Mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Sự vận dụng mối quan hệ đó trong quá trình phát triển kinh tế nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

I. Më ®Çu Tõ khi con ng­êi biÕt lao ®éng th× ph­¬ng thøc s¶n xuÊt còng ra ®êi, øng víi mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña x· héi lµ mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau. Loµi ng­êi ®· tr¶i qua n¨m ph­¬ng thøc s¶n xuÊt theo trËt tù tõ thÊp lªn cao: Céng s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa. §ã lµ qu¸ tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn lÞch sö, thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc lÞch sö. ThÕ kØ 19, M¸c vµ ¨nghen ®· ®­a ra quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l­îng s¶n xuÊt.ThËt vËy, sù t¸c ®éng cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ®­îc loµi ng­êi qua nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña lÞch sö thõa nhËn. Nã chÝnh lµ quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi qua sù thay ®æi kÕ tiÕp tõ thÊp ®Õn cao cña c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. VËy quan hÖ s¶n xuÊt lµ g×? Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ g×? Quan hÖ gi÷a chóng ra sao? C¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ph¶i ch¨ng lµ nhê quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt, cßn c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn l¹i kh«ng thÊy cã vÊn ®Ò nµy. Quy luËt nµy ®­îc vËn dông nh­ thÕ nµo trªn thÕ giíi vµ ë n­íc ta? §ã lµ nh÷ng c©u hái mang tÝnh triÕt häc ®· ®­îc ®Æt ra vµ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng c©u hái ®ã. V× vËy, em ®· chän ®Ò tµi “ Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Sù vËn dông mèi quan hÖ ®ã trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë viÖt nam cho bµi viÕt cña m×nh. Do thêi gian vµ hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong cã ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp nhiÖt t×nh cña thÇy c« ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. II. Néi dung 1.C¬ së lý luËn cña mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xu©t. LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi lµ lÞch sö vËn ®éng, ph¸t triÓn, thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi tõ thÊp lªn cao. Sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ do sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt… Muèn tån t¹i, ph¸t triÓn, x· héi ph¶i kh«ng ngõng ho¹t ®éng ®Ó s¶n xuÊt, hay nãi c¸ch kh¸c, s¶n xuÊt lµ ®Æc tr­ng cña con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi. S¶n xuÊt bao gåm s¶n xuÊt vËt chÊt, s¶n xuÊt tinh thÇn vµ s¶n xuÊt chÝnh b¶n th©n con ng­êi, mµ gi÷a chóng lu«n cã sù t¸c ®éng qua l¹i. NÒn s¶n xuÊt x· héi lµ mét thÓ thèng nhÊt gåm nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ, trong ®ã cã hai lo¹i quan hÖ c¬ b¶n: quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn, gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, trao ®æi, tiªu dïng. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ hai bé phËn t¸ch biÖt mµ lµ hai lo¹i quan hÖ trong cïng mét thùc thÓ thèng nhÊt cÊu thµnh nªn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt, con ng­êi kh«ng ngõng lµm biÕn ®æi tù nhiªn, biÕn ®æi x· héi vµ biÕn ®æi chÝnh m×nh. Mét trong nh÷ng hiÖn t­îng x· héi ®­îc t×m thÊy trong nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt lµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt. §©y còng chÝnh lµ mét néi dung c¬ b¶n chi phèi toµn bé ®êi sèng s¶n xuÊt x· héi . Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸ch thøc con ng­êi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh cña x· héi loµi ng­êi. Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®­îc ®Æc tr­ng bëi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt riªng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ quan hÖ s¶n xuÊt t­¬ng øng. Nh­ vËy, lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt ®èi lËp nh­ng thèng nhÊt trong mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt bao gåm ng­êi lao ®éng víi kÜ n¨ng lao ®éng cña hä vµ t­ liÖu s¶n xuÊt mµ tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ng­êi vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong c¸c yÕu tè cña lùc l­îng s¶n xuÊt, yÕu tè ng­êi lao ®éng ®ãng vai trß lµ chñ thÓ t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi ngµy cµng ®­îc n©ng cao, ®Æc biÖt lµ trÝ tuÖ cña con ng­êi kh«ng ngõng ph¸t triÓn, hµm l­îng trÝ tuÖ cña lao ®éng ngµy cµng cao. Ngµy nay, víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, lao ®éng trÝ tuÖ ngµy cµng ®ãng vai trß chÝnh yÕu.Cïng víi ng­êi lao ®éng, c«ng cô lao ®éng còng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong t­ liÖu s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng do con ng­êi t¹o ra lµ “ søc m¹nh tri thøc ®· ®­îc vËt thÓ hãa” nã lµ yÕu tè ®éng nhÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh tÝch lòy kinh nghiÖm, víi nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ kü thuËt, c«ng cô lao ®éng kh«ng ngõng ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn, lµm biÕn ®æi toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt. XÐt ®Õn cïng, ®ã lµ nguyªn nh©n s©u xa cña mäi biÕn ®æi x· héi. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lµ th­íc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi, lµ tiªu chuÈn ph©n biÖt c¸c thêi ®¹i kinh tÕ trong lÞch sö. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi ). Quan hÖ s¶n xuÊt gåm 3 mÆt : quan hÖ vÒ së h÷u ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm lµm ra.Trong quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt gi÷ vai trß quy ®Þnh c¸c quan hÖ kh¸c. Quan hÖ së h÷u do con ng­êi t¹o ra nh­ng kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ng­êi. Quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Õn viÖc tæ chøc, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã cã thÓ k×m h·m hoÆc thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng tuy do quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ quan hÖ tæ chøc qu¶n lý chi phèi, nh­ng nã kÝch thÝch trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña con ng­êi,t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ng­êi trong lao ®éng s¶n xuÊt vµ do ®ã co thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lÞch sö, kh«ng cã lùc l­îng s¶n xuÊt nµo l¹i kh«ng g¾n bã víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. NÕu s¶n xuÊt víi t­ c¸ch lµ mèi liªn hÖ kü thuËt gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn chØ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi, gi÷a ng­êi víi ng­êi th× ng­îc l¹i, nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi ®ã còng chØ tån t¹i ®­îc lµ nhê cã quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong x· héi. §©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mèi liªn hÖ gi¶n ®¬n, bÊt biÕn, kh«ng m©u thuÉn mµ lµ nh÷ng mèi quan hÖ biÖn chøng phøc t¹p vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Nh­ vËy, gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng. Khi tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt cßn thñ c«ng th× nã mang tÝnh chÊt c¸ nh©n thÓ hiÖn ë chç, chØ mét ng­êi cã thÓ sö dông ®­îc rÊt nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. Nh­ vËy tÊt yÕu dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Do ®ã quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong s¶n xuÊt vËt chÊt vµ ®êi sèng x· héi lµ quan hÖ thèng trÞ vµ bÞ trÞ, bãc lét vµ bÞ bãc lét. Khi c«ng cô c¬ khÝ ra ®êi, tr×nh ®é s¶n xuÊt c«ng nghiÖp th× mét ng­êi kh«ng thÓ sö dông ®­îc nhiÒu mµ chØ mét c«ng cô lao ®éng, hoÆc mét bé phËn, chøc n¨ng cña c«ng cô lao ®éng Êy. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i nhiÒu ng­êi tham gia, s¶n phÈm lµm ra lµ thµnh qu¶ cña nhiÒu ng­êi. ë ®©y, lùc l­îng s¶n xuÊt ®· mang tÝnh x· héi hãa vµ tÊt yÕu dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u x· héi vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Nhê ®ã, quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong mçi céng ®ång lµ quan hÖ b×nh ®¼ng, hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau. Quan hÖ s¶n xuÊt víi t­ c¸ch lµ h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt, bao giê còng thÝch øng víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quy ®Þnh tr×nh ®é cña quan hÖ s¶n xuÊt. Chóng t¸c ®éng lÉn nhau, lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau, biÓu hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra ®êi sèng x· héi. Trong mèi liªn hÖ nµy,quan hÖ s¶n xuÊt khi nã phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.ë ®©u, lóc nµo quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn t¸c dông t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× lóc ®ã quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §©y ®­îc xem lµ mét nguyªn lý rÊt c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ ®· ®­îc toµn bé sù ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ng­êi chøng minh lµ ®óng. Khuynh h­íng chung cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn ®ã xÐt ®Õn cïng lµ b¾t nguån tõ sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt,tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng.ChÝnh sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. ë tr¹ng th¸i ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc ph¸t triÓn vµ t¹o ®Þa bµn ®Çy ®ñ cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, nã t¹o ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp tèi ­u gi÷a ng­êi lao ®éng víi t­ liÖu s¶n xuÊt, do ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng cña nã. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt tõ chç phï hîp trë thµnh kh«ng phï hîp. Khi ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh “ xiÒng xÝch “, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. TÊt yÕu dÉn ®Õn thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®Ó thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cò mÊt ®i, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi thay thÕ. Tuy vËy, khi phï hîp còng nh­ lóc kh«ng phï hîp, quan hÖ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ t¸c ®éng trë l¹i sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ng­êi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ. Do ®ã t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Khi nµo quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× nã ph¸t huy tÝnh tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong x· héi cã giai cÊp, mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau vµ mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau, quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt khi nµo nã s¶n sinh ra giai cÊp, mµ v× lîi Ých cña m×nh, c¸c giai cÊp Êy sö dông hÕt kh¶ n¨ng kinh tÕ, kü thuËt vµ tµi n¨ng tæ chøc cña m×nh ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi. Ng­îc l¹i, quan hÖ cã thÓ lµ h×nh thøc trãi buéc sù ph¸t triÓn khi nã kh«ng cßn phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ vËy, quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng theo hai h­íng : hoÆc thóc ®Èy, hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng l¹i kh«ng hÒ ®¬n gi¶n, trong x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, c¸ch m¹ng x· héi. C¬ së thùc tiÔn viÖc vËn dông mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë viÖt nam. VËn dông nh÷ng t­ t­ëng vµ quan ®iÓm nãi trªn vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, §¶ng ta ®· ®Ò ra ®­êng lèi kÕt hîp c¶i t¹o vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt nh»m t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nhê ®ã mµ sÏ thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH. ë mçi giai ®o¹n lÞch sö, kh«ng cã lùc l­îng s¶n xuÊt nµo l¹i kh«ng g¾n bã víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. NÕu s¶n xuÊt víi t­ c¸ch lµ mèi liªn hÖ kü thuËt gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn chØ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi gi÷a ng­êi vµ ng­êi th× ng­îc l¹i, nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ -x· héi ®ã còng chØ tån t¹i ®­îc lµ nhê cã quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong x· héi. §©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mèi quan hÖ gi¶n ®¬n, bÊt biÕn, kh«ng m©u thuÉn mµ lµ nh÷ng mèi quan hÖ biÖn chøng phøc t¹p vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh c¸ch lµ h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt, bao giê còng thÝch øng víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quy ®Þnh tr×nh ®é cña quan hÖ s¶n xuÊt. Hai mÆt quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt t¸c ®éng lÉn nhau, lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau, biÓu hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra ®êi sèng x· héi. Trong mèi quan hÖ biÖn chøng nµy, quan hÖ s¶n xuÊt khi nã phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc l­îng san xuÊt th× t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l­îng s¶n xuÊt lµ sù phï hîp cña h×nh thøc vµ néi dung. ë ®©u, lóc nµo quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn t¸c dông t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× lóc ®ã quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §©y lµ mét nguyªn lý ®­îc xem lµ rÊt c¬ b¶n cña chñ nghÜa Mac- LªNin ®· ®­îc toµn bé sù ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ng­êi chøng minh lµ ®óng. §¶ng vµ nhµ n­íc lu«n lu«n nhËn thøc ®óng vÞ trÝ cña quy luËt vµ ®· thÓ chÕ ho¸ nã vµo ®­êng lèi s¶n xuÊt. VËn dông nh÷ng t­ t­ëng vµ quan ®iÓm nãi trªn, §¶ng ta ®· ®Ò ra ®­êng lèi kÕt hîp c¶i t¹o vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt, nghÜa lµ c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò, x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi nh»m môc ®Ých t¹o ®Þa bµn cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Theo