÊp vµ còng ch­a hoµn toµn lµ kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa ,bëi v× ViÖt Nam ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi , võa cã võa ch­a cã c¸c yÕu tè cña chñ nghÜa x· héi . Chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ sù tiÕp thu cã chän läc thµnh tùu cña v¨n minh nh©n lo¹i , ph¸t huy vai trß tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng trong viÖc thóc ®Èy søc s¶n xuÊt , x· héi ho¸ lao ®éng , c¶ tiÕn kü thuËt – c«ng nghÖ , n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , t¹o ra nhiÒu cña c¶i , gãp phÇn lµm giµu cho x· héi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n : ®ång thêi ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng . §©y còng lµ sù lùa chän tù gi¸c con ®­êng vµ m« h×nh ph¸t triÓn trªn c¬ së qu¸n triÖt lý luËn M¸c – Lªnin n¾m b¾t ®óng quy luËt kh¸ch quan vµ vËn dông vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam . Môc ®Ých cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt , ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi , n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n .Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i g¾n liÒn víi ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt míi , tiªn tiÕn. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u ,, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ , trong dã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o : kinh tÕ nhµ n­íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c . Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc , Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng chiÕn l­îc , quy ho¹ch , kÕ ho¹ch , chÝnh s¸ch , ph¸p luËt , vµ b»ng c¶ søc m¹nh vËt chÊt cña kinh tÕ nhµ n­íc : ®ång thêi sö dông c¬ chÕ thÞ tr­êng , ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt , gi¶i phãng søc s¶n xuÊt , ph¸t huy mÆt tÝch cùc , h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng , b¶o vÖ lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng , cña toµn thÓ nh©n d©n . Kinh tÕ thÞ r­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn ph©n phèi chñ yÕu theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ , ®ång thêi ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt , kinh doanh vµ th«ng qua phóc lîi x· héi . T¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi ®¶m b¶o tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng b­íc ph¸t triÓn . T¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi ph¸t triÓn v¨n ho¸ vµ gi¸o dôc , x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc , n©ng cao d©n trÝ , gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con ng­êi , x©y dùng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Êt n­íc . C.M¸c kh¼ng ®Þnh r»ng:”…s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ l­u th«ng hµng ho¸ lµ nh÷ng hiÖn t­îng thuéc vÒ nhiÒu ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hÕt søc kh¸c nhau, tuy r»ng quy m« vµ tÇm quan träng cña chóng kh«ng gièng nhau…Chóng ta hoµn toµn ch­a biÕt g× vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt Êy vµ chóng ta ch­a thÓ nãi g× vÒ nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt Êy, nÕu chóng ta chØ cã nh÷ng ph¹m trï trõu t­îng cña l­u th«ng hµng ho¸ , nh÷ng ph¹m trï chung cña tÊt c¶ c¸c ph­¬ng thøc Êy”. Lùa chän m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ sù g¸n ghÐp chñ quan gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng vµchñ nghÜa x· héi , mµ lµ sù n¾m b¾t vµ vËn dông xu thÕ vËn ®éng kh¸ch quan cña kinh tÕ thÞ tr­êng trong thêi ®¹i hiÖn nay . §¶ng céng s¶n ViÖt nam trªn c¬ së nhËn thøc tÝnh quy luËt ph¸t triÓn cña thêi ®¹i vµ sù kh¸i qu¸t ®óc rót kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi , ®Æc biÖt lµ tõ thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam , ®Ó ®­a ra chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa , nh»m sö dông kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu tõng b­íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi . Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi . §©y lµ mét kiÓu kinh tÕ thÞ tr­êng míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng . II.2.Nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam . *M©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn , vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc , theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay , vÊn ®Ò lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p , m©u thuÉn gi÷a hai lùc l­îng nµy vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã xÐt trªn ph­¬ng diÖn triÕt häc Mac-Lªnin , theo ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt lµ néi dung cña sù vËt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ ý thøc cña sù