Mạch quét dòng trong máy thu hình màu JVC C1490M
Tài liệu Mạch quét dòng trong máy thu hình màu JVC C1490M: ... Ebook Mạch quét dòng trong máy thu hình màu JVC C1490M
Tóm tắt tài liệu Mạch quét dòng trong máy thu hình màu JVC C1490M, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, kü thuËt truyÒn h×nh còng ph¸t triÓn cã nh÷ng bíc tiÕn bé kh«ng ngõng. Tõ truyÒn h×nh ®en tr¾ng ®· ph¸t triÓn lªn thµnh truyÒn h×nh mµu víi ba hÖ mµu c¬ b¶n NTSC, SECAM, vµ PAL.
HiÖn nay, víi nh÷ng u viÖt tuyÖt ®èi cña c«ng nghÖ sè, c«ng nghÖ truyÒn h×nh còng chuyÓn sang mét bíc ngoÆt míi. Qu¸ tr×nh biÕn ®æi tõ c«ng nghÖ Analog sang c«ng nghÖ Digital (Trasnition From Analog to Digital Technology) víi sù xuÊt hiÖn cña kü thuËt truyÒn h×nh sè nh truyÒn h×nh c¸p, truyÒn h×nh sè mÆt ®Êt vµ truyÒn h×nh qua vÖ tinh.
Kü thuËt truyÒn h×nh ®ãng gãp mét vai trß quan träng trong ®êi sèng con ngêi. Nã lµ c«ng cô s¾c bÐn trong viÖc tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc, lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña mäi gia ®×nh... Trong nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ nhµ níc ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u cho ngµnh c«ng nghÖ truyÒn h×nh, cïng víi sù h×nh thµnh trung t©m truyÒn h×nh vµ th¸p truyÒn h×nh ViÖt Nam t¹i thñ ®« Hµ Néi. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c«ng nghÖ truyÒn h×nh hiÖn nay mµ ViÖt Nam ®ang sö dông ®Òu sö dông vµo truyÒn h×nh t¬ng tù lµ chñ yÕu. MÆc dï rÊt cßn nhiÒu nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn eo hÑp, nÒn c«ng nghiÖp vµ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cßn non trÎ. Nhng chóng ta kh«ng thÓ sö dông m·i kü thuËt Analog ®îc bëi khi ®ã c«ng nghÖ truyÒn h×nh kh«ng thÓ kÕt hîp t«i ®îc víi c¸c c«ng nghÖ kh¸c ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin.
Sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña kü thuËt sè ®· x©m nhËp vµo hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®ã cã c¶ lÜnh vùc truyÒn h×nh.
VËy ®Ó hoµ nhËp ®îc víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÕ giíi vµ phôc vô cho c«ng cuéc " c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc" th× ngµnh truyÒn h×nh ph¶i lµ lÜnh vùc tiªn phong. Do vËy, chuyÓn ®æi c«ng nghÖ tõ Analog sang c«ng nghÖ Digital lµ mét ®iÒu tÊt yÕu. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®îc, ngoµi kinh phÝ, thêi gian cßn ph¶i ®ßi hái mét ®éi ngò c¸c c¸n bé, kü s, c¸c chuyªn viªn vµ c¸c nhµ khoa häc th× míi cã thÓ lµm ®îc.
Lµ mét häc sinh ®îc sù híng dÉn cña c¸c thÇy c« gi¸o khoa §TVT, trong b¶n baùo caùo nµy em xin tr×nh bµy vÒ mét khÝa c¹nh nhá trong lÜnh vùc thu-ph¸t ë truyÒn h×nh mµu em xin tr×nh bµy mét ®Ò tµi:
“m¹ch quÐt dßng trong m¸y thu h×nh mµu jvc c1490m”
Víi kiÕn thøc h¹n chÕ vµ tµi liÖu tham kh¶o cßn Ýt cho nªn trong b¶n baùo caùo nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. KÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o chØ b¶o ®Ó em hoµn thµnh ®îc tèt h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o khoa §TVT ®Æc biÖt thÇy gi¸o NguyÔn Minh §øc ®· tËn t×nh híng dÉn em hoµn thµnh b¶n b¸o c¸o nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn thùc hiÖn :
TrÇn NguyÔn Hoµng Nam
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu……………………………………………………………. 1
PhÇn I: nguyªn lý truyÒn h×nh ..................... 7
Ch¬ng I: Nguyªn lý truyÒn h×nh mµu................................ 7
1.1. Giíi thiÖu....................................................................................................... . 7
1..2. Nguyªn lý truyÒn h×nh mµu.............................................................................10
1.2.1. S¬ ®å khèi hÖ thèng truyÒn h×nh mµu.................................................12
1. 2.2. Kh¸i niÖm vÒ mµu s¾c………………………………………...…....13
1.2.3. C¶m nhËn mµu s¾c cña m¾t...............................................................14
1.2.4. Lý thuyÕt ba mµu………………………………………………........18
1.2.4.1. ThÞ gi¸c mµu…………………………………………………....18
1.2.4.2 C¸c mµu c¬ b¶n…………………………………………….…....19
1.2.5. HÖ thèng thiÕt bÞ thu tÝn hiÖu mµu......................................................20
1 2.6. TÝn hiÖu hiÖu mµu...............................................................................22
Ch¬ng II: C¸c hÖ truyÒn h×nh mµu.......................................23
2.1. HÖ truyÒn h×nh mµu NTSC................................................................................23
2.1.1 §Æc ®iÓm cña hÖ truyÒn h×nh mµu NTSC.............................................23
2.1.2. S¬ ®å khèi bé m· ho¸ truyÒn h×nh hÖ NTSC……………………...…28
2.1.3 S¬ ®å khèi gi¶i m· mµu hÖ NTSC........................................................30
2.1.4. KÕt luËn……………………………………………………………..32
2.2 HÖ truyÒn h×nh SECAM (Sequentiel Couleur A Meorire…………………..…33
2.2.1 §Æc ®iÓm cña hÖ truyÒn h×nh mµu SECAM………………………....34
2.2.2 S¬ ®å khèi m· ho¸ mµu hÖ SECAM....................................................36
