Thành phần sâu hại mía và thiên địch của chúng, nghiên cứu đặc điểm sinh học của ruồi (Episyrphus balteatus De Geer) ăn rệp xơ trắng tại nông trường Sao Vàng - Thọ Xuân - Thanh Hoá vụ Xuân Hè 2009

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp Hµ NéI ------------------ TrÇn thÞ mai thµnh phÇn s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng, nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc cña ruåi Episyrphus balteatus (De Geer) ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng sao vµng – thä xu©n – thanh ho¸ vô xu©n hÌ n¨m 2009 LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: b¶o vÖ thùc vËt M· sè: 60.62.10 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: pgs.ts. nguyÔn thÞ kim oanh Hµ Néi - 2009 Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch­a ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n ®· ®­îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®­îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n TrÇn ThÞ Mai Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña Ban l·nh ®¹o n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸, c¸c thÇy c«, gia ®×nh vµ b¹n bÌ. T«i xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn: - Ban l·nh ®¹o n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ ®· tËn t×nh gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. - TËp thÓ c¸c thÇy c« gi¸o Bé m«n C«n trïng, Khoa sau ®¹i häc - tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì vµ cã nh÷ng gãp ý s©u s¾c trong thêi gian häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i xin ®Æc biÖt c¶m ¬n PGS.TS. NguyÔn ThÞ Kim Oanh ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, tËn t×nh ®éng viªn, gióp ®ì t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n. T«i còng xin ®­îc c¶m ¬n b¹n bÌ ®ång nghiÖp, nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh, ®· giµnh nhiÒu t×nh c¶m vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng t×nh c¶m ®ã! T¸c gi¶ luËn v¨n TrÇn ThÞ Mai Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc b¶ng vii Danh môc h×nh ix Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t Ch÷ viÕt t¾t Néi dung BVTV B¶o vÖ thùc vËt CRD Hoµn toµn ngÉu nhiªn C.lanigera Ceratovacuna lanigera Zehntner E. balteatus Episyrphus balteatus De Geer S. ribesii Syrphus ribesii Linne I. scutellaris Ischiodon scutellaris Fabricius FAO Tæ chøc l­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hiÖp quèc Ha Hecta IPM Qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp Kg Kilogam KHKT Khoa häc kü thuËt M2 MÐt vu«ng % PhÇn tr¨m NXB Nhµ xuÊt b¶n TCN Tiªu chuÈn ngµnh STT Sè thø tù WHO Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 4.1. Thµnh phÇn s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Hãa vô xu©n hÌ n¨m 2009 27 4.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 33 4.3. Tû lÖ rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) kh«ng c¸nh vµ cã c¸nh h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 37 4.4. Sù ph©n bè cña rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn c©y mÝa vô Xu©n hÌ n¨m 2009 t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ 38 4.5. DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn mÝa t¬ vµ mÝa l­u gèc t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 39 4.6. DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) 5 gièng mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 41 4.7. DiÔn biÕn mËt ®é cña rÖp x¬ tr¾ng (C.lanigera) trªn 2 ch©n ®Êt trång t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/ l¸) 44 4.8. ¶nh h­ëng cña kho¶ng c¸ch hµng trång mÝa ®Õn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) t¹i Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 46 4.9. DiÔn biÕn mËt ®é ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng tæng sè trªn mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 49 4.10. Tû lÖ c¸c loµi ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 51 4.11. KÝch th­íc c¸c pha ph¸t dôc cña ruåi E. balteata khi ®­îc nu«i b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm 53 4.12. Thêi gian ph¸t triÓn c¸c pha cña ruåi E. balteatus khi ®­îc nu«i b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm 59 4.13. Søc sinh s¶n vµ nhÞp ®iÖu sinh s¶n cña ruåi E. balteatus khi ®­îc nu«i b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm 60 4.14. Tû lÖ në trøng cña ruåi E. balteatus De Geer trong phßng thÝ nghiÖm 61 4.15. Tû lÖ nhéng vò ho¸ vµ tû lÖ ®ùc c¸i cña tr­ëng thµnh ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 62 4.16. Kh¶ n¨ng ¨n rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) cña ruåi E. balteatus De Geer 63 4.17. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trong phßng thÝ nghiÖm 65 4.18. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 67 4.19. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 69 4.20. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus trªn ®ång ruéng t¹i Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/m2) 71 Danh môc h×nh STT Tªn h×nh Trang 4.1: Bä rïa 2 m¶ng ®á 35 4.2: NhÖn ch©n dµi 35 4.3: Bä rïa 13 chÊm 35 4.4: S¸t sµnh 35 4.5: Bä ®u«i k×m 35 4.6: Bä c¸nh m¹ch n©u 35 4.7: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn mÝa t¬ vµ mÝa l­u gèc t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 40 4.8: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn 5 gièng mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 42 4.9: Tr­ëng thµnh rÖp x¬ tr¾ng cã c¸nh 43 4.10: RÖp x¬ tr¾ng kh«ng c¸nh 43 4.11: QuÇn thÓ rÖp x¬ tr¾ng trªn l¸ mÝa 43 4.12: RÖp x¬ tr¾ng g©y h¹i trªn l¸ mÝa 43 4.13: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn mÝa trång ë 2 ch©n ®Êt t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 45 4.14: ¶nh h­ëng cña kho¶ng c¸ch hµng mÝa trång ®Õn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) t¹i Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 47 4.15. DiÔn biÕn mËt ®é ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng tæng sè trªn mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 50 4.16: Ruåi E. balteatus 52 4.17: Ruåi I. scutellaris 52 4.19: Pha tr­ëng thµnh 55 4.20: Pha trøng 55 4.21: Pha Êu trïng 55 4.22: Pha nhéng 55 4.23: Nghiªn cøu trong PTN 64 4.24: §iÒu tra ngoµi ®ång ruéng 64 4.25: Ruéng mÝa 64 4.26: Phun thuèc BVTV 64 4.27. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng C. lanigera trong phßng thÝ nghiÖm 66 4.28. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng C. lanigera trªn ®ång ruéng 67 4.29. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 69 4.30. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus trªn ®ång ruéng 71 1. §Æt vÊn ®Ò 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C©y mÝa (Saccharum officinarum L.) lµ c©y c«ng nghiÖp cã nguån gèc nhiÖt ®íi ®­îc trång ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Trong c¬ cÊu c©y c«ng nghiÖp, c©y mÝa gi÷ mét vÞ trÝ kh¸ quan träng, ®Æc biÖt ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp ®­êng, c©y mÝa lµ nguyªn liÖu chÝnh, h¬n 60% s¶n l­îng ®­êng trªn thÕ giíi ®­îc s¶n xuÊt tõ c©y mÝa. ë ViÖt Nam c©y mÝa ®· ®ang chiÕm vÞ trÝ quan träng trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm n«ng nghiÖp theo h­íng C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn c©y mÝa lu«n bÞ nhiÒu loµi s©u h¹i g©y h¹i dÉn ®Õn lµm gi¶m n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt. Theo tµi liÖu ®iÒu tra cña ngµnh mÝa ®­êng, thiÖt h¹i lµm gi¶m s¶n l­îng do s©u: 17,1%, do bÖnh: 11,5%, do cá d¹i: 11,8%[1]. Trong c¸c loµi dÞch h¹i ®ã th× rÖp x¬ tr¾ng ®­îc ghi nhËn lµ loµi dÞch h¹i chñ yÕu t¹i c¸c vïng trång mÝa ë giai ®o¹n c©y mÝa v­¬n lãng ®Õn thu ho¹ch lµm cho tr÷ l­îng ®­êng gi¶m nÆng, lµ mèi nguy h¹i lín cho nghµnh s¶n xuÊt mÝa ®­êng. Trong h¬n nöa thÕ kØ qua, c«ng t¸c phßng chèng dÞch h¹i ®Ó b¶o vÖ mïa mµng chñ yÕu dùa vµo biÖn ph¸p ho¸ häc. Hµng n¨m thÕ giíi sö dông kho¶ng 1,15 triÖu tÊn thuèc ho¸ häc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­: Anh, Ph¸p, NhËt …chiÕm 4/5 tæng l­îng thuèc ho¸ häc trªn thÕ giíi [41]. Tuy nhiªn biÖn ph¸p ho¸ häc ®· sím thÓ hiÖn yÕu ®iÓm cña nã lµ ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i, sù ®a d¹ng sinh häc trong tù nhiªn, m«i tr­êng sèng vµ søc khoÎ céng ®ång. Thêi gian qua biÖn ph¸p sinh häc sö dông c¸c loµi sinh vËt cã Ých hay thiªn ®Þch diÖt trõ c«n trïng g©y h¹i c©y trång ®· trë thµnh mét lÜnh vùc nghiªn cøu réng vµ lµ thµnh tè rÊt quan träng cña biÖn ph¸p qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp IPM. §Ó cã thÓ b¶o vÖ, khÝch lÖ ®­îc c¸c loµi thiªn ®Þch cña c«n trïng th× nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm sinh vËt häc, sinh th¸i häc cña chóng lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu. RÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa, cã chu k× sèng ng¾n, søc t¨ng quÇn thÓ cao nªn dÔ thµnh dÞch g©y tæn thÊt lín vÒ n¨ng suÊt còng nh­ phÈm chÊt mÝa. RÖp chÝch hót lµm gi¶m phÈm chÊt, chÊt l­îng ®­êng. Khi c©y mÝa bÞ rÖp h¹i, sinh tr­ëng cßi cäc, lµm gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l­îng ®­êng cã khi mÝa kh«ng thÓ chÕ biÕn ®­îc v× t¹p chÊt vµ keo qu¸ nhiÒu, khã l¾ng läc vµ kÕt tinh ®­êng. Tuy nhiªn ngoµi tù nhiªn rÖp x¬ tr¾ng l¹i bÞ rÊt nhiÒu thiªn ®Þch khèng chÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c loµi bä rïa, ruåi ¨n rÖp, ong kÝ sinh. Trong ®ã ruåi ¨n rÖp cã vai trß ®Æc biÖt trong khèng chÕ sè l­îng rÖp x¬ tr¾ng ngoµi tù nhiªn (theo Weems (1954) [57], khi mËt ®é quÇn thÓ s©u non ruåi ¨n rÖp lªn cao chóng cã kh¶ n¨ng phßng trõ quÇn thÓ rÖp ®¹t hiÖu qu¶ 70 – 100%. V× vËy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trªn, ®ång thêi nh»m ®ãng gãp cho viÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh phßng chèng s©u h¹i trªn mÝa nãi chung vµ rÖp x¬ tr¾ng nãi riªng hiÖu qu¶, t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi: “Thành phÇn s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng, nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc cña ruåi (Episyrphus balteatus De Geer) ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n HÌ 2009” 1.2 Môc ®Ých. yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc ®Ých Trªn c¬ së nghiªn cøu x¸c ®Þnh thµnh phÇn s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng; ®ång thêi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc cña ruåi (E. balteatus) ¨n rÖp x¬ tr¾ng. §Ó lµm c¬ së ®Ò ra biÖn ph¸p b¶o vÖ vµ lîi dông chóng trong phßng chèng rÖp x¬ tr¾ng hiÖu qu¶. 1.2.2 Yªu cÇu - X¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ møc ®é phæ biÕn cña s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - §iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é cña rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - §iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é cña ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc ®iÓm sinh häc vµ thö kh¶ n¨ng ¨n rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera cña loµi ruåi E. balteatus. - Kh¶o nghiÖm hiÖu lùc cña thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera vµ ¶nh h­ëng cña thuèc ®èi víi ruåi E. balteatus. 1.3 §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi 1.3.1 §èi t­îng nghiªn cøu C¸c loµi s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng 1.3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu Nghiªn cøu thành phÇn s©u h¹i và thiªn ®Þch trªn c©y mÝa. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc cña ruåi Episyrphus balteatus De Geer ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. 2. Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 2.1 Nh÷ng nghiªn cøu ngoµi n­íc 2.1.1 Nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn s©u h¹i mÝa ViÖc nghiªn cøu s©u bÖnh h¹i trªn c©y mÝa ®· ®­îc nhiÒu n­íc quan t©m tõ rÊt l©u. HiÖn nay vÊn ®Ò nµy vÉn ®ang ®­îc chó träng nghiªn cøu ®Æc biÖt ë nh÷ng n­íc cã nghµnh c«ng nghiÖp mÝa ®­êng ph¸t triÓn. Theo Issac. P.V.1937 ®· tæng kÕt cã 97 loµi s©u h¹i mÝa [40]. Cßn theo Box H.E. 1953 th× cã 125 loµi [32], Gupta B.D. 1959 th× ghi nhËn r»ng trªn thÕ giíi cã 18 loµi s©u h¹i mÝa chñ yÕu, 21 loµi thø yÕu [35]. Theo Water house D.F. 1993 th× cho r»ng trªn thÕ giíi cã 20 loµi s©u h¹i mÝa chñ yÕu. C¸c t¸c gi¶ thèng nhÊt ph©n c¸c loµi s©u h¹i mÝa thµnh c¸c nhãm chÝnh nh­: Nhãm s©u ®ôc th©n, nhãm s©u h¹i ®Êt, nhãm s©u h¹i l¸. Trong c¸c nhãm s©u h¹i mÝa trªn, nhãm s©u ®ôc th©n vµ nhãm s©u h¹i l¸ lµ 2 nhãm g©y h¹i nguy hiÓm ®èi víi c©y mÝa [39]. 2.1.2 Nghiªn cøu vÒ rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa RÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa n»m trong hä (Aphididae), thuéc tæng hä rÖp muéi (Aphidoidae), bé c¸nh ®Òu (Homoptera). Nh÷ng ho¸ th¹ch cña rÖp muéi (Triassoaphis cubitus) ®· ®­îc biÕt ®Õn tõ kû Trissic. §iÒu ®ã cho thÊy tæng hä rÖp muéi ®· xuÊt hiÖn tõ 280 triÖu n¨m tr­íc ®©y thuéc kû Cacbon, tõ ®ã rÖp muéi ®­îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn dÇn ®Ó trë thµnh c¸c loµi rÖp muéi ngµy nay [44]. Trong tæng hä rÖp muéi, hä rÖp muéi (Aphididae) lµ hä lín nhÊt. Hä nµy xuÊt hiÖn muén cïng víi sù xuÊt hiÖn cña hä hoa hång (Heic, 1967) [38]. MÆc dï sù xuÊt hiÖn cña hä rÖp muéi tõ rÊt l©u, song sù ph¸t hiÖn vµ quan t©m cña con ng­êi víi chóng míi ®­îc b¾t ®Çu tõ 1568. VÒ rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa, theo t¸c gi¶ Zehntner (1897) [33] qua kÕt qua nghiªn cøu ®· m« t¶ mét c¸ch chi tiÕt vÒ rÖp Ceratovacuna lanigera ë Java Indonesia, nh­ng ®Õn n¨m 1906 Van Deventer ®· t×m ra vµ ®¹t tªn kh¸c lµ Oregma lanigera vµ cuèi cïng nhiÒu nhµ khoa häc kh¸c Vander Goot, Dammerman, Kuyper vµ Hazelhoff Java ë Indonesia, Copland, William, Uichango, Loperz vµ Pierce ë Philippines, Takahashi Ishida ë §µi Loan, Uye ë NhËt B¶n vµ Lai ë Trung Quèc ®· ®æi thµnh tªn Ceratovacuna lanigera vµ cuèi cïng c¸c t¸c gi¶ ®Òu xÕp rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa vµo bé Homoptera, hä Aphididae. Theo c¸c nghiªn cøu cña Cheng (1998) [53] ë ViÖn nghiªn cøu mÝa ®­êng §µi Loan chØ ra r»ng rÖp x¬ tr¾ng nu«i sèng ®­îc ë 1oC. Kh¶o s¸t vÒ møc ®é ph¸t sinh, ph¸t triÓn chËm vµo th¸ng 6 ®Õn th¸ng 9, rÖp ph¸t triÓn m¹nh nhÊt sau ®ã vµ gi¶m dÇn vµo th¸ng 12. Nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, bé m«n B¶o vÖ thùc vËt ViÖn Nghiªn cøu MÝa §­êng §µi Loan, 1996 [51] kÕt luËn quÇn chñng rÖp x¬ tr¾ng ë ®Ønh cao vµo ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 1996 vµ 25 th¸ng 6 n¨m 1996 sau ®ã gi¶m dÇn, nhiÖt ®é cao lµ nguyªn nh©n lµm rÖp x¬ tr¾ng biÕn ®éng ë møc ®é chËm vµo mïa hÌ, rÖp x¬ tr¾ng ph¸t triÓn m¹nh vµo th¸ng 5 vµ th¸ng 9, nhiÖt ®é qu¸ cao lµm ¶nh h­ëng ®Õn quÇn thÓ rÖp, m­a to giã lín lµm gi¶m sù ph¸t triÓn cña rÖp x¬ tr¾ng. Thêi tiÕt qu¸ nãng nhiÖt ®é trªn 40oC vµ Èm ®é qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp sÏ lµm cho rÖp chÕt nhiÒu, nhiÖt ®é tèi thÊp cho rÖp x¬ tr¾ng lµ 5o, nhiÖt ®é tèi thÝch lµ 25oC (Liu V.C Perng IJ, 1987) [45]. 2.1.3 Nghiªn cøu vÒ c¸c loµi thiªn ®Þch cña rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ VÒ thµnh phÇn thiªn ®Þch cña rÖp muéi nãi chung, cña rÖp x¬ tr¾ng nãi riªng ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu. Thiªn ®Þch cña rÖp muéi thuéc bé hai c¸nh Diptera ®­îc x¸c ®Þnh n»m trong hai hä là Syrphidae và Tachinidae. C¸c loài thuéc hä Tachinidae là c¸c loài ký sinh, cßn c¸c loài ruåi b¾t måi ¨n rÖp tËp trung trong hä Syrphidae [55]. Theo mét sè tài liÖu, ng­êi ta ®· ®Þnh danh và miªu t¶ ®­îc 6000 loài thuéc 200 gièng n»m trong 3 họ phô cña hä Syrphidae, bao gåm: Syrphinae, Microdontinae và Eristalinae [42]. §èi víi mçi loµi rÖp muéi tån t¹i, ph¸t triÓn ë tõng miÒn sinh th¸i th­êng kÐo theo mét tËp ®oµn thiªn ®Þch riªng biÖt. Ng­êi ta chØ ra r»ng thiªn ®Þch trªn rÖp x¸m Brevicoryne brassicae (L.) h¹i c¶i b¾p ë Tajikistan (Liªn x« cò) gåm 20 loµi trong ®ã ®¸ng chó ý lµ c¸c loµi ¨n thÞt: Coccinella septempunctata (L.), Chrysoperla carnea (Steph.), Metasyrphus corollae (F.), Episyrphus balteatus (Degeer) [30]. ë Ên §é (1981) còng ®· c«ng bè rÖp Aphis fabae, Lipaphis erysimi, Aphis gossypii bÞ ong Ephedrus plagiato vµ Diaeretiella rapae ký sinh. Nh÷ng loµi rÖp nµy còng bÞ gißi ¨n rÖp Episyrphus balteatus (Degeer) tÊn c«ng [29]. NhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vai trß cña thiªn ®Þch cña rÖp muéi. Manhmoud (1983) [46] kh¼ng ®Þnh tÝnh chñ ®¹o cña ruåi ¨n rÖp trong vai trß thiªn ®Þch ®èi víi rÖp muéi. Khi ®¸nh gi¸ vÒ ¶nh h­ëng cña thiªn ®Þch trong quÇn thÓ rÖp x¸m Brevicoryne brassicae (L.) trªn hai c¸nh ®ång, ng­êi ta thÊy c¸c loài ruåi b¾t måi ¨n rÖp chiÕm 53,04% tæng sè c¸c loài ¨n rÖp so víi loài ®øng thø 2 là bä m¾t vàng Chrysopa carnea (Steeph.) chiÕm 29,71% [49]. Kirishan và céng t¸c viªn (1990) [43] ®· nghiªn cøu vai trß cña hai loài ruåi ¨n rÖp trong ®iÒu khiÓn quÇn thÓ cña 3 loài rÖp Brevicoryne brassicae (L.), Myzus persicae Sulzer và Lipaphis erysimi Kaltenbach. KÕt qu¶ thùc nghiÖm: c¸c t¸c gi¶ cho biÕt c¶ pha Êu trïng ruåi Episyphus balteatus thø tù ¨n ®­îc 209, 289, 233 con rÖp/Êu trïng, cßn c¶ pha Êu trïng cña ruåi Ischiodon scutellaris thø tù ¨n ®­îc 210, 173, 218 con rÖp/Êu trïng. Còng chÝnh t¸c gi¶ cho biÕt thªm, t¹i vïng Himachal Pradesh (Ên §é), c«n trïng ¨n thÞt, chñ yÕu lµ gißi ¨n rÖp vµ gißi n¨n (Cecidomyiidae) lµm gi¶m 20% quÇn thÓ rÖp. Riªng ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa, Aoki et al, (1984) [33] ®­a ra danh môc kÎ thï tù nhiªn cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa nh­ sau: - Loµi Encarsia flavoscutellum ¨n pha s©u non vµ pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng ë Indonesia. - Synonycha grandis tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i h¹i ë Trung Quèc, Malaysia, Philippines, NhËt b¶n, §µi Loan. - Taraka hamada tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Trung Quèc. - Gibberella fujikuroi tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i ë Trung Quèc. - Loµi Coccinella septempuctata th­êng ¨n pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë nhËt b¶n, §µi Loan vµ Mü. - Coleophora saucia tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë ViÖt Nam, §µi Loan. - Dipha aphidivora tÊn c«ng pha s©u non cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Philippines, §µi Loan, Malaysaia, NhËt B¶n, ViÖt Nam. - Lemnia biplagiata tÊn c«ng ë pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Trung Quèc. - Menochilus sexmaculatus tÊn c«ng ë pha s©u non cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Malaysia, Philippines, §µi Loan. - Metasyrphus corllae tÊn c«ng pha s©u non cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Philippines. - Micromus timidus tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë NhËt B¶n. - Pseudoscymus kurohime tÊn c«ng pha s©u non vµ pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë NhËt B¶n. - Penicillium oxalicum tÊn c«ng pha s©u non, pha tr­ëng thµnh cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i ë Trung Quèc. ViÖn nghiªn cøu mÝa ®­êng §µi Loan (1998) [52] ®· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ bä rïa Isauria aphidivora thuéc hä Coccinellidae, nghiªn cøu c¸ch nu«i vµ khÈu phÇn thøc ¨n, tû lÖ sèng sãt cña bä rïa Isauria aphidivora lµ 5 - 15 rÖp non míi në cho vµo ®Üa petri b»ng nhùa chøa 2ml khÈu phÇn thøc ¨n vµ 1,3 côc b«ng ng©m víi 5% dung dÞch mËt ong, ®Üa petri gi÷ ë nhiÖt ®é 25 ± 1oC, Èm ®é 30 - 40%, côc b«ng ®· cung cÊp mét phÇn thøc ¨n trong suèt thêi gian ch¨m sãc. Tæng céng cã 38,3 - 62,5 s©u non ho¸ nhéng khi cã 5% dung dÞch mËt ong thÊm b«ng th× tû lÖ ho¸ tr­ëng thµnh ®¹t 90 - 95%. Còng theo ViÖn nghiªn cøu mÝa ®­êng §µi Loan (1998) [53] ®· ph¸t hiÖn ra Isauria aphidivora vµ Synonycha grandis lµ nh÷ng c«n trïng ¨n rÖp . 2.1.4 Nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn ruåi ¨n rÖp Mét trong sè nh÷ng thiªn ®Þch cña rÖp muéi lµ ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae. Trªn thÕ giíi c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ruåi ¨n rÖp tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn loµi. ë Céng hoµ Czech & Slovakia ng­êi ta ®· thu ®­îc 63 loµi ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae trong ®ã loµi Episyrphus balteatus (Degeer) lµ loµi cã sè l­îng cao nhÊt. Khi nghiªn cøu ruåi ¨n rÖp ë cao nguyªn Tien – shan & Pamir (Liªn x« cò), ng­êi ta ®· thu ®­îc 101 loµi, song chóng kh«ng ph¶i ®Òu lµ loµi b¶n xø. (Theo Pek (1982) [48]). Theo Krishan vµ ctv (1990)[43] vïng Hamachal Paradesh - Ên §é cã 9 loµi ruåi ¨n rÖp trªn c¸c ký chñ kh¸c nhau, chóng ph¸t huy hiÖu qu¶ tèt h¬n c¸c loµi bä rïa. Cuèi th¸ng 3 quÇn thÓ cña nã ®ñ søc ®Ó cã thÓ gi÷ quÇn thÓ rÖp d­íi ng­ìng phßng trõ. Míi ®©y nhÊt, trong héi nghÞ lÇn thø 3 vÒ ruåi ¨n rÖp, c¸c nhà khoa häc NhËt B¶n cho biÕt ®· thu thËp, ®Þnh danh ®­îc 630 loài cã mÆt ë vïng biÓn và trong lôc ®Þa n­íc này. Víi 282 loài ®Æc h÷u cña vïng chiÕm 44,8% trong ®ã 90 loài chiÕm 14,3% cã mÆt ë c¶ vïng ®¶o và trong lôc ®Þa. ChØ riªng phÇn lôc ®Þa th× cã 12,2% loài ®Æc h÷u, 18,3% tæng sè loài ®¹i diÖn cho vïng ®¶o. XÐt riªng trong hÖ ®éng vËt cña Hokkaido th× cã 40% loài ruåi b¾t ruåi ®Æc h÷u cho vïng, ®¹i diÖn cho Honshu chiÕm 57% và ë Sikkoku cã 58% (Theo Mutin (2005) [47]). 2.1.5 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc, sinh th¸i cña mét sè loµi ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa Nh÷ng nghiªn cøu vÒ h×nh th¸i häc, sinh häc, sinh th¸i häc cña ruåi ¨n rÖp Syrphidae ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ trªn thÕ giíi ®Ò cËp tíi. C¸c nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña ruåi b¾t måi ¨n rÖp tËp trung vào h×nh d¹ng v©n, màu s¾c c¬ thÓ cña ruåi tr­ëng thành. §©y là c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu ®· và ®ang ®­îc sö dông ®Ó ®Þnh loài. Bªn c¹nh ph­¬ng ph¸p chñ ®¹o này, ngày nay nhiÒu nhà khoa häc ®Ò cËp ®Õn sù kÕt hîp gi÷a ph­¬ng ph¸p so s¸nh h×nh th¸i víi ph©n tÝch bé gien. V× cho r»ng mét sè loài ruåi ¨n rÖp phæ biÕn cã tÝnh mÒm dÎo trong biÓu hiÖn kiÓu h×nh. Graham J. Hollaway [34] cïng c¸c ®ång nghiÖp cña m×nh ®· tiÕn hành quan s¸t trªn ruåi b¾t måi Episyrphus balteatus De Geer và 3 loài Metasyrphus th× thÊy h×nh d¹ng, màu s¾c c¸c v©n trªn c¬ thÓ ruåi tr­ëng thành cã sù thay ®æi theo mïa. §iÒu này ®­îc lý gi¶i dùa trªn gi¶ thuyÕt “Sù thay ®æi màu v©n c¬ thÓ cã liªn quan và ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng ®iÒu hßa th©n nhiÖt cña ®éng vËt”. Tuy nhiªn, sù thay ®æi này kh«ng ph¶i bÞ chi phèi bëi mét yÕu tè duy nhÊt là nhiÖt ®é m«i tr­êng mà cßn nhiÒu yÕu tè kh¸c. VÝ dô, ë mét sè loài ruåi thuéc hä Syrphidae, thêi gian ph¸t dôc cña pha nhéng quyÕt định cuèi cïng tíi màu v©n trªn c¬ thÓ cña ruåi tr­ëng thành (Heal, 1979, 1981, Ottenheim và céng t¸c viªn, 1995). Sharma vµ Bhalla (1988) [56] ®· nghiªn cøu sinh häc cña 6 loµi ruåi ¨n rÖp x¸m Brevicoryne brassicae (L.) ë Ên §é, Êu trïng cña c¸c loµi ruåi Metasyrphus confrater, Scaeva pyrastri, Macrosyrphus sp., Episyrphus balteatus, Metayrphus corollae vµ Ischiodon scutellais (F.) cã søc ¨n kh¸ lín. Trong suèt thêi gian ph¸t dôc mét Êu trïng cã thÓ ¨n ®­îc 418,8; 384,9; 268,2; 252; 235,1 vµ 222,8 rÖp (lÇn l­ît theo thø tù loµi). Thêi gian sèng cña ruåi tr­ëng thµnh khi cho hót mËt ong 10% lµ 4 – 24 ngµy. Rao vµ CTV (1997) [50] ®· ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ¨n måi cña Episyrphus balteatus (Deg.). Theo t¸c gi¶, trong suèt thêi gian ph¸t dôc cña dßi, mét dßi ¨n ®­îc tèi ®a 396 rÖp, sè rÖp bÞ ¨n nµy chØ b»ng 50% sè rÖp mµ chóng cã thÓ ¨n ®­îc khi nu«i trong phßng v× ë ngoµi ®ång chóng ph¶i mÊt thêi gian ®i t×m kiÕm thøc ¨n. ë Philippine, Alfier và Calilung (1981) [29] tiÕn hành nu«i sinh häc ruåi b¾t måi Ichiodon scutellaris (F.) víi con måi là hai loài rÖp phæ biÕn Melanaphis sacchari (Zhnt) và Rophalosiphum maidis (Fitch) ®· x¸c ®Þnh thêi gian ph¸t dôc cña c¸c pha ph¸t triÓn. Trong ®ã pha trøng 3 – 4 ngày, Êu trïng 5 – 7 ngày (3 tuæi), nhéng 4 – 12 ngày, tr­ëng thành con ®ùc sèng 7 – 8 ngày, tr­ëng thành con c¸i sèng 11 – 12 ngày. Mét ruåi c¸i ®Î ®­îc tõ 32 – 51 trøng. Kh¶ n¨ng ¨n rÖp cña Êu trïng tuæi 1 lµ 37 rÖp, tuæi 2 lµ 50 rÖp (víi c¶ 2 lo¹i rÖp) nh­ng ë tuæi 3 ¨n 71 rÖp mÝa (Melanaphis sacchari (Zhnt)) hoÆc 58 rÖp ng« (Rophalosiphum maidis (Fitch)). XuÊt hiÖn trªn tËp ®oàn rÖp cïng ruåi b¾t måi cßn cã bä rïa, chuån chuån cá… Sù c¹nh tranh vÒ thøc ¨n tÊt yÕu x¶y ra. Basant K. Agarwala & Hironori Yasuda [31] ®· xem xÐt mèi t­¬ng t¸c gi÷a c¸c loài b¾t måi ¨n rÖp. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hành trªn c©y d©m bôt cã loài rÖp b«ng (Aphis gossypii) g©y h¹i. Quan s¸t thÊy: loài bä c¸nh cøng Scymnus posticalis Sicard cã mÆt trªn quÇn thÓ rÖp Aphis gossypii Glover ®Çu tiªn. Sau ®ã Êu trïng cña nã cïng víi Êu trïng cña ruåi b¾t måi ¨n rÖp Eupeodes freguens (Matsumura) khèng chÕ quÇn thÓ rÖp trong 3 tuÇn, khi ®ã kh«ng cã sù tham gia cña c¸c loài bä rïa ¨n thÞt kÝch th­íc lín. Sù t­¬ng t¸c gi÷a hai loài này ®­îc nghiªn cøu trªn sù ¶nh h­ëng cña líp s¸p bao phñ c¬ thÓ loài Scymnus posticalist (Matsumura). KÕt qu¶ cho thÊy r»ng: Êu trïng tuæi 1 líp s¸p bao phñ máng nhÊt. Tõ tuæi 2 ®Õn tuæi 4 líp s¸p dày dÇn lªn ®· chèng l¹i sù c¹nh tranh cña Êu trïng ruåi b¾t måi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ [31]. Kh«ng chØ cã sù c¹nh tranh vÒ thøc ¨n víi c¸c loài thiªn ®Þch ¨n rÖp kh¸c mà ruåi ¨n rÖp còng bÞ ong ký sinh bËc hai. §©y chÝnh là mÆt h¹n chÕ cña ruåi b¾t måi ¨n rÖp ®· ®­îc Rotheway nªu ra tõ 1984 [54]. Rotheway cho r»ng hÇu hÕt c¸c loài ruåi b¾t måi ®Òu bÞ ong ký sinh. 2.2 Nghiªn cøu trong n­íc ë ViÖt Nam nh÷ng nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn s©u h¹i mÝa vµ rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ®· cã ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn nh÷ng nghiªn cøu vÒ ruåi ¨n rÖp ®Æc biÖt lµ rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa vÉn cßn Ýt ái. 2.2.1 Nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn s©u h¹i mÝa Víi khÝ hËu thuéc vïng nhiÖt ®íi nªn ë n­íc ta kh¸ phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi s©u h¹i. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë nh÷ng vïng chuyªn canh mÝa, s©u h¹i ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña c©y mÝa. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña L­¬ng Minh Kh«i, NguyÔn ThÞ DiÖp vµ céng t¸c viªn (1995) [16] cho thÊy: ë miÒn B¾c cã 29 loµi s©u h¹i mÝa, miÒn Nam cã 61 loµi s©u h¹i trong ®ã cã 26 loµi th­êng xuyªn g©y h¹i ®¸ng kÓ. S©u h¹i l¸ cã 12 loµi, s©u h¹i c©y cã 15 loµi. Trong nh÷ng loµi c«n trïng g©y h¹i trªn th× phæ biÕn vµ th­êng g©y thµnh dÞch lµ rÖp x¬ tr¾ng (Ceratovacuna laniger Zehntner), c¸c loµi s©u ®ôc th©n, ch©u chÊu mÝa (Hieroglyphus anmuliconnis), rÖp s¸p (Triomymus sacchais) mèi (Odonto termes), bä hung ®ôc gèc (Alissonotum inpressicole),... Còng theo L­¬ng Minh Kh«i (1999) [15] ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra tõ n¨m 1992 -1997 t¹i mét sè vïng mÝa ë Hµ Néi, Thanh Ho¸, Ninh B×nh, Hµ T©y, VÜnh phóc, S«ng BÐ, T©y Ninh vµ Long An ®· ph¸t hiÖn vµ ghi nhËn ®­îc: cã 66 loµi c¸c loµi phæ biÕn vµ th­êng gÆp h¹i nÆng lµ s©u ®ôc th©n, rÖp x¬ tr¾ng, bä hung ®ôc gèc, mèi... còng theo t¸c gi¶ trªn 2 ®èi t­îng nguy hiÓm nhÊt l¸ rÖp x¬ tr¾ng vµ s©u ®ôc th©n. Chuét cã 5 loµi nguy hiÓm nhÊt lµ chuét ®ång. Thiªn ®Þch cña s©u h¹i mÝa cã 31 loµi trong ®ã cã 21 loµi ¨n thÞt, 10 loµi ký sinh, 8 loµi phæ biÕn nhÊt lµ ong m¾t ®á, ong ®en,, ong kÐn tr¾ng, ong cù ®en nhá, bä rïa 13 chÊm vµ s©u non ¨n rÖp. NguyÔn V¨n Hoan (2000) [6] ®· ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i mÝa trªn vïng nguyªn liÖu mÝa ®­êng Lam S¬n – Thanh Ho¸ vµ kÕt qu¶ thu ®­îc 21 loµi s©u h¹i thuéc 7 bé vµ 12 hä, trong ®ã loµi Ceratovacuna lanigera Zehntner lµ loµi g©y h¹i nghiªm träng nhÊt. Theo NguyÔn ThÞ Kim Oanh (2005) [25] thµnh phÇn s©u h¹i mÝa trång t¹i vïng nguyªn liÖu mÝa ®­êng N«ng Cèng – Thanh Ho¸ gåm 10 loµi thuéc 10 hä, 5 bé. §ã lµ c¸c loµi thuéc bé Lepidoptera gåm 3 loµi; b« Thysanoptera gåm 1 loµi; bé Hemiptera gåm 1 loµi; bé Homoptera gåm 3 loµi; bé Coleoptera gåm 2 loµi, bé Hemiptera gåm 1 loµi. Trong ®ã rÖp x¬ tr¾ng, xÐn tãc, bä xÝt nhá vµ ®ôc th©n ®­îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng loµi s©u h¹i chñ yÕu t¹i c¸c ®Þa ®iÓm cña vïng nguyªn liÖu. ë miÒn B¾c n­íc ta nhiÒu n¬i ®Æc biÖt lµ c¸c vïng nguyªn liÖu chuyªn canh mÝa ®­êng cã nh÷ng n¨m rÖp x¬ tr¾ng g©y h¹i nÆng trªn diÖn réng. 2.2.2 Nghiªn cøu vÒ rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa RÖp x¬ tr¾ng lµ mét loµi dÞch h¹i nguy hiÓm kh«ng nh÷ng ®èi víi sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång mµ cßn ¶nh h­ëng xÊu ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng ®­êng. Theo TrÇn V¨n Sái (1995) [26] ë khu vùc phÝa B¾c, rÖp lµ ®èi t­îng g©y h¹i lín nhÊt ®èi víi nghÒ trång mÝa. RÖp th­êng xuÊt hiÖn nhiÒu vµo mïa h¹, ph¸ ho¹i m¹nh nhÊt vµo cuèi mïa thu, ®Çu mïa ®«ng vµ cã thÓ kÐo dµi ®Õn cuèi n¨m. Qu¸ch ThÞ Ngä (2002) [20] ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra trªn 30 lo¹i c©y trång bao gåm c¶ c©y mÝa, thuéc c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c bé vµ phô cËn, mét sè tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c vµ ®Æc biÖt lµ ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi. KÕt qu¶ thu thËp ®­îc 45 loµi rÖp muéi vµ ®· x¸c ®Þnh ®­îc tªn 32 loµi thuéc 5 hä phô. T¸c gi¶ còng cho biÕt thªm r»ng trong 32 loµi ®· x¸c ®Þnh ®­îc tªn th× cã 7 loµi lµ nh÷ng loµi rÊt phæ biÕn trong ®ã cã loµi Ceratovacuna lanigera Zehnther. Theo L­¬ng Minh Kh«i (1999) [15] ë miÒn B¾c mét n¨m rÖp ph¸t sinh kho¶ng 20 løa, søc sinh s¶n m¹nh, rÖp cã thÓ sinh s¶n quanh n¨m, khi ®iÒu kiÖn thÝch hîp sÏ g©y thµnh dÞch. ë n­íc ta ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh sinh häc vµ sinh th¸i häc cña rÖp x¬ tr¾ng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c dù tÝnh dù b¸o vµ phßng trõ rÖp cã hiÖu qu¶. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ NguyÔn §øc Khiªm (1996): Thêi gian ph¸t dôc cña rÖp non lo¹i h×nh cã c¸nh 11-15 ngµy. Vßng ®êi cña lo¹i h×nh cã c¸nh 33- 37 ngµy, 1 ®êi 39 - 40 ngµy, cña lo¹i h×nh kh«ng c¸nh lµ 13- 18 ngµy, 1 ®êi tõ 19 - 26 ngµy [12]. Ngoµi ra t¸c gi¶ nhËn xÐt r»ng nu«i rÖp c¸i kh«ng c¸nh vµ cã c¸nh trong th¸ng 8 vµ th¸ng 9 trªn gièng mÝa F134, nhiÖt ®é trung b×nh c¶ ®ît 27,5oC, Èm ®é trung b×nh 81% th× thêi gian ph¸t dôc c¸c pha cña 2 lo¹i h×nh rÖp kh¸c nhau râ rÖt. Theo NguyÔn V¨n Hoan [6] trong ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm víi thøc ¨n lµ gièng V§ 63-237, ë nhiÖt ®é 22,5 – 29,5oC, Èm ®é 74,5 – 90,5% th× thêi gian ph¸t dôc cña rÖp non lo¹i cã c¸nh lµ 32 – 36 ngµy, lo¹i kh«ng c¸nh 14 – 18 ngµy. Vßng ®êi cña lo¹i h×nh cã c¸nh 35 – 40 ngµy, lo¹i h×nh kh«ng c¸nh 16 – 21 ngµy. Theo t¸c gi¶ L­¬ng Minh Kh«i [17] tuæi thä cña rÖp tr­ëng thµnh kh«ng c¸nh tõ 32 - 92 ngµy, søc ®Î lín, mét ®êi ®Î tõ 50 - 130 con, b×nh qu©n mçi ngµy ®Î ®­îc 2 con. Tuæi thä cña rÖp tr­ëng thµnh cã c¸nh tõ 7 - 10 ngµy vµ cã thÓ ®Î ®­îc tõ 10-15 rÖp non. Mét quÇn thÓ rÖp non cã tõ 3 - 4 ®êi cïng sinh sèng, thËm chÝ cã mÊy ®êi cïng sinh sèng mét n¬i. Khi rÖp trªn l¸ mÝa nhiÒu, rÖp non tuæi 1,2 ph©n t¸n vµ di chuyÓn lung tung tõ l¸ nµy sang l¸ kh¸c. Thêi tiÕt vµ khÝ hËu ¶nh h­ëng ®Õn søc sinh s¶n cña rÖp vµ thêi gian c¸c løa rÊt lín. B×nh qu©n nhiÖt ®é tõ 20 - 30oC, cao nhÊt trªn 40 oC rÖp sÏ xuÊt hiÖn hiÖn t­îng ®×nh dôc, tuæi rÖp non kÐo dµi h¬n, chñ yÕu lµ kÐo dµi rÖp tuæi 4, so víi tuæi 4 rÖp non kh«ng c¸nh dµi gÊp 2-3 lÇn. 2.2.3 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ thiªn ®Þch cña rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. Theo L­¬ng Minh Kh«i (1997): ë miÒn B¾c, thiªn ®Þch cña rÖp cã nhiÒu lo¹i. B¾t måi ¨n thÞt cã bä rïa 13 chÊm, mét ®êi bä rïa ¨n ®­îc 32.000 con rÖp, bä rïa 2 chÊm ®á mét ®êi ¨n ®­îc 4000 - 5000 con, ngoµi ra cã s©u non vÖt xanh, bä ngùa. RÖp còng bÞ bÖnh, cã loµi nÊm ký sinh lµ Aspergillus sp g©y bÖnh cho rÖp rÊt lín. Lo¹i nÊm nµy vµo th¸ng 7-8 nhiÖt ®é cao ph¸t triÓn rÊt nhanh, chØ thêi gian ng¾n cã t¸c dông h¹n chÕ quÇn thÓ rÖp rÊt tèt. NÊm Aspergillus sp nµy sinh s¶n thÝch hîp ë nhiÖt ®é 25 -28 oC, Èm ®é 80,9 - 99,1% [14]. Khi nghiªn cøu vÒ mèi liªn quan gi÷a sè l­îng bä rïa ®á Micraspis discolor F vµ rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa t¹i vïng mÝa Biªn Giang - Hµ T©y, Tr­¬ng Xu©n Lam (1994) cho thÊy kh¶ n¨ng k×m h·m sè l­îng x¬ tr¾ng cña bä rïa ®á trªn mÝa rÊt lín, kh¶ n¨ng nµy phô thuéc vµo sè lÇn vµ thêi ®iÓm phun thuèc trõ s©u trªn c¸nh ®ång [27]. 2.2.4 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa NguyÔn V¨n Huúnh vµ Phan V¨n BiÕt (2005) [11] ®· tiÕn hành ®iÒu tr._.a thành phÇn loài, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ¨n rÖp và kh¶o s¸t chu kú sinh tr­ëng cña mét sè loài phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm. KÕt qu¶ thu ®­îc 19 loài ruåi ¨n rÖp thuéc hä Syrphidae trªn c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶, c©y hoa màu và c©y d¹i ven ®­êng. Tuy nhiªn, chØ mét sè loài t×m ®­îc Êu trïng trong quÇn thÓ rÖp là Ischiodon scutellaris, Paragus crenulatus, Eristalis sp., Episyrphus sp. và Fabricius. Ba loài phæ biÕn nhÊt còng là ba loài ®­îc kh¶o s¸t vÒ chu kú sinh tr­ëng và kh¶ n¨ng ¨n rÖp víi ba loµi rÖp Aphis gossypii Glover, A.cracciora Khoch và Toxoptera citricidus. KÕt qu¶ ®­îc ghi nhËn: Ischiodon scutellaris, Paragus crenulatus, Dideopsis aegrotus cã vßng ®êi rÊt ng¾n kho¶ng 3 tuÇn và kh¶ n¨ng ¨n rÖp trong ®iÒu kiÖn nhà l­íi cña chóng rÊt cao, vÝ dô nh­ Dideopsis aegrotus sau 48 giê, ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é T = 27 - 300 C, ®é Èm H = 67 - 75%, ruåi ¨n trung b×nh 205,51 con rÖp. Khi nghiªn cøu vÒ ruåi ¨n rÖp, NguyÔn ViÕt Tïng (1990) [28] ë miÒn Nam ®· thu thËp ®­îc 7 loµi ruåi ¨n rÖp: Paragus crenulatus Thomson, Ischiodon scutellaris Fabricius, Epistrophe balteata Degeer, Ischyrosyrphus glaucius Linne, Melanostoma sealare, Syrphus searius Weide mann, Paragus tibialis Fallen. Ph¹m V¨n LÇm (2005) [19] ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra thu thËp thiªn ®Þch cña rÖp muéi h¹i c©y trång ë nhiÒu n¬i trong nhiÒu n¨m. T¸c gi¶ ®· x¸c ®Þnh ®­îc 52 loµi thiªn ®Þch cña mét sè loµi rÖp muéi h¹i c©y trång. Chóng thuéc 4 bé c«n trïng Coleoptera, Diptera, Hymenoptera, Neuroptera. T¸c gi¶ còng ®­a ra nhËn ®Þnh: dßi ¨n rÖp cã vai trß rÊt lín trong h¹n chÕ sè l­îng cña rÖp muéi mµu ®en (Aphis craccivora Koch). NguyÔn ThÞ Kim Oanh (2003) [23] khi nghiªn cøu vÒ rÖp muéi ®· thu thËp ®­îc 2 loài ruåi b¾t måi ¨n rÖp: Ischiodon scutellaris Fabricius, Epistrophe cinctella Zett . Khi