Các khu công nghiệp trong sự phát triển kinh tế - Xã hội ở tỉnh Bắc Giang

Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Thùc tiÔn ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh÷ng n¨m qua ®· chøng tá r»ng viÖc thµnh lËp c¸c KCN, KCX lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh CNH, H§H vµ ph¸t triÓn KT - XH cña ®Êt n­íc. VËn dông kinh nghiÖm thÕ giíi vµo thùc tÕ ViÖt Nam, tõ n¨m 1991 §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng thÝ ®iÓm vµ triÓn khai viÖc x©y dùng c¸c KCN vµ KCX. §Õn nay ®· qua 15 n¨m, qu¸ tr×nh nµy ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn dµi, c¶ n­íc ®· cã 134 KCN vµ KCX víi tæng diÖn tÝch ®Êt cã thÓ cho thuª lµ 18.561 ha, thu hót h¬n 4.500 dù ¸n ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 17 tû USD vµ h¬n 100.000 tû ®ång ViÖt Nam, t¹o viÖc lµm cho trªn 2 triÖu lao ®éng [16, tr.13]. Các KCX ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÓm thu hót c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ãn nhËn c¸c tiÕn bé KH – CN vµ t¹o ra nh÷ng nh©n tè quan träng gãp phÇn ®Èy m¹nh CNH, H§H vµ ph¸t triÓn KT - XH cña ®Êt n­íc. Bắc Giang lµ tỉnh nằm c¸ch Thủ ®« Hà Nội 50 km về phÝa Bắc, c¸ch cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị 110 km về phÝa Nam, c¸ch cảng Hải Phßng hơn 100 km về phÝa §«ng, mét tØnh cã nhiều tiềm năng về ®ất ®ai, tµi nguyªn kho¸ng sản. Địa lý l·nh thổ kh«ng những cã nhiều vïng nói cao, mà cßn cã nhiều vïng đất trung du trải rộng xen kẽ với c¸c vïng đồng bằng ph× nhiªu. KÓ tõ khi cã chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ x©y dùng c¸c KCN ®Õn nay, B¾c Giang ®· x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®­îc 11 khu vµ côm c«ng nghiÖp, ®· thu hót ®­îc 109 dù ¸n ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 11.122 tû ®ång. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KCN ë B¾c Giang ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu quan träng, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu KT - XH, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña tØnh ë trong n­íc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn KCN ë B¾c Giang cßn cã kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Søc thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo KCN cßn ch­a hÊp dÉn. C¸c KCN chñ yÕu míi thu hót c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, hµng dÖt may vµ mét sè s¶n phÈm kh¸c, cßn thiÕu nh÷ng dù ¸n sö dông c«ng nghÖ cao. Cßn nhiÒu bÊt cËp trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i, viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi d©n mÊt ®Êt do ph¸t triÓn KCN. Nh÷ng khã kh¨n, bÊt cËp ®ã ®· vµ ®ang lµ nh÷ng lùc c¶n lµm cho c¸c KCN ch­a ph¸t huy tèt vai trß khu kinh tÕ ®éng lùc ®Èy m¹nh CNH, H§H vµ ph¸t triÓn KT - XH trªn ®Þa bµn tØnh. Tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nªu trªn, cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu lý luËn vµ ®¸nh gi¸ thùc tiÔn t¸c ®éng cña c¸c KCN trªn ®Þa bµn cña tØnh ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH cña ®Þa ph­¬ng ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh, bæ sung c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp. §Ó gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, t«i chän ®Ò tµi: “C¸c khu c«ng nghiÖp trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë tØnh B¾c Giang" nghiªn cøu lµm luËn v¨n th¹c sü chuyªn ngµnh kinh tÕ chÝnh trÞ. ViÖc nghiªn cøu nµy kh«ng chØ cÇn thiÕt ®èi víi tØnh B¾c Giang, mµ cßn cã ý nghÜa gãp phÇn ®Ó ph¸t huy tèi ®­a nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc, h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c KCN ®èi víi sù ph¸t triÓn KT - XH cña c¶ n­íc nãi chung, n©ng cao hiÖu qu¶ KT - XH cña c¸c KCN. §©y lµ mét vÊn ®Ò thêi sù vµ cÊp b¸ch. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu liên quan đến đề tài KÓ tõ khi §¶ng vµ Nhµ n­íc cã chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN ®Õn nay, ®· cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, c¸c c¬ quan nghiªn cøu cña Trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng cña n­íc ta ®· tæ chøc nh÷ng héi th¶o vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t­, qu¶n lý ho¹t ®éng vµ qu¶n lý m«i tr­êng trong c¸c KCN, chÝnh s¸ch ­u ®·i cho nhµ ®Çu t­ vµo KCN... §· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, luËn ¸n tiÕn sÜ, luËn v¨n th¹c sü nghiªn cøu vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c¸c KCN, c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn KCN ë mét sè ®Þa ph­¬ng, hoÆc nghiªn cøu vÊn ®Ò viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi d©n cã ®Êt bÞ thu håi x©y dùng KCN, vÊn ®Ò nhµ ë cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc t¹i KCN v.v.. §· cã mét sè cuèn s¸ch viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy, nh­: "Kinh nghiÖm thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn KCN, KCX vµ ®Æc khu kinh tÕ" cña ViÖn Kinh tÕ häc n¨m 1994; "KCN, KCX c¸c tØnh phÝa Nam" cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ xuÊt b¶n n¨m 2002 nh»m ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ cña c¸c KCN, KCX t¹i c¸c tØnh phÝa nam n­íc ta. Còng trong n¨m 2002, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cßn tæ chøc nghiÖm thu ®Ò tµi cÊp Bé "Nghiªn cøu m« h×nh qu¶n lý nhµ n­íc vÒ KCN, KCX ë ViÖt Nam" néi dung giíi thiÖu kinh nghiÖm qu¶n lý c¸c KCN, KCX cña n­íc ngoµi, ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt tèt vµ nh÷ng h¹n chÕ cña m« h×nh qu¶n lý hiÖn ®ang ¸p dông t¹i ViÖt Nam, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét sè m« h×nh qu¶n lý míi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý c¸c KCN, KCX trong thêi gian tíi. N¨m 2004, nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi ®· xuÊt b¶n cuèn "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc, b¶o vÖ m«i tr­êng ë c¸c KCN, KCX" cña tiÕn sÜ Tr­¬ng ThÞ Minh S©m, ®¸nh gi¸ kh¸ chi tiÕt vµ toµn diÖn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng ë c¸c KCN, KCX vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam, nh÷ng th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, ®Ò xuÊt mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi vÊn ®Ò nµy ë c¸c KCN, KCX thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam. Riªng n¨m 2004, c¶ n­íc ®· cã 6 héi th¶o vÒ ph¸t triÓn KCN, KCX, trong ®ã Héi th¶o víi chñ ®Ò "Ph¸t triÓn KCN, KCX ë c¸c tØnh phÝa B¾c - nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn" do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ phèi hîp víi T¹p chÝ Céng s¶n vµ Uỷ ban nh©n d©n tØnh Thanh Hãa tæ chøc t¹i Thanh Hãa ®· cã 40 bµi tham luËn göi ®Õn vµ nhiÒu tham luËn cña c¸c ®¹i biÓu. C¸c bµi viÕt ®· tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n, nh­ vÞ trÝ, vai trß cña c¸c KCN, KCX; quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ ph¸t triÓn KCN, KCX, mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ KCN, KCX; c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX; c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ph¸t triÓn KCN, KCX; nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn cña c¸c KCN phÝa B¾c so víi c¸c KCN phÝa Nam; tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c KCN, KCX vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho c¸c KCN, KCX. Th¸ng 7/2006, nh©n kû niÖm 15 n¨m x©y dùng c¸c KCN, KCX, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®· tæ chøc "Héi nghÞ - héi th¶o quèc gia 15 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ë ViÖt Nam" t¹i Long An nh»m nh×n nhËn l¹i nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, nh÷ng h¹n chÕ vµ kinh nghiÖm x©y dùng vµ ph¸t triÓn KCN, KCX ë n­íc ta, kiÕn nghÞ ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c KCN, KCX. Héi th¶o ®· nhËn ®­îc gÇn 100 bµi viÕt vµ tham luËn vÒ vÊn ®Ò nµy cña c¶ n­íc còng nh­ cña c¸c tØnh. §· cã mét sè luËn ¸n tiÕn sÜ vµ luËn v¨n th¹c sü kinh tÕ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, nh­: "Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c KCN ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay (qua thùc tiÔn KCN c¸c tØnh phÝa b¾c" luËn ¸n tiÕn sÜ cña t¸c gi¶ Lª Hång YÕn, tr­êng §¹i häc Th­¬ng m¹i, n¨m 1996; "Cung cÇu vÒ nhµ ë cho c«ng nh©n c¸c KCN hiÖn nay" luËn v¨n th¹c sü Kinh tÕ cña t¸c gi¶ Ph¹m Xu©n §øc, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, n¨m 2005; "Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë KCN T©n B×nh - quËn T©n Phó, Thµnh phè Hå ChÝ Minh", luËn v¨n th¹c sü Kinh tÕ cña t¸c gi¶ Lª C«ng §ång Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, n¨m 2005; "HiÖu qu¶ KT - XH cña c¸c KCN ë thµnh phè Hµ Néi" luËn v¨n th¹c sü Kinh tÕ cña t¸c gi¶ NguyÔn Duy C­êng, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, n¨m 2006... Tuy nhiªn, c¸c nghiªn cøu nµy míi tËp trung nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò chung trªn ph¹m vi tæng thÓ c¶ n­íc, hoÆc trªn mét ®Þa bµn - mét vïng, mét tØnh kh¸c. §Õn nay, ë B¾c Giang ch­a cã c«ng tr×nh khoa häc nµo d­íi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña KCN ®èi víi sù ph¸t triÓn KT - XH cña ®Þa ph­¬ng. §Ò tµi mµ häc viªn lùa chän nghiªn cøu lµ míi mÎ, kh«ng trïng lÆp víi c«ng tr×nh khoa häc nµo. 3. Môc đích vµ nhiÖm vô của luận văn - Môc đích: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng t¸c ®éng cña c¸c KCN (bao gåm c¶ KCN, KCX vµ côm c«ng nghiÖp) ë tØnh B¾c Giang ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH cña ®Þa ph­¬ng, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy cao ®é t¸c ®éng tÝch cùc, ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña chóng trong thêi gian tíi. - NhiÖm vô: + HÖ thèng hãa c¬ së lý luËn - thùc tiÔn vÒ t¸c ®éng cña c¸c KCN ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH trªn ®Þa bµn mét tØnh ë n­íc ta. + §¸nh gi¸ thùc tr¹ng t¸c ®éng cña c¸c KCN ®Õn sù ph¸t triÓn KT - XH ë tØnh B¾c Giang vµ t×m nguyªn nh©n chñ yÕu cña c¸c thùc tr¹ng ®ã. + §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy cao ®é vai trß tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c KCN trªn ®Þa bµn ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH ë tØnh B¾c Giang trong thêi gian tíi. 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t­îng nghiªn cøu: c¸c KCN trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang bao gåm KCN, KCX vµ côm c«ng nghiÖp vµ ¶nh h­ëng cña c¸c KCN nµy ®èi víi ®êi sèng KT - XH trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang. - Ph¹m vi nghiªn cøu: vÒ kh«ng gian nghiªn cøu lµ ®Þa bµn tØnh B¾c Giang; vÒ thêi gian ®Ó nghiªn cøu: tõ khi triÓn khai x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN ë n­íc ta ®Õn nay (1991 - 2006). 5. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn LuËn v¨n ®­îc nghiªn cøu dùa trªn c¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, qu¸n triÖt t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm đổi mới cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; ®ång thêi sö dông nh÷ng lý thuyÕt kinh tÕ häc hiÖn nay vÒ vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 6. Nh÷ng ®ãng gãp khoa häc cña luËn v¨n - HÖ thèng hãa c¬ së lý luËn vÒ t¸c ®éng cña c¸c KCN ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH, kinh nghiÖm cña mét sè ®Þa ph­¬ng trong viÖc ph¸t huy mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn KCN trªn ®Þa bµn ®Ó tØnh B¾c Giang cã thÓ tham kh¶o. - Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng t¸c ®éng cña c¸c KCN ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang tõ khi chóng ®­îc thµnh lËp ®Õn nay, t×m ra nguyªn nh©n t¸c ®éng tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña thùc tr¹ng ®ã. - §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc, ng¨n ngõa h¹n chÕ mÆt tiªu cùc trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN ®èi víi sù ph¸t triÓn KT - XH cña tØnh B¾c Giang trong thêi gian tíi. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kết luận danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n ®­îc kÕt cÊu thµnh 3 ch­¬ng, 8 tiÕt. Ch­¬ng 1 C¬ së lý luËn - thùc tiÔn vÒ vai trß cña c¸c Khu c«ng nghiÖp trong sù ph¸t triÓn Kinh tÕ - x· héi 1.1. sù cÇn thiÕt cña Sù ra ®êi, ph¸t triÓn c¸c Khu c«ng ngiÖp vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - X· héi 1.1.1. Khu c«ng nghiÖp vµ sù cÇn thiÕt ra ®êi, ph¸t triÓn khu công nghiệp  1.1.1.1. Kh¸i niÖm khu công nghiệp ThuËt ng÷ KCN xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû XIX - khi c¸c KCN b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Cã nhiÒu quan niÖm, quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ KCN vµ KCX. C¸c quan niÖm nµy ®­îc x©y dùng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu nhÊt ®Þnh nh­ ph¸t triÓn c¸c KCX, qu¶n lý nhµ n­íc vÒ KCX hoÆc khai th¸c t¸c ®éng cña KCX ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Theo quan ®iÓm th«ng th­êng, KCN lµ khu vùc cã tÝnh chÊt ®éc lËp, trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt hµng hãa, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vµ cã chÕ ®é qu¶n lý riªng. KCX lµ khu chuyªn s¶n xuÊt hµng dµnh cho xuÊt khÈu, ë ®ã ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ­u ®·i nh­ miÔn thuÕ (xuÊt- nhËp khÈu, thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ tµi s¶n...) vµ tù do mua b¸n. Theo quan ®iÓm cña Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn hiÖp quèc (UNIDO) trong tµi liÖu KCX t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (Export processing Zone in Developing Countries) c«ng bè n¨m 1990 th× KCN lµ khu vùc t­¬ng ®èi nhá, ph©n c¸ch vÒ mÆt ®Þa lý trong mét quèc gia nh»m môc tiªu thu hót ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp h­íng vÒ xuÊt khÈu b»ng c¸ch cung cÊp cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nµy nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ ®Çu t­ vµ mËu dÞch thuËn lîi ®Æc biÖt so víi phÇn l·nh thæ cßn l¹i cña n­íc chñ nhµ. Trong ®ã ®Æc biÖt lµ KCX cho phÐp nhËp khÈu hµng hãa dïng cho s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu miÔn thuÕ. Theo quan ®iÓm cña HiÖp héi ThÕ giíi vÒ KCX (World Export Processing Zone Association - WEPZA), KCX lµ tÊt c¶ khu vùc ®­îc chÝnh phñ c¸c n­íc cho phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng nh­ C¶ng tù do, Khu mËu dÞch tù do, KCN tù do hoÆc bÊt kú khu vùc ngo¹i th­¬ng hoÆc khu vùc kh¸c ®­îc tæ chøc nµy c«ng nhËn. Còng tõ quan ®iÓm nµy, do nhu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ ngµy cµng ®­îc më réng, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu bøc thiÕt cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, h­íng vÒ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, kh¸i niÖm nµy ®· ®­îc bæ sung b»ng nh÷ng quan niÖm míi nh­ Khu kinh tÕ më, Thµnh phè më, §Æc khu kinh tÕ... Nh­ vËy, quan niÖm cña HiÖp héi thÕ giíi vÒ KCX lµ mét quan niÖm rÊt réng, nã ®ßi hái c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý cã ®é linh ho¹t cao vµ møc ®é tù do hãa kh¸ lín. C¸c n­íc nh­ Th¸i Lan, Philippin, quan niÖm KCN nh­ mét thµnh phè c«ng nghiÖp, v× thùc tÕ KCN lµ mét céng ®ång tù tóc vµ ®éc lËp. Ngoµi viÖc cung cÊp c¬ së h¹ tÇng, c¸c tiÖn nghi, tiÖn tÝch c«ng céng hoµn chØnh vµ xö lý chÊt th¶i, KCN cßn bao gåm khu th­¬ng m¹i, dÞch vô ng©n hµng, tr­êng häc, bÖnh viÖn, c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ, nhµ ë cho c«ng nh©n...C¸c KCN ë Indnesia vµ Th¸i Lan th­êng gåm ba bé phËn chñ yÕu: khu s¶n xuÊt hµng tiªu thô néi ®Þa, khu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ khu th­¬ng m¹i vµ dÞch vô [25, tr.30,31,33]. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng quan niÖm cho r»ng KCN lµ mét khu vùc phô (Subregion), kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã sù ng¨n c¸ch, biÖt lËp. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu tËp ®oµn vµ tæ hîp c«ng nghiÖp víi mét chuçi ®å sé c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y liªn kÕt víi nhau trªn mét khu vùc réng lín. ViÖc bè trÝ mÆt b»ng c¸c khu s¶n xuÊt trªn quy m« lín nh­ vËy h×nh thµnh lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc míi cña KCN mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã quy m« ®Æc thï. Nh÷ng quan niÖm trªn mÆc dï cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vÒ KCN, KCX, nh­ng vÒ c¬ b¶n chóng thèng nhÊt ë nh÷ng ®Æc tr­ng sau: Thø nhÊt: KCN, KCX lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi cña mét quèc gia, th­êng lµ nh÷ng khu vùc ®Þa lý riªng biÖt thÝch hîp, cã hµng rµo giíi h¹n víi c¸c vïng, l·nh thæ cßn l¹i cña n­íc së t¹i vµ ®­îc chÝnh phñ n­íc ®ã cho phÐp hoÆc rót phÐp x©y dùng vµ ph¸t triÓn; Thø hai: KCN, KCX lµ n¬i héi tô vµ thÝch øng víi nhau vÒ mÆt lîi Ých vµ môc tiªu x¸c ®Þnh gi÷a chñ ®Çu t­ vµ n­íc chñ nhµ. KCN, KCX lµ n¬i cã m«i tr­êng kinh doanh ®Æc biÖt phï hîp, ®­îc h­ëng nh÷ng quy chÕ tù do, c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i kinh tÕ (®Æc biÖt lµ thuÕ quan) so víi c¸c vïng kh¸c ë néi ®Þa. Chóng lµ n¬i cã vÞ trÝ thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­ trªn c¬ së c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ c¬ së h¹ tÇng, c¬ chÕ ph¸p lý, thñ tôc h¶i quan, thñ tôc hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ, m«i tr­êng ®Çu t­... Thø ba: Lµ n¬i thùc hiÖn môc tiªu hµng ®Çu vÒ ­u tiªn chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i, thu hót chñ yÕu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh doanh, s¶n xuÊt, phôc vô xuÊt khÈu. §©y lµ m« h×nh thu nhá vÒ chÝnh s¸ch KT - XH më cöa cña mét ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm vÒ KCN ®­îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 192/CP ngµy 15/12/1994 cña ChÝnh Phñ vÒ Quy chÕ KCN, c¸c KCN ®­îc ®Þnh nghÜa lµ: C¸c khu vùc c«ng nghiÖp tËp trung, ®­îc thµnh lËp do quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ víi c¸c danh giíi ®­îc x¸c ®Þnh, cung øng c¸c dÞch vô hç trî s¶n xuÊt vµ kh«ng cã d©n c­. Trong ĐiÒu 2 NghÞ ®Þnh 36/CP ngµy 24/4/1997 cña ChÝnh phñ ban hµnh vÒ “Quy chÕ ho¹t ®éng cña c¸c KCN, KCX, KCNC” cã ®­a ra kh¸i niÖm ®Çy ®ñ h¬n vÒ KCN. Theo ®ã th× KCN lµ khu tËp trung c¸c doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh (cã t­êng rµo bao quanh), kh«ng cã d©n c­ sinh sèng, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ T­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp [38, tr.2]. NghÞ ®Þnh 36/ CP cã gi¶i thÝch mét sè thuËt ng÷ sau ®©y: - KCN: Lµ khu tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, kh«ng cã d©n c­ sinh sèng, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. - KCX: Lµ KCN tËp trung c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ quan: miÔn thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn, s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp nµy chØ ®­îc phÐp xuÊt khÈu chø kh«ng ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. Trong tr­êng hîp b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa th× sÏ ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu nh­ ®èi víi c¸c hµng hãa nhËp khÈu th«ng th­êng. - KCNC: Lµ KCN tËp trung nh÷ng doanh nghiÖp c«ng nghiÖp kü thuËt cao vµ c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, bao gåm nghiªn cøu, triÓn khai KH - CN, ®µo t¹o vµ c¸c dÞch vô liªn quan, cã ranh giíi x¸c ®Þnh, do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. Trong khu c«ng nghÖ cao cã thÓ cã doanh nghiÖp chÕ xuÊt. + Doanh nghiÖp chÕ xuÊt: Lµ doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt và chế biến hµng xuÊt khÈu, ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo quy chÕ nµy. + Doanh nghiÖp KCN: Lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong KCN, gåm doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp dÞch vô. + Doanh nghiÖp s¶n xuÊt KCN: Lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong KCN. + Doanh nghiÖp dÞch vô KCN: Lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong KCN, thùc hiÖn dÞch vô vµ c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng KCN, dÞch vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.  Cã thÓ thÊy r»ng ba thuËt ng÷ KCN, KCX, khu c«ng nghÖ cao cã liªn quan ®Õn nhau, trong ®ã thuËt ng÷ KCN cã ý nghÜa c¬ b¶n vµ phæ biÕn, hai thuËt ng÷ kia lµ sù ph¸t triÓn tiÕp theo víi nh÷ng ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. XuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm cña NghÞ ®Þnh 36/ CP cïng c¸c thuËt ng÷ nghÞ ®Þnh gi¶i thÝch ta thÊy r»ng kh¸i niÖm KCN lµ mét kh¸i niÖm ®éng, g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn cô thÓ n¬i nã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nh­ vËy, theo c¸ch hiÓu cña chóng ta, KCN cã mét sè ®iÓm: - Lµ khu vùc tËp trung t­¬ng ®èi nhiÒu xÝ nghiÖp trong mét khu vùc cã ranh giíi râ rµng, sö dông chung kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt. V× vËy, c¸c xÝ nghiÖp nµy cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕt kiÖm tèi ®­a chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - C¸c xÝ nghiÖp trong KCN th­êng ®­îc h­ëng mét quy chÕ riªng cña nhµ n­íc vµ ®Þa ph­¬ng së t¹i. C¸c quy chÕ nµy thÓ hiÖn sù quan t©m, ­u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c xÝ nghiÖp nµy ph¸t triÓn. - KCN cã Ban qu¶n lý chung thèng nhÊt, thùc hiÖn quy chÕ qu¶n lý thÝch hîp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ hiÖu suÊt tèi ®­a cho c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. - Kh¶ n¨ng hîp t¸c s¶n xuÊt gi÷a c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp víi nhau trong KCN tïy thuéc vµo sù tù liªn kÕt víi nhau gi÷a chóng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao. - KCN th­êng cã giíi h¹n ®Þa lý hÑp, kho¶ng vµi chôc ®Õn vµi tr¨m ha vµ cã thÓ ®­îc ng¨n c¸ch víi xung quanh bëi hµng rµo cøng. Kh«ng cã d©n c­ trong KCN. - Ho¹t ®éng chÝnh trong KCN lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, cã thÓ coi kh¸i niÖm KCN mµ chóng ta sö dông lµ kh¸i niÖm hÑp bëi chóng ta chØ quan t©m chñ yÕu ®Õn phÇn diÖn tÝch dµnh cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó cho thuª, cßn viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi x· héi kh«ng n»m trong ph¹m vi quy ®Þnh. Quan niÖm nµy dÉn ®Õn mét thùc tÕ lµ khi x©y dùng KCN, ng­êi ta kh«ng quan t©m ®Õn tÝnh ®ång bé cña nã theo nghÜa réng, dÉn ®Õn yÕu tè bÊt cËp, ¶nh h­ëng lín tíi hiÖu qu¶ KT - XH cña KCN. Cho nªn, viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt nhÊt thiÕt ph¶i ®i kÌm quy ho¹ch ph¸t triÓn h¹ tÇng x· héi, hai vÊn ®Ò nµy ph¶i ®­îc ®ång thêi triÓn khai thùc hiÖn. Nh­ vËy, sù ra ®êi cña c¸c KCN nh»m môc ®Ých cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng tèt nhÊt cho viÖc x©y dùng vµ vËn hµnh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®Çu t­ vµo n­íc së t¹i sÏ cã ®­îc ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn (mÆt b»ng, ®­êng x¸, hÖ thèng cung cÊp ®iÖn n­íc, hÖ thèng xö lý n­íc th¶i...) tèt ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai phÝa. 1.1.1.2. Sù cÇn thiÕt ra ®êi vµ ph¸t triÓn c¸c khu công nghiệp - Sù ph¸t triÓn tÝnh chÊt x· héi hãa cña lùc l­îng s¶n xuÊt d­íi t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt ®ßi hái ph¶i h×nh thµnh c¸c KCN tËp trung ®Ó phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh. CNH, H§H ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt chung cña nhiÒu n­íc hiÖn nay trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nãi trªn, Mçi n­íc tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ mµ x¸c ®Þnh con ®­êng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn CNH, H§H theo c¸ch riªng. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi ë vµo giai ®o¹n toµn cÇu hãa vµ hËu c«ng nghiÖp, nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn v­ît bËc cña khoa häc - c«ng nghÖ vµ c¸ch m¹ng tin häc lµm cho c¸c quèc gia kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ toµn cÇu hãa kinh tÕ. Mçi s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra trªn thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay kh«ng cßn lµ s¶n phÈm thuÇn tóy riªng cña mçi n­íc, nã lµ sù kÕt tinh chung cña nh÷ng gi¸ trÞ mang tÝnh nh©n lo¹i. Do vËy, liªn kÕt kinh tÕ vµ chñ ®éng tham gia qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lµ mét lîi thÕ cÇn ®­îc khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó, trong ®ã, ph¸t triÓn KCN lµ mét ph­¬ng thøc rÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn. Nãi c¸ch kh¸c, sù ph¸t triÓn tÝnh chÊt x· héi hãa cña lùc l­îng s¶n xuÊt d­íi sù t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng KH - CN ®ßi hái ph¶i h×nh thµnh c¸c KCN tËp trung ®Ó phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh. Nh­ vËy, ph¸t triÓn KCN lµ con ®­êng tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo h­íng chuyªn m«n hãa, tËp trung hãa vµ x· héi hãa s¶n xuÊt. Ph­¬ng thøc nµy cho phÐp khai th¸c tèt nhÊt tµi nguyªn, nguån lùc con ng­êi, sö dông vèn, KH – CN, tr×nh ®é qu¶n lý... cña thÕ giíi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· héi. - S¶n xuÊt c«ng nghiÖp cµng ph¸t triÓn th× cµng n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i xö lý, cÇn tËp trung c¸c doanh nghiÖp vµo mét KCN. Môc tiªu chung cña viÖc h×nh thµnh KCN lµ t¨ng tr­ëng nhanh vµ v÷ng ch¾c, t¹o viÖc lµm, ®« thÞ hãa c¸c vïng n«ng th«n l¹c hËu, n©ng cao d©n trÝ. C¸c KCN sÏ gãp phÇn tÝch cùc b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp liªn kÕt, hîp t¸c víi nhau, n¨ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ søc c¹nh tranh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. KCN ph¸t triÓn sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu, c¸c vïng c«ng nghiÖp vÖ tinh. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ph¶i x©y dùng thµnh tõng khu bëi v× ho¹t ®éng c«ng nghiÖp lµ lo¹i ho¹t ®éng khÈn tr­¬ng, nhanh nh¹y, kÞp thêi thÝch øng víi sù biÕn ®æi cña thÞ tr­êng, cña nh÷ng tiÕn bé kü thuËt - c«ng nghÖ, lµ mét lo¹i ho¹t ®éng rÊt chÝnh x¸c, ¨n khíp vµ ®ång bé. H¬n n÷a, theo quan niÖm cña CNH, H§H th× quy m« xÝ nghiÖp phÇn nhiÒu lµ võa vµ nhá nh­ng kh«ng ph©n bè t¶n m¹n, kh«ng ®øng ®¬n ®éc mµ ph¶i n»m trong hÖ thèng ph©n c«ng liªn hoµn ngµy cµng réng r·i. TÝnh chÊt ®Æc thï ®ã cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp ®ßi hái tÝnh ®ång bé, chÊt l­îng cao cña c¬ së h¹ tÇng, ®ßi hái sù qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nhanh nh¹y, thñ tôc ®¬n gi¶n. H¬n n÷a, sù ph©n bè tËp trung cña c«ng nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¶n lý nhµ n­íc kÞp thêi n¾m b¾t t×nh h×nh, kÞp thêi xö lý c¸c vô viÖc ph¸t sinh... Nh÷ng xÝ nghiÖp quy m« lín víi kh¶ n¨ng vµ søc m¹nh cña nã, cã thÓ tån t¹i riªng biÖt trªn mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. Cßn xÝ nghiÖp võa vµ nhá, muèn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cÇn ®­îc quy tô vµo mét khu vùc nhÊt ®Þnh, n¬i ®· cã s½n c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô, cã s½n bé m¸y qu¶n lý, c¸c thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh. VÒ c¬ b¶n, KCN tËp trung nh»m môc tiªu thu hót vèn ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, môc tiªu quan träng cña viÖc h×nh thµnh KCN tËp trung lµ ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ vµo kÕt cÊu h¹ tÇng. Trong KCN tËp trung, c¸c doanh nghiÖp dïng chung c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng nªn gi¶m ®­îc chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm, thùc hiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo quy ho¹ch thèng nhÊt, kÕt hîp gi÷a quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh víi quy ho¹ch l·nh thæ. MÆt kh¸c, viÖc tËp trung c¸c doanh nghiÖp trong KCN tËp trung sÏ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n trong viÖc xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi liªn kÕt, hîp t¸c víi nhau, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ søc c¹nh tranh. Ngoµi ra, tËp trung c¸c doanh nghiÖp vµo KCN cßn lµ mét m« h×nh ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ nh¹y bÐn, phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong viÖc ph¸t triÓn vµ qu¶n lý c¸c KCN nµy, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®· ®­îc gi¶m thiÓu ®Õn møc tèi ®­a th«ng qua c¬ chÕ mét cöa, t¹i chç, tËp trung vµo Ban qu¶n lý c¸c KCN ®ã. Nh÷ng chÝnh s¸ch ¸p dông trong c¸c KCN tËp trung g¾n quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña nhµ ®Çu t­ víi mét hîp ®ång, gi¶m thiÓu thñ tôc hµnh chÝnh, do ®ã t¹o sù an toµn, yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­. - §èi víi n­íc ®ang ph¸t triÓn, viÖc ph¸t triÓn c¸c KCN cßn lµ mét gi¶i ph¸p thu hót vµ tËp trung ®Çu t­ t¹o ra khu vùc kinh tÕ ®éng lùc thóc ®Èy CNH, H§H vµ ph¸t triÓn KT - XH cña ®Êt n­íc. B­íc sang thÕ kû míi, t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®æi nhanh chãng vµ s©u s¾c do sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ. §Ó thÝch øng víi sù biÕn ®æi ®ã, nhiÒu n­íc ®· tËn dông tèt nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh, ®ång thêi më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Phï hîp víi xu thÕ chung, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng më cöa. ViÖc khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, ®ång thêi thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh tèi ­u. Trong khi nguån vèn trong n­íc cßn h¹n chÕ, ch­a t¹o ra m«i tr­êng huy ®éng tèi ®­a vèn ®ã th× nguån lùc bªn ngoµi chiÕm tû träng lín, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp CNH, H§H. ViÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng bé phËn quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch më cöa nh»m thu hót vèn, kü thuËt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, më réng thÞ tr­êng, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh­ vËy, KCN ®­îc sö dông nh­ nh÷ng c«ng cô ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ huy ®éng vèn tèi ®a nguån vèn trong n­íc, lµm ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH, HĐH vµ ph¸t triÓn KT - XH cña ®Êt n­íc. ViÖc thµnh lËp KCN ®Ó t¨ng n¨ng lùc xuÊt khÈu, thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc, tËn dông tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña n­íc chñ nhµ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, gãp phÇn vµo c«ng cuéc CNH, H§H theo h­íng h­íng vµo xuÊt khÈu lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ cÇn thiÕt, lµ b­íc ph¸t triÓn cã tÝnh logic cña c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung vµ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi riªng. 1.1.2. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c khu công nghiệp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - xã hội Sù ra ®êi cña c¸c KCN lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ vµ cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, chóng cã t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng KT - XH c¶ tÝch cùc lÉn tiªu cùc. Thùc tiÔn ph¸t triÓn c¸c KCN ë c¸c quèc gia, nhÊt lµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ ë ViÖt Nam, chóng ta thÊy r»ng, viÖc ph¸t triÓn c¸c KCN gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; t¨ng n¨ng lùc xuÊt khÈu cho ®Êt n­íc; thu hót vèn ®Çu t­, c«ng nghÖ; t¹o viÖc lµm; ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo quy ho¹ch; ph¸t huy hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc ®Êt, KH - CN, con ng­êi... h×nh thµnh c¸c ®« thÞ míi, thùc hiÖn v¨n minh, tiÕn bé x· héi. Tuy nhiªn, sù ra ®êi c¸c KCN còng ®em l¹i mét sè tiªu cùc, h¹n chÕ. Kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ cßn thÊp, viÖc thµnh lËp å ¹t c¸c KCN míi võa kh«ng hiÖu qu¶, võa g©y l·ng phÝ nguån lùc. ViÖc ph©n bè c¸c KCN ch­a ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, lÜnh vùc ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp lµm mÊt ®i tÝnh c©n ®èi trong ®Çu t­ khiÕn cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng theo kÞp, råi vÊn ®Ò m«i tr­êng bÞ « nhiÔm, vÊn ®Ò x· héi... 1.1.2.1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c khu công nghiệp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tế - xã hội cña n­íc ta hiÖn nay Nước ta đang trong quá trình CNH, HĐH, chuyển nền kinh tế đang phát triển lên nền kinh tế phát triển, đây là bước đi tất yếu nhằm gi¶i phãng søc s¶n xuÊt trong n­íc, ph¸t huy cao ®é c¸c nguån lùc trong n­íc, ®ång thêi ra søc t×m c¸ch thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi. Sù kÕt hîp gi÷a nguån lùc trong n­íc vµ nguån lùc tõ bªn ngoµi lµ ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò đặc biệt quan trọng để CNH, HĐH. Nguån lùc trong n­íc ®­îc khai th¸c cã hiÖu qu¶ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vµ sö dông tèt c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi. Ng­îc l¹i, nÕu thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn ngoµi sÏ kÝch thÝch viÖc huy ®éng nguån lùc trong n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nguån lùc nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao h¬n. ViÖc x©y dùng c¸c KCN ®­îc xem nh­ lµ gi¶i ph¸p hÕt søc quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng thuËn lîi cho qu¸ tr×nh thu hót, sö dông c¸c nguån lùc nh­ vèn, c«ng nghÖ, ph­¬ng thøc qu¶n lý...tõ bªn ngoµi. Trªn c¬ së ®ã thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc, ph¸t triÓn kinh tÕ, ¶nh h­ëng tÝch cùc t¸c ®éng cña c¸c KCN cã thÓ x¸c ®Þnh trªn mét sè khÝa c¹nh như sau: Thø nhÊt, thu hót c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc, tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµo mét khu vùc ®Þa lý t¨ng c­êng mèi liªn kÕt trong s¶n xuÊt kinh doanh. Xu thÕ toµn cÇu hãa kinh tÕ hiÖn nay ®ang t¹o ra nh÷ng c¬ héi to lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c n­íc nµy ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu hôt vèn, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ cßn thÊp kÐm, kü thuËt - c«ng nghÖ l¹c hËu, ch­a ®ñ søc s¶n xuÊt ra ®­îc c¸c mÆt hµng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tr×nh ®é qu¶n lý, tay nghÒ ch­a cao, m«i tr­êng, thÓ chÕ ®Çu t­ ch­a hoµn thiÖn...Do vËy, kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm trªn lµ vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n vµ quan träng. Trong khi ch­a thÓ tiÕn hµnh cïng mét lóc trªn ph¹m vi c¶ n­íc, th× viÖc quy ho¹ch, ph¸t triÓn KCN lµ ph­¬ng thøc phï hîp nh»m tËp trung ®Çu t­ cho mét sè khu vùc cã ­u thÕ h¬n. ViÖc x©y dùng c¸c KCN sÏ gi¶m bít mét c¸ch ®¸ng kÓ nh÷ng khã kh¨n cho nhµ ®Çu t­. KCN víi nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, c¬ chÕ qu¶n lý, tµi chÝnh, thuÕ quan... so víi s¶n xuÊt trong n­íc ®· trë thµnh m«i tr­êng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, v× vËy mµ thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ tõ c¶ hai nguån trong vµ ngoµi n­íc. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ë n­íc ta, KCN ®· ®ãng vai trß tÝch cùc vµo viÖc thu hót vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ FDI. Sè dù ¸n ®Çu t­ (c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc) vµo c¸c KCN chiÕm tû träng kh¸ lín. Sù gia t¨ng vèn ®Çu t­ vµo c¸c KCN gãp phÇn quan träng vµo viÖc t¨ng tæng vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi, ®ãng gãp trùc tiÕp vµo viÖc t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh._. tÕ. MÆt kh¸c cßn t¸c ®éng, kÝch thÝch t¨ng ®Çu t­ míi vµo c¸c doanh nghiÖp ngoµi KCN. Ở ViÖt Nam vµi n¨m gÇn ®©y, dßng vèn ®Çu t­ trong n­íc trong KCN t¨ng ®¸ng kÓ, sè dù ¸n trong n­íc trong c¸c KCN hai n¨m gÇn ®©y ®· v­ît tréi h¼n. §Õn th¸ng 6 n¨m 2007, c¸c KCN c¶ n­íc ®· thu hót ®­îc khoảng 2600 dù ¸n trong n­íc víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lªn tíi gÇn 126.000 tû ®ång. KÕt qu¶ nµy cho thÊy râ tiÒm lùc cña khu vùc kinh tÕ trong n­íc vµ lµ kÕt qu¶ cña chñ tr­¬ng ph¸t huy néi lùc ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ tÝch lòy néi bé cßn thÊp th× thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ rÊt quan träng. KCN lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc tÕ tõ khi x©y dùng KCN cho ®Õn nay, sè dù ¸n vµ tæng sè vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo KCN kh«ng ngõng gia t¨ng vµ chiÕm tØ lÖ lín trong tæng sè vèn FDI ®Çu t­ trªn c¶ n­íc. Tæng sè dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong KCN ®Õn th¸ng 6 n¨m 2007 lµ h¬n 2.300 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký ®¹t khoảng 17,7 tû USD. Cã thÓ nãi, KCN lµ n¬i chÝnh s¸ch ­u ®·i víi khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh×n chung c¶m thÊy yªn t©m h¬n khi ®Çu t­ vµo KCN, bëi lÏ trong KCN cã mét hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn ®¹i vµ s½n cã, mét m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi vµ thèng nhÊt, lµ n¬i c¬ chÕ mét cöa, t¹i chç ®­îc thùc thi râ rµng nhÊt. §©y chÝnh lµ nh÷ng lîi thÕ chñ yÕu ®Ó thu hót nhµ ®Çu t­ vµo KCN. Bªn c¹nh viÖc tiÕp tôc ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, viÖc tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµo mét khu vùc ®Þa lý, h×nh thµnh KCN tËp trung lµ mét vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng, bëi trong KCN tËp trung, c¸c doanh nghiÖp dïng chung c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng nªn gi¶m ®­îc chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm, thùc hiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo mét quy ho¹ch thèng nhÊt, kÕt hîp gi÷a quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh víi quy ho¹ch l·nh thæ. MÆt kh¸c, viÖc tËp trung c¸c doanh nghiÖp trong KCN tËp trung sÏ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n trong viÖc xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi liªn kÕt, hîp t¸c víi nhau ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ søc c¹nh tranh. Thø hai, t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Cïng víi viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, viÖc tiÕp thu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c ph­¬ng ph¸p (kinh nghiÖm) qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn kh¸ tèt th«ng qua c¸c KCN nh»m gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng hÊp thô c¸c c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý. §Ó