2.2.3. S¬ ®å gi¶i m· truyÒn h×nh mµu hÖ SECAM.......................................38
2.2.4.kªt luËn..............................................................................................39
2.3 HÖ truyÒn h×nh mµu PAL.................................................................................39
2.3.1 §Æc ®iÓm............................................................................................39
2.3.2. S¬ ®å khèi bé m· ho¸ mµu hÖ PAL...................................................42
2.3.3. S¬ ®å khèi bé gi¶i m· mµu hÖ PAL..................................................44
2.3.4. KÕt luËn.............................................................................................46
PhÇn ii: giíi thiÖu c¸c th«ng sè,chØ tiªu kü thuËt cña m¸y thu h×nh mµu
Jvc c1490m …………47
1.1. C¸c th«ng sè,chØ tiªu kÜ thuËt………………………………………..47
1.1.1.Thu tõ ®µi ph¸t vµ ®Çu video th«ng dông……………………47
1.1.2.Thu tõ ®Çu video th«ng dông………………………………...47
1.1.3.Thu tõ ®Üa tõ………………………………………………….47
1.1.4.TÇn sè sãng thu………………………………………………47
1.1.5.Nguån ®iÖn líi ……………………………………………..48
1.1.6.C«ng suÊt tiªu thô……………………………………………48
1.1.7.TÝn hiÖu A/V…………………………………………………48
1.1.8.C«ng suÊt tiÕng ra…………………………………………....48
1.1.9.Loa…………………………………………………………...48
1.1.10.Trë kh¸ng ®Çu vµo ¨ngten………………………………….48
1.1.11.KÝch thíc……………………………………………….….48
1.1.12.Träng lîng…………………………………………….…...48
1.1.13.§iÒu khiÓn tõ xa…………………………………………….48
1.1.14.§Ìn h×nh…………………………………………………….48
2.2.S¬ ®å khèi m¸y thu h×nh mµu vµ nhiÖm vô chøc n¨ng c¸c khèi……..48
2.2.1.S¬ ®å khèi…………………………………………………….48
2.2.2.NhiÖm vô vµ chøc n¨ng c¸c khèi………………………….…51
2.2.2.1.Khèi chuyÓn kªnh RF……………………………….….51
2.2.2.2.Khèi khuÕch ®¹i trung tÇn IF………………………..….51
2.2.2.3.Khèi t¸ch sãng h×nh………………………………….....51
2.2.2.4.Khèi gi¶I m· mµu…………………………………….....51
2.2.2.5.Khèi khuÕch ®¹i h×nh…………………………………...51
2.2.2.6.Khèi t¸ch xung ®ång bé……………………….……… .52
2.2..2.7.Khèi quÐt dßng………………………………….……...52
2.2..2.8.Khèi quÐt mµnh………………………………………...52
2.2..2.9.Khèi t¹o ®¹i cao ¸p vµ ®iÖn ¸p trung gian……………..52
2.2.2.10.Khèi nguån…………………………………………….52
2.2.2.11.Khèi vi xö lý…………………………………………...52
2.2.2.12.Khèi AGC……………………………………………...52
2.2.2.13.Khèi ®iÒu khiÓn tõ xa………………………………….53
2.2.2.14.Khèi ®êng tiÕng………………………………………53
PhÇn iii: m¹ch quÐt dßng trong m¸y thu h×nh mµu jvc-c1490m…………54
1.1.S¬ ®å khèi bé quÐt dßng-nguyªn lý ho¹t ®éng……………………...54
1.1.1.Bé t¹o dao ®éngVCO…………………………………………54
1.1.2.Bé chia tÇn sè ………………………………………………...54
1.1.3.M¹ch t¸ch xung ®ång bé dßng……………………………….55
1.1.4.TÇng ®Öm dßng……………………………………………….55
1.1.5.TÇng c«ng suÊt dßng…………………………………………55
1.1.6.BiÕn ¸p cao ¸p…………………….………………………..55
1.1.7.C¸c m¹ch phô trî…………………………………………….55
1.2.Ph©n tÝch m¹ch quÐt dßng trong may thu h×nh mµu JVC C1490M...56
1.3.C¸c sù cè thêng x¶y ra ë khèi quÐt dßng trong m¸y thu h×nh mµu JVC C1490M……………………......... 60
KÕt luËn ………..……..………………………63
PhÇn I : nguyªn lý truyÒn h×nh
Ch¬ng I : Nguyªn lý truyÒn h×nh mµu
1.1. Giíi thiÖu
Tríc kia khoa häc ph¸t triÓn cßn ë møc thÊp th× con ngêi thêng m¬ íc cã mét ph¬ng ph¸p thÇn kú nµo ®ã ®Ó cã thÓ truyÒn ®a tin tøc (©m thanh vµ h×nh ¶nh) ®i xa. ¦íc m¬ nµy ®· ®îc thùc hiÖn khi A – LÕc – X¨ng – P« - Pèp. Ngêi Nga s¸ng chÕ ra chiÕc m¸y ph¸t v« tuyÕn ®iÖn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi vµo ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1895 vµ nã lµ bíc më ®Çu cho kû nguyªn v« tuyÕn ®iÖn tö cho nh©n lo¹i.
Víi sù ph¸t minh ra ®Ìn ®iÖn tö céng víi sù ph¸t hiÖn ra hiÖn tîng quan ®iÖn vµo cuèi thÕ kû 18, Va – L¬ - di – mia Cu – d¬ - mich D¬ - v« - R – kim ngêi Nga ®· chÝnh thøc khai sinh ra hÖ thèng truyÒn h×nh ®iÖn tö ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, víi sù ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng cho ®Õn hiÖn nay nã ®· ph¸t triÓn sang giai ®o¹n ph¸t triÓn thø 3 ( thÕ hÖ thø nhÊt: ®Ìn ®iÖn tö, thÕ hÖ thø 2: Transistor, thÕ hÖ thø 3: Vi m¹ch).
§Çu tiªn truyÒn h×nh xuÊt hiÖn lµ truyÒn h×nh ®en tr¾ng nã ®îc nghiªn cøu vµ chÕ t¹o hoµn chØnh vµo n¨m 60. Ngµy nay truyÒn h×nh ®en tr¾ng ®· ®îc sö dông ë hÇu hÕt c¸c níc trªn ThÕ giíi. Tuy nhiªn víi sù ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng cña c«ng nghÖ ®iÖn tö vµ ®é æn ®Þnh ngµy cµng cao cña c«ng nghÖ ®iÖn tö, kü thuËt truyÒn h×nh còng kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®· cho phÐp thùc hiÖn ®îc truyÒn h×nh mµu. Nh vËy truyÒn h×nh mµu lµ bíc ph¸t triÓn tiÕp theo cña truyÒn h×nh ®en tr¾ng bëi v× môc ®Ých cña truyÒn h×nh lµ ghi c¸c h×nh ¶nh cña c¸c c¶nh vËt thiªn nhiªn, c¸c s¶n phÈm nh©n t¹o ®Çy mµu s¾c sèng ®éng trong thùc tÕ råi truyÒn ®i xa. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy truyÒn h×nh mµu ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm thÞ gi¸c cña m¾t ngêi vµ t¹o thuyÕt 3 mµu c¬ b¶n. Theo thuyÕt ba mµu, phÇn lín c¸c mµu s¾c trong tù nhiªn cã thÓ phôc håi ®îc qua viÖc trén mµu ®ã lµ: mµu ®á (ký hiÖu R), mµu lôc ( ký hiÖu G), mµu lam ( ký hiÖu B).