nghiªn cøu vÒ vai trß cña ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae trong mét sè quÇn thÓ rÖp muéi h¹i c©y trång, Qu¸ch ThÞ Ngä vµ NguyÔn ThÞ Hoa (2005)[21] ®· nhËn ®Þnh r»ng: Trªn ruéng b¾p c¶i, thuèc l¸ Ýt phun thuèc trõ s©u, Êu trïng ruåi ¨n rÖp cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ mËt ®é rÖp tõ 20,1 - 89,3%. Trªn quÇn thÓ rÖp ®Ëu cã tû lÖ sè dßi tuæi 2 - 3 trªn sè rÖp lµ 1/45 th× kh«ng cÇn phßng trõ. Hµ Quang Hïng vµ céng t¸c viªn (2004) [10] ®· ®iÒu tra trªn 7 lo¹i c©y trång vïng Hµ Néi, kÕt qu¶: ®· thu thËp vµ x¸c ®Þnh ®­îc 7 loµi ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae: Clythia sp, Syrphus confrater Weide mann, Syrphus ribesii Linne, Megasphis zonata Fabricius, Episyrphus balteatus De Geer, Ischiodon scutellaris Fabricius, Paragus quadrifaciatus Meigen. Vµ ®· nu«i sinh häc 1 loµi phæ biÕn nhÊt lµ Syrphus ribesii Linne. Theo Bïi Minh Hång vµ ctv (2005)[8] khi nghiªn cøu vÒ mèi quan hÖ gi÷a ruåi b¾t måi Syrphus ribesii Linne vµ rÖp muéi g©y h¹i trªn mét sè c©y trång t¹i Gia L©m - Hµ Néi cho thÊy ruåi S. ribesii lµ loµi phæ biÕn vµ kh¸ ®a thùc. VËt måi cña ruåi S. ribesii lµ c¸c loµi rÖp muéi Lipaphis erysimi Kaltenbach, Myzus persicae Sulzer, Aphis gossypii Glover, Schizaphis graminum Rodani, Brevicoryne brasicae L.. Quan hÖ gi÷a ruåi vµ rÖp lµ mèi quan hÖ gi÷a vËt måi vµ con måi. 3. VËt liÖu, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1 §Þa ®iÓm, thêi gian, vËt liÖu vµ dông cô nghiªn cøu - §Þa ®iÓm: N«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Hoá - Thêi gian nghiªn cøu: 01/2009 - 07/ 2009 - VËt liÖu nghiªn cøu: + C¸c gièng mÝa: ROC22, ROC10, q®86-368, V§94-128, MY55-14 + Thuèc BVTV: SecSaigon 25EC, Dragon 585EC, Bini58 50EC, DÇu kho¸ng SK 99 EC - Dông cô nghiªn cøu: + Dông cô quan s¸t gåm: KÝnh hiÓn vi, kÝnh lóp cÇm tay dïng ®Ó quan s¸t h×nh th¸i vµ ®Õm sè l­îng rÖp s¸p, thiªn ®Þnh cña chóng. + Dông cô thu mÉu: tói ni lon, lä, khay, bót l«ng, hép petri, kÐo, phanh kÑp mÉu, th­íc ®o, cån 700, Foocmol 5%. + Dông cô nu«i sinh häc: Khay inox, khay nhùa, hép nhùa nu«i ruåi, chËu trång c©y, lång l­íi, dung dÞch mËt ong 10%. + «n Èm kÕ, sæ ghi chÐp, bót, th­íc kÎ. 3.2 Néi dung nghiªn cøu - X¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ møc ®é phæ biÕn cña s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - §iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é cña rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - §iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é cña ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc ®iÓm sinh häc vµ thö kh¶ n¨ng ¨n rÖp x¬ tr¾ng måi cña loµi ruåi E. balteatus. - Kh¶o nghiÖm hiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera vµ ¶nh h­ëng cña thuèc ®èi víi ruåi E. balteatus. 3.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.3.1 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ngoµi ®ång ruéng 3.3.1.1 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra thµnh phÇn, møc ®é phæ biÕn cña s©u h¹i vµ thiªn ®Þch cña chóng - Điều tra ®Þnh kú 7 ngµy mét lÇn theo ph­¬ng ph¸p tù do kh«ng cố định điểm (số điểm càng nhiều càng tốt). Quan s¸t thu thËp tÊt c¶ c¸c mÉu s©u h¹i, thiªn ®Þch b¾t gÆp mang vÒ phßng thÝ nghiÖm gi¸m ®Þnh ph©n lo¹i t¹i Bé m«n C«n trïng, tr­êng §H. N«ng nghiÖp Hµ Néi. - Thu bắt mẫu vật bằng tay, vợt, mÉu vËt ®­îc cÊt gi÷ trong c¸c lä ®ùng mÉu cã chøa cån 700C hoÆc Foocmol 5%, lọ đựng mẫu riªng từng đợt điều tra, mỗi lọ mẫu cã ghi ngày điều tra, nơi điều tra, ph©n loại hoặc nu«i tiếp. ChØ tiªu theo dâi: TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c loµi (%). 3.3.1.2 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa C.lanigera và ruåi E. balteatus ¨n rÖp x¬ tr¾ng - §iÒu tra theo ph­¬ng ph¸p trong cuèn tiªu chuÈn N«ng nghiÖp ViÖt Nam - Tiªu chuÈn b¶o vÖ thùc vËt [3], tiÕn hµnh chän ruéng ®iÒu tra ®¹i diÖn cho: + C¸c gièng: ROC22, ROC10, q®86-368, V§94-128, MY55-14 +Ph­¬ng thøc ®Ó gièng: mÝa t¬, mÝa l­u gèc + Ch©n ®Êt trång: Ch©n ®Êt cao, ch©n ®Êt thÊp +Kho¶ng c¸ch hµng mÝa: kho¶ng c¸ch 1m vµ 1,25m - §iÒu tra 7 ngµy/lÇn trªn ruéng theo 5 ®iÓm chÐo gãc mçi ®iÓm 2 c©y, mçi c©y 3 l¸ trªn 3 tÇng (gèc, gi÷a vµ ngän). Quan s¸t tØ mØ ë trªn mÆt l¸, d­íi l¸ vµ c¸c bé phËn cña c©y, ®Õm sè l­îng ruåi, rÖp. Sau ®ã thu b¾t mang vÒ phßng thÝ nghiÖm gi¸m ®Þnh. Dông cô thu b¾t chñ yÕu b»ng vît, bót l«ng cã thÊm n­íc, hép ®ùng ruåi, rÖp. Thao t¸c b¾t cÇn tiÕn hµnh tõ tõ, nhÑ nhµng. MÉu vËt ®­îc cÊt gi÷ trong c¸c lä ®ùng mÉu riªng biÖt bªn ngoµi lä cã ghi: ngµy thu mÉu, c©y trång, ®Þa ®iÓm. Toàn bộ mẫu ruåi, rệp được nhËn d¹ng dưới kÝnh lóp cầm tay. Khi thu mẫu m« tả t×nh trạng sống trước khi thu bắt, mµu sắc, vị trÝ sống của ruồi, rệp. Trong qu¸ tr×nh điều tra tiến hành theo dâi và thu bắt ruồi, rệp x¬ tr¾ng theo c¸c giai đoạn sinh trưởng ph¸t triển của c©y mÝa. Chỉ tiªu theo dâi: - MËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (con/l¸) - MËt ®é ruåi: + §èi víi Êu trïng (con/c©y) +Trøng (qu¶/c©y) 3.3.1.3 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sù ph©n bè cña rÖp x¬ tr¾ng C.lanigera trªn c©y mÝa §Ó x¸c ®Þnh sù ph©n bè cña rÖp x¬ tr¾ng trªn c©y mÝa chóng t«i tiÕn hµnh thu thËp c¸c l¸ cã rÖp vµ ph©n theo tuæi l¸: l¸ non, l¸ b¸nh tÎ, l¸ giµ. §Õm sè l­îng rÖp x¬ tr¾ng ë c¸c pha trªn tæng sè l¸ thu thËp cña tõng tuæi l¸. 3.3.1.4 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong phßng trõ rÖp x¬ tr¾ng ngoµi ®ång ruéng ThÝ nghiÖm gåm 5 c«ng thøc trong ®ã 4 c«ng thøc thÝ nghiÖm t­¬ng øng víi 4 lo¹i thuèc vµ 1 c«ng thøc ®èi chøng phun n­íc l· ®­îc bè trÝ theo kiÓu khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), mçi « thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ víi diÖn tÝch 75m2 (gåm 5 hµng mÝa dµi 15 m, kho¶ng c¸ch hµng 1m), 3 lÇn nh¾c l¹i, phun mét lÇn vµo lóc mËt ®é rÖp lªn cao (116,9con/l¸) vµo ngµy 02/06/2009. §iÒu tra mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng vµ ruåi ¨n rÖp tr­íc xö lý thuèc 1 ngµy vµ sau xö lý thuèc 1 ngµy, 3 ngµy, 5 ngµy, 7 ngµy, tõ ®ã tÝnh hiÖu lùc (%) cña thuèc. C¸c lo¹i thuèc thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ víi c¸c c«ng thøc C«ng thøc Tªn thuèc Nång ®é sö dông (%) I Bini 58 50 EC 0,1 II SecSaigon 50EC 0,1 III Dragon 585EC 0,1 IV DÇu kho¸ng SK99EC 0,3 V §èi chøng Phun n­íc l· S¬ ®å thÝ nghiÖm thuèc ho¸ häc ngoµi ®ång ruéng Dải bảo vệ Dải bảo vệ Dải bảo vệ CT I1 CT II1 CT III1 CT IV1 CT V1 CT III2 CT IV2 CT V2 CT I2 CT II2 CT V3 CT I3 CT II3 CT III3 CT IV3 Dải bảo vệ 3.3.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu trong phßng 3.3.2.1 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh vËt häc, sinh th¸i häc cña ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm. TiÕn hµnh ®iÒu tra thµnh phÇn ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae ngoµi ®ång theo ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra ngÉu nhiªn thu thËp ruåi ¨n rÖp vµ rÖp x¬ tr¾ng. Thu b¾t ruåi E. balteatus tr­ëng thành tõ ngoài ®ång b»ng vît, th¶ vào hép nhùa cã ®ôc lç mang vÒ phßng. Sau ®ã, th¶ vào lång l­íi cã c©y ký chñ t­¬ng øng (c©y mÝa - gièng V§94-128) và cã rÖp sèng nh­ ngoài thiªn nhiªn. Thøc ¨n bæ sung cho ruåi tr­ëng thành là dung dÞch mËt ong 10%. Hàng ngày theo dâi, khi cã trøng ruåi trªn l¸, tiÕn hµnh c¾t nh÷ng l¸ cã trøng ruåi råi ®Æt vào hép nu«i s©u. Trong hép cã giÊy läc ®Ó Èm, ë cuèng l¸ cã quÊn b«ng tÈm ­ít ®Ó gi÷ cho l¸ t­¬i. Kho¶ng 2 ngµy thay l¸ mét lÇn. Theo dâi thêi gian trøng në qua c¸c ngày. Sau khi trøng në tiÕn hµnh nu«i theo ph­¬ng ph¸p c¸ thÓ, cho tõng Êu trïng non vào hép nu«i s©u (n=30). Trong mçi hép nu«i s©u cã giÊy läc ®Ó Èm, l¸ mÝa và rÖp. Theo dâi tiÕp thêi gian ph¸t dôc cña Êu trïng và thêi gian ph¸t dôc cña nhéng. Khi nhéng vò hãa tr­ëng thành, chän nh÷ng c¸ thÓ vò hãa cïng ngày, ghÐp ®«i, th¶ vào lång l­íi cã c©y ký chñ, rÖp và thøc ¨n bæ sung là dung dÞch mËt ong 10%. TiÕp tôc theo dâi thêi gian ph¸t dôc c¸c pha cña ruåi ¨n rÖp ®Ó x¸c ®Þnh vßng ®êi vµ ®êi cña chóng. TiÕn hµnh 2 ®ît thÝ nghiÖm, mçi ®ît thÝ nghiÖm tiÕn hµnh nu«i 30 c¸ thÓ ruåi. ë mçi pha ph¸t dôc chóng t«i tiÕn hành ®o ®Õm kÝch th­íc, quan s¸t m« t¶ màu s¾c, h×nh th¸i. ChØ tiªu theo dâi: thêi gian ph¸t dôc (ngày) tõng pha, vßng ®êi, ®êi, søc ®Î trøng, tû lÖ trøng në vµ tû lÖ vò ho¸ cña ruåi E. balteatus 3.3.2.2 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ¨n cña ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm Trong khi theo dâi thêi gian ph¸t dôc c¸c pha cña ruåi, tiÕn hµnh kÕt hîp víi thö søc ¨n cña Êu trïng. Mçi ®ît thÝ nghiÖm nu«i 30 c¸ thÓ. Mçi hép nu«i s©u cã 50 rÖp x¬ tr¾ng (tuæi 1, 2) vµo lóc 8giê hµng ngµy, ®Õm sè rÖp cßn l¹i trªn l¸, sau ®ã tiÕp tôc thay l¸ và th¶ 50 rÖp vào. Theo dâi ®Õn khi Êu trïng vào nhéng. ChØ tiªu theo dâi: kh¶ n¨ng ¨n rÖp (con/ngày) cña Êu trïng, ghi nhËn nhiÖt ®é, Èm ®é cho tíi khi kÕt thóc thÝ nghiÖm. 