quan ®iÓm cña §¶ng: Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vao trß chñ ®¹o; kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c. ViÖc h×nh thµnh ®­êng lèi x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é ë ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §­êng lèi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¶ thêi k× qu¸ ®é. Song, chóng ta kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trªn c¬ së mét nÒn kinh tÕ nhá bÐ, l¹c hËu, th« s¬ vÒ mäi mÆt trong ®ã s¶n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu. C«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái n«ng nghiÖp ph¶i cung cÊp mét khèi l­îng lín l­¬ng thùc vµ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp. Nh­ng víi nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. Thùc tÕ chØ ra r»ng, ngµy nay ®Ó n­íc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ XHCN th× nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ duy tr× quan hÖ së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt mµ ph¶i c¶i t¹o quan hÖ ®ã, tõng b­íc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt X· héi chñ nghÜa, t¹o c¬ së kinh tÕ x· héi quan träng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ X· héi chñ nghÜa trong thêi k× qu¸ ®é ë ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ cò víi c¬ chÕ qu¶n lÝ bao cÊp, tËp trung ®· k×m h·m n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c chñ thÓ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng thay cho nÒn kinh tÕ qu¶n lÝ theo c¬ chÕ bao cÊp tËp trung lµ sù thay thÕ tÊt yÕu, lµ sù thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cò ®Ó x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi. X©y dùng chÕ ®é XHCN vÒ kinh tÕ trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a lùc l­îng s¶n xuÊt. Chñ tr­¬ng cña §¶ng lµ x©y dùng kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã kinh tÕ quèc doanh vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o, më ®­êng ®­a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c chiÕm lÜnh ­u thÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi chuyÓn t­ liÖu s¶n xuÊt tõ h×nh thøc së h÷u t­ nh©n sang h×nh thøc së h÷u ( céng s¶n ), quan hÖ s¶n xuÊt ®· gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ h×nh thøc sö dông, ph­¬ng thøc tån t¹i cña t­ liÖu s¶n xuÊt trong c¬ cÊu kinh tÕ. ViÖc lùa chän h×nh thøc kinh tÕ cã tÝnh quyÕt ®Þnh tíi viÖc h×nh thµnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lÎ lµ phæ biÕn tiÕn lªn XHCN, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN ®· cã nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é ë ViÖt Nam. Thø nhÊt: Tr×nh ®é chñ yÕu cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta lµ thñ c«ng vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm cho qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä dÇn t¸ch rêi nhau vµ t¸ch rêi khái thµnh qu¶ lao ®éng cña hä. Thø hai: Nh÷ng ng­êi lao ®éng thñ c«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph©n t¸n trªn ®Þa bµn réng, nÒn s¶n xuÊt nhá vµ ph©n t¸n nªn khã tæ chøc vµ qu¶n lÝ s¶n xuÊt ®­îc tèt. Thø ba: Cë së vËt chÊt cña n­íc ta cßn qu¸ nghÌo nµn l¹c hËu so víi sù ph¸t triÒn chung cña thÕ giíi, ph­¬ng ph¸p lao ®éng thñ c«ng vµ dùa trªn kinh nghiÖm lµ chñ yÕu trong khi ®ã c¸c n­íc ®· ¸p dông khoa häc kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt tõ rÊt l©u. ChÝnh v× vËy tÝnh x· héi ho¸ trong lao ®éng ch­a cao. Thø t­: Tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt cßn chªnh lÖch nhau qu¸ nhiÒu gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a miÒn B¾c vµ miÒn Nam, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói. §ã chÝnh lµ nh÷ng trë ng¹i lín cho ViÖt Nam trong b­íc chuyÓn tiÕp tõ mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kÐm ph¸t triÓn sang mét h×nh th¸i míi hiÖn ®¹i h¬n phï hîp víi nh÷ng chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ cña tiÕn bé x· héi. ChÝnh lóc ®ã, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang t¹o ra b­íc ngoÆt ph¸t triÓn cña loµi ng­êi, më ra mét nÒn v¨n minh míi, t¸c ®éng s©u s¾c ®èi víi cuéc sèng cña c¸c téc ng­êi trªn thÕ giíi, t¹o cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam thêi c¬ míi nh­ng còng kh«ng Ýt th¸ch thøc trªn con ®­êng lùa chän sù ph¸t triÓn cña m×nh. §Ó vùît qua nh÷ng ch­íng ng¹i vËt mang tÝnh toµn cÇu ®ã, ViÖt Nam ®· chñ ®éng vµ m¹nh d¹n thay ®æi h¼n ®­êng lèi kinh tÕ cña m×nh: tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp chuyÓn h¼n sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi thay ®æi ®ã lµ sù ph¸t triÓn cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt. TÝnh chÊt quèc tÕ ho¸ cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®· t¹o nªn xu thÕ míi trong quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia, c¸c d©n téc, lµm thøc tØnh c¸c d©n téc ®i vµo con ®­êng ph¸t triÓn tiÕn lªn Chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n T­ b¶n chñ nghÜa. Lùc l­îng s¶n xuÊt cña ViÖt Nam ®· hoµ nhËp cïng víi xu thÕ chung cña lùc l­îng s¶n xuÊt trªn toµn thÕ giíi. §¶ng vµ nhµ n­íc ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc nh»m nhËn thøc ®óng h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, quan träng lµ c«ng cuéc x©y dùng c¬ cÊu kinh tª míi, vÒ c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa trong nh÷ng chÆng ®­êng ®Çu tiªn khi míi ph¸t triÓn, thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng, phª ph¸n triÖt ®Ó c¬ chÕ bao cÊp l¹c hËu, lçi thêi vµ quyÕt ®Þnh chuyÓn h¼n sang h¹ch to¸n kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta võa thÊtp võa kh«ng ®ång ®Òu nªn kh«ng thÓ nãng véi, chñ quan x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt mét thµnh phÇn dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xu©t. H×nh thøc kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn gãp phÇn gi¶i phãng mäi kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ®óng trong nh÷ng thay ®æi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. VÒ môc ®Ých : x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa nhÊt lµ trong nh÷ng chÆng ®Çu cña thêi k× qu¸ ®é, lùc l­îng s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm cÇn ®­îc cñng cè, t¹o c¬ së x©y dùng thµnh c«ng trªn nÒn t¶ng c¬ së vËt chÊt cña Chñ nghÜa x· héi. Dïng c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng, kÝch thÝch s¶n xuÊt, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Chñ nghÜa x· héi nh»m t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c vÒ kinh tÕ cho sù ph¸t ra ®êi cña ph­ong thøc s¶n xuÊt chñ nghÜa x· héi. Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®Þa g¾n liÒn víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï häp trªn c¶ 3 mÆt: Së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, qu¶n lÝ vµ tæ chøc s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm . VÒ chÕ ®é së h÷u: Lµ chÕ ®é së h÷u c«ng céng (c«ng h÷u) vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu tõng bøoc ®­îc x¸c lËp cµ sÏ chiÕm h÷u ­u thÕ tuyÖt ®èi khi Chñ nghÜa x· héi ®­îc x©y dùng xong vÒ c¬ b¶n. VÒ chÕ ®é ph©n phèi : NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ph©n phèi chñ yÕu dùa trªn kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®ång thêi ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, gãp phÇn ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay, chóng ta ®ang tõng b­íc x©y dùng x· héi XHCN, mét x· héi cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu. C¸c h×nh thøc së h÷u cã thÓ ®an xen, hçn hîp víi nhau trªn c¬ së 2 h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n tõ ®ã h×nh thµnh nªn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: T­ nh©n, quèc doanh, hîp doanh, liªn doanh, doanh nghiÖp cã vån ®Çu t­ n­íc ngoµi...... Nh­ ®· nãi ë trªn, së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ®­îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh c¸c mèi quan hÖ s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh tíi chÕ ®é ph©n phèi vµ chÕ ®é qu¶n lÝ. §ã còng lµ lÝ do v× sao muèn xo¸ bá sù bãc lét, bÊt c«ng th× ph¶i xo¸ bá chÕ ®é t­ h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Trong thùc tÕ, khoa häc kÜ thuËt ®· ®­îc n­íc ta ¸p dông tèi ®a ®Ó trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt quan träng. NÕu nh­ tr­íc nh÷ng n¨m gi¶i phãng, nÒn kinh tÕ n­íc ta chñ yÕu lµ dùa vµo n«ng nghiÖp vµ mét sè nghÒ thñ c«ng víi n¨ng suÊt rÊt thÊp, thËm chÝ cßn kh«ng ®ñ ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n­íc th× ®Õn n¨m 1986, víi khoa häc vµ kÜ thuËt, c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ( nh­ sö dông m¸y mãc thay søc lao ®éng cña ng­êi, sö dông c¸c lo¹i gièng c©y trång tèt cho n¨ng suÊt cao vµ thÝch nghi ®­îc víi khÝ hËu,m«i tr­êng cña ViÖt Nam....) th× s¶n l­îng ®· t¨ng rÊt nhanh võa tho¶ m·n nhu cÇu trong n­íc võa ®Ó xuÊt khÈu. §¶ng vµ nhµ n­íc còng ®· ®Þnh h­íng râ muèn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt th× ph¶i ®Çu t­ vµo gi¸o dôc vµ c¬ së h¹ tÇng cho ngµnh gi¸o dôc ®Ó n©ng cao nguån nh©n , ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trÝ thøc. Tuy chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch lµ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nh­ng §¶ng vµ nhµ n­íc vÇn kh¼ng ®Þnh ngµnh N«ng nghiÖp vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o, t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Bëi b¶n chÊt n­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn phong phó ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy. MÆc dï chóng ta còng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh­ng víi tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ hiÖn nay th× kh«ng thÓ nhanh chãng x©y dùng mét nÒn c«ng nghiÖp v÷ng ch¾c, cã søc c¹nh tranh víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. §ång thêi c¬ së h¹ tÇng còng ch­a cho phÐp n­íc ta ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tù do lµm ¨n, ph¸t triÓn nh­ng kh«ng ®­îc t¸ch rêi ra khái sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt, chiÕn l­îc, qui ho¹ch, kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch, sö dông c¬ chÕ thÞ tr­êng, ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ph¸t huy mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ vµ kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, b¶o vÖ lîi Ých nh©n d©n lao ®éng, cña toµn thÓ nh©n d©n. NÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn tù nã ®· chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn. Cã nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ v× lîi Ých cña m×nh cã thÓ ho¹t ®éng theo h­íng Chñ nghÜa t­ b¶n.Thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ mang tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa nh­ng ch­a thÝch nghi ®­îc víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ nªn ë ®©y diÔn ra cuéc ®Êu tranh ®Þnh h­íng gay g¾t. V× vËy ®Ó thùc hiÖn ®­îc sù ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th× sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ n­íc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. ViÖc vËn dông c¸c quan ®iÓm cña triÕt häc trong x©y dùng vµ qu¶n lÝ kinh tÕ cã mét ý nghÜa thùc tiÔn v« cïng s©u s¾c. §Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p. Lý luËn còng nh­ thùc tiÔn gÇn 18 n¨m ®æi míi ®· chøng minh søc sèng vµ vai trß to lín cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ Êy kh«ng tån t¹i biÖt lËp víi nhau mµ bæ sung lÉn nhau, hç trî nhau, c¹nh tranh víi nhau, thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. Song ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi, tiÕp tôc thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸t huy nguån lùc x©y dùng nÒn kinh tÕ quèc d©n v÷ng m¹nh tr­íc hÕt tËp trung th¸o giì nh÷ng v­íng m¾c chÝnh sau: NhËn thøc ®óng vÒ sù cÇn thiÕt tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. Ph¶i thùc sù gi¶i phãng t­ t­ëng cho c¸c chñ thÓ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng, lµnh m¹nh cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Kh¾c phôc t©m lý mÆc c¶m, kú thÞ, sî chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa, mÊt ®éc lËp chñ quyÒn, ®i theo h­íng t­ b¶n chñ nghÜa… Tõ ®ã ng¹i ngïng, kh«ng d¸m cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn víi mä n¨ng lùc cña nã. Thùc tÕ chóng ta cã §¶ng v÷ng m¹nh, cã Nhµ n­íc víi hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c cÊp qu¶n lý chÆt chÏ, ý thøc ®éc lËp tù chñ cña nh©n d©n rÊt cao nªn kh«ng dÔ g× chÖch h­íng con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi khiÕn ta ph¶i b¨n kho¨n, lo ng¹i kh«ng d¸m chÊp nhËn nã. Ph¶i coi ®©y lµ h×nh thøc qu¸ ®é cÇn thiÕt, t¹o søc m¹nh vËt chÊt cho nÒn t¶ng kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó ®Þnh h­íng, ®iÒu chØnh, qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ b»ng ph¸p luËt, x©y dùng hÖ thèng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, thÝch hîp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ b×nh ®¼ng, tù chñ, tù do ph¸t triÓn l©u dµi. §æi míi néi dung, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý cña Nhµ n­íc sao cho ®óng, hiÖu qu¶, thùc sù “chÆt” mµ kh«ng gß Ðp, cøng nh¾c, “ tho¸ng” mµ kh«ng bu«ng. Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chóng ta cã c¬ chÕ “tho¸ng” song vÉn gi÷ ®­îc ®éc lËp tù chñ cña ®Êt n­íc ®Ó t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gióp ph¸t triÓn nhanh, m¹nh, v÷ng ch¾c ë mét sè ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn träng t©m träng ®iÓm nh­ mét sè n­íc ®· lµm. Thùc hiÖn c«ng khai, c«ng b»ng, d©n chñ trong chÝnh s¸ch ®Çu t­, qu¶n lý, thuÕ, tµi chÝnh… ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Xãa c¬ chÕ “xin- cho”,ng¨n chÆn h÷u hiÖu xu h­íng quay l¹i bao cÊp trong mét sè ngµnh, lÜnh vùc, thµnh phÇn kinh tÕ. Kh¾c phôc mäi biÓu hiÖn ®Æc quyÒn lîi, ban ph¸t, ch¹y chät, tham nhòng, hèi lé… trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh vËn hµnh nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn g¾n víi thÞ tr­êng. Ch¨m lo ®µo t¹o, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé c¸c lo¹i cho c¸c thµnh phËn kinh tÕ. T¨ng c­êng øng dông tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Më réng th«ng tin vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh ®óng ®Þnh h­íng ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. §¶ng vµ Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ thÓ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tiÕp cËn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ, gióp cho viÖc chñ ®éng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, t¨ng c­íng søc c¹nh tranh, tiÕp thu ®­îc nh÷ng tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖp qu¶n lý tiÕn bé cña thÕ giíi. Coi träng b¶o vÖ m«i tr­êng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng. Kiªn quyÕt ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng vi ph¹m lµm « nhiÔm m«i tr­êng g©y tæn thÊp cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ g©y t¸c h¹i ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ con ng­êi. Thùc hiÖn nghiªm viÖc xö ph¹t nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, s¶n xuÊt, kinh doanh hµng kÐm phÈm chÊt,lµm hµng gi¶, gian lËn trong s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó t¹o nªn nÒn kinh tÕ lµnh m¹nh, bÒn v÷ng, kh¾c phôc nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i, tiªu cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ x¶y ra g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ- x· héi cña ®©t n­íc. III. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n cña x· héi loµi ng­êi. Quy luËt nµy t¸c ®éng ë mäi lóc mäi n¬i nh­ng tuú theo ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ mµ biÓu hiÖn cña nã cã thÓ kh¸c nhau song b¶n chÊt cña quy luËt th× kh«ng thay ®æi. Thùc tiÔn x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta ®· chøng minh r»ng lùc l­îng s¶n xuÊt bÞ k×m h·m kh«ng chØ trong tr­êng hîp quan hÖ s¶n xuÊt bÞ l¹c hËu mµ c¶ khi quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé, cã nh÷ng yÕu tè ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng c¬ së lÝ luËn quan träng nhÊt trong toµn bé ®­êng lèi ®æi míi ë n­íc ta vµ nã ®· gãp phÇn ®Æc biÖt quan träng vµo viÖc x¸c ®Þnh con ®­êng ®óng ®¾n h¬n ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Mçi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt chØ cã thÓ ®­îc x¸c lËp mét c¸ch v÷ng ch¾c trªn mét c¬ së vËt chÊt thÝch øng víi nã. Chñ nghÜa x· héi còng nh­ vËy muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× nã ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao mµ c¬ së lµ lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu. N­íc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c¶i thiÖn tr­íc tiªn lµ ph¶i ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. §Êt n­íc ta ch­a cã mét c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt nµo phï hîp víi Chñ nghÜa x· héi. Qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt chÝnh lµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ cô thÓ lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã ®Þnh h­íng cña chñ nghÜa x· héi. §ã lµ con ®­êng t¹o ra lùc l­îng s¶n xuÊt míi nh»m ph¸t huy tèt nhÊt c¸c nguån lùc bªn trong vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc bªn ngoµi cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ t¸ch rêi vai trß cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa. VËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lªnin nãi chung vµ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt nãi riªng vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn chñ nghÜa x· héi. §Ó ph¸t huy t¸c dông to lín trong viÖc ®éng viªn nh©n d©n x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, §¶ng vµ nhµ n­íc cÇn n¾m v÷ng häc thuyÕt vÒ h×nh th¸u kinh tÕ - x· héi trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. Thùc tiÔn nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc tõ c«ng cuéc ®æi míi ®· chøng minh chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, thÓ hiÖn t­ duy, quan niÖm cña §¶ng ta vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §©y còng chÝnh lµ m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cña n­íc ta trong thêi k× qu¸ ®é tiÕn b­íc lªn chñ nghÜa x· héi víi môc tiªu “ D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh d©n chñ”. Qua bµi viÕt nµy gióp t«i phÇn nµo hiÓu ®­îc vÒ c¬ së lý luËn vµ sù vËn dông mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n x._.