NÕu ta céng ®ñ c¸c mµu tiÕp tÝm, l¬, lôc, lam, vµng, cam, ®á víi cïng mét n¨ng lîng nh nhau th× ta ®îc ¸nh s¸ng tr¾ng. Nhng theo thuyÕt ba mµu vÒ thÞ gi¸c th× tÊt c¶ c¸c mµu ®Òu do sù trén mµu cña ba mµu c¬ b¶n. Do vËy nÕu ta dïng ®Ìn chiÕu qua kÝnh läc mµu ®Ó t¹o nh÷ng vßng trßn s¸ng trªn mµn ¶nh th× ta sÏ ®îc kÕt qu¶.
H×nh 1.1. Sù trén mµu
Tøc lµ:
Lôc + ®á = vµng
Lôc + lam = l¬
Lam + ®á = ®á th¾m
§á + lôc + lam = tr¾ng
§á + lôc = cam ( nÕu n¨ng lîng ®á lín h¬n n¨ng lîng lôc)
§á + lôc = vµng ( n¨ng lîng ®á b»ng n¨ng lîng lôc)
Khi x©y dùng hÖ truyÒn h×nh mµu, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt sao cho m¸y thu h×nh ®en tr¾ng cã thÓ thu ®îc truyÒn h×nh mµu víi h×nh ¶nh nhËn ®îc lµ ®en tr¾ng. MÆt kh¸c, ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ngîc l¹i, ®ã lµ dïng m¸y thu h×nh mµu cã thÓ thu ®îc ch¬ng tr×nh ®en tr¾ng. §ã chÝnh lµ kÕt hîp cña truyÒn h×nh mµu.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh t¬ng hîp nµy, ®Çu tiªn hÖ thèng truyÒn h×nh mµu xuÊt hiÖn lµ NTSC (viÕt t¾t tõ cña National Television System Committee, Uû ban truyÒn h×nh quèc gia) vµo n¨m 1953 t¹i Mü. Nh÷ng n¨m sau ®ã truyÒn h×nh ®îc xuÊt hiÖn nhanh chãng vµ khi ®ã chÊt lîng ¶nh hëng cña truyÒn h×nh mµu hÖ NTSC cha ph¶i lµ tèt nhÊt, v× tÝn hiÖu trong hÖ trong hÖ NTSC rÊt nh¹y c¶m mÐo pha vµ mÐo biªn ®é. HÖ truyÒn h×nh mµu NTSC ®· ®îc thùc hiÖn nghiÖm c¸c níc Ch©u ¢u kÓ c¶ Liªn X«, nhng còng gÆp nh÷ng nhîc ®iÓm trªn. Ngêi ta chuyÓn sang nghiªn cøu, ®Ó t×m ra c¸c d¹ng m· ho¸ tÝn hiÖu kh¸c, sao cho mÐo pha vµ mÐo biªn ®é xuÊt hiÖn trong kªnh truyÒn, ¶nh hëng nhá nhÊt ®Õn ¶nh hëng mµu ®îc kh«i phôc ë m¸y thu h×nh mµu.
N¨m 1956, ë Ph¸p xuÊt hiÖn truyÒn h×nh mµu SECAM (viÕt t¾t Sequentiel Couleurs A Memorre - Sequentiel Color With Memory, TuÇn tù c¸c mµu víi bé nhí) do Henry De France nghiªn cøu vµ thùc hiÖn. N¨m 1962 Gi¸o s Walter Bruch ë T©y §øc c«ng bè truyÒn h×nh mµu PAL (Phase Altemation Line, thay ®æi pha theo tõng dßng).
C¸c hÖ truyÒn h×nh mµu ph¸t triÓn nhanh chãng vµ dÇn dÇn thay thÕ hoµn toµn truyÒn h×nh ®en tr¾ng.
1.2. Nguyªn lý truyÒn h×nh mµu.
Nguyªn lý truyÒn h×nh mµu ®a vµo nh÷ng c¶m thô mµu s¾c cña m¾t ngêi vµ thuyÕt ba mµu c¬ b¶n. Do ®ã, khi ph¸t tÝn hiÖu mµu bªn ph¸t nhê m¸y Camera ph©n tÝch ¶nh mµu thµnh c¸c tÝn hiÖu. øng víi ba mµu c¬ b¶n R, G, B ba th«ng tin mµu nµy ®îc ®iÒu chÕ vµo sãng cao tÇn råi ph¸t x¹ ra ngoµi kh«ng gian. M¸y thu h×nh mµu cã nhiÖm vô thu tÝn hiÖu cao tÇn mµu ®· ®îc ®iÒu chÕ sau ®ã t¸ch sãng ®Ó lÊy ra ba th«ng tin mµu R, G, B råi dïng ph¬ng ph¸p trén mµu ®Ó cã l¹i h×nh ¶nh mµu s¾c hiÖn trªn mµn h×nh.
Trong hÖ thèng truyÒn h×nh ®en tr¾ng, ¶nh truyÒn ®i biÓu hiÖn ®é s¸ng tèi c¸c ®iÓm trªn tõng dßng. M¸y ¶nh (Camera) cã nhiÖm vô biÕn ®æi ®é s¸ng tèi thµnh nh÷ng møc ®iÖn ¸p kh¸c nhau. §Ó ®¶m b¶o ¶nh thu ®îc ®ång bé víi ¶nh ph¸t ®i, ta cßn ph¸t ®i xung ®ång bé dßng vµ xung ®ång bé mµnh. Nh vËy d¹ng sãng truyÒn h×nh ®en tr¾ng bao gåm tÝn hiÖu h×nh, xung xo¸ dßng, mµnh vµ xung ®ång bé. V× vËy trong truyÒn h×nh ®en tr¾ng chØ cã mét th«ng tin vÒ ®é s¸ng tèi (®é chãi) ®Ó biÓu thÞ tÝn hiÖu h×nh.
Nhng trong hÖ thèng truyÒn h×nh mµu ta ph¶i truyÒn ®i th«ng tin vÒ mµu, øng víi mçi ®iÓm h×nh cÇn tû lÖ víi ba mµu c¬ b¶n. Mµu ®á (Red), mµu lôc (Green) vµ mµu lam (Blue) v× mµu bao gåm s¾c vµ ®é chãi do ®ã ta chØ cÇn truyÒn ®i víi ba tÝn hiÖu mµu lµ ®ñ mµ kh«ng cÇn truyÒn ®i tÝn hiÖu vÒ ®é chãi. Nh vËy trong truyÒn h×nh mµu d¹ng sãng ®Çy ®ñ tÝn hiÖu mµu bao gåm xung xo¸, xung ®ång bé vµ th«ng tin vÒ ®é chãi ®îc thay thÕ b»ng th«ng tin tÝn hiÖu mµu.