vËt , lùc l­îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt , lùc l­îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng , lu«n thay ®æi. Khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× quan hÖ s¶n xuÊt sÏ kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ trë thµnh yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . §Ó më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn , cÇn thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò b¨ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt .ChÝnh quan hÖ s¶n xuÊt tù ph¸t triÓn ®Ó ®Ó phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt , ®ã lµ quy luËt kinh tÕ chung cho sù ph¸t triÓn cña x· héi . Qu¸ tr×nh m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra gay g¾t , quyÕt liÖt vµ cÇn ®­îc gi¶i quyÕt . Nh­ng gi¶i quyÕt nã b»ng c¸ch nµo ? §ã chÝnh lµ c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi ,c¸c cuéc chuyÓn ®æi kinh tÕ mµ c¸c cuéc chuûªn ®æi kinh tÕ ë n­íc ta lµ mét vÝ dô . Khi mét môc tiªu , mét nhiÖm vô cùc kú quan träng , thÓ hiÖn tÝnh chÊt c¸ch m¹ng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ phÊn ®Êu x©y dùng n­íc ta trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ , x· héi c«ng b»ng , d©n chñ , v¨n minh . C«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ chñ tr­¬ng , biÖn ph¸p võa mang tÝnh c¸ch m¹ng võa mang tÝnh khoa häc ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi . Nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc chÝnh lµ nãi ®Õn nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ ®ã chÝnh lµ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , nãi ®Õn khoa häc , ®Õn sù anh minh cña trÝ tuÖ lµ nãi ®Õn mét ph­¬ng thøc tèi ­u ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá , n«ng nghiÖp l¹c hËu , t¹o ®iÒu kiÖn vµ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn. Kh«ng thÓ ¨n ®ãi mÆc r¸ch víi c¸i cuèc trªn vai céng thªm tÊm lßng céng s¶n ®Ó kiÕn thiÕt chñ nghÜa x· héi , chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng . Kh¼ng ®Þnh c¸i míi , ®óng ®¾n tù b¶n th©n nã ®· bao gåm c¶ ý nghÜa phñ ®Þnh , g¹t bá c¶ quan niÖm cò sai lÇm vÒ ®iÒu kiÖn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta . Tr­íc ®©y , chóng ta thiÕu quan t©m tíi vai trß cña trÝ tuÖ , khoa häc ®Õn viÖc t¹o lËp c¬ së vËt chÊt –kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi . B»ng chøng lµ mét thêi chóng ta coi träng kh«ng ®óng møc tÇng líp trÝ thøc vµ khoa häc trong m«i tr­êng t­¬ng quan víi ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng kh¸c . Do thÕ , hËu qu¶ tÊt yÕu s¶y ra lµ khoa häc ë n­íc ta chËm hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn , ®Êt n­íc kh«ng tho¸ khái nÒn s¶n xuÊt nhá , n«ng nghiÖp l¹c hËu vµ còng kh«ng thÓ nãi tíi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc . *M©u thuÉn gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u tr­íc ®©y vµ trong kinh tÕ thÞ tr­êng . Tr­íc ®©y , ng­êi ta quan niÖm nh÷ng h×nh thøc së h÷u trong chñ nghÜa x· héi lµ: së h÷u chñ nghÜa x· héi tån t¹i d­íi hai h×nh thøc lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ . Sù tån t¹i hai h×nh thøc së h÷u ®ã lµ tÊt yÕu kh¸ch quan bëi hoµn c¶nh lÞch sö khi tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa . Sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn giai cÊp c«ng nh©n ®øng tr­íc hai h×nh thøc së h÷u t­ nh©n kh¸c nhau: së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vµ së h÷u t­ nh©n cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá. Thùc tÕ ®ßi hái giai cÊp c«ng nh©n ph¶i cã th¸i ®é gi¶i quyÕt kh¸c nhau. §èi v¬Ý h×nh thøc së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa b»ng c¸ch t­íc ®o¹t hoÆc chuéc l¹i ®Ó ®­a th¼ng lªn së h÷u toµn d©n , cßn ®èi víi h×nh thøc së h÷u t­ nh©n cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá th× kh«ng thÓ dïng nh÷ng biÖn ph¸p nh­ trªn , mµ pØai kiªn tr× gi¸o dôc , thuyÕt phôc tæ chøc hä trªn c¬ së tù nguyÖn chuyÓn lªn së h÷u tËp thÓ b»ng viÖc hîp t¸c ho¸ hai h×nh thøc . Së h÷u ®ã lµ ®Æc thï tiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n cña giai cÊp c«ng vµ n«ng d©n tËp thÓ. C¸c h×nh thøc së h÷u tr­íc ®©y vµ trong thêi kú qu¸ ®é chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m ®æi míi ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta ®· chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña ®­êng lèi ®æi míi , cña chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o toµn d©n thùc hiÖn . Thùc tiÔn ®· cho thÊy mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®­¬ng nhiªn ph¶i bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u , chø kh«ng ph¶i chØ bao gåm hai h×nh thøc së h÷u lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ nh­ quan niÖm tr­íc ®©y . Trong