3.3.2.3 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa C.lanigera trong phßng thÝ nghiÖm ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ víi 5 c«ng thøc kh¸c nhau mçi c«ng thøc ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn (4 lo¹i thuèc, 1 ®èi chøng, c«ng thøc ®èi chøng phun n­íc l·). Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: Phun thuèc trùc tiÕp, ë mçi c«ng thøc dïng 3 hép nhùa, trong hép cã l¸ mÝa t­¬i ®Æt 10 c¸ thÓ rÖp tuæi 3-4, l¸ ®­îc ®Æt trªn giÊy thÊm n­íc gi÷ Èm. Dïng b×nh phun cÇm tay phun thuèc võa ­ít l¸ (pha thuèc theo nång ®é thÝ nghiÖm trªn ®ång ruéng). §Õm sè l­îng rÖp sèng ë mçi c«ng thøc ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña thuèc sau 1giê, 6giê, 12giê, 18giê, 24giê, 48giê xö lý vµ ghi chÐp sè liÖu vµo b¶ng sè liÖu gèc, tÝnh hiÖu lùc thuèc theo c«ng thøc Abbort. 3.3.2.4 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV ®Õn ruåi E. balteatus trong phßng thÝ nghiÖm - ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p cña Hassan (1985) [37]. (dÉn theo Lª ThÞ Kim Oanh (2003)[9]. Nhóng l¸ mÝa vµo dung dÞch thuèc ®· pha theo nång ®é khuyÕn c¸o cña tõng lo¹i trong 5 gi©y (®èi chøng ®­îc nhóng trong n­íc l·). §Ó l¸ kh« tù nhiªn, sau ®ã c¾t l¸ ®Æt vµo ®Üa petri sao cho l¸ phñ kÝn mÆt ®¸y cña ®Üa. Th¶ vµo mçi ®Üa 10 Êu trïng tuæi 3 vµ thÝ nghiÖm nh¾c l¹i 3 lÇn. Theo dâi vµ x¸c ®Þnh tû lÖ chÕt sau 1h, 6 h, 12h, 18h, 24h. Møc ®é ¶nh h­ëng cña thuèc trõ s©u ®Õn thiªn ®Þch ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc Abbort. CÊp ®éc cña c¸c lo¹i thuèc ®èi víi thiªn ®Þch ®­îc ®¸nh gi¸ theo ph©n cÊp cña tæ chøc ®Êu tranh sinh häc Quèc tÕ (IOBC, 1985) [31]. CÊp 4 (thuèc Ýt ®éc): Tû lÖ gi¶m quÇn thÓ < 50% CÊp 3 (thuèc ®éc nhÑ): Tû lÖ gi¶m quÇn thÓ 50% - <80% CÊp 2 (Thuèc ®éc trung b×nh): Tû lÖ gi¶m quÇn thÓ 80 - 99% CÊp 1 (thuèc ®éc cao): Tû lÖ gi¶m quÇn thÓ > 99% 3.3.3 ChØ tiªu ®iÒu tra, c«ng thøc tÝnh to¸n 3.3.3.1 §èi víi s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch TÇn suÊt xuÊt hiÖn (%) = Tæng sè lÇn b¾t gÆp c¸ thÓ loµi x 100 Tæng sè ®iÓm ®iÒu tra Mức độ phổ biến của sâu, nhện được phân theo tần suất xuất hiện (%): Kí hiệu Mức độ phổ biến Tần suất xuất hiện - : Rất ít phổ biến < 5% + : Ít phổ biến 5 - 20 % ++ : Phổ biến >20 - 50 % +++ : Rất phổ biến > 50 % 3.3.3.2 §èi víi rÖp x¬ tr¾ng vµ ruåi ¨n rÖp MËt ®é rÖp (con/l¸) = Tæng sè rÖp ®iÒu tra (con) Tæng l¸ ®iÒu tra (l¸) MËt ®é ruåi (con/c©y, qu¶/c©y) = Tæng sè Êu trïng (con), trøng (qu¶) ®iÒu tra Tæng sè c©y ®iÒu tra (c©y) 3.3.3.3 KÝch th­íc tõng pha ph¸t dôc (mm) Trong ®ã: : KÝch th­íc trung b×nh c¬ thÓ Xi: Gi¸ trÞ kÝch th­íc c¬ thÓ thø i N: Sè c¸ thÓ theo dâi Se: Sai sè theo c«ng thøc 3.3.3.4 Thêi gian ph¸t dôc trung b×nh cña mét c¸ thÓ (ngày) Trong ®ã: X: Thêi gian ph¸t dôc trung b×nh cña mét c¸ thÓ Xi: Thêi gian ph¸t dôc cña mét c¸ thÓ thø i N: Tæng sè c¸ thÓ theo dâi Ni: Sè c¸ thÓ cã thêi gian ph¸t dôc lµ Xi Se: Sai sè theo c«ng thøc 3.3.3.5. Thêi gian sèng cña tr­ëng thµnh (ngày) Trong ®ã: Ni: Sè c¸ thÓ sèng ®Õn ngµy thø i Ai: Thêi gian sèng cña c¸c c¸ thÓ ®Õn ngµy thø i N: Tæng sè c¸ thÓ theo dâi Se: Sai sè theo c«ng thøc TÝnh sai sè theo c«ng thøc: Se = d: ®é lÖch chuÈn, d = N: sè c¸ thÓ theo dâi ta: tra b¶ng Student 3.3.3.6 HiÖu lùc cña thuèc BVTV trong phßng thÝ nghiÖm §ược tÝnh theo c«ng thức Abbort: E(%) = C - T x 100 C Trong đã: E (%): Hiệu lực của thuốc C : Tỷ lệ (%) rệp sống, ruåi sèng ở c«ng thức đối chứng. T : Tỷ lệ (%) rệp sống,ruåi sèng ở c«ng thức thÝ nghiệm. 3.3.3.7 HiÖu lùc cña thuèc BVTV ngoµi ®ång ruéng §­îc tÝnh theo c«ng thøc cña Henderson - Tilton. Hiệu lực (%) = x 100 Trong đã: Ta: Số rệp, ruåi sống ở c«ng thức thÝ nghiệm sau khi phun Tb: Số rệp, ruåi sống ở c«ng thức thÝ nghiệm tr­íc khi phun Ca: Số rệp, ruåi sống ở c«ng thức ®èi chøng sau khi phun Cb: Số rệp, ruåi sống ở c«ng thức ®èi chøng tr­íc khi phun Sè liÖu thu thËp ®­îc xö lý trong Excel vµ IRRISTAT 4.0 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 4.1 Thµnh phÇn s©u h¹i trªn mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô xu©n hÌ n¨m 2009 Thùc tiÔn s¶n xuÊt nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy, khi ®­a tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo th©m canh c©y mÝa, nh»m môc ®Ých n©ng cao s¶n l­îng th× ë nh÷ng vïng chuyªn canh c©y mÝa bÞ nhiÒu loµi s©u h¹i tÊn c«ng g©y h¹i vµ t×nh h×nh s©u bÖnh ngµy cµng phøc t¹p. Xác định thành phần sâu hại giúp định hướng cho việc xây dựng chiến lược phòng trừ và đề xuất các giải pháp quản lí dịch hại đối với người sản xuất. Qua ®iÒu tra theo dâi mÝa tại nông trường Sao Vàng - Thọ Xuân - Thanh Hoá chóng t«i ®· thu ®­îc 29 loµi s©u h¹i thuéc 7 bé, 19 hä c«n trïng. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.1. Sè liÖu b¶ng 4.1 cho thÊy: Bé c¸nh th¼ng ( Orthoptera) gåm cã 6 loµi chiÕm 20,7% Bé c¸nh cøng (Coleoptera) gåm cã 6 loµi chiÕm 20,7% Bé c¸nh ®Òu (Homoptera) gåm cã 5 loµi chiÕm 17,2% Bé c¸nh nöa (Hemiptera) gåm cã 5 loµi chiÕm 17,2% Bé c¸nh v¶y (Lepidoptera) gåm cã 5 loµi chiÕm 17,2% Bé c¸nh b»ng (Isoptera) gåm cã 1 loµi chiÕm 3,4%. Bé c¸nh t¬ (Thisanoptera) gåm cã 1 loµi chiÕm 3,4%. Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i, tÇn suÊt b¾t gÆp c¸c loµi cho thÊy mçi loµi s©u h¹i cã sù biÕn ®éng kh¸c nhau theo c¸c th¸ng, ®iÒu ®ã phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm sinh th¸i, qui luËt ph¸t sinh ph¸t triÓn cña tõng loµi, ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña m«i tr­êng, giai ®o¹n sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y trång. B¶ng 4.1. Thµnh phÇn s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Hãa vô xu©n hÌ n¨m 2009 STT Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc Bé / Hä Møc ®é phæ biÕn qua c¸c th¸ng T1 T2 T3 T4 T5 T6 I Bé c¸nh th¼ng ORTHOPTERA 1 Ch©u chÊu voi Chondracris rosea De Geer Acrididae + + ++ ++ ++ + 2 Ch©u chÊu xanh Oxya velox Fabr. Acrididae + + ++ ++ ++ ++ 3 Cµo cµo xanh Atractomorpha chinensis Bolivar Acrididae + + + + + ++ 4 Ch©u chÊu n©u Acridium sp. Acrididae - - - + ++ + 5 DÕ dòi Gryllotalpa africana P.de B. Gryllotalpidae - - + + + - 6 DÕ mÌn lín Brachytrupes portentosus Lichtenstein Gryllotalpidae - - + + ++ + II Bé c¸nh ®Òu HOMOPTERA 7 RÖp x¬ tr¾ng Ceratovacuna lanigera Zehntner Erisomallidae - + ++ ++ +++ +++ 8 RÇy ®Çu vµng Eoeurysa flavocapitata Muir Delphacidae + ++ ++ ++ + + 9 RÇy tr¾ng lín Tettigoniella spectra Distant Cicadellidae - + + + + + 10 RÇy xanh l¸ m¹ Empoasca flavescens Fabr. Cicadellidae - + ++ ++ - - 11 RÖp s¸p Trionymus sacchari Cockerell Coccidae - + + + - - III Bé c¸nh nöa HEMIPTERA 12 Bä xÝt ®en Scotinophora lurida Burm. Pentatomidae - + ++ ++ ++ ++ 13 Bä xÝt xanh Nezara viridula Linnaeus Pentatomidae + + + + + - 14 Bä xÝt n©u Megymenum gracilicorne Dallas. Pentatomidae - + + + + - 15 Bä xÝt dµi Leptocorisa acuta Thunberg Corcidae - + + + + + 16 Bä xÝt ®á Pyrrhocoris sp. Pyrrhocoridae - + + ++ - - IV Bé c¸nh cøng COLEOPTERA 17 Bä hung ®en ®ôc gèc Alissonotum impressicolle Arrow. Scarabaeidae + ++ ++ ++ ++ ++ 18 Bä hung ®en nhá Onthophagus lenzii Harold Scarabaeidae + + + ++ ++ + 19 Bä hung n©u vµng Holochitria sp. Scarabaeidae - + + + + + 20 Bä c¸nh cam ®ôc gèc Anomala expansa Bates Scarabaeidae + + + ++ ++ + 21 C©u cÊu xanh nhá Platymycterus sieversi L. Curculionidae - - + + ++ + 22 C©u cÊu xanh lín Hypomeces squamosus Fabr. Curculionidae + + + + - - V Bé c¸nh v¶y Lepidoptera 23 S©u ®ôc th©n m×nh hång Sesamia inferens Walker Noctuiae + ++ ++ ++ ++ ++ 24 S©u ®ôc th©n m×nh vµng Argyroploce schistaceana Snellen Eucosmidae - - - + + - 25 S©u ®ôc th©n m×nh tÝm Phragmataecia castaneae Hubner Cossidae - - + + + ++ 26 S©u ®ôc th©n 4 v¹ch Proceras venosatus Walker Pyralidae - + + + ++ ++ 27 S©u ®ôc th©n b­ím tr¾ng Scirpophaga nivella Fab. Pyralidae - - + + ++ + VI Bé c¸nh b»ng Isoptera 28 Mèi Odontotermes sp. Termitidae - - - - + + VII Bé c¸nh t¬ THYSANOPTERA 29 Bä trÜ Scirthothrips dorsalis H. Thripidae + ++ +++ ++ + + Ghi chó: - : Rất ít phổ biến (tần suất xuất hiện: < 5%) + : Ít phổ biến (tần suất xuất hiện: 5 - 20 %) ++ : Phổ biến (tần suất xuất hiện 20 - 50 %) +++ : Rất phổ biến (tần suất xuất hiện > 50 %) Ghi chó nµy dïng cho b¶ng 4.1 vµ 4.2. Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra ta thÊy tõ khi c©y mÝa ë giai ®o¹n c©y mÇm ®Õn giai ®o¹n v­¬n lãng chóng t«i th­êng b¾t gÆp nhãm bä trÜ, ch©u chÊu, bä hung ®ôc gèc, s©u ®ôc th©n, rÖp x¬ tr¾ng, rÇy ®Çu vµng, bä xÝt. Giai ®o¹n mÝa cßn nhá nhãm bä trÜ xuÊt hiÖn sím nhÊt vµ kÐo dµi ®Õn giai ®o¹n c©y mÝa v­¬n lãng vÉn b¾t gÆp chóng. C¶ Êu trïng lÉn tr­ëng thµnh bä trÜ ®Òu hót dÞch ë l¸ nân cßn cuèn trßn ë trong cïng ngän mÝa, lµm cho c¸c ®Çu l¸ non cã mµu mµu vµng vµ lÊm tÊm tr¾ng, mËt ®é bä trÜ g©y h¹i cao c¸c chãp l¸ bÞ ch¸y kh«. ë khu vùc trång mÝa trªn ®Êt ®åi kh« h¹n, cã ®é Èm thÊp vµo c¸c th¸ng 2- 3- 4 mËt ®é bä trÜ cao h¬n so víi c¸c ruéng mÝa ë vïng ®Êt thÊp cã ®é Èm ®Êt vµ kh«ng khÝ cao. RÖp x¬ tr¾ng mÆc dï xuÊt hiÖn muén h¬n so víi bä trÜ song ®Õn giai ®o¹n lµm lãng chóng xuÊt hiÖn nhiÒu vµ g©y nÆng nhÊt so víi c¸c loµi s©u h¹i mÝa. C¶ rÖp non vµ tr­ëng thµnh sèng tËp trung quÇn tô ë mÆt d­íi cña l¸, däc theo g©n l¸, hót chÊt dÞch c©y, trùc tiÕp ph¸ h¹i tæ chøc l¸ lµm ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y mÝa. Ngoµi ra, c¸c chÊt bµi tiÕt cña rÖp lµ m«i tr­êng tèt cho nÊm muéi ®en ph¸t triÓn, t¹o nªn mµu ®en (bµo tö nÊm) däc theo l¸ vµ g©n, lµm kh¶ n¨ng quang hîp, ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng cña c©y vµ gi¶m hµm l­îng ®­êng trong mÝa. Nhãm rÇy ®Çu vµng xuÊt hiÖn ë giai ®o¹n c©y mÇm ®Õn giai ®o¹n v­¬n lãng chóng t«i b¾t gÆp chóng nhiÒu h¬n. RÇy chñ yÕu h¹i ë ngän mÝa c¸c l¸ non cßn cuèn trßn ch­a në hoÆc l¸ non míi xoÌ, c©y mÝa bÞ h¹i nÆng l¸ nân bÞ thèi. Nhãm s©u ®ôc th©n chóng t«i b¾t gÆp phæ biÕn trªn c¸c ruéng mÝa tõ giai ®o¹n c©y con ®Õn v­¬n lãng, ë giai ®o¹n c©y con ®Õn ®Î nh¸nh s©u ®ôc nân lµm cho kh« nân vµ lµm háng ®iÓm sinh tr­ëng dÉn ®Õn c©y bÞ côt ngän, sang thêi kú v­¬n lãng nh÷ng c©y mÝa nµo bÞ s©u h¹i nÆng khi gÆp giã to lµm cho c©y bÞ g·y ngang th©n. S©u ®ôc th©n 4 v¹ch (Proceras venosatus Walker) vµ s©u ®ôc th©n b­ím tr¾ng (Scirpophaga nivella Fab.) xuÊt hiÖn nhiÒu ë giai ®o¹n v­¬n lãng. S©u non sèng ë ngän bóp, ¨n l¸ non t¹o thµnh nhiÒu lç thñng. Khi mÝa ch­a cã lãng s©u ®ôc vµo bªn trong, ¨n tõ d­íi ®Õn ®Ønh sinh tr­ëng g©y hiÖn t­îng chÕt ®ät. Khi mÝa lín ®· cã lãng, s©u ®ôc tõ lãng nµy sang lãng kh¸c, lµm mÝa sinh tr­ëng chËm hoÆc bÞ ngõng sinh tr­ëng. S©u ®ôc th©n m×nh hång (Sesamia inferens Walker) chóng xuÊt hiÖn sím h¬n c¸c loµi ®ôc th©n vµ g©y h¹i ngay tõ khi c©y mÝa ë giai ®o¹n c©y mÇm lµm cho kh« nân, lµm háng ®iÓm sinh tr­ëng, ®Õn thêi kú v­¬n lãng s©u kh«ng lµm chÕt c©y mµ chØ lµm gÉy gôc khi gÆp m­a gi«ng. S©u non bä hung ®en ®ôc gèc mÝa (Alissonotum impressicolle Arrow) ph¸t sinh vµ g©y h¹i ngay tõ giai ®o¹n mÝa mÇm ®Õn giai ®o¹n v­¬n lãng. Chóng ¨n, gÆm rÔ vµ th©n ngÇm, lµm ngõng trÖ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn dinh d­ìng, lµm c©y ph¸t triÓn cßi cäc hoÆc bÞ chÕt. Ruéng mÝa gèc bÞ h¹i nÆng h¬n ruéng mÝa t¬. Ngoµi ra cßn cã mét sè loµi kh¸c nh­, bä hung ®en nhá, bä hung n©u vµng, s©u ®ôc th©n b­ím tr¾ng... chóng còng th­êng xuyªn xuÊt hiÖn g©y h¹i ®¸ng kÓ trªn c©y mÝa. Mét sè loµi tuy Ýt g©y ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y mÝa, song chóng t«i thÊy chóng còng th­êng xuyªn xuÊt hiÖn trªn ruéng mÝa: c©u cÊu, cµo cµo, bä xÝt xanh, dÕ dòi... Tãm l¹i trong thêi gian ng¾n, chóng t«i ®· thèng kª t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ thµnh phÇn s©u h¹i mÝa vô Xu©n hÌ n¨m 2009 t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸. Tuy sè l­îng cßn rÊt Ýt, nh­ng thµnh phÇn loµi, bé vµ hä s©u h¹i mÝa chóng t«i ®­a ra còng phï hîp víi tµi liÖu thèng kª thµnh phÇn s©u h¹i cña L­¬ng Minh Kh«i vµ NguyÔn ThÞ DiÖp (1996) [16]. 4.2 Thành phÇn thiªn ®Þch s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n -Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 Trong mçi hÖ sinh th¸i cã nh÷ng nhãm thiªn ®Þch nhÊt ®Þnh gi÷ vai trß quan träng trong ®iÒu hoµ sè l­îng s©u h¹i. Cïng víi mçi lo¹i c©y trång nµy cã c¶ mét tËp ®oµn s©u h¹i vµ VSV sèng trªn ®ã, ®i kÌm theo víi nã lµ mét tËp ®oµn thiªn ®Þch thÝch nghi riªng víi nh÷ng c«n trïng vµ VSV g©y h¹i ®ã. Thiªn ®Þch cña s©u h¹i cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ sè l­îng chñng quÇn dÞch h¹i c©y trång, cã thÓ nãi thiªn ®Þch cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn thµnh phÇn vµ mËt ®é s©u h¹i trªn ruéng mÝa. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y biÖn ph¸p sinh häc sö dông c¸c loµi sinh vËt cã Ých hay thiªn ®Þch diÖt trõ c«n trïng g©y h¹i c©y trång ®· trë thµnh mét lÜnh vùc nghiªn cøu réng vµ lµ thµnh tè rÊt quan träng cña biÖn ph¸p qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi nµy, chóng t«i chñ yÕu ®i s©u t×m hiÓu thµnh phÇn, vai trß khèng chÕ sè l­îng rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa cña c¸c loµi kÎ thï tù nhiªn, tõ ®ã ®Ò xuÊt biÖn ph¸p duy tr×, b¶o vÖ, nh©n nu«i vµ khÝch lÖ chóng trong tù nhiªn. Trong thêi gian tiÕn hµnh ®Ò tµi t¹i vïng trång mÝa thuéc n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 , cïng víi viÖc ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i trªn ruéng mÝa, chóng t«i ®· t×m hiÓu vµ ®iÒu tra thµnh phÇn vµ møc ®é phæ biÕn cña thiªn ®Þch cña chóng. KÕt qu¶ thu ®­îc tÊt c¶ 26 loµi, thuéc 8 bé, 14 hä. Sè liÖu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.2. Qua b¶ng 4.2 chóng t«i thÊy: Bé c¸nh cøng (Coleoptera) gåm 13 loµi chiÕm 50% Bé 2 c¸nh (Diptera) gåm 3 loµi chiÕm 11,5% Bé c¸nh nöa (Hemiptera) gåm 2 loµi chiÕm 7,7% Bé nhÖn lín ( Aranea) gåm 2 loµi chiÕm 7,7% Bé c¸nh mµng (Hymenoptera)gåm 2 loµi chiÕm 7,7% Bé c¸nh da (Dermaptera)gåm 2 loµi chiÕm 7,7% Bé c¸nh m¹ch (Neuroptera)gåm 1 loµi chiÕm 3,8% Bé c¸nh th¼ng(Orthoptera) gåm 1 loµi chiÕm 3,8% Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra theo dâi vµ thu thËp mÉu chóng t«i thÊy hä bä rïa (Coccinellidea) vµ ruåi ¨n rÖp hä Syrphidea xuÊt hiÖn nhiÒu nhÊt ngay tõ khi giai ®o¹n c©y con ®Õn khi kÕt thóc ®iÒu tra. Trong ®ã hä bä rïa cã bä rïa ®á (Micrapis discolor Fabr) chóng t«i b¾t gÆp kh¸ nhiÒu trªn ®ång ruéng, chóng cã mÆt tõ th¸ng 1 ®Õn hÕt th¸ng 6 kÕt thóc ®ît ®iÒu tra vÉn thÊy chóng ë ruéng mÝa, mËt ®é t¨ng dÇn. Bä rïa 2 m¶ng ®á (Lemnia biplagiata Swartz) vµ 13 chÊm (Synonycha grandis Thunberg) chóng t«i b¾t gÆp tõ th¸ng 2 trë ®i ®Õn th¸ng 6 vÉn thÊy chóng trªn ruéng mËt ®é t¨ng dÇn. Cßn c¸c loµi bä rïa cßn l¹i Ýt b¾t gÆp. Trong hä ruåi ¨n rÖp Syrphidea chóng t«i b¾t gÆp 3 loµi: Episyrphus balteata DeGeer, Syrphus ribesii Linne, Ischiodon scutellaris Fabricius. Trong ®ã ruåi Episyrphus balteata DeGeer b¾t gÆp phæ biÕn nhÊt trªn ®ång ruéng, chóng cã mÆt tõ cuèi th¸ng 1 trë ®i, mËt ®é t¨ng dÇn vµ ®¹t cao nhÊt vµo giai ®o¹n mÝa v­¬n lãng. Ruåi Syrphus ribesii Linne b¾t gÆp phæ biÕn h¬n ruåi Ischiodon scutellaris Fabricius chóng t«i ®Òu b¾t gÆp tõ th¸ng 2 trë ®i. B¶ng 4.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 STT Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc Bé/ Hä TÇn xuÊt xuÊt hiÖn qua c¸c th¸ng T1 T2 T3 T4 T5 T6 I Bé c¸nh cøng COLEOPTERA 1 Bä rïa ®á Micraspis discolor Fabricius Coccinellidae + + ++ +++ +++ +++ 2 Bä rïa 6 v»n Menochilus sexmaculatus Fabricius Coccinellidae + + + ++ ++ ++ 3 Bä rïa 2 m¶ng ®á Lemnia biplagiata Swartz Coccinellidae - + ++ ++ +++ +++ 4 Bä rïa 13 chÊm Synonycha grandis Thunberg Coccinellidae - + + ++ ++ ++ 5 Bä rïa 8 chÊm Harmonia axyridis Dallas Coccinellidae - - + + + + 6 Bä rïa v»n ch÷ nh©n Coccinella tranversalis Fabricius Coccinellidae - - + + - - 7 Bä rïa nhá Scymnus sp. Coccinellidae + + + + + + 8 Bä c¸nh céc Paederus fuscipes Curt Staphylinidae - + + ++ ++ + 9 Bä ch©n ch¹y l­ng 2 v¹ch chÐo Callistomimus modestus Schaum Carabidae 10 Ch©n ch¹y ®u«i 2 chÊm tr¾ng Chlaenius bioculatus Chaudoir Carabidae - + + + + + 11 Bä xÞt Pheropsophus sp. Carabidae + + + + ++ + 12 Ch©n ch¹y n©u Harpalus chalcentus Bates Carabidae + + + + + ++ 13 Bä 3 khoang Ophionea indica Thunbr. Carabidae - - + + + ++ II Bé c¸nh m¹ch NEUROPTERA 14 Bä c¸nh m¹ch n©u Micromus multipunctatus Matsumura Hemerobiidae - - + ++ +++ +++ III Bé c¸nh th¼ng ORTHOPTERA 15 S¸t sµnh Conocephalus sp. Tetigonidae - - - + + + IV Bé c¸nh nöa HEMIPTERA 16 Bä xÝt ®en b¾t måi Orius sauteri Poppius. Anthocoridae + + + + + + 17 Bä xÝt mï xanh Cyrtorhinus lividipennis Reuter. Miridae - - - + + + V Bé c¸nh da DERMAPTERA 18 Bä ®u«i k×m Euborellia annulipes Lucas Carninophoridae - - + + + + 19 Bé ®u«i k×m n©u dµi Labidura riparia Pallas Labiduridae + + ++ ++ ++ ++ VI Bé c¸ng mµng HYMENOPTERA 20 KiÕn ¨n thÞt pheidole sp. Formicidae - - - ++ + + 21 Ong ®en ký sinh trøng Polites olivaceus Degeer Scelionidae - - + + ++ + VII Bé hai c¸nh DIPTERA 22 Ruåi ¨n rÖp Episyrphus balteata DeGeer Syrphidae + + ++ ++ +++ +++ 23 Ruåi ¨n rÖp Ischiodon scutellaris Fabricius Syrphidae - + + + + + 24 Ruåi ¨n rÖp Syrphus ribesii Linne Syrphidae - + ++ ++ + + VIII Bé nhÖn lín ARANEIDA 25 