1.2.1. S¬ ®å khèi hÖ thèng truyÒn h×nh mµu
H×nh 1.2. S¬ ®å tæng qu¸t hÖ thèng truyÒn h×nh mµu
H×nh ¶nh cÇn truyÒn ®i qua Camara truyÒn h×nh mµu ®îc biÕn ®æi thµnh ba tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n UR, UG, UB nh (h×nh 1.2). C¸c tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n nµy ®îc ®a qua c¸c m¹ch hiÖu chØnh gamma, c¸c m¹ch nµy sö dông bï mÐo gamma do èng thu ë phÝa bªn thu g©y nªn. C¸c tÝn hiÖu ®· bï mÐo U’R, U’G, U’B ®îc ®a vµo ma trËn t¹o ra tÝn hiÖu chãi U’Y vµ hai tÝn hiÖu mang mµu UR, UB. C¸c tÝn hiÖu UR vµ UB ®iÒu chÕ dao ®éng tÇn sè mang phô t¹o ra tÝn hiÖu mang mµu cao tÇn UC. Trong bé céng, c¸c tÝn hiÖu U’Y vµ UC ®îc trén víi nhau ®Ó trë thµnh tÝn hiÖu truyÒn h×nh mµu tæng hîp UM = U’Y + UC , tÝn hiÖu UM nµy ®îc truyÒn ®Õn bªn thu b»ng c¸p, hÖ thèng vi ba hoÆc m¸y thu, ph¸t v« tuyÕn ®iÖn.
Qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸c tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n UR, UB thµnh tÝn hiÖu mµu tæng hîp UM gäi lµ qu¸ tr×nh m· ho¸ tÝn hiÖu mµu.
PhÝa bªn biÕn ®æi UM nhËn ®îc (sau t¸ch sãng video) biÕn thµnh c¸c tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n U’R, U’G, U’B qu¸ tr×nh biÕn ®æi ngîc ®ã gäi lµ qu¸ tr×nh gi¶i m· tÝn hiÖu mµu.
Qu¸ tr×nh gi¶i m· thùc hiÖn trong phÇn tÇn sè video cña m¸y thu h×nh mµu. TÝn hiÖu truyÒn h×nh mµu tæng hîp UM nhËn ®îc sau t¸ch sãng, ®îc läc ra thµnh tÝn hiÖu chãi U'Y vµ tÝn hiÖu mang mµu cao tÇn UC. Sau bé t¸ch sãng mµu ta thu ®îc tÝn hiÖu mang mµu UR vµ UB ®ã lµ tÝn hiÖu hiÖu sè mµu.
Nhê cã m¹ch ma trËn, tõ tÝn hiÖu U'Y, UR, UB t¹o ra tÝn hiÖu mang mµu c¬ b¶n U'R, U’G, U’B (hoÆc tÝn hiÖu U'R- U’Y, U’G – U’Y , U’B – U’Y) phÇn tö cuèi cïng cña hÖ thèng lµ m¸y thu, ë ®©y biÕn ®æi c¸c tÝn hiÖu mµu thµnh h×nh ¶nh phøc t¹p.
1. 2.2. Kh¸i niÖm vÒ mµu s¾c
Cho mét chïm tia ¸nh s¸ng mÆt trêi xuyªn qua l¨ng kÝnh thuû tinh, dïng mét tr¾ng ch¾n chïm s¸ng qua l¨ng kÝnh, nhËn ®îc mét d¶i mµu theo thø tù: §á, cam, vµng, lôc, l¬, lam, tÝm. D¶i mµu ®ã ®îc gäi lµ phæ mµu. Phæ mµu cña ¸nh s¸ng gäi lµ phæ liªn tôc, tõ mµu nµy chuyÓn dÇn qua mµu kh¸c, kh«ng cã ranh giíi râ rµng tuy nhiªn mçi mµu chiÕm mét kho¶ng nhÊt ®Þnh (H×nh l.3)
Tö ngo¹i
TÝm
Lam
L¬
Lôc
Cam
Vµng
§á
Hång ngo¹i
H×nh 1.3. Bíc sãng cña c¸c mµu trong phæ mµu
Tõ thùc nghiÖm nµy ta thÊy r»ng, ¸nh s¸ng cã bíc sãng kh¸c nhau t¸c dông lªn m¾t ta, ta sÏ c¶m thÊy mµu s¾c kh¸c nhau.
VËy mµu s¾c lµ mét thuéc tÝnh cña dao ®éng ®iÖn tõ mµ m¾t ngêi c¶m nhËn ®îc. MËt ®é ph©n bè n¨ng lîng cña nguån bøc x¹ ¸nh s¸ng vµ tÝnh chÊt thÞ gi¸c mµu cña m¾t ®Òu ¶nh hëng tíi mµu s¾c c¶m thô ®îc. Do ®ã mµu s¾c c¶m thô ®îc cÇn quyÕt ®Þnh bëi hai yÕu tè vËt lý vµ sinh lý.
Khi quan s¸t nh÷ng vËt thÓ tù ph¸t ra ¸nh s¸ng th× mµu s¾c c¶m thô ®îc quyÕt ®Þnh bëi phæ ph©n bè n¨ng lîng bøc x¹ cña nã, cßn khi quan s¸t nh÷ng vËt thÓ ph¶n x¹ hoÆc cho th«ng qua ¸nh s¸ng th× mµu s¾c cña vËt mµ chóng ta c¶m nhËn phô thuéc vµo.
* Phæ ph©n bè n¨ng lîng cña nguån s¸ng s¬ cÊp räi lªn vËt ®ã.
* TÝnh chÊt ph¶n x¹ hoÆc th«ng qua ¸nh s¸ng cña vËt ®ã
NÕu vËt thÓ chØ ph¶n x¹ (hoÆc th«ng qua) mét sè thµnh phÇn nµo ®ã cña phæ ¸nh s¸ng räi lªn nã vµ hÊp thô c¸c thµnh phÇn cßn l¹i, th× kh«ng nh÷ng quang th«ng ph¶n x¹ (hoÆc th«ng qua) kh¸c quang th«ng räi lªn nã, mµ sù ph©n bè phæ n¨ng lîng cña chóng còng kh¸c nhau. VËy chÝnh ¸nh s¸ng ph¶n x¹ tõ vËt quan s¸t (hoÆc khi th«ng qua vËt quan s¸t) t¹o cho chóng ta c¶m gi¸c vÒ mµu s¾c cña vËt ph¶n x¹ th«ng qua ¸nh s¸ng.
NÕu chØ thay ®æi quang th«ng cña nguån s¸ng s¬ cÊp räi lªn vËt quan s¸t, th× chØ quang th«ng ph¶n x¹ (hoÆc th«ng qua) thay ®æi, chø phæ ph©n bè n¨ng lîng cña ¸nh s¸ng ph¶n x¹ (hoÆc th«ng qua) kh«ng thay ®æi, do ®ã mµu s¾c cña vËt quan s¸t mµ chóng ta c¶m nhËn ®îc kh«ng thay ®æi.
Ngîc l¹i, nÕu dïng c¸c nguån s¸ng s¬ cÊp cã phæ ph©n bè n¨ng lîng kh¸c nhau räi lªn cïng mét vËt quan s¸t, th× mµu s¾c cña vËt thÓ mµ chóng ta c¶m nhËn ®îc sÏ kh¸c nhau.