t¹o ra s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ thÞ tr­êng néi ®Þa, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng ®­a vµo KCN c¸c c«ng nghÖ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i. MÆc dï, ë c¸c KCN, ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, tiªu dïng, dÖt may, gia c«ng giµy da, l¾p r¸p ®iÖn tö... sau ®ã lµ s¶n xuÊt c¬ khÝ, linh kiÖn ®iÖn tö... song, qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ vÉn diÔn ra th«ng qua nhiÒu h×nh thøc nh­: ®µo t¹o c«ng nh©n n­íc chñ nhµ ®Ó sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ưa m¸y mãc hiÖn ®¹i sang ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých t¹o n¨ng suÊt lao ®éng cao... C¸c c«ng ty ë c¸c KCN cã thÓ chuyÓn giao mét sè c¸c c«ng nghÖ míi vµo gióp ®ì kü thuËt cho c¸c nhµ cung cÊp ®Þa ph­¬ng hoÆc c¸c c«ng ty s¶n xuÊt c¸c chi tiÕt s¶n phÈm cña KCN... Nh­ vËy, c¸c KCN lµ yÕu tè thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh chãng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh CNH nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp KCN cßn thu hót mét l­îng lín ng­êi lao ®éng ViÖt Nam vµo c¸c vÞ trÝ qu¶n lý doanh nghiÖp quan träng, ®éi ngò lao ®éng nµy ®­îc tiÕp xóc víi ph­¬ng thøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, kü n¨ng marketing, qu¶n lý tµi chÝnh, tæ chøc nh©n sù... §éi ngò lao ®éng nµy khi chuyÓn ®i lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, hoÆc tù m×nh khëi sù doanh nghiÖp sÏ ¸p dông ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn ®· tiÕp thu ®­îc vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp m×nh. Tõ ®ã sÏ võa n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, võa truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam kh¸c. Thø ba, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c KCN kh«ng chØ thu hót lao ®éng vµo c¸c doanh nghiÖp bªn trong KCN mµ cßn kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn, do ®ã thu hót vµo c¸c ho¹t ®éng nµy mét sè lín lao ®éng kh¸c. ViÖc x©y dùng KCN s¶n xuÊt còng nh­ c¸c dÞch vô hç trî bªn ngoµi KCN ®· gi¶i quyÕt ®­îc mét sè l­îng lao ®éng kh¸ lín. Theo con sè thèng kª, ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp trong KCN, KCX ®· t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 750 ngh×n ng­êi lao ®éng trùc tiÕp, vµ h¬n 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp. PhÇn lín nh÷ng lao ®éng nµy lµ lao ®éng trÎ, cã kh¶ n¨ng nhanh chãng tiÕp thu kü thuËt míi. Trong tæng sè l­îng lao ®éng trong c¸c KCN, cã ®Õn 90% lao ®éng cã ®é tuæi tõ 18 ®Õn 35. NÕu so s¸nh víi kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cña c¸c KCN, KCX th× con sè 750 ngh×n lao ®éng trùc tiÕp vµ h¬n 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp ch­a ph¶i lµ lín, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. Nh­ng ®iÒu quan träng lµ sè lao ®éng nµy ®­îc tiÕp cËn víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn. §©y lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng ®Ó x©y dùng ®éi ngò lao ®éng míi cã kû luËt, cã chuyªn m«n, kü thuËt vµ cã n¨ng suÊt lao ®éng cao ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n­íc. MÆt kh¸c, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, nhiÒu KCN, KCX ®· më c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ. ViÖc thµnh lËp c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ ®µo t¹o trong c¸c KCN, KCX ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc cho c¸c doanh nghiÖp trong KCN nãi riªng, cho sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc nãi chung. Thùc tÕ cho thÊy, t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cã KCN, tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m râ rÖt, ®iÒu ®ã t¸c ®éng kh¸ tÝch cùc ®Õn viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®ång thêi gãp phÇn lµm gi¶m c¸c tÖ n¹n x· héi do thÊt nghiÖp g©y nªn. Theo ®iÒu tra th× cã kho¶ng 40% sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c KCN, KCX lµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp ®Õn tõ nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Nh­ vËy, viÖc më mang c¸c KCN, KCX kh«ng chØ gãp phÇn t¹o viÖc lµm, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, mµ cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp, më réng thÞ tr­êng tiªu thô t¹i ®Þa ph­¬ng, kÝch thÝch s¶n xuÊt, kinh doanh trªn ®Þa bµn, tõ ®ã t¹o thªm viÖc lµm míi, gãp phÇn lµm æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng ë n­íc ta. Thø t­, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i, hîp lý vµ hiÖu qu¶ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n theo h­íng CNH, H§H lµ mét néi dung quan träng trong ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Dù th¶o B¸o c¸o ChÝnh trÞ §¹i Héi X cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh: Môc tiªu ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn, ®Ó trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp, trong nh÷ng n¨m tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng chØ nhanh mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu bÒn v÷ng. C¬ cÊu kinh tÕ ph¶i chuyÓn dÞch theo h­íng gi¶m tû träng n«ng, l©n, thñy s¶n, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm, trong ®ã cã nhiÖm vô x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®ång bé vµ tÝch cùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX, thu hót nguån vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. KCN lµ n¬i tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ dÞch vô c«ng nghiÖp. XÐt vÒ mÆt l­îng, ®­¬ng nhiªn KCN gãp phÇn n©ng cao tû träng ngµnh c«ng nghiÖp trong tæng sè GDP cña c¸c ngµnh kinh tÕ t¹o ra trªn c¶ n­íc. Nh­ng quan träng h¬n vÒ mÆt chÊt, KCN thu hót ®­îc c¸c dù ¸n cã hµm l­îng vèn lín, c«ng nghÖ cao. MÆc dï sè l­îng c¸c dù ¸n nµy trong KCN cßn Ýt, nh­ng còng gãp phÇn ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi, ®a d¹ng hãa c¬ cÊu ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp. C¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo KCN tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nh­ dÖt may, da giµy... vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, ®©y lµ dù ¸n thu hót nhiÒu lao ®éng vµ cã tû lÖ xuÊt khÈu cao. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ biÕn thùc phÈm lµ nh÷ng ngµnh truyÒn thèng, ®· cã tõ l©u ë n­íc ta,nh­ng c¸c dù ¸n trong KCN ®· gãp phÇn n©ng cÊp c¸c ngµnh nµy vÒ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, chÊt l­îng s¶n phÈm. MÆt kh¸c, ph¶i kÓ ®Õn sù ®ãng gãp cña KCN vµo viÖc n©ng cao tû träng c¸c ngµnh dÞch vô c«ng nghiÖp nh­ dÞch vô t­ vÊn, thiÕt kÕ x©y dùng, b­u chÝnh viÔn th«ng, b¶o hiÓm. §©y lµ nh÷ng dÞch vô cã chÊt l­îng cao, ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, ®¸p øng yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tãm l¹i, KCN ®· gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH, H§H c¶ vÒ mÆt chÊt vµ mÆt l­îng. MÆc dï ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu bÊt hîp lý trong c¬ cÊu kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¬ cÊu ngµnh nghÒ trong c«ng nghiÖp. Tû träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp kü thuËt cao so víi ®ßi hái cßn thÊp, cßn tån t¹i nh÷ng hËu qu¶ do c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu do thiÕu kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é du nhËp vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nh÷ng ®ãng gãp cña KCN vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Êt n­íc lµ hÕt søc quan träng vµ kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc. Thø n¨m, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xö lý « nhiÔm m«i tr­êng, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng. B¶o vÖ m«i tr­êng lµ néi dung c¬ b¶n cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thùc hiÖn CNH, H§H cÇn chó ý sù ph¸t triÓn c©n b»ng c¶ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng. VÊn ®Ò m«i tr­êng lµ mét yÕu tè quan träng mµ bÊt cø mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nµo ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt vµ xö lý. Víi môc tiªu chØnh trang c¸c ®« thÞ theo h­íng hiÖn ®¹i, v¨n minh vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¶i di dêi nhµ m¸y, xÝ nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong c¸c ®ô thÞ ra c¸c vïng ngo¹i thµnh. NÕu c¸c doanh nghiÖp ph©n bè ph©n t¸n, mÆt kh¸c viÖc xö lý chÊt th¶i do tõng doanh nghiÖp thùc hiÖn riªng rÏ sÏ rÊt tèn kÐm vµ kh«ng ®ång bé. ViÖc tËp trung nhiÒu doanh nghiÖp trªn cïng mét ®Þa bµn sÏ cho phÐp x©y dùng c¸c trung t©m xö lý chÊt th¶i víi chi phÝ Ýt tèn kÐm h¬n, ®ång bé h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho viÖc qu¶n lý m«i tr­êng cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng h¬n. KCN lµ n¬i tiÕp nhËn c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, t¹o nªn mét ®Þa bµn s¶n xuÊt ®ång bé, tËp trung. Do tËp trung c¸c c¬ së s¶n xuÊt nªn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc kiÓm so¸t, xö lý chÊt th¶i vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, do vËy KCN lµ ®Þa ®iÓm tèt ®Ó di dêi c¸c c¬ së s¶n xuÊt g©y « nhiÔm m«i tr­êng tõ néi thµnh, tõ c¸c vïng d©n c­, phôc vô tèt cho môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §©y lµ mét trong sè môc tiªu ®Æt ra ®èi víi viÖc thµnh lËp c¸c KCN. Cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c KCN tËp trung ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, trong thiÕt kÕ còng nh­ trong qu¸ tr×nh triÓn khai x©y dùng cã chó ý ®Õn viÖc xö lý n­íc th¶i c«ng nghiÖp, ®· cã c¸c c¬ së h¹ tÇng xö lý, tõ ®ã gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr­êng, c¶i t¹o m«i tr­êng sèng cho d©n c­, gãp phÇn cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thø s¸u, gãp phÇn t¨ng cung øng hµng hãa vµ dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng ®Æt ra khi x©y dùng c¸c KCN lµ gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Thùc tÕ cho thÊy, nhiÒu KCN ë c¸c n­íc, ®Æc biÖt ë c¸c quèc gia khu vùc ch©u ¸ ®· thµnh c«ng trong môc tiªu nµy. Theo thèng kª cña WEPZA (HiÖp héi KCX thÕ giíi), mét KCX diÖn tÝch kho¶ng 100 ha, cÇn ®Çu t­ 50 triÖu USD cho kÕt cÊu h¹ tÇng, trong vßng 10 n¨m sÏ t¹o viÖc lµm cho 10.000 lao ®éng, tõ ®ã t¹o ra hµng xuÊt khÈu trÞ gi¸ 100 triÖu USD/n¨m vµ 100 triÖu/n¨m thu nhËp th«ng qua viÖc lµm gi¸n tiÕp ngoµi KCX, nh­ vËy tÝnh b×nh qu©n mét c«ng nh©n trong KCX t¹o ra gi¸ trÞ 5000 – 10000 USD/n¨m. Ở §µi Loan, chØ tÝnh riªng 3 KCX vµ 2 khu c«ng nghÖ cao hµng n¨m ®· xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ gÇn 22 tû USD; gi¸ trÞ xuÊt khÈu ë 5 ®Æc khu kinh tÕ Trung Quèc trong n¨m 1996 ®¹t gÇn 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. T¹i c¸c n­íc Malaysia, Hµn Quèc... gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c KCN còng chiÕm tû lÖ quan träng trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nh÷ng n­íc nµy. ë ViÖt Nam, riªng trong n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c KCN ®¹t 3,2 tû USD, chiÕm kho¶ng 19% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc [38,tr.35]. Thø b¶y, t¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng khu ®« thÞ, n©ng cao chÊt l­îng ®êi sèng d©n c­. T¹i mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, sÏ cã mét h×nh th¸i ph©n bè d©n c­ hîp lý nhÊt næi lªn. Nh­ vËy, c¸c tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kh¸c, h×nh th¸i ph©n bè d©n c­ còng cã chuyÓn dÞch, mµ kh«ng cè ®Þnh l©u dµi ë mét d¹ng nµo. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c ®« thÞ míi ®Òu ra ®êi tõ yªu cÇu tËp trung s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. V× vËy, tr×nh ®é vµ quy m« ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi chung vµ KCN nãi riªng còng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é v¨n minh cña ®« thÞ (vÒ c¬ cÊu d©n c­, møc sèng, lèi sèng, m«i tr­êng, v¨n hãa, gi¸o dôc ®µo t¹o vµ tr×nh ®é qu¶n lý ®« thÞ). Ở c¸c ®« thÞ g¾n liÒn víi KCN th× bé phËn chñ yÕu cña d©n c­ ®« thÞ lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng vµ qu¶n lý trong c¸c KCN. Hä cã nhu cÇu ®i l¹i, ¨n ë, nghØ ng¬i, gi¶i trÝ sao cho phï hîp víi yªu cÇu lµm viÖc trong KCN. ë c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, víi môc tiªu chØnh trang c¸c ®« thÞ theo h­íng hiÖn ®¹i, v¨n minh vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¶i thùc hiÖn di dêi c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp s¶n xuÊt trong c¸c ®« thÞ ra c¸c vïng ngo¹i thµnh. KCN lµ n¬i tiÕp nhËn c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®ã vµ t¹o nªn mét ®Þa bµn s¶n xuÊt ®ång bé, tËp trung. ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN kh«ng thÓ t¸ch rêi quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ, ph¸t triÓn kinh tÕ ë ®©y kh«ng thÓ t¸ch rêi x· héi vµ v¨n hãa. Ph¸t triÓn KCN lµ h¹t nh©n h×nh thµnh ®« thÞ míi, mang l¹i v¨n minh ®« thÞ, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi cho khu vùc réng lín ®­îc ®« thÞ hãa. Tuy nhiªn, kinh nghiÖm ph¸t triÓn KCN trong thêi gian qua cho thÊy, viÖc h×nh thµnh c¸c khu ®« thÞ míi chØ trë thµnh hiÖn thùc khi cã sù ph¸t triÓn ®ång bé gi÷a c«ng nghiÖp, khu d©n c­ vµ c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi trong vµ ngoµi hµng rµo. 1.1.2.2. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cã thÓ x¶y ra khi thµnh lËp vµ ®­a vµo ho¹t ®éng c¸c khu công nghiệp Tuy nhiªn, nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c KCN, KCX ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh CNH, H§H ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua kh«ng ph¶i hoµn toµn thuËn chiÒu vµ ®Òu tèt c¶, mµ ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Nãi c¸ch kh¸c, bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, nh÷ng ­u thÕ, nh÷ng thµnh tùu næi bËt, sù h×nh thµnh c¸c KCN còng cã thÓ g©y ra mét sè tiªu cùc, ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu vµ t×m ra gi¶i ph¸p xö lý trong thêi gian tíi: - Do theo ®uæi phong trµo x©y dùng KCN mµ c¸c nhµ qu¶n lý vµ ®Çu t­ thiÕu tÝnh to¸n viÖc thu hót c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh»m “lÊp ®Çy” KCN, nªn cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ c¸c nguån lùc. Sù h×nh thµnh å ¹t c¸c KCN mµ ch­a xÐt ®Õn nhu cÇu thùc tÕ, khiÕn cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng theo kÞp; thiÕu sù tÝnh to¸n chÆt chÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ lín c¸c nguån lùc. MÆt kh¸c, viÖc ph©n bè c¸c KCN gi÷a c¸c vïng cßn bÊt hîp lý. Thµnh lËp qu¸ nhiÒu KCN trong cïng mét vïng trong khi kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ h¹n chÕ, kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi cho KCN. §iÒu nµy v« h×nh chung ®· h×nh thµnh nªn c¸c KCN cã chøc n¨ng t­¬ng tù nhau ë c¸c ®Þa ph­¬ng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh gay g¾t, tù ph¸t, ch¹y ®ua theo phong trµo thµnh lËp, thu hót ®Çu t­ vµo KCN kh«ng phï hîp víi quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn KT- XH cña vïng, quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN c¶ n­íc. Ngoµi ra, do c¸ch thøc qu¶n lý c¸c KCN kh«ng tèt, kh«ng tËp trung, lµm cho c¸c doanh nghiÖp trong KCN lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. H¬n n÷a, viÖc x©y dùng c¸c KCN mét c¸ch å ¹t, trµn lan sÏ lµm cho nã l©m vµo t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ - ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc nan gi¶i mµ nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· vÊp ph¶i, lµm cho ho¹t ®éng cña c¸c KCN kh«ng cã hiÖu qu¶ cao. Tãm l¹i, do theo ®uæi phong trµo x©y dùng KCN, mong muèn lÊp ®Çy KCN nªn cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ c¸c nguån lùc. - ViÖc x©y dùng c¸c KCN cÇn ph¶i cã mÆt b»ng x©y dùng. NÕu chÝnh s¸ch ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c KCN kh«ng phï hîp, kh«ng ®­îc ng­êi d©n ®ång t×nh th× cã thÓ g©y ra t×nh tr¹ng tr× trÖ trong ph¸t triÓn KCN. Mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m n÷a ®ã lµ viÖc x©y dùng c¸c KCN cÇn ph¶i cã mÆt b»ng x©y dùng. §Ó cã mÆt b»ng x©y dùng KCN chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c KCN. ChÝnh s¸ch ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c KCN nÕu kh«ng phï hîp cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÇn cïng hãa mét bé phËn n«ng d©n. Trong thêi gian qua, viÖc ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng cã nhiÒu bÊt cËp, h¹n chÕ, võa phøc t¹p, võa tèn nhiÒu thêi gian, tiÒn b¹c. NhiÒu KCN ph¶i mÊt tõ 2 ®Õn 3 n¨m míi ®Òn bï gi¶i táa xong. §iÒu nµy ®· ®Èy chi phÝ x©y dùng t¨ng lªn, dÉn ®Õn gi¸ cho thuª ®Êt t¨ng cao, lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña KCN. MÆt kh¸c, nh÷ng biÕn ®éng vÒ gi¸ ®Êt ë c¸c khu vùc xung quanh KCN theo h­íng t¨ng lªn cã thÓ g©y khã kh¨n cho viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng hoÆc g©y khã kh¨n cho c¸c hé d©n. Thùc tÕ cho thÊy, mét sè KCN ®· kh«ng thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c hé d©n ph¶i di dêi ®· g©y khã kh¨n lín cho hä. Ngoµi ra, t×nh tr¹ng gi¸ ®Êt ®Òn bï cho ng­êi d©n thÊp, nh­ng ®Õn khi cã KCN gi¸ l¹i t¨ng lªn mét c¸ch chãng mÆt, nhiÒu ng­êi ®· lîi dông t×nh tr¹ng nµy ®Ó thu lîi lín, trong khi ng­êi n«ng d©n bÞ thiÖt thßi, g©y sù bÊt b×nh. - Sù ph¸t triÓn trµn lan c¸c KCN, nhÊt lµ ë c¸c tØnh hiÖn nay dÉn ®Õn c¹nh tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc thu hót ®Çu t­, lµm xuÊt hiÖn kh«ng Ýt t×nh tr¹ng “v­ît rµo”, “ph¸ luËt” g©y ra nh÷ng lén xén kh«ng ®¸ng cã, lµm thiÖt h¹i cho lîi Ých chung cña x· héi vµ lµm gi¶m lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ sù nhÊt qu¸n trong chÝnh s¸ch ­u ®·i cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ vµo c¸c KCN, c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, thñ tôc ®Çu t­ thuËn tiÖn. Tuy nhiªn, viÖc x©y dùng å ¹t c¸c KCN dÉn ®Õn mét thùc tÕ c¸c ®Þa ph­¬ng ®ang ra søc quyÕt liÖt ganh ®ua, c¹nh tranh ®Ó thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ vÒ KCN ë ®Þa ph­¬ng m×nh. NhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i riªng ®Ó “xÐ rµo, ph¸ luËt”- v­ît qu¸ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó thu hót ®Çu t­, chÊp nhËn dïng ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng bï lç. §iÒu nµy lµm ¶nh h­ëng tíi ng©n s¸ch nhµ n­íc, thËm chÝ cßn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chÌn lÊn, ng¸ng ch©n nhau trong viÖc thu hót ®Çu t­, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña c¸c KCN, kh«ng tËn dông ®­îc lîi thÕ cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp, g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých x· héi, lµm gi¶m lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ sù thèng nhÊt, nhÊt qu¸n trong chÝnh s¸ch ­u ®·i cña ViÖt Nam. Nh­ vËy, víi nh÷ng cam kÕt qu¸ møc cña ®Þa ph­¬ng ®Ó “giµnh giËt” vèn ®Çu t­ cã thÓ dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch kªu gäi ®Çu t­ phï hîp cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­ gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, vïng, miÒn. - MÆc dï KCN t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xö lý vµ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i, nh­ng nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý chÆt chÏ, cã hiÖu qu¶ th× sÏ g©y t¸c ®éng ng­îc l¹i møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng sÏ t¨ng lªn nhanh. MÆc dï c¸c KCN t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xö lý vµ kiÓm so¸t m«i tr­êng, nh­ng vÊn ®Ò m«i tr­êng trong vµ xung quanh c¸c KCN còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. KCN, KCX lµ n¬i tËp trung sè l­îng lín c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp. T¹i ®©y, nÕu chÊt th¶i kh«ng ®­îc xö lý tèt sÏ lµm cho m«i tr­êng bÞ « nhiÔm trªn diÖn réng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn m«i tr­êng sèng, søc kháe cña ng­êi lao ®éng vµ nh©n d©n trong vïng. MÆt kh¸c, do sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé theo quy ho¹ch vµ ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, « nhiÔm m«i tr­êng ë hÇu hÕt c¸c KCN ®ang trong t×nh tr¹ng b¸o ®éng ®á, ®e däa sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong thêi gian tíi. H¬n n÷a, c¸c KCN v× môc tiªu kinh doanh, v× cè g¾ng thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­ bÊt kÓ ë tr×nh ®é nµo, v× tiÕt kiÖm chi phÝ ®Çu t­ nªn KCN kh«ng quan t©m tháa ®¸ng ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng xö lý chÊt th¶i. §iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng hÕt søc nghiªm träng ë mét sè KCN. NÕu Nhµ n­íc kh«ng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý chÆt chÏ, cã hiÖu qu¶ th× sÏ g©y t¸c ®éng ng­îc l¹i, møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng sÏ t¨ng lªn. - H¬n n÷a, viÖc tËp trung nhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt trªn mét ®Þa bµn, thu hót mét l­îng ®«ng ®¶o lao ®éng tõ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Õn cã thÓ dÉn tíi sù qu¸ t¶i cña hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ t×nh tr¹ng mÊt an ninh trong khu vùc. T×nh tr¹ng thiÕu nhµ ë, tr­êng häc, chî, trung t©m gi¶i trÝ, c¬ së y tÕ... cho ng­êi lao ®éng lµ phæ biÕn t¹i c¸c KCN. Ng­êi c«ng nh©n tù b­¬n tr¶i lÊy cuéc sèng. Tõ ®ã cã nh÷ng t¸c ®éng lín ®Õn trËt tù an ninh, an toµn x· héi; vÊn ®Ò vÖ sinh m«i tr­êng; nh÷ng t¸c ®éng ®Õn søc kháe; ph¸t sinh tÖ n¹n x· héi; ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. T×nh tr¹ng lao ®éng di c­ vÒ c¸c ®« thÞ lín tËp trung t¹i c¸c KCN vµ do ®ã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc lưu th«ng vËn chuyÓn hµng hãa khiÕn cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt qu¸ t¶i, g©y ïn t¾c giao th«ng, m«i tr­êng « nhiÔm. Lao ®éng ngo¹i tØnh th­êng ph¶i thuª nhµ ë xung quanh KCN ®Ó c­ tró víi ®iÒu kiÖn t¹m bî vµ hÕt søc khã kh¨n, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng lao ®éng. MÆt kh¸c, do lùc l­îng ®«ng ®¶o tõ ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Õn kh«ng cã nhµ ë, ph¶i thuª nhµ, trong khi ®ã tiÒn l­¬ng l¹i thÊp, c«ng nh©n thuª nhµ trä ë chung, g©y nªn t×nh tr¹ng cê b¹c, rưîu chÌ, nam n÷ chung sèng kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng an ninh trËt tù x· héi ë c¸c khu nhµ trä kh«ng tèt. VÊn ®Ò b¶o ®¶m v¨n hãa tinh thÇn cña c«ng nh©n KCN ch­a cã gi¶i ph¸p kh¶ thi. Cßn thiÕu thèn vÒ tiÖn nghi sinh ho¹t v¨n hãa, møc h­ëng thô v¨n hãa thÊp; thiÕu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cho KCN, céng víi nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ mÆt x· héi nh­ l­¬ng thÊp, b¶o hiÓm x· héi kh«ng ®Çy ®ñ, mÊt c©n b»ng giíi trong lùc l­îng lao ®éng... ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò næi bËt cña c¸c KCN kh«ng dÔ g× giải quyết. Tõ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn, chóng ta cÇn kÞp thêi cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý, ®ång bé ®Ó c¸c KCN ph¸t huy tèi ®­a nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, lµm cho c¸c KCN thùc sù trë thµnh nh©n tè quan träng ph¸t triÓn KT - XH nãi chung, ®Èy nhanh, m¹nh c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n­íc nãi riªng. 1.2. Kinh nghiÖm vÒ ph¸t huy vai trß cña c¸c Khu c«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn Kinh TÕ - X· Héi cña mét sè tØnh Ph¸t triÓn m« h×nh KCN trong qu¸ tr×nh CNH, H§H ®· vµ ®ang diÔn ra nh­ mét tÊt yÕu. Nã ph¸t triÓn theo ®óng quy luËt cña nã. Song, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vµ hoµn c¶nh cô thÓ mµ mçi tØnh lùa chän cho m×nh nh÷ng h×nh thøc, b­íc ®i phï hîp. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KCN ë mçi tØnh diÔn ra víi quy m«, thêi gian, tèc ®é nhanh, chËm kh¸c nhau, cã nh÷ng tØnh thµnh c«ng, nh­ng còng cã nh÷ng tØnh ch­a thµnh c«ng, ph¶i tr¶ gi¸ cho qu¸ tr×nh ®ã. Nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn c¸c KCN, luËn v¨n sÏ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña mét sè tØnh cã ®iÒu kiÖn t­¬ng tù B¾c Giang vµ mét sè tØnh cã nhiÒu thµnh c«ng trong ph¸t triÓn c¸c KCN mµ B¾c Giang cã thÓ tham kh¶o trªn c¸c khÝa c¹nh vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch, thu hót ®Çu t­, chÝnh s¸ch x· héi ®èi víi lao ®éng, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. 1.2.1. Kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch vµ thu hót ®Çu t­ vµo khu công nghiệp - TØnh §ång Nai TØnh §ång Nai n»m trong khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam, cã nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. KCN lµ m« h×nh ph¸t triÓn träng ®iÓm kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng. TØnh cã chñ tr­¬ng x©y dùng KCN ngay tõ khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh cã hiÖu lùc. HiÖn nay, §ång Nai ®ang lµ tØnh dÉn ®Çu c¶ n­íc vÒ sè l­îng c¸c KCN víi kho¶ng 20 KCN ®· ®­îc thµnh lËp. Ngoµi 20 KCN ®· ®­îc thµnh lËp, hiÖn nay mét sè ®Þa ®iÓm trong quy ho¹ch ®­îc giíi thiÖu cho mét sè ®¬n vÞ cã kh¶ n¨ng chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn, thñ tôc ®Ó lËp dù ¸n xin thµnh lËp KCN. C¸c KCN cña §ång Nai ®­îc quy ho¹ch theo hµnh lang quèc lé 1A vµ quèc lé 51, tËp trung t¹i ®Þa bµn träng ®iÓm tõ thµnh phè Biªn Hßa lan táa dÇn ra c¸c huyÖn l©n cËn. §ång Nai phÊn ®Êu ®Õn 2010 tÊt c¶ c¸c huyÖn ®Òu cã KCN. §­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn theo hai h­íng: H­íng thø nhÊt: Däc theo quèc lé 1, quèc lé 20 nèi Biªn Hßa víi c¸c huyÖn phÝa B¾c cña tØnh, khu vùc nµy sÏ ®Þnh h×nh c¸c vïng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, dµi ngµy, vËt nu«i vµ n«ng s¶n hµng hãa. §©y lµ nguån nguyªn liÖu quan träng ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn phôc vô cho tiªu dïng, xuÊt khÈu vµ ch¨n nu«i. H­íng thø hai: Biªn Hßa - Long Thµnh - Nh¬n Th¹ch däc theo trôc lé 51 ®ang h×nh thµnh c¸c KCN, c¸c trung t©m ®« thÞ míi. ViÖc quy ho¹ch c¸c KCN t¹i §ång Nai b­íc ®Çu tËp trung ®Çu t­ x©y dùng c¸c KCN t¹i c¸c ®Þa bµn cã lîi thÕ nhÊt (däc hµnh lang quèc lé 1A vµ quèc lé 51), sau ®ã ph¸t triÓn ®Õn c¸c KCN thuéc miÒn nói vµ c¸c ®Þa bµn kÐm lîi thÕ h¬n. Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn c¸c KCN, §ång Nai ®· vµ ®ang quy ho¹ch nhiÒu côm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp quy m« nhá, ®Ó ®­a d¹ng hãa ®Þa bµn thu hót ®Çu t­, h¹n chÕ viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp n»m ph©n t¸n t¹i c¸c khu d©n c­, nhÊt lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong tØnh vµ trong n­íc ®Çu t­ (hÇu hÕt c¸c huyÖn ®Òu cã côm c«ng nghiÖp do tØnh quyÕt ®Þnh thµnh lËp, huyÖn qu¶n lý). MÆc dï lµ tØnh ph¸t triÓn nhanh c¸c KCN, nh­ng việc phát huy vai trò của KCN ®èi víi n«ng nghiÖp, n«ng th«n cßn h¹n chÕ v× quy ho¹ch c¸c KCN t¸ch rêi d©n c­, chñ yÕu b¸m vµo c¸c vïng ven ®« thÞ cã s½n; c¸c mèi liªn hÖ gi÷a KCN víi vïng n«ng th«n ch­a râ nÐt, ch­a gióp ®­îc nhiÒu cho HĐH n«ng nghiÖp. Ch­a h×nh thµnh râ mèi liªn kÕt gi÷a n«ng nghiÖp, n«ng th«n víi c«ng nghiÖp th«ng qua c¸c KCN ; ch­a thu hót ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp trong n­íc vµo KCN, ®iÒu nµy ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¸t huy néi lùc vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng; ch­a ph¸t triÓn ®­îc ®ång bé hÖ thèng dÞch vô trong vµ ngoµi KCN...§Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy, §ång Nai ®· vµ ®ang tËp trung ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c KCN, quy ho¹ch c¸c côm d©n c­, ®« thÞ míi, cÊy ghÐp vµo kho¶ng trèng c¸c KCN. §ång Nai lµm râ cÊu tróc m« h×nh KCN trong kh«ng gian KT - XH. §Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c KCN §ång Nai lµ ®a d¹ng hãa m« h×nh c¸c KCN h­íng tíi nhu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­; ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c côm c«ng nghiÖp võa vµ nhá lµm vÖ tinh cho KCN. Më réng chøc n¨ng KCN, trong ®ã cã c¶ lÜnh vùc dÞch vô kinh doanh lµ nh©n tè h­íng vµo liªn kÕt chÆt chÏ víi ®« thÞ hãa [27, tr.446]. - TØnh B¾c Ninh B¾c Ninh lµ mét tØnh cã diÖn tÝch nhá nhÊt n­íc, mËt ®é d©n sè vµ mËt ®é c¸c ®iÓm d©n c­ rÊt cao. Tõ khi míi t¸i lËp tØnh, B¾c Ninh míi quy ho¹ch x©y dùng KCN, vµ còng ngay tõ ®Çu, c¸c KCN ®­îc ®Þnh h­íng lµ KCN cã yÕu tè ®« thÞ (nhµ ë d©n c­ liÒn kÒ). Th«ng qua c¸c nghÞ quyÕt, B¾c Ninh ®· ph¸t triÓn vµ lµm râ h¬n viÖc ph¸t triÓn c¸c KCN vµ ®« thÞ trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kh«ng gian c¸c tuyÕn ®­êng quèc lé, tØnh lé, trong vïng ¶nh h­ëng ph¸t triÓn quy ho¹ch thµnh phè Hµ Néi vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn KT - XH vïng ®éng lùc §«ng B¾c. Víi ®Æc ®iÓm ®Êt chËt, tËn dông lîi thÕ vÒ giao th«ng vµ n»m trong vïng ¶nh h­ëng quy ho¹ch thµnh phè Hµ Néi ; mÆt kh¸c, do sím nghiªn cøu sù ph¸t triÓn c¸c KCN ë c¸c tØnh B×nh D­¬ng, §ång Nai, VÜnh phóc... B¾c Ninh ®· lùa chän m« h×nh KCN - ®« thÞ ngay tõ ®Çu, gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ®ã ngay tõ trong quy ho¹ch. §Ó x©y dùng KCN - ®« thÞ, B¾c Ninh ®· bæ sung chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cho mçi KCN; m« h×nh tæ chøc chung víi c¬ cÊu: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt (cã yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn m«i tr­êng) + hÖ thèng dÞch vô hç trî doanh nghiÖp s¶n xuÊt + khu d©n c­, nhµ ë vµ dÞch vô th­¬ng m¹i, khu vui ch¬i gi¶i trÝ. Theo ®ã, c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc thiÕt kÕ x©y dùng ®¸p øng m« h×nh tæ chøc ®ã. Theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c KCN vµ khu ®« thÞ víi 4 KCN ®ang ®­îc quy ho¹ch (KCN Tiªn S¬n; KCN QuÕ Vâ; KCN Yªn Phong; KCN §¹i §ång - Hoµng S¬n), 4 KCN trong t­¬ng lai còng ®Òu ®­îc s¾p xÕp s½n vÞ trÝ, quy m« ®Ó tõng b­íc ph¸t triÓn më réng kh«ng gian ®« thÞ. ViÖc ph¸t triÓn ®Çy ®ñ 8 KCN nh­ ®Þnh h­íng, cïng víi hÖ thèng c¸c côm c«ng nghiÖp, lµng nghÒ, ®a nghÒ sÏ t¹o ra nh©n tè kÕt dÝnh thµnh phè B¾c Ninh víi c¸c thÞ x·, thÞ trÊn, ®« thÞ c¸c huyÖn phÝa B¾c s«ng §uèng t­¬ng ®èi hoµn chØnh. Cïng víi c¸c KCN, viÖc ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ chøc n¨ng, trong t­¬ng lai c¶ B¾c Ninh sÏ trë thµnh mét ®« thÞ lín. ChÝnh v× vËy, B¾c Ninh ®· vµ ®ang xóc tiÕn khÈn tr­¬ng c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng gian c¸c tuyÕn ®­êng quèc lé 1, quèc lé 18, quèc lé 38, tuyÕn ®­êng cao tèc Néi Bµi – H¹ Long vµ c¸c tuyÕn tØnh lé nh»m t¹o ra sù ph©n c«ng ph¸t triÓn, trong ®ã c¸c KCN vµ ®« thÞ lµ h¹t nh©n trung t©m. - TØnh VÜnh Phóc Lµ mét trong nh÷ng tØnh ®i sau trong viÖc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn c¸c KCN. ChÝnh v× vËy, trong ®Þnh h­íng quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, VÜnh Phóc ®· thùc hiÖn theo quan ®iÓm : - §Çu t­ ph¸t triÓn KCN, côm c«ng nghiÖp theo h­íng bÒn v÷ng - coi ®©y lµ mét yªu cÇu quan träng trong qu¸ tr×nh CNH, H§H, nh»m ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña tõng khu vùc trªn ®Þa bµn tØnh, tËn dông nh÷ng khu vùc gß ®åi, ®Êt xÊu ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp; - Quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c KCN ph¶i dùa trªn c¬ së ph©n bè hîp lý, cã träng ®iÓm ë nh÷ng n¬i cã triÓn väng vÒ thu hót ®Çu t­. C¸c ngµnh nghÒ trong tõng khu, côm c«ng nghiÖp ph¶i phï hîp víi nhau, hç trî cho nhau, ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng vµ thóc ®Èy tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. C¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp trªn ®Þa bµn ®­îc tËp trung vµo c¸c khu, côm c«ng nghiÖp theo quy ho¹ch, kh«ng ph©n t¸n; - ViÖc ph©n bè ®Çu t­ x©y dùng c¸c KCN, côm c«ng nghiÖp ph¶i c©n nh¾c kü tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó bè trÝ quy m« vµ cÊp ®é thÝch hîp; ®ång thêi phï hîp víi quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn KT - XH cña mét tØnh n¨m trong vïng träng ®iÓm vµ vïng ph¸t triÓn thñ ®« Hµ néi; Ph¸t triÓn KCN ®i ®«i víi ph¸t triÓn ®« thÞ, khu d©n c­ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm, chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng; §Ó kh«ng bá lì c¬ héi thu hót ®Çu t­ trong bèi c¶nh hiÖn nay, VÜnh Phóc x¸c ®Þnh ph¶i ®i t¾t, ®ãn ®Çu, thùc hiÖn ph­¬ng thøc võa hoµn thiÖn thñ tôc x©y dùng KCN, côm c«ng nghiÖp, võa triÓn khai thùc hiÖn h¹ tÇng kü thuËt bªn ngoµi hµng rµo hoÆc cã thÓ x©y dùng mét phÇn h¹ tÇng kü thuËt bªn trong hµng rµo KCN, võa kªu gäi ®Çu t­. Qu¸n triÖt c¸c quan ®iÓm trªn, trong nh÷ng n¨m qua, VÜnh Phóc ®· tËp trung, ­u tiªn cho c._.éng cña c¸c KCN, tØnh cÇn tæ chøc ho¹t ®éng ®µo t¹o lao ®éng nh»m ®¸p øng nhu cÇu sö dông lao ®éng cña c¸c nhµ ®Çu t­. §Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy, ph¶i cã mét gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cung cÊp cho c¸c KCN trong thêi gian tíi. N©ng cao viÖc nhËn thøc vµ thùc hiÖn tèt viÖc ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña s¶n xuÊt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. Đ©y lµ yªu cÇu ®Çu tiªn h­íng tíi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho KCN nãi riªng. Nhanh chãng x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c tr­êng d¹y nghÒ d­íi nhiÒu h×nh thøc: ®µo t¹o ng¾n h¹n, ®µo t¹o dµi h¹n. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c chñ ®Çu t­ trong tØnh, ngoµi tØnh vµ n­íc ngoµi tæ chøc ®µo t¹o t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¸c trung t©m. Quan t©m vµ ®Çu t­ ®óng møc cho c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ. T×nh tr¹ng phæ biÕn nhÊt hiÖn nay ë n­íc ta nãi chung vµ B¾c Giang nãi riªng lµ t×nh tr¹ng “thõa thÇy, thiÕu thî”. C¸c c¬ së d¹y nghÒ phÇn lín trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, lao ®éng ®µo t¹o ra ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thùc tÕ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®µo t¹o l¹i, rÊt tèn kÐm. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i tuyÓn dông lao ®éng ngo¹i tØnh. CÇn ph¸t triÓn m« h×nh liªn kÕt ®µo t¹o gi÷a nhµ tr­êng, trung t©m d¹y nghÒ, c¬ së d¹y nghÒ víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Ó ®µo t¹o theo ®¬n ®Æt hµng, lµm cho qu¸ tr×nh ®µo t¹o g¾n bã víi huy ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®µo t¹o x©y dùng c¸c tr­êng d¹y nghÒ, trung t©m d¹y nghÒ, c¸c c¬ së d¹y nghÒ, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tæ chøc c¸c trung t©m d¹y nghÒ. Lµm ®­îc diÒu nµy sÏ cã lîi cho c¶ hai phÝa, phÝa ng­êi lao ®éng ®­îc häc nghÒ t¹i chç vµ th­êng ®­îc b¶o ®¶m vÒ viÖc lµm sau khi häc xong, chi phÝ cho viÖc ®i häc còng ®­îc gi¶m ®i ®Õn møc tèi thiÓu v× qu¸ tr×nh häc còng lµ qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm, sÏ ®­îc tr¶ l­¬ng ®Ó chi tr¶ trong thêi gian häc nghÒ. PhÝa nhµ doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®­îc nguån tuyÓn dông. §Ó n¨ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o, bæ sung chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¸c tr­êng, c¸c trung t©m, c¸c c¬ së d¹y nghÒ cÇn cã sù liªn hÖ víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Ó cã sù phèi hîp trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ sö dông lao ®éng khi hä ra tr­êng. MÆt kh¸c, t¨ng c­êng, khuyÕn khÝch viÖc ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng ë n­íc ngoµi. ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc hç trî ng­êi ®i häc nh­ cho vay ­u ®·i víi thêi gian, ®iÒu kiÖn, ph­¬ng thøc tr¶ nî thÝch hîp, hoÆc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®µo t¹o. Th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ c¸c h×nh thøc tuyªn truyÒn kh¸c, tuyªn truyÒn réng lín ®Ó thay ®æi nhËn thøc vÒ nghÒ nghiÖp tíi học sinh vµ ch­a mÑ häc sinh, tõ ®ã ®Þnh h­íng häc nghÒ cho hä. - Mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng n÷a ®ã lµ viÖc nghiªn cøu quy ho¹ch c¸c doanh nghiÖp víi nhu cÇu lao ®éng theo giíi tÝnh ®Ó ®¶m b¶o c¬ cÊu lao ®éng theo giíi tÝnh mét c¸ch hîp lý trªn ph¹m vi mét vïng l·nh thæ. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy sÏ b¶o ®¶m tÝnh æn ®Þnh cña nguån lao ®éng còng nh­ ®êi sèng tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. - HiÖn nay, phÇn lín sè lao ®éng trong c¸c KCN ë B¾c Giang xuÊt th©n tõ n«ng th«n, tr×nh ®é v¨n hãa h¹n chÕ, kh«ng n¾m ®­îc nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt nªn ch­a tù b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña m×nh khi làm việc ở doanh nghiÖp. V× vËy, cÇn n©ng cao kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt cÇn thiÕt cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi doanh nghiÖp vµ ®èi víi x· héi lµ viÖc cÇn ®­îc chó träng. - Cần quy ho¹ch c¸c KCN mét c¸ch hîp lý, tr¸nh t×nh tr¹ng tËp trung qu¸ nhiÒu KCN trªn mét ®Þa bµn, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng viÖc tËp trung qu¸ nhiÒu lao ®éng (c¶ lao ®éng ngoµi tØnh) trªn mét ®Þa bµn đó, g©y khã kh¨n cho viÖc tuyÓn dông vµ g©y ¸p lùc lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng x· héi. - T¨ng c­êng vai trß cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, nhÊt lµ C«ng ®oµn ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. CÇn cã kÕ ho¹ch vËn ®éng thµnh lËp c«ng ®oµn ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp; x©y dùng tæ chøc c«ng ®oµn thËt sù trë thµnh ng­êi b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho ng­êi lao ®éng, gi¸m s¸t chñ ®Çu t­ thùc hiÖn ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. - T¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. T¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng lµ yÕu tè quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. UBND tØnh vµ chÝnh quyÒn n¬i cã KCN ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng th«ng qua viÖc quy ho¹ch c¸c khu ®Þnh c­, n©ng cÊp hoÆc x©y dùng míi h¹ tÇng kü thuËt ngoµi hµng rµo ( bÖnh viÖn, tr­êng häc, khu th­¬ng m¹i, khu gi¶i trÝ, ®­êng x¸…). Khi x©y dùng KCN, ®Æc biÖt ®èi víi vïng träng ®iÓm n¬i cã nhiÒu KCN, cÇn g¾n liÒn víi viÖc quy ho¹ch x©y dùng khu d©n c­, khu nhµ ë cho c«ng nh©n. Tõng b­íc thùc hiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ. Quy ho¹ch KCN, cÇn g¾n víi x©y dùng c¸c ®« thÞ c«ng nghiÖp. UBND tØnh cÇn chñ ®éng phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn h¹ tÇng KCN, víi c¸c chñ ®Çu t­ trong c¸c KCN vµ víi chÝnh ng­êi lao ®éng, t¹o søc m¹nh chung ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c