NhÖn ch©n dµi Tetragnatha javana Thorell Tetragnathidae + + + + ++ ++ 26 NhÖn sãi Lycosa pseudoannulata B.etStr. Lycosidae + + + + + ++ Mét sè h×nh ¶nh vÒ thiªn ®Þch s©u h¹i mÝa H×nh 4.1: Bä rïa 2 m¶ng ®á H×nh 4.2: NhÖn ch©n dµi H×nh 4.3: Bä rïa 13 chÊm H×nh 4.4: S¸t sµnh H×nh 4.5: Bä ®u«i k×m H×nh 4.6: Bä c¸nh m¹ch n©u ( Nguån ¶nh : TrÇn ThÞ Mai chôp th¸ng 4 n¨m 2009) Bä c¸nh m¹ch n©u (M. multipunctatus) xuÊt hiÖn vµo ®Çu th¸ng 3 ®Õn th¸ng 6 mËt ®é cña chóng t¨ng tû lÖ thuËn víi sù t¨ng lªn cña c¸c æ rÖp trªn ®ång ruéng. Tuy chóng xuÊt hiÖn muén h¬n so víi bä rïa song mËt ®é cña chóng trªn ®ång ruéng còng kh¸ cao. T¹i vïng trång mÝa n«ng tr­êng Sao Vµng chóng t«i cßn t×m thÊy loµi ong ký sinh vµ kiÕn ¨n thÞt. Chóng xuÊt hiÖn kh¸ phæ biÕn vµo cuèi th¸ng 4 ®Çu th¸ng 5. Qua theo dâi chóng t«i thÊy loµi thiªn ®Þch nµy th­êng ký sinh trøng vµ ¨n c¸c loµi s©u ®ôc th©n mÝa. Trong c¸c loµi thiªn ®Þch, bä ®u«i k×m n©u dµi (L. riparia) còng th­êng xuyªn cã mÆt trªn c¸c ruéng mÝa, ®Æc biÖt lµ ruéng mÝa l­u gèc tõ giai ®o¹n c©y con ®Õn v­¬n lãng. Quan s¸t thÊy chóng chñ yÕu ¨n c¸c loµi bä trÜ vµ rÇy non, c¸c loµi s©u ®ôc th©n. Ngoµi ra c¸c loµi c«n trïng thiªn ®Þch nãi trªn, trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra chóng t«i cßn thu thËp ®­îc 2 loµi nhÖn lín b¾t måi ¨n thÞt thuéc bé nhÖn lín (Araneida) còng xuÊt hiÖn kh¸ th­êng xuyªn vµ phæ biÕn trªn c¸c ruéng mÝa. Víi sù cã mÆt 26 loµi thiªn ®Þch trªn ®· cã t¸c dông kh«ng nhá trong viÖc k×m h·m mËt ®é c¸c loµi s©u h¹i mÝa nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng. Do ®ã chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c­êng b¶o vÖ vµ lîi dông chóng trong phßng trõ s©u h¹i mÝa nãi chung vµ rÖp x¬ tr¾ng nãi riªng. 4.3 DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 4.3.1 Tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i h×nh rÖp x¬ tr¾ng trªn ruéng mÝa Trªn c¸c ruéng mÝa qua quan s¸t vµ theo dâi chóng t«i thÊy cã sù chªnh lÖch sè l­îng rÖp kh«ng c¸nh vµ rÖp cã c¸nh trªn c¸c ruéng mÝa. §Ó biÕt ®­îc tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i h×nh rÖp trªn ruéng mÝa, chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra thu thËp trªn ruéng mÝa (gièng ViÖt §­êng 94-128) t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ kÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.3 B¶ng 4.3. Tû lÖ rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) kh«ng c¸nh vµ cã c¸nh h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 Ngµy ®iÒu tra Giai ®o¹n sinh tr­ëng Sè rÖp thu thËp (con) Tû lÖ rÖp cã c¸nh (%) Tû lÖ rÖp kh«ng c¸nh (%) 28/4 §Î nh¸nh 121 40,66 59,34 5/5 143 39,18 60,82 12/5 V­¬n lãng 139 40,57 59,43 19/5 158 42,11 57,89 26/5 143 38,91 61,09 2/6 187 39,48 60,52 9/6 158 44,86 55,14 16/6 146 42,78 57,22 TB 1195 41,07 58,93 Ghi chó: gièng mÝa quÕ ®­êng 86-368 KÕt qu¶ b¶ng 4.3 cho thÊy trªn ruéng mÝa tû lÖ lo¹i h×nh rÖp cã c¸nh thÊp h¬n lo¹i h×nh rÖp kh«ng c¸nh. Tû lÖ rÖp cã c¸nh ®¹t cao nhÊt lµ 44.86%, cßn lo¹i h×nh rÖ._.994), “KÕt qu¶ thÝ nghiÖm mét sè lo¹i thuèc trõ rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa ë Lam S¬n - Thanh Ho¸”, T¹p chÝ BVTV, Sè 5/1994. Nguyễn Đức Khiêm (2006), Giáo trình côn trùng nông nghiệp, NXB Nông Nghiệp - Hà Nội Ph¹m V¨n LÇm. “Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thiªn ®Þch cña rÖp muéi”. B¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ c«n trïng häc toµn quèc lÇn thø 5 – Hµ Néi 11 – 12/04/2005. Qu¸ch ThÞ Ngä (2002), “Nghiªn cøu rÖp muéi (Homoptera : Aphididae) trªn mét sè c©y trång chÝnh ë ®ång b»ng s«ng Hång và biÖn ph¸p phßng trõ”. LuËn ¸n TiÕn sÜ n«ng nghiÖp. Qu¸ch ThÞ Ngä, NguyÔn ThÞ Hoa. “Vai trß cña ruåi ¨n rÖp hä Syrphidae trong quÇn thÓ mét sè loµi rÖp muéi h¹i c©y trång”. B¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ c«n trïng häc toµn quèc lÇn thø 5 – Hµ Néi 11 – 12/04/2005 Hoµng §øc NhuËn (1979), §Êu tranh sinh häc vµ øng dông, NXB khoa häc - Kü thuËt - Hµ Néi. Lª ThÞ Kim Oanh (2003). “Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thuèc trõ s©u ®Õn diÔn biÕn sè l­îng quÇn thÓ, ®Æc ®iÓm sinh häc cña mét sè loµi s©u h¹i rau hä thËp tù vµ thiªn ®Þch cña chóng ë ngo¹i thµnh Hµ Néi vµ phô cËn”, LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp. NguyÔn ThÞ Kim Oanh (1996), “Nghiªn cøu thành phÇn, ®Æc tÝnh sinh häc, sinh th¸i cña mét sè loài rÖp muéi (Aphididae – Homoptera) h¹i c©y trång vïng Hà Néi”. LuËn ¸n TiÕn sÜ khoa häc N«ng nghiÖp, trang 113. NguyÔn ThÞ Kim Oanh (2006). “S©u bÖnh h¹i mÝa vµ biÖn ph¸p phßng trõ tæng hîp t¹i vïng nguyªn liÖu c«ng ty CPM§ N«ng Cèng Thanh Ho¸ - vïng kh« h¹n miÒn Trung”. B¸o c¸o chuyªn ®Ò, thuéc ®Ò tµi ®éc lËp cÊp Nhµ n­íc, trang 1-9. TrÇn V¨n Sái (1995), Kü thuËt trång mÝa ®åi, NXB N«ng nghiÖp - Hµ Néi. T¹ Huy ThÞnh - Tr­¬ng Xu©n Lam (1994), “DiÔn biÕn sè l­îng cña rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa vµ bä rïa ®á Micraspis discolon Fabr t¹i c¸nh ®ång mÝa Biªn Giang - Hµ T©y”, TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, ViÖn sinh th¸i vµ tµi nguyªn sinh vËt, NXB Khoa häc kü thuËt. NguyÔn ViÕt Tïng (1990). “Mét sè nhËn xÐt vÒ kÎ thï tù nhiªn cña rÖp muéi h¹i c©y trång ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång”. Héi nghÞ C«n trïng lÇn I ë ViÖt Nam, trang 76. B. Tµi liÖu n­íc ngoµi Alfiler A.R, Calilung V.I (1981), “The life history and voracity of the Sysphid predator, Ischidon scutellaris (F.) (Diptera, Syrphidae)”, Philippine Entomologist, 4(1/2), pp 105 – 117. Avasthy, P.N. and Tiwari, N.K, 1986a, The shoot borer, Chilotraea infuscatelus Snelle. In "Sugarcane entomoloogy in Indian'' (David, H, Easwaramoothy, Jayarthi, R, eds). Sugarcane Beeding instiut, Comimbatore: 69-92. Basant K. Agarwala & Hironori Yasuda (2001), “Larval interation in aphidophagous predators effectiveness of wax cover as defence shield of Scymnus larvae against predation from sysphids”. Box, HE.1953. List of sugarcane insects. London. CaBi (1998). London. Graham J. Holloway, Clife G. Marriott and Helen J. Crocker, “Phenotypic plasticity in hoveflies the relationship between colour pattern and season in Episyphus balteatus and other Syrphidae”. Gupta, BD. (1959), Insect pest of Sugarcane in Indica, the shoot bore chilotraea infuscatellus Suell. Indian sugarcane 9: 445-446. Gupta, M.M, Goswammy (1995), Incidence of sugarcane wooly aphid and its effect on yield attributes and juicce qualty. Indian Sugar, 44: 883-885. Hassan J. A. (1985), " Standard methods to test the side - effects of pesticides on natural enemies of insects and mites development by IOBC/WPRS ". Working group Pesticide and beneficial Organization for Biological Control of Noxious Animals and plant, West Paleaactic Region Section, Bulletin OEP /EPPO Bulletin 1, p 214-225. Heic O. E. 1967. “Studies on fossil Aphids (Homoptera: Aphididae)” Spolia Zool Mus. Hauniensis. Hill, D.S. (1993), Major tropical pests (description, biology and cotrol). In: Agrycultural Insect pests of Tropics and their Control (2edn.). Cambridge University Press, Cambridge.p. 209. Issac, P.V. (1937), Information pest of sugarcane in Indica from published report and statements received from provinces and state Govts, Indian publicartions, 186 pp. K.A.Kulkarni and D.N. Kambrekar University of Agricultural Sciences Daharwad-Karnataka. Both nymphs and adults of sugarcane woolly aphid Ceratovacuna lanigera suck the sap …The entire life cycle is completed in 1-1,5 months. Www.hindu.com/seta/2004/01/08. Kalaiyarasan, sS. (2005), Occurrencce of woolly aphid sugarcane woolly aphid Ceratovacuna lanigera Zehntner - afirst record in Tamil nadu. Indian. J.PI.Prot. 33L1): 139-140. Krishan, C. Sharma and Orn P. Bhalla (1990), “Syrphids in the management of aphid pests of vegetable crops, India”, 3rd Internation Conference on plant protection in the tropics – Malaysia, p 260. Kurosu U, Aoki S (1986) Sexuparae of the sugarcane wooly aphid Ceratovacuna lanigera . Www.blackwell-synegy.com/doi/pdf/10.111/j. Liu V.C. Perng Ij. (1987), Population growth and temperature depennt eff of cotton aphid. Aphid gossypii Ghover. Chinese Journal of Entomology 1987. Mahmoud TT. , Khalil FM. , Awadalla KT. (1983), “Population dynamics of aphids and enemies on peach trees in Mosul region Iraq”, Mesopotamia journal of Agrculture, 16(2), pp 167 – 183. Mutin, V.A (2005). “The Japan sea region as center of Syrphid endemism and dispersal center of arboreal faurna”, 3rd International Symposium of Syrphidae, Leiden 2 - 5 September 2005. Pek, L. V. (6/1982). “The effect of garlis extract on Syrphus corollae F. Chrysopa carnea (Steph.) and Coccinella septempunctata L”