1.2.3. C¶m nhËn mµu s¾c cña m¾t
H×nh 1.4. CÊu t¹o cña m¾t
Vâng m¹c cña m¾t (H×nh 1.4) chøa c¸c phÇn tö thô c¶m, c¸c phÇn tö nµy nèi liÒn víi hai nöa b¸n cÇu n·o b»ng c¸c d©y thÇn kinh thÞ gi¸c. C¸c phÇn tö thô c¶m gåm hai lo¹i tÕ bµo h×nh que vµ tÕ bµo h×nh nãn. TÕ bµo h×nh que chiÕm mét sè lîng rÊt lín kho¶ng 120 triÖu tÕ bµo tr¶i kh¾p vïng vâng m¹c, tÕ bµo h×nh que cã t¸c dông lµm cho m¾t nhËn ®îc c¸c chi tiÕt s¸ng tèi víi ®é nh¹y kh¸ cao, do ®ã khi ¸nh s¸ng lê mê (cêng ®é ¸nh s¸ng nhá) m¾t vÉn c¶m nhËn ®îc c¶nh vËt.
Tuy nhiªn, tÕ bµo h×nh que kh«ng cã t¸c dông c¶m nhËn mµu s¾c. TÕ bµo h×nh nãn cã kho¶ng 6,5 triÖu tÕ bµo tËp trung ë vïng hoµng ®iÓm vµ quanh vïng hoµng ®iÓm. TÕ bµo h×nh nãn cã t¸c dông lµm cho m¾t c¶m nhËn ®îc mµu s¾c, nhng ®é ph©n gi¶i cña m·i ®èi víi mµu s¾c kÐm h¬n nhiÒu so víi ®é s¸ng tèi, nªn khi chi tiÕt cña ¶nh mµu qu¸ nhá hay víi ¸nh s¸ng lê mê m¾t kh«ng ph©n biÖt ®îc mµu s¾c. Do c¸c tÕ bµo h×nh nãn nh¹y c¶m víi mµu s¾c chØ tËp trung ë hoµng ®iÓm vµ vïng xung quanh, nªn m¾t chØ ph©n biÖt c¸c chi tiÕt mµu s¾c tèt nhÊt khi ¶nh ë ngay tríc m¾t (trªn trôc thÞ gi¸c).
Do c¸c mµu cã bíc sãng kh¸c nhau. Nªn ¶nh cña c¸c c¶nh mµu kh«ng cïng ngay trªn vâng m¹c, mµ nã hiÖn ë c¸c vïng kh¸c nhau chung quanh vâng m¹c. ThÝ dô ta nh×n thÊy mµu: ®á (R), l¬ (B), lôc (G) kÎ s¸t gÇn nhau vµ ®iÒu tiÕt m¾t ®Ó thÊy mµu lôc (mµu lôc n»m trªn vâng m¹c) th× mµu l¬ hiÖn tríc vâng m¹c vµ mµu ®á hiÖn sau vâng m¹c. V× vËy m¾t kh«ng cã kh¶ n¨ng c¶m nhËn ®ång thêi nhiÒu chi tiÕt mµu s¾c tinh vi.
§é nh¹y cña m¾t kh«ng ®ång ®Òu ®èi víi ¸nh s¸ng cã c¸c bíc sãng kh¸c nhau. Qua thùc nghiÖm ngêi ta vÏ ®îc biÓu ®å (H×nh l.5) thÓ hiÓn ®é nh¹y c¶m cña m¾t phô thuéc vµo ¸nh s¸ng cã bíc sãng kh¸c nhau víi c«ng suÊt bøc x¹ nh nhau. Tõ biÓu ®å (h×nh l.5) ta cã nhËn xÐt sau.
M¾t cã ®é nh¹y lín nhÊt ®èi víi ¸nh s¸ng mµu lôc G (mµu lôc G cã l = 525¸575 nm), sau ®ã mµu vµng vµ mµu lam.
§é nh¹y cña m¾t ®èi víi ¸nh s¸ng mµu ®á chØ ®¹t 20% so víi mµu lôc (mµu ®á R cã l = 650 nm).
§é nh¹y cña m¾t ®èi víi ¸nh s¸ng mµu l¬ chØ ®¹t 10% (mµu l¬ B cã l = 450 nm).
TÕ bµo h×nh nãn nh¹y c¶m víi mµu s¾c, tÕ bµo h×nh nãn gåm ba lo¹i nh¹y c¶m víi ba mµu kh¸c nhau: mét lo¹i chØ nh¹y c¶m ®èi víi ¸nh s¸ng ®á, lo¹i thø hai nh¹y c¶m ®èi víi ¸nh s¸ng lôc vµ lo¹i thø ba nh¹y c¶m ®èi víi ¸nh s¸ng l¬.
H×nh 1.5. §é nh¹y cña m¾t ®èi víi ¸nh s¸ng mµu
1.2.4. Lý thuyÕt ba mµu
1.2.4.1. ThÞ gi¸c mµu
Cã thÓ nhËn ®îc gÇn nh tÊt c¶ c¸c mµu s¾c trong thiªn nhiªn b»ng c¸ch trén ba chïm s¸ng mµu ®á, mµu lôc, mµu lam theo c¸c tû lÖ x¸c ®Þnh. §Ó gi¶i thÝch ®iÒu nµy, cho ®Õn nay, nhiÒu nhµ khoa häc ®· ®Ò ra c¸c thuyÕt kh¸c nhau vÒ c¬ b¶n c¶m thô cña m¾t ngêi. Trong ®ã thuyÕt ba thµnh phÇn c¶m thô mµu, trªn vâng m¹c tån t¹i ba lo¹i phÇn tö nh¹y c¶m víi ¸nh s¸ng lµ c¸c tÕ bµo h×nh chãp. C¸c lo¹i phÇn tö nµy cã ph¶n øng kh¸c nhau ®èi víi ¸nh s¸ng cã bíc sãng kh¸c nhau. Do ®Æc ®iÓm cña ba lo¹i tÕ bµo nµy nªn bÊt kú mµu s¾c nµo còng cã thÓ tæng hîp ®îc tõ ba mµu c¬ b¶n. Cho ®Õn nay tuy khoa gi¶i phÉu vÉn cha x¸c minh ®îc ba lo¹i tÕ bµo nh¹y c¶m víi ¸nh s¸ng cã bíc sãng kh¸c nhau ®ã nhng qu¸ tr×nh thùc nghiÖm l¹i rÊt phï hîp víi lý thuyÕt nµy nªn vÉn ®îc sö dông.
Trong thùc tÕ, tuy ¸nh s¸ng ®ång thêi kÝch thÝch ba tÕ bµo h×nh chãp, nhng tuú theo bíc sãng, c¸c d¹ng tÕ bµo h×nh chãp ®îc kÝch thÝch kh¸c nhau. Sù c¶m thô mµu ®îc quyÕt ®Þnh bíi møc ®é kÝch thÝch cña ba tÕ bµo h×nh chãp.