giai ®o¹n hiÖn nay , nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa mµ chóng ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u nh­: së h÷u toµn d©n , së h÷u tËp thÓ , së h÷u nhµ n­íc , së h÷u c¸ thÓ vµ së h÷u hçn hîp . Trong c¸c h×nh thøc së h÷u nµy , kh¸i qu¸t l¹i chØ cã hai h×nh thøc së h÷u ®ã lµ : c«ng h÷u vµ t­ h÷u , cßn c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c chØ lµ h×nh thøc trung gian, qu¸ ®é hoÆc hçn hîp . ë ®©y mçi h×nh thøc së h÷u l¹i cã nhiÒu h×nh thøc biÓu hiÖn vÒ tr×nh ®é thÓ hiÖn kh¸c nhau. Chóng ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã cïng b¶n chÊt kinh tÕ vµ tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc qu¶n lý . VÒ së h÷u toµn d©n. Tr­íc ®©y , ng­êi ta quan niÖm së h÷u toµn d©n trïng víi së h÷u nhµ n­íc . NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®­¬ng nhiªn bao g«m nhiÒu h×nh thøc së h÷u, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh gi÷ vÞ trÝ then chèt liªn kÕt vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo h­íng cã lîi cho quèc tÕ d©n sinh . Nhµ n­íc qu¶n lý kinh tÕ víi t­ c¸ch lµ c¬ quan cã quúªn lùc ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n vµ lµ ®¹i diÖn ®èi víi tµi s¶n së h÷u toµn d©n . ë n­íc ta hiÖn nay , nh­ hiÕn ph¸p vµ luËt ®Êt ®ai quy ®Þnh râ :”XÐt vµ mÆt kinh tÕ , ®Êt ®ai lµ ph­¬ng tiÖn tån t¹i cña c¶ mét céng ®ång x· héi . XÐt vÒ mÆt x· héi , ®Êt ®©i lµ n¬I c­ tró cña mét céng ®ång . ThÕ nh­ng khi xÐt trªn c¶ hai ph­¬ng diÖn cã thÓ nãi ®Êt ®ai kh«ng thÓ lµ së h÷u cña riªng ai . Tuy nhiªn , suy cho cïng , ®Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt , hay nãi chÝnh x¸c h¬n ®ã lµ mét bé phËn quan träng cña s¶n xuÊt . Bëi thÕ , dï lµ ®Æc biÖt th× trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ , nã vÉn ph¶I ho¹t ®éng theo quy luËt cña thÞ tr­êng vµ chÞu sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt ®ã .ViÖc ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n mµ nhµ n­íc lµ ng­êi ®¹i diÖn , thèng nhÊt qu¶n lý kh«ng hÒ m©u thuÉn víi viÖc trao quyÒn cho c¸c hé n«ng d©n , kÓ c¶ quyÒn chuyÓn nh­îng , quyÒn sö dông ®Êt ®ai nÕu biÕt gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò së h÷u , biÕt t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông . Ch¼ng h¹n nh­ ruéng ®Êt vÉn thuéc quyÒn së h÷u toµn d©n nh­ngng­êi n«ng d©n cã quyÒn sö dông æn ®Þnh l©u dµi th× cã thÓ ®em l¹i mét søc bËt cho sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt võa t¨ng c­êng cña nÒn kinh tÕ nãi chung. V¨n kiÖn ®¹i éi VII cña §¶ng ta ®· chØ râ:”Trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai ,®Êt ®­îc giao cho ng­êi n«ng d©n sö dông l©u dµi . Nhµ n­íc quy ®Þnh b»ng luËt ph¸p c¸c vÊn ®Ò vÒ thõa kÕ , chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt…” (§¶ng céng s¶n ViÖt Nam-v¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèclÇn thø VII-Nhµ xuÊt b¶n sù thËt-Hµ néi 1991).Nh­ vËy h×nh thøc së h÷u toµn d©n ë n­íc ta hiÖn nay ®· ®­îc x¸c ®Þnh theo néi dung míi , cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó thùc sù trë thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ . VÒ së h÷u nhµ n­íc . Trong thêi kú bao cÊp tr­íc ®©y , kh«ng chØ cã n­íc ta mµ cßn ë c¸c n­íc kh¸c trong hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa th­êng ®«ng nhÊt së h÷u nhµ n­íc víi së h÷u toµn d©n. Do nhÇm lÉn nh­ vËy mµ trong mét thêi gian kh¸ dµi , ng­êi ta th­êng bá qua së h÷u nhµ n­íc chØ quan t©m ®Æc biÖt tíi së h÷u toµn d©n víi chÕ ®é c«ng h÷u d­íi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Vµ còng bëi së h÷u toµn d©n g¾n kÕt víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh mµ chóng ta ra søc quèc doanh ho¸ nÒn kinh tÕ víi niÒn tin cho r»ng chØ cã nh­ vËy míi cã chñ nghÜa x· héi nhiÒu h¬n. Thùc ra , víi quan niÖm ®ã, së h÷u toµn d©n kh«ng trë thµnh së h÷u cña mét chñ thÓ cô thÓ nµo c¶. Trong x· héi mµ nhµ n­íc cßn tån t¹i th× së h÷u toµn d©n ch­a cã ®iÒu kiÖn vËn ®éng trªn bÒ mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ nãi chung. H×nh thøc së h÷u nhµ n­íc xÐt vÒ tæng thÓ , míi chØ lµ kÕt cÊu bªn ngoµi cña së h÷u . Cßn kÕt cÊu bªn trong cña së h÷u nhµ n­íc ë n­íc ta cã lÏ chñ yÕu thÓ hiÖn ë quyÒn së h÷u ®ã , ë khu vùc kinh tÕ quèc doanh , khu vùc c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc . VÒ së h÷u tËp thÓ . ë n­íc ta tr­íc ®©y , së h÷u tËp thÓ chñ yÕu tån t¹i d­íi h×nh thøc hîp t¸c x· (gåm c¶ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ) víi néi dung lµ c¶ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ®Òu lµ cña chung mµ c¸c x· viªn lµ chñ së h÷u chÝnh . V× vËy, víi h×nh thøc së h÷u nµy , quyÒn mua b¸n hoÆcchuyÓn nh­îng t­ liÖu s¶n xuÊt , trong thùc tÕ s¶n xuÊt vµ l­u th«._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc10132.doc