nµy. Nh­ vËy, vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho sù ph¸t triÓn c¸c KCN, tõ ®ã phôc vô cho sù ph¸t triÓn KT - XH ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt trªn c¬ së hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp hÖ thèng ®µo t¹o, sù thay ®æi nhËn thøc cña ng­êi d©n, ng­êi lao ®éng còng nh­ tõ phÝa ng­êi sö dông lao ®éng. TÊt c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p trªn cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng ®Ó thu hót ®Çu t­ vµo c¸c KCN cña tØnh. 3.2.6. N©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ khu công nghiệp NÕu nh­ c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch cã vai trß ®Þnh h­íng vµ t¹o c¬ chÕ ho¹t ®éng trong KCN theo nh÷ng môc tiªu trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng vµ theo ®Þnh h­íng XHCN, ®¶m b¶o c¸c lîi Ých cña ng­êi d©n, c«ng t¸c ®Çu t­ h¹ tÇng, nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, ng­êi lao ®éng trong KCN… th× c«ng t¸c n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶, n¨ng lùc qu¶n lý Nhµ n­íc cã vai trß t¸c ®éng, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã h­íng tíi môc tiªu ®¹t hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o lîi Ých cña Nhµ n­íc. Néi dung c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi c¸c KCN theo quy ®Þnh t¹i ĐiÒu 21, Ch­¬ng VI NghÞ ®Þnh 36/CP ngµy 24/4/1997 cña ChÝnh Phñ ®ã lµ: - X©y dùng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn KCN; rà soát để xoá bỏ những ưu đãi không phù hợp với các điều kiện, các quy định của tỉnh về KCN; - Ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ho¹ch ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng KCN, rà soát lại hệ thống văn bản pháp quy do các cấp chính quyền địa phương ban hành liên quan đến hoạt của các KCN, xử lý những bất hợp lý, chồng chéo, mâu thuẫn nhau, bổ sung những quy định mới phù hợp với thực tiễn, rút ngắn lộ trình tạo mặt bằng pháp lý chung cho đầu tư trong tỉnh, trong nước, và đầu tư nước ngoài. Khi ban hành văn bản pháp quy cần ban hành đồng bộ những văn bản pháp lý liên quan, cần tính đến tính khả thi của văn bản ban hành... - Quy ®Þnh vµ h­íng dÉn viÖc h×nh thµnh, x©y dùng, ph¸t triÓn vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña KCN. Cần xây dựng một quy trình rõ ràng về sự phối hợp giữa việc xây dựng cơ sở hạ tầng trong và ngoài hàng rào, quy định những chế tài cụ thể đối với việc vi phạm các cam kết về giải phóng mặt bằng, về tiến độ và chất lượng xây dựng các công trình ngoài hàng rào; - CÊp, ®iÒu chØnh vµ thu håi c¸c lo¹i giÊy phÐp vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh Nhµ n­íc liªn quan. Thực hiện tốt cơ chế “ một cửa, tại chỗ”, các thủ tục hành chính cần được đơn giản hoá đến mức tối thiểu, đặc biệt là thủ tục cấp phép đầu tư. Nếu làm được điều đó sẽ góp phần tiết kiệm rất lớn cho các nhà đầu tư, đồng thời rèn luyện tính năng động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, tạo sự liên hệ thông suốt của hệ thống quản lý từ tỉnh đến huyện, đến Ban quản lý các KCN; - Tæ chøc bé m¸y, ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé. - KiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña KCN vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. KÕt luËn ch­¬ng 3 Loại hình KCN có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với việc phát triển KT – XH ở Bắc Giang trong thời gian tới. Cần khai thác và sử dụng hữu hiệu hơn nữa mô hình KCN để đẩy nhanh hơn nữa quá trình CNH, HĐH ở Việt Nam nói chung và Bắc Giang nói riêng trong giai đoạn 2010 và hướng tới năm 2020. Phương hướng và giải pháp quan trọng nhất đối với việc đẩy mạnh phát triển KCN ở Bắc Giang trong thời gian tới vẫn là tăng cường cải thiện môi trường đầu tư cho phát triển công nghiệp nói chung và từng KCN nói riêng, hoàn thiện đồng bộ kết cấu hạ tầng trong và ngoài hàng rào KCN, thực hiện các biện pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doang nghiệp trong KCN sao cho đáp ứng được yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. KÕt luËn Phát triển KCN là một phương thức tổ chức sản xuất hiện đại. KCN có vai trò rất quan trọng, là địa bàn phát triển các cơ sở sản xuất công nghiệp, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ đã được nhiều nước trên thế giới coi trọng. Giải pháp này càng có ý nghĩa thúc đẩy phát triển đối với một nước đang phát triển, đang trong giai đoạn CNH, HĐH như Việt Nam. §èi víi B¾c Giang, ®ång thêi víi qu¸ tr×nh më cöa nªn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ®Êt n­íc, viÖc x©y dùng c¸c KCN trªn ®Þa bµn tØnh lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH, H§H vµ ®ã lµ ®ßi hái tÊt yÕu. Thùc tiÔn sau gÇn 10 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c KCN ®· kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn KT- XH cña tØnh. C¸c KCN B¾c Giang ®· ®ãng gãp rÊt lín vµo qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, ®· gi¶i quyÕt ®­îc mét sè l­îng viÖc lµm khá lớn cho ng­êi lao ®éng ë B¾c Giang và các tỉnh lân cận, t¨ng thêm lượng hàng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xö lý « nhiÔm m«i tr­êng… Đó là nh÷ng ®ãng gãp đáng được ghi nhận. Tuy nhiªn, do nhiÒu nguyªn nhân kh¸c nhau, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã cßn chøa ®ùng nhiÒu bÊt cËp, t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn KT - XH cña tØnh. Đó là quy ho¹ch thiÕu tÝnh ®ång bé, thiÕu tÝnh khoa häc, nãng véi muèn “lÊp ®Çy” KCN ngay, ph¸t triÓn KCN cßn mang tÝnh “phong trµo”, c¬ cÊu ®Çu t­ trong c¸c KCN cßn nhiÒu bÊt cËp, c¸c dù ¸n KCN ch­a ®­îc nghiªn cøu chuÈn bÞ kü l­ìng, v× vËy qu¸ tr×nh triÓn khai cßn gÆp nhiÒu v­íng m¾c; viÖc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý KCN cßn mang tÝnh ch¾p v¸, quản lý kém hiệu lực. Trªn c¬ së ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, làm rõ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc trong quá trình phát triển các KCN ở Bắc Giang ®èi víi sù ph¸t triÓn KT- XH, tác giả luận văn đề xuất các quan điểm, định hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các KCN, phát huy vai trò tích cực, ngăn ngừa và khắc phục những hạn chế tiêu cực có thể xảy ra. Các giải pháp tập trung vào: tiếp tục hoàn thiện công tác quy hoạch và kế hoạch phát triển KCN... Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng nghiên cứu, nhưng do thời gian và năng lực có hạn, nên nội dung luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Học viên xin cảm ơn sự góp ý của các nhà khoa học. Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o Ban Quản lý dự án Bắc Giang (2006), Báo cáo tình hình sử dụng lao động đến thời điểm 30/10/2006 Ban Quản lý dự án Bắc Giang (2006), Báo cáo tổng hợp đầu tư các khu công nghiệp đến 30/10/2006 Bộ Công nghiệp (2006), Tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh trung du và miền núi Bắc Bộ, Nxb Lao động – Xã hội, Hà Nội. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2004), Báo cáo tổng hợp đề án điều chỉnh quy hoạch phát triển các khu công nghiệp tập trung ở Việt Nam thời kỳ 2005 – 2020, Tài liệu nội bộ. Chính phủ (1997), Quy chế khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao (Ban hành kèm theo Nghị định số 36/ CP ngày 24/4/1997 của Chính phủ). Cục Thống kê tỉnh Bắc Giang (2006), Niên giám Thống kê tỉnh Bắc Giang 2005, Nxb Thống kê. TrÇn ThÞ Dung (2004), "VÒ viÖc ph¸t triÓn c¸c khu công nghiệp t¹i c¸c khu vùc B¾c Bé", Th«ng tin khu công nghiệp Việt Nam, (5) tr. 14,15. NguyÔn Thµnh Dòng (2002), "Vai trß cña khu chế xuất, khu th­¬ng m¹i tù do, ®Æc khu kinh tÕ tr­íc thùc tr¹ng toµn cÇu hãa kinh tÕ ngµy nay", T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, tr.6. Nguyễn Ngọc Dũng (2005), “Một số vấn đề xã hội trong xây dựng và phát triển các KCN ở Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu – trao đổi, (3) tr.26-27. Lª TuÊn Dòng (2004), "H­íng ®i cho ph¸t triÓn KCN t¹i mét sè tØnh miÒn nói B¾c Bé", Th«ng tin khu công nghiệp Việt Nam, (5) tr. 8-9. Nguyễn Hữu Dũng (2006), “Phát triển KCN với vấn đề lao động - việc làm ở Việt Nam”, (291) tr. 42,43. Đảng bộ tỉnh Hà Bắc (1996), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng bé tØnh Hµ B¾c lÇn thø IX, Nhà in Báo Hà Bắc. Đảng bộ tỉnh Bắc Giang (2000), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng bé tØnh B¾c Giang lÇn thø XV, Nhà in Báo Bắc Giang. Đảng bộ tỉnh Bắc Giang (2006), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng bé tØnh B¾c Giang lÇn thø XVI, Nhà in Báo Bắc Giang. Đảng bộ tỉnh Bắc Giang (2006), Năm chương trình phát triển kinh tế xã hội trọng tâm, giai đoạn 2006-2010 thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI. GS, TS Đặng Đình Đào (2006), Một số vấn đề phát triển KCN trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam, Kỷ yếu Hội nghị - Hội thảo khoa học quốc gia 15 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam, Long An. Ng« V¨n §iÓn (6/2000), C¸c khu công nghiệp vµ khu chế xuất t¹i ViÖt Nam; Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®ang ¸p dông, Ban Qu¶n lý c¸c khu công nghiệp ViÖt Nam. Đặng Quang Điều (2004), “Xung quanh vấn đề nhà ở cho người lao động tại các khu công nghiệp”, Tạp chí Lao động và xã hội, (236) tr. 10-12. Phạm Xuân Đức (2005), Cung cầu về nhà ở cho công nhân các KCN hiện nay, Luận văn thạc sỹ Kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Trần Ngọc Hiên (2005), “Cơ sở lý luận phát triển mô hình KCN trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta”, Tạp chí Thông tin khoa học xã hội, (2) tr. 12-16. §an §øc HiÖp (2002), "M« h×nh nµo cho x©y dùng vµ ph¸t triÓn khu công nghiệp", T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o, (4) tr.21,22,32. Hoàng Xuân Hoà (2005), “Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động ở khu công nghiệp, khu chế xuất”, Tạp chí Lao động và Công đoàn, (327) tr. 8,9,15. Vũ Huy Hoàng (2002), Tổng quan về hoạt động của các KCN, Kỷ yếu: khu công nghiệp, khu chế xuất Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. Minh Huệ (2002), “khu công nghiệp, khu chế xuất và vấn đề lao động - việc làm", Tạp chí Lao động và xã hội, (203) tr.3-5. Trần Ngọc Hùng (2004), “Thống nhất về khuyến khích và bảo đảm đầu tư giữa đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước”, Thông tin khu công nghiệp Việt Nam, (10) tr. 30,31,33. B¹ch Minh HuyÒn (1997), " khu công nghiệp, khu chế xuất, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p", T¹p chÝ Tµi chÝnh. (10) tr. 21. Võ Thành Lập (2006), khu công nghiệp Đồng Nai trong quá trình tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh” Kỷ yếu: 15 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam, Nxb Long An. BÝch Liªn (2004), "Khu công nghiệp qua h¬n 10 n¨m ph¸t triÓn – thµnh c«ng vµ khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt", T¹p chÝ Th«ng tin KT – XH, (11), tr.25. Nguyễn Công Lộc (2006), Vai trò của các khu công nghiệp đối với quá trình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc, Kỷ yếu: 15 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam, Nxb Long An. Anh Minh (1998), §Ó lÊp chç ®Çy khu công nghiệp, B¸o §Çu t­, ngày 9/4/1998. Vũ Xuân Mừng (2004), “Khai thác tốt lợi thế, phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất ở các tỉnh phía Nam", Tạp chí Cộng sản, (1) tr.44-48. Võ Văn Một (2006), Phát triển các khu công nghiệp trong quá trình CNH, HĐH tại Đồng Nai, Kỷ yếu: 15 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam, Nxb Long An. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia (1998), Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ khu công nghiệp, khu chế xuất cao. Trần Văn Phòng (2007), Nâng cao hiệu quả kinh tế, xã hội của các khu công nghiệp Việt Nam, Luận án tiến sỹ Kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Trương Thị Minh Sâm (2004), Các giải pháp nâng cao vai trò và hiệu quả quản lý Nhà nước, bảo vệ môi trường ở các khu chế xuất, khu chế xuất, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. NguyÔn Huy Th¸m (1997), "MÊy vÊn ®Ò khu chế xuất vµ khu công nghiệp ViÖt Nam hiÖn nay", T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ, (8) tr. 15-17. §Æng V¨n Th¾ng (2006), "N©ng cao chÊt l­îng quy ho¹ch khu công nghiệp - bµi häc thùc tiÔn vµ nh÷ng quan ®iÓm ®Þnh h­íng", T¹p chÝ Kinh tế và Dự báo, (5) tr. 15-18. TrÇn V¨n Thä (2002), C«ng nghiÖp hãa ViÖt Nam trong thêi ®¹i ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. Vâ Thanh Thu (2004), Thùc tr¹ng lao ®éng t¹i c¸c khu công nghiệp, khu chế xuất ë miÒn §«ng Nam Bé, Th«ng tin KCN ViÖt Nam, (10) tr. 8-9. T¹ Trung TÝnh (5/2004), "VÜnh Phóc víi viÖc x©y dùng c¸c khu công nghiệp, côm c«ng nghiÖp", Th«ng tin khu công nghiệp ViÖt Nam. NguyÔn Ch¬n Trung, Trương Quang Long (2004), Ph¸t triÓn c¸c khu công nghiệp, khu chế xuất trong qu¸ tr×nh CNH, H§H, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Bïi Quang TuÊn (2005), "Vai trß cña khu công nghiệp vµ khu chế xuất ®èi víi tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa ë ViÖt Nam", T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, (1) tr. 21. Vò Anh TuÊn (2004), "Ph¸t triÓn khu công nghiệp, khu chế xuất, nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra", T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, (2) tr. 8-10. NguyÔn V¨n ViÖt (chñ biªn) (1999), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c khu công nghiệp vµ khu chế xuất Hµ Néi, UBND thµnh phè Hµ Néi, Ban Qu¶n lý khu công nghiệp vµ khu chế xuất Hµ Néi, Viện Kinh tế học (1994), Kinh nghiệm thế giới về phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất và Đặc khu kinh tế. Lê Hồng Yến (1996), Cung cầu về nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp hiện nay, Luận án tiến sỹ Kinh tế, Đại học Thương mại, Hà Nội. Lê Hồng Yến (2005), “Quản lý nhà nước về môi trường trong các khu công nghiệp”, Tạp chí Quản lý nhà nước, tr. 25-28. Phô lôc 2.1 Tæng hîp ®Çu t­ c¸c khu c«ng nghiÖp ®Õn 30/10/2006 TT Chñ ®Çu t­ Tªn dù ¸n §Þa ®iÓm ChÊp thuËn ®Çu t­ Giao ®Êt Ghi chó Sè CV Ngµy Vèn §T ®¨ng ký Ngµy DT (m2) I KCN §×nh Tr¸m Tû § Tr.USD 1 CT TNHH giµy dÐp Quúnh An NMSX giµy, dÐp xèp B6 898/CV- CT 2/7/02 4.00 20/11/02 11,105 sx 2 CT TNHH §øc Ph¸t NMSX ThiÕt bÞ XD §øc Ph¸t B1, 2 1365/cv - ct 9/10/02 72.60 18/4/03 18,202 sx 3 CTCP tr¸ng m¹ kÏm kim lo¹i NM tr¸ng m¹ kÏm kim lo¹i C3 307/cv - ct 12/3/03 5.00 16/3/04 8,980 sx 4 CTCP thùc phÈm Hoµng gia NM chÕ biÕn m× ¨n liÒn B7,8 148/cv - ct 12/3/03 20.00 19/7/03 21,480 sx 5 CT TNHH Hoa H¹ ViÖt Nam NMSX bao b× nhùa A1, 2 10a/gp®c1- bg 23/6/05 3.02 1/12/03 28,727 sx 6 CTCP SNC NMSX nhùa cao cÊp B3,4,5 1017/cv- ct 25/7/03 43.00 26/10/03 28,835 sx 7 CT TNHH ®iÖn Phßng Hoµng NMSX m¸y hµn, s÷ a ch÷a ®éng c¬ C2 94/cv- ct 19/1/04 11.40 1/7/04 5,026 sx 8 CT TNHHLD ViÖt Hµn NM c¬ khÝ vµ m· kÏm C12, 13,14 1073/cv- ct 26/7/05 51.00 10/2/04 40,185 sx NMCK luyÖn c¸n thÐp 59/q®- kcn 23/11/05 182.0 9 CT TNHH ViÖt Ên NM may, s¶n xuÊt giµy dÐp B10, 12 19/q®- kcn 2/6/06 30.31 16/5/06 19,977 xd 10 CTCP Nam S¬n NM may, thªu, dÖt XK B9, 11 18/q®- kcn 2/6/06 31.27 21/4/04 19,980 Xd 11 CT TNHH GiÇy Nam Giang NMSX giµy XK A2,3 710/CV -CT 10/5/04 46.00 11/5/04 30,210 SX 12 CT TNHH Phó ThÞnh NMSX thiÕt bÞ n­íc C5,6 816/cv- ct 25/5/04 22.00 29/5/04 19,400 sx 13 CT TNHH Hång ThÞnh NM may Garnet E2,3 865/cv- ct 2/6/04 20.00 6/7/04 20,910 xd 14 CTCP§T & PT c«ng nghÖ cao NM s¶n xuÊt läc bôi, ®iÖn tö C6,7 852/cv- ct 2/6/04 40.00 4/6/04 15,041 xd 15 CTCP c¬ ®iÖn TaMaHa NM c¬ ®iÖn TaMaHa C1 866/cv- ct 3/6/04 16.00 6/7/04 10,880 Sx 16 CT THHH ThÞnh V­îng NM thùc phÈm, b¸nh kÑo C8, 9 19a/gp- gp 19/7/04 0.70 19/5/05 8,395 xd 17 CTCP may XK Dòng My NM may XK Dòng My E3,4 1167/cv- ct 21/7/04 32.00 4/8/04 20,443 xd 18 CT TNHH S¨mwoo VN NMSX thiÕt bÞ ®iÖn tö D1 15a/gpdc1- bg 25/7/04 0.67 6,000 G®2 19 CT TNHH §iÖn Th«ng NMSX d©y c¸p ®iÖn E4,5 1302/c - ct 11/8/04 39.00 31/8/04 24,830 xd 20 CTCP m¸y vµ tù ®éng Matec Gr NMSX d©y vµ c¸p ®iÖn D11, 12 1444/cv- ct 26/8/04 29.10 15,000 G®2 21 CTTHHH Nguyªn Linh NMSX phô gia bª t«ng D14,15 1446/cv- ct 26/8/04 34.30 18,00 G®2 22 CT TNHH Trang My NMSX b¨ng vÖ sinh, giÊy th¬m, ®òa tre C8, 9 1590/cv- ct 16/9/04 15.40 29/9/04 9,889 sx 23 CTCP c¬ khÝ V©n Nam NM c¬ khÝ Phóc S¬n D8 2228/cv- ct 21/12/04 22.20 10,000 G®2 24 CT TNHH Phong V©n NMSX hµng thñ c«ng mü nghÖ D7 2227/cv -ct 21/12/04 27.80 8,000 G§2 25 CT TNHH ®iÖn tö Méng Phong NMSX ®å ®iÖn xe m¸y C7 05agp®c2 - bg 18/1/05 1.93 24/5/05 7,165 sx 26 CT TNHH d©y c¸p ®iÖn Tr­êng Thµnh NMSX d©y c¸p ®iÖn C11 184/cv- ct 3/2/05 15.00 22/2/05 8,554 sx 27 CT TNHH Tera Wood - VN NMSX vËt liÖu XD vµ ®å gç A3 421/cv- ct 29/3/05 19.60 12/8/05 13,935 xd 28 CT TNHH TÝn Trùc NM may, SX hµng mü nghÖ C4,5 580/cv- ct 26/4/05 37.10 16/5/05 21,046 xd 29 CT TNHH AMORO ViÖt Nam NMSX mò b¶o hiÓm, phô tïng xe m¸y D9,10 40/q®- kcn 13/6/05 42.70 18,000 G®2 30 CTCP dÇu khÝ Th¸i D­¬ng NMSX bÕp ga, sang n¹p LPG D1 50/q® -kcn 29/8/05 17.10 8,000 G®2 31 CT TNHH ViÖt Phong NMSX «xÝt kÏm D12,13 58/q® -kcn 1/11/05 29.03 18,000 xd 32 CTCP Th¨ng Long NMSX TP Th¨ng Long E1,2 63/q® -kcn 13/12/05 48.70 31,190 xd 33 CT nhùa ViÖt Nam NMSX bao b× nhùa D1,2 06/q® -kcn 21/1/06 23.72 10,000 G®2 34 CTCP §¹i Lîi NMSX ®inh cuén D6 07/q® -kcn 24/0/06 33.83 15,000 G®2 35 CT TNHH Xu©n Thu NM chÕ biÕn l©m s¶n Xu©n Thu D2 15/q® -kcn 27/4/06 15.83 8,5 G®2 36 CTTNHH Hång ThÞnh NM may Hång ThÞnh C14,15 16/q®-kcn 10/5/06 23.00 18,650 xd 37 CT TNHH TM An Sinh NMSX nhùa gia dông C10 31/q®-kcn 14/7/06 19.89 8,525 xd 1,119.87 6.32 606,.60 II Khu c«ng nghiÖp Quang Ch©u 1 CT TNHH thÐp PEB MiÒn B¾c NMSX khung nhµ thÐp tiÒn chÕ f 02/gp-kcn-bg 27/4/06 2.40 2.00 III Côm c«ng nghiÖp Song Khª – Néi Hoµng 1 C TTNHH Thuû Nhµn Ch¨n nu«i lîn siªu n¹c 17 174/cv-ub 24/4/02 3.40 31/5/03 26,638 sx NMSX s¶n phÈm nhùa 661/q®-kcn 30/11/05 6.72 2 XN c¬ khÝ ViÖt §Æng XN c¸n thÐp ViÖt §Æng 15 1030/cv-ub 6/8/02 11.30 12/11/02 40,000 sx 3 CT TNHH ViÖt Th¾ng XN gia c«ng thuèc BVTV 14 1589/cv-ct 21//11/02 14.20 sx SX thøc ¨n ch¨n nu«i 1590/cv-ct 21/11/02 22/1/03 45,632 sx 4 CT TNHH B×nh D­¬ng NMSX giÊy 13 224/cv-ub 27/2/03 17.00 27/10/03 19,428 sx 5 CTCP c¬ khÝ §ç Kha NMSX ®éng c¬, m¸y NN 13 1655/cv-ub 27/2/03 7.50 27/10/03 19,440 sx 6 TrÇn V¨n ViÖt NMSX ®å mü nghÖ XK 15 287/cv-ub 20/6/03 3.50 10,000 gpmb 7 §ç V¨n Hïng NM luyÖn c¸n thÐp 17 289/cv-ub 20/6/03 9.60 20,000 gpmb 8 TrÇn V¨n Th¾ng NM luyÖn c¸n thÐp B40 17 288/cv-ub 20/6/03 10.60 20,000 gpmb 9 CT XNK B¾c Giang NM giÊy X­¬ng Giang 11 942/ct-cv 11/7/03 93.00 45,972 sx 10 CT TNHH Xuyªn ThÕ KØ NMSX thiÕt bÞ c¬ khÝ 13 13a/gp-bg 13/10/03 0.35 15,000 11 CTCP S¬n Th¹ch MN luyÖn ®óc c¸n thÐp kÐo 13 198/cv-ct 18/2/04 15.00 15,107 sx 12 §iÖn lùc B¾c Giang Nhµ ®iÒu hµnh 21 3/3/04 1.30 1,975 sx 13 CT x¨ng dÇu B¾c S¬n CH x¨ng dÇu, n¹p ga 26 817/cv-ct 25/5/04 0.66 1,160 sx 14 CT TNHH S¨mwon Industrial NMCB n«ng s¶n, l¾p r¸p thiÕt bÞ ®iÖn 6 1/gp-kcn-bg 9/1/06 1.50 9,975 xd Nguồn: Báo cáo tổng hợp của Ban quản lý KCN Bắc Giang. Phô lôc 2.2 B¸o c¸o t×nh h×nh sö dông lao ®éng ®Õn thêi ®iÓm 30 th¸ng 10 n¨m 2006 TT §¬n vÞ Tæng sè L§ ®Çu k× Sè lao ®éng t¨ng gi¶m trong k× Sè lao ®éng cã mÆt cuèi k× Tæng sè Lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng Tr ®ã n÷ Lao ®éng T¨ng Sè lao ®éng gi¶m Tæng sè Lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng Tr ®ã n÷ Hîp ®ång lao ®éng Sè L§ t¨ng Tr ®ã n÷ Sè L§ gi¶m Tr ®ã n÷ Trong ®ã Trong ®ã NghØ h­u Th«i viÖc, mÊt viÖc VP kØ luËt L§ LÝ do kh¸c KÝ H§ b»ng v¨n b¶n Ch­a kÝ H§ b»ng v¨n b¶n I KCN §×nh Tr¸m 1 CT TNHH Hoa H¹ 337 238 299 221 201 0 558 399 500 358 200 2 CT dµy da Nam Giang 320 270 248 320 270 248 247 73 3 CT TNHH Samwoo 26 14 15 0 0 26 14 15 26 0 4 CTCPTM kÏm 28 25 5 0 0 0 28 25 5 08 0 5 CT TNHH Quúnh An 170 137 129 0 170 137 129 71 99 6 CT TNHH §øc Ph¸t 140 38 11 12 1 11 141 60 12 124 17 7 CTCP SNC 55 12 7 0 0 0 55 12 7 55 0 8 CTCP Hoµng gia 45 40 16 0 0 0 0 0 0 0 45 27 16 0 45 9 CT TNHH §iÖn Phßng Hoµng 20 3 4 0 0 0 20 3 4 14 6 10 CT TNHH Phó ThÞnh 68 35 35 0 68 35 35 51 17 11 CT TNHH Trang My 70 24 20 0 70 24 20 74 0 12 CT TNHH Tr­êng Thµnh 35 17 5 0 0 0 35 17 5 35 0 13 CT TNHH Méng Phong 103 0 85 0 0 0 103 0 85 23 80 14 CTCP TaHaMa 23 2 23 2 2 23 0 15 CT TNHH ViÖt Hµn 42 4 42 20 4 40 2 16 CT TNHH TÝn Trùc 196 88 168 0 0 0 196 88 168 196 0 Céng 1613 941 1047 198 208 243 1900 1113 1255 1365 537 II CCN ¤ T« §ång Vµng 17 NM l¾p r¸p xe m¸y 72 9 7 0 0 0 72 9 7 72 0 18 NM l¾p r¸p ¤ t« §ång Vµng I 120 17 11 136 29 0 256 126 40 256 0 Céng 192 26 18 0 0 0 328 135 47 3288 0 III CCN Song khª – Néi Hoµng 19 CT TNHH B×nh D­¬ng 51 38 6 0 0 0 0 51 38 6 43 8 20 CT TMDV Thuû Nhµn 36 20 12 0 0 0 36 20 12 25 11 21 CTCP §ç Kha 67 18 13 0 0 0 67 18 13 58 9 22 CT TNHH ViÖt Th¾ng 78 51 46 102 14 0 180 75 60 169 11 23 NM giÊy X­¬ng Giang 82 37 18 82 13 0 164 87 31 164 0 24 CTCP S¬n Th¹ch 51 7 4 0 0 0 51 7 4 51 0 Céng 365 171 99 0 27 0 549 245 126 510 39 Céng c¶ 3 KCN 2170 1138 1164 298 235 243 2777 1513 1428 2203 576 Nguồn: Báo cáo tổng hợp của Ban quản lý KCN Bắc Giang. Phô lôc 3.1 Quy ho¹ch khu c«ng nghiÖp vµ dù ¸n thu hót ®Çu t­ ®Õn n¨m 2020 TT Tªn khu c«ng nghiÖp Quy m« §Õn n¨m 2020 HiÖn nay §Õn 2020 Tû lÖ lÊp ®µy(%) DiÖn tÝch ®Êt cho thuª(ha) Sè dù ¸n Vèn ®t­ (triÖu USD) Vèn §t­ ®iÒu chØnh (triÖu USD) 1 KCN §×nh Tr¸m 101 450 100 197 93 415,5 578,7 2 KCN §ång Vµng 80 100 100 85 27 147,9 216,9 3 KCN Quang Ch©u 0 426 100 315 54 476,2 672,1 4 KCN V©n Trung 0 255 70 187 47 256,7 315,7 5 KCN ®thï Nh®iÖn S§éng 90 100 100 25 25 138,7 186,2 6 KCN HiÖp Hoµ 35 100 60 35 35 87,0 124,0 7 Côm CN §åi Ng« 38 50 100 65 10 75,0 152,5 8 Côm CN T©n DÜnh 25 50 40 90 15 50,0 87,0 9 Côm CN An Ch©u 13 20 40 25 11 45,0 65,7 10 Côm CN Hång Th¸i 0 20 75 45 17 67,0 95,8 11 Côm CN SKhª- NHoµng 150 250 100 135 28 235,0 295,0 532 1821 80,45% 1204 362 1994 2789,6 Nguồn: Tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh trung du và miền núi Bắc bộ. Phô lôc 3.2 Danh môc c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ theo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang, thêi kú 2006 – 2020 TT Tªn dù ¸n §Þa ®iÓm Quy m« Vèn ®Çu t­ Nguån vèn Thêi gian 2006-2010 2010-2015 2015-2020 2006-2010 2010-2015 2015-2020 I C«ng nghiÖp c¬ khÝ §Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ KCN 30 – 50 tû ®ång 30-50 tû ®ång 30-50 tû ®ång Vay Ng©n hµng 2006-2010 Côm CN phô trî tµu thuû KCN 600 tû ®ång 2006-2010 S¶n xuÊt m¸y ®ãng bao s¶n phÈm KCN 3.000 SP 3.500 4.000 4,5 triÖu USD 1 triÖu USD 1 triÖu USD TN, §TNN 2007 S¶n xuÊt m¸y v« lon KCN 3.000 SP 3.500 4.000 3 triÖu USD 1 triÖu USD 1 triÖu USD TN, §TNN 2007 S¶n xuÊt l¾p r¸p m¸y ph©n lo¹i rau qu¶ KCN 3.000 SP 3.500 4.000 2,5 – 3 triÖu USD 1 triÖu USD 1 triÖu USD TN, §TNN 2007 S¶n xuÊt l¾p r¸p d©y chuyÒn xóc röa chai KCN 1.000 SP 1.500 2.000 8-10 triÖu USD 3 triÖu USD 3 triÖu USD TN, §TNN 2007 S¶n xuÊt c¸c TB ®iÖn KCN 1 triÖu SP 2 triÖu SP 3 triÖu SP 20-25 tû ®ång 20-25 tû ®ång 20-25 tû ®ång TN, §TNN 2007 Dù ¸n Nm thiÕt bÞ, ®iÖn gia dông (nåi c¬m ®iÖn, m¸y xay sinh tè…) KCN 15.000 -17.000SP 20.000 30.000 7-9 triÖu USD 5-7 triÖu USD 5 triÖu USD TN, §TNN 2007 Nm s¶n xuÊt s¶n phÈm kinh phÝ KCN 600 SP 1.000 2.000 10-15 tû ®ång 25 tû ®ång 40 tû ®ång TN, §TNN 2007 Nm s¶n xuÊt dông cô lµm bÕp, bé ®å ¨n m¹ kÏm KCN 1 triÖu SP 2 triÖu SP 3 triÖu SP 4-5 triÖu USD 2 triÖu USD 2 triÖu USD TN, §TNN 2007 II C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm 1 Nhµ m¸y chÕ biÕn thÞt KCN (10.000tÊn) x1 T¨ng thªm 5.000 tÊn 2 triÖu USD 1,5 triÖu USD 100% Vèn NN 2008 2 Nhµ m¸y s÷a ®Ëu nµnh KCN 7-8 triÖu lÝt m3/n¨m Më réng lªn 15 triÖu lÝt 12-15 tû ®ång 15 tû ®ång DN 2007 3 Nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ®«ng l¹nh KCN 5.000 tÊn/n¨m Më réng lªn 10.000 tÊn/n¨m 4-5 triÖu USD 2,5 triÖu USD NN 2012 4 Nhµ m¸y n­íc qu¶ ®ãng lon KCN 30 triÖu lon 50 triÖu lon 4-5 triÖu USD 3,5 triÖu USD NN 2012 5 Nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc KCN 30.000-100.000 tÊn/n¨m §Çu t­ më réng §Çu t­ më réng 15 tû ®ång 5 tû ®ång 7 tû ®ång Vèn trong n­íc 2007 6 C¬ së chÕ biÕn hµng thñ c«ng mü nghÖ XK KCN 5.000 tÊn/n¨m 10.000 tÊn/ n¨m 30 tû ®ång 30 tû ®ång 2006 7 C¬ së chÕ biÕn hµng thñ c«ng mü nghÖ XK KCN 5.000 tÊn/n¨m 10.000 tÊn/n¨m 30 tû ®ång 30 tû ®ång 2006 III C«ng nghiÖp ho¸ chÊt 1 Nhµ m¸y s¶n xuÊt chÊt tÈy röa c«ng nghiÖp d©n dông Côm CN Song Khª-Néi Hoµng 10.000 tÊn/n¨m 10 tû ®ång Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng 2017 2 Nhµ m¸y s¶n xuÊt nhùa KCN V©n Trung 10.000 SP/n¨m 200 SP/n¨m 50 tû ®ång 30 tû ®ång Vèn DN 2011-2013 3 Nhµ m¸y s¶n xuÊt Composit KCN V©n Trung 10.000 SP/n¨m 100.000 SP/n¨m 25 tû ®ång Vèn DN 2016-2018 IV C«ng nghiÖp s¶n xuÊt vlxd 1 S¶n xuÊt vËt liÖu trang trÝ néi thÊt vµ tÊm lîp cao cÊp KCN §×nh Tr¸m 10.000tÊn SP/n¨m vµ 100.000m2/n¨m 4 triÖu USD NN 2006-2010 V C«ng nghiÖp dÖt may, da giµy 1 Nhµ m¸y giµy v¶i xuÊt khÈu KCN §×nh Tr¸m 1,2 triÖu SP/n¨m 2,5 triÖu SP/n¨m 2,5 triÖu SP/n¨m 30 tû ®ång 30 tû ®ång Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng 2006 2 Nhµ m¸y xuÊt khÈu chÊt l­îng cao KCN Quang Ch©u 2 triÖu SP/n¨m 2 triÖu SP/n¨m 4 triÖu SP/n¨m 20 tû ®ång 20 tû ®ång Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng 2012 3 Nhµ m¸y s¶n xuÊt s¶n phÈm dÖt kim KCN Quang Ch©u 1,5 triÖu SP/n¨m 50 tû ®ång Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng 2016 VI C«ng nghiÖp ®iÖn 1 NhiÖt ®iÖn S¬n §éng I H.S¬n §éng 200 MW 3.200 tû ®ång BOT 2007-2008 2 NhiÖt ®iÖn S¬n §éng II H.S¬n §éng 100 MW 100 MW 3.000 tû ®ång BOT 2014-2017 Nguồn: Tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh trung du và miền núi Bắc bộ. ._.