C¸c thùc nghiÖn ®a l¹i kÕt qu¶ vÒ mèi quan hÖ vÒ ®é nh¹y cña m¾t ngêi víi bíc sãng ¸nh s¸ng kÝch thÝch ®èi víi tõng lo¹i tÕ bµo h×nh chãp (H×nh 1.6b). Gi¸ trÞ nµy phï hîp víi ®Æc tuyÕn phæ cña m¾t ngêi. M¾t ngêi nh¹y c¶m nhÊt víi ¸nh s¸ng cã bíc sãng l = 550nm (h×nh 1.6b). Khi ®é chiÕu s¸ng thÊp, ®Æc tuyÕn ®é nh¹y vl dÞch vÒ phÝa tr¸i (l nhá) ®Ønh cña ®Æc tuyÕn dÞch ®Õn chç l = 510 nm lóc nµy chØ cã tÕ bµo c¶m quang h×nh trô lµm viÖc.
H×nh 1.6. §Æc tuyÕn ®é nh¹y cña m¾t vµ ®Æc tuyÕn phæ ®é nh¹y cña ba tÕ bµo h×nh chãp
C¸c tÕ bµo h×nh chãp nh¹y c¶m øng víi ba mµu c¬ b¶n ®îc vÏ trªn h×nh l.6b, c¸c ®Æc tuyÕn vR (l),vG (l),vB (l) kh«ng cã ranh giíi râ rµng, cã ®o¹n l¹i gèi lªn nhau. Do ®ã khi cã mét bøc x¹ ®¬n s¾c t¸c dông vµo m¾t th× kh«ng nh÷ng chØ cã mét lo¹i mµ cã hai hoÆc ba lo¹i ®ång thêi kÝch thÝch ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn tÝn hiÖu, gi¸ trÞ cêng ®é tÝn hiÖu kh«ng ®Òu nhau trong c¸c lo¹i tÕ bµo t¹o nªn c¶m gi¸c mµu kh¸c nhau trong thÇn kinh thÞ gi¸c.
Tõ nh÷ng hiÓu biÕt trªn chóng ta cã thÓ nãi r»ng hÖ thèng thÞ gi¸c cña ngêi cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch mµu nhê sù so s¸nh dßng ®iÖn tÝn hiÖu xuÊt hiÖn trong ba lo¹i tÕ bµo nh¹y c¶m víi ba mµu c¬ b¶n.
1.2.4.2 C¸c mµu c¬ b¶n.
§Ó tiªu chuÈn ho¸ viÖc ®o mµu trªn thÕ giíi, dùa vµo kÕt qu¶ thùc nghiÖm CIE ®· quy ®Þnh ba mµu c¬ b¶n vµ ngµy nay ®îc sö dông réng r·i trong c«ng nghÖ truyÒn h×nh, gäi lµ hÖ sè mµu R, G, B.
Mµu ®á (R) Red, cã bíc sãng lµ lR = 700 nm.
Mµu lôc (G) Green, cã bíc sãng lG = 564,8 nm
Mµu lam (B) Blue, cã bíc sãng lB= 435,8 nm
§ã lµ nh÷ng mµu quang phæ. Bíc sãng cña c¸c mµu c¬ b¶n lµ c¸c v¹ch phæ cã trong v¹ch phæ bøc x¹ cña h¬i thuû ng©n.
1.2.5. HÖ thèng thiÕt bÞ thu tÝn hiÖu mµu
H×nh 1.7. lµ s¬ ®å khèi cña thiÕt bÞ thu tÝn hiÖu mµu. Anten m¸y thu nhËn tÝn hiÖu cÇn thu cã tÇn sè sãng mang fov, c¸c tÇng khuÕch ®¹i cao tÇn, ®æi tÇn, khuÕch ®¹i trung tÇn vµ t¸ch sãng, l¹i lÊy ra d¶i tÇn cña kªnh truyÒn h×nh mµu.
H×nh 1.7. S¬ ®å khèi cña m¸y thu h×nh mµu
TÝn hiÖu cña kªnh truyÒn h×nh mµu ®îc ®a tíi bé läc khuÕch ®¹i läc gi¶i ®Ó lÊy riªng ba tÇn sè mang mµu ®· ®iÒu chÕ fR, fB, fG , tÇn sè mang mµu ®îc ®a tíi bé t¸ch sãng ®Ó lÊy ra ba tÝn hiÖu mµu riªng biÖt R, G, B. TÝn hiÖu mµu ®îc khuÕch ®¹i vµ cung cÊp cho ba ®Ìn h×nh mµu t¬ng øng. ¸nh s¸ng cña ®Ìn h×nh mµu s¬ cÊp qua thÊu kÝnh vµ ®Õn trén mµu trªn mµn ¶nh vµ t¸i t¹o l¹i c¶nh vËt ®Çy mµu s¾c. TÇn sè quÐt dßng vµ tÇn sè quÐt mµnh ®îc sö dông nh trong hÖ truyÒn h×nh ®en tr¾ng.
+ KÕt luËn:
HÖ thèng truyÒn h×nh mµu ë trªn kh«ng cã ®êng truyÒn ®é chãi (Y) riªng biÖt do ®ã kh«ng ®¸p øng ®îc khi thu ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh ®en tr¾ng.
D¶i th«ng cña tÝn hiÖu mµu kh¸ réng (19 MHz), do ®ã kh«ng phï hîp víi truyÒn h×nh ®en tr¾ng (d¶i th«ng 6 MHz).
§Ó thùc hiÖn ®îc tÝnh t¬ng thÝch gi÷a hÖ thèng truyÒn h×nh mµu vµ truyÒn h×nh ®en tr¾ng ta ph¶i t¹o ra ®îc ®êng truyÒn ®é chãi riªng biÖt vµ nÐn d¶i th«ng cña tÝn hiÖu mµu xuèng 6 MHz cho phï hîp d¶i th«ng tÝn hiÖu truyÒn h×nh ®en tr¾ng.
+ TÝn hiÖu ®é chãi
Ta ®· biÕt ®Æc tÝnh cña mµu gåm hai yÕu tè: S¾c vµ ®é chãi, v× vËy khi ®é chãi cña mét ®iÓm mµu thay ®æi th× ba mµu s¬ cÊp còng thay ®æi, nhng tû lÖ gi÷a chóng kh«ng ®æi. Dùa vµo ®êng thùc nghiÖm (h×nh 1.5) vÒ ®é nh¹y cña m¾t ngêi ®èi víi ¸nh s¸ng mµu, ta x¸c ®Þnh ®é chãi (tÝn hiÖu ®é chãi chÝnh lµ tÝn hiÖu h×nh trong truyÒn h×nh ®en tr¾ng) theo c¸c mµu s¬ cÊp ®îc tÝnh b»ng biÓu thøc sau:
Y = 0,30 R + 0,59 G + 0,11 B
§èi víi mµu tr¾ng th× R = G = B = 1 do ® Y= 1
§èi víi mµu ®en th× R = G = B = 0 do ®ã Y= 0
Tõ biÓu thøc trªn ta cã thÓ t¹o ®îc ®é chãi tõ ba mµu c¬ b¶n b»ng m¹ch ma trËn nh (h×nh 1 .8).
1 2.6. TÝn hiÖu hiÖu mµu
§Ó ®¶m b¶o tÝnh kÕt hîp gi÷a hÖ thèng truyÒn h×nh mµu víi hÖ thèng truyÒn h×nh ®en tr¾ng, trong hÖ thèng truyÒn h×nh mµu ta truyÒn ®i th«ng tin vÒ ®é chãi vµ ®ång thêi truyÒn víi th«ng tin vÒ ®é mµu. §Ó ®¬n gi¶n ta kh«ng truyÒn ®i th«ng tin vÒ tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n R, G, B mµ truyÒn ®i tÝn hiÖu hiÖu mµu (R -Y), (G -Y), (B-Y). Víi c¸ch truyÒn nµy, khi thu ch¬ng tr×nh ®en tr¾ng th× R, G, B vµ Y cã biªn ®é nh nhau nªn c¸c tÝn hiÖu hiÖu mµu b»ng 0, do ®ã chØ cßn th«ng tin vÒ ®é chãi .
Trong thùc tÕ ta kh«ng truyÒn c¶ ba th«ng tin tÝn hiÖu hiÖu mµu víi ®é chãi, mµ chØ truyÒn ®i hai th«ng tin tÝn hiÖu mµu víi ®é chãi còng ®ñ ®¶m b¶o lîng th«ng tin vÒ mµu. Ta cã thÓ suy ra ®îc th«ng tin mµu thø ba tõ lîng th«ng tin truyÒn ®i, hai lîng th«ng tin tÝn hiÖu hiÖu mµu lµ (R-Y) vµ (B-Y).
V× vËy trong hÖ thèng truyÒn h×nh mµu ®Ó kÕt hîp tÕt víi truyÒn h×nh ®en tr¾ng ta truyÒn ®i th«ng tin: §é chãi vµ tÝn hiÖu hiÖu mµu (R-Y), (B-Y). Víi c¸ch truyÒn nµy nh»m gi¶m nhiÔu do tÝn hiÖu mµu sinh ra trªn mµn ¶nh truyÒn h×nh ®en tr¾ng hoÆc trªn c¸c m¶ng tr¾ng cña truyÒn h×nh mµu.
Ch¬ng II:
C¸c hÖ truyÒn h×nh mµu
2.1. HÖ truyÒn h×nh mµu NTSC
Cuèi n¨m 1953 , uû ban hÖ thèng truyÒn h×nh quèc gia cña Mü ®· chÝnh thøc c«ng bè hÖ thèng truyÒn h×nh cña m×nh víi tªn lµ NTSC (National Television System Committee - Uû ban truyÒn h×nh quèc gia).
2.1.1 §Æc ®iÓm cña hÖ truyÒn h×nh mµu NTSC
TÝn hiÖu chãi Y lµ tæng hîp tÊt c¶ tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n ®îc tÝnh theo biÓu thøc: Y = 0,3 R + 0,59 G + 0,11B
Cã ®é réng r¶i tÇn lµ 4,2MHz (tiªu chuÈn 525 dßng)
TÝn hiÖu mµu: Hai tÝn hiÖu mµu ®îc truyÒn ®ång thêi sang phÝa thu. Th«ng tin mµu ®îc truyÒn ®i trong hÖ NTSC kh«ng ph¶i lµ tÝn hiÖu mµu (R - Y) vµ (B - Y) mµ lµ tÝn hiÖu I vµ Q (H×nh 2.l) lµ ®å thÞ vÐc t¬ mµu, mçi mµu s¾c ®îc biÓu thÞ b»ng mét vÐc t¬ vµ gãc pha q. Hai trùc vu«ng gãc (B - Y) vµ (R - Y) ®îc dïng víi gãc to¹ ®é (- 1 ®Õn + 1 ). Trôc (B - Y) ®îc chän lµm quy chiÕu cho gãc q. Trong hÖ NTSC ta chuyÓn hÖ trôc to¹ ®é (R - Y) vµ (B - Y) thµnh hÖ trôc to¹ ®é I vµ Q, hÖ trôc I vµ Q lÖch víi hÖ trôc (R - Y) vµ (B - Y) mét gãc 330.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy chØ c¸c mµu n»m theo híng Q (H×nh 2.1) lÖch pha 330 so víi trôc (B - Y) (mµu tÝa thiªn vÒ l¬) lµ m¾t ngêi ph©n biÖt kÐm nhÊt vµ gi¶i tÇn t¬ng øng chØ cÇn 0,5 MHz. Cßn l¹i tÊt c¶ c¸c híng kh¸c, d¶i th«ng t¬ng øng ®Òu xÊp xØ 1,5 MHz v× vËy ë hÖ NTSC kh«ng chØ sö dông hÖ trôc (R - Y) vµ (B - Y) mµ tÝn hiÖu mµu theo hÖ trôc to¹ ®é I vµ Q. V× vËy tÝn hiÖu mµu I vµ Q ®îc tÝnh theo biÓu thøc:
I = 0,9(R - Y)cos330 - 0,5(B - Y)sin 330
Q = 0,9(R - Y)sin330 - 0,5( B - Y)cos 330
I = 0,74(R - Y) - 0,3(B - Y)
Q = 0,49(R - Y) - 0,41(B - Y)
H×nh 2.1. §å thÞ vÐc t¬ mµu
ViÖc xoay hÖ trôc ®i 330 nh trªn gióp gi¶i tÇn tÝn hiÖu Q chØ cßn 0,5 MHz vµ gi¶i tÇn tÝn hiÖu I theo lý thuyÕt lµ 1,5 MHz, nhng trªn thùc tÕ còng chØ truyÒn 1,2 MHz. Víi c¸ch chän trôc nh vËy còng gi¶m bít tèi ®a sù ph¸ rèi cña tÝn hiÖu s¾c vµo tÝn hiÖu chãi, ®ång nghÜa viÖc thu hÑp gi¶i th«ng tÝn hiÖu s¾c cµng nhiÒu cµng tèt.
Hai tÝn hiÖu hiÖu mµu ®îc ®iÒu chÕ vu«ng gãc trªn cïng mét tÇn sè mang mµu phô fC (tiªu chuÈn FCC th× fC = 3,58 MHz, tiªu chuÈn CCIR th× fC : 4,43 MHz) nghÜa lµ tÝn hiÖu I vµ Q cïng mét ®iÒu chÕ biªn ®é trªn cïng mét tÇn sè fC nhng dÞch pha mét gãc 900.
§iÒu biªn nÐn: Trong hÖ truyÒn h×nh ®en tr¾ng còng nh trong hÖ truyÒn h×nh mµu, ®èi víi tÝn hiÖu ®iÒu biªn ta kh«ng truyÒn ®i c¶ sãng mang f0 vµ hai gi¶i biªn tÇn trªn, biªn tÇn díi mµ ®Ó tiÕt kiÖm tÇn phæ, ta chØ truyÒn ®i sãng mang vµ toµn gi¶i biªn tÇn trªn víi mét phÇn biªn tÇn díi. Trong hÖ NTSC tÝn hiÖu mµu I vµ Q còng ®îc ®iÒu chÕ biªn ®é vµo sãng mang fC nhng ta kh«ng truyÒn ®i sãng mang (sãng mang kh«ng mang néi dung th«ng tin) mµ chØ truyÒn ®i hai d¶i biªn tÇn trªn vµ biªn tÇn díi, ph¬ng ph¸p nµy gäi lµ truyÒn th«ng tin “song biªn triÖt tÇn sè mang (DSB – SC)”. Im lµ tÝn hiÖu song biªn cña I, Qm lµ tÝn hiÖu song biªn cña Q.
H×nh 2.2. §iÒu chÕ vu«ng gãc
H×nh (2.2) lµ d¹ng phæ cña tÝn hiÖu song biªn triÖt tÇn sè mang (cã khi ta chØ ph¸t ®i mét gi¶i biªn tÇn triÖt tÇn sè mang ta gäi lµ ®¬n biªn triÖt tÇn sè mang SSB – SC).
H×nh 2.3. Phæ cña tÝn hiÖu song biªn
TÝn hiÖu ®ång bé mµu: Do tÇn sè mang mµu fC bÞ nÐn hoµn toµn, bªn ph¸t kh«ng truyÒn sang phÝa thu v× vËy m¸y ph¸t ph¶i truyÒn ®i tÝn hiÖu ®ång bé mµu (hay cßn gäi lµ loÐ mµu – colour burst), ®Ó m¸y thu phôc håi tÇn sè sãng mang mµu fC ®óng tÇn sè pha ban ®Çu nh phÝa ph¸t nh»m ®¶m b¶o cho mµu s¾c cña ¶nh truyÒn h×nh khi thu ®îc gièng nh mµu s¾c cña ¶nh nh ph¸t ®i.
H×nh 2.4. VÞ trÝ cña tÝn hiÖu ®ång bé mµu trong hÖ NTSC
TÝn hiÖu ®ång bé mµu cã tÇn sè ®óng b»ng tÇn sè mang mµu fC = 3,58 MHz ®îc ®Æt tõ sên sau cña c¸c xung xo¸ dßng gåm tõ 8 ¸ 11 chu kú cã biªn ®é ®Ønh b»ng 0,9h (h lµ chiÒu cao cña xung ®ång bé dßng. H×nh 2.4)
VÞ trÝ cña tÝn hiÖu ®ång bé mµu trong hÖ NTSC phæ cña tÝn hiÖu mµu trong hÖ NTSC bao gåm ®é chãi (Y) vµ s¾c (C) gåm tÝn hiÖu I ®iÒu biªn tÇn sè fC, truyÒn ®i gi¶i b¨ng tÇn díi vµ chØ mét phÇn gi¶i biªn tÇn trªn, tÝn hiÖu Q ®iÒu biªn vµo cïng tÇn sè fC nhng ®· bÞ dÞch pha 900, truyÒn ®i c¶ hai biªn tÇn trªn vµ biªn tÇn díi, hai tÝn hiÖu Im, Qm t¹o thµnh tÝn hiÖu s¾c C: C = Im+ Qm
* Phæ tÇn cña tÝn hiÖu truyÒn h×nh mµu ®Çy ®ñ hÖ NTSC
TÝn hiÖu mµu ®Çy ®ñ trong hÖ NTSC bao gåm tÝn hiÖu chãi, tÝn hiÖu hiÖu mµu, xung t¾t ®Çy ®ñ, xung ®ång bé ®Çy ®ñ vµ tÝn hiÖu ®ång bé mµu. Phæ tÇn tÝn hiÖu truyÒn h×nh mµu ®Çy ®ñ ®îc vÏ trªn (h×nh 2.5). D¶i tÇn cña tÝn hiÖu chãi (0 ¸ 4,2) MHz, cña tÝn hiÖu hiÖu mµu UQ tõ (3 ¸ 4,2) MHz, cña tÝn hiÖu hiÖu mµu UI tõ (2,3 ¸ 4,2) MHz, c¶ hai d¶i biªn tÇn cña tÝn hiÖu UQ ®Òu ®îc truyÒn sang phÝa thu cßn tÝn hiÖu UI bÞ nÐn mét phÇn biªn tÇn trªn.
H×nh 2.5. Phæ tÇn cña tÝn hiÖu truyÒn h×nh
2.1.2. S¬ ®å khèi bé m· ho¸ truyÒn h×nh hÖ NTSC
H×nh 2.6. lµ s¬ ®å khèi ®¬n gi¶n cña bé m· ho¸ mµu ë hÖ NTSC. Trong s¬ ®å nµy kh«ng vÏ c¸c m¹ch khuÕch ®¹i, m¹ch ghim, m¹ch vi ph©n...
H×nh 2.6. S¬ ®å m· ho¸ mµu ë hÖ NTSC
M¹ch ma trËn: NhËn ®iÖn ¸p tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n UR, UG, UB ®Ó t¹o ra c¸c tÝn hiÖu ®é chãi UY vµ hai tÝn hiÖu mµu UI , UQ.
TÝn hiÖu ®é chãi .UY cã d¶i tÇn réng (0 ¸ 4,2) MHz nªn ph¶i qua d©y trÔ ®Ó lµm chËm tÝn hiÖu l¹i, sau ®ã qua bé khuÕch ®¹i UY ®Ó khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ®ñ lín cung cÊp cho bé céng.
TÝn hiÖu UI sau khi qua m¹ch läc th«ng thÊp cã d¶i tÇn tõ (0 ¸ l,3) MHz, d¶i tÇn nµy réng h¬n d¶i t¸n cña tÝn hiÖu UQ, nªn còng ph¶i ®a qua d©y trÔ, råi ®a tíi bé khuÕch ®¹i UI ®Ó khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p ®ñ lín.
TÝn hiÖu UQ sau khi qua m¹ch läc th«ng thÊp cã d¶i tÇn hÑp nhÊt tõ (0 ¸ 0,6) MHz, do ®ã tÝn hiÖu nµy kh«ng qua d©y trÔ ®a tíi th¼ng bé khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p UQ.
Bé t¹o sãng mang phô fSC: §©y lµ bé dao ®éng tù kÝch cã nhiÖm vô t¹o ra tÇn sè sãng mang fSC = 3,58 MHz. TÇn sè sãng mang phô ®îc ®a trùc tiÕp tíi bé ®iÒu chÕ biªn ®é tÝn hiÖu Ul, ®ång thêi tÇn sè sãng man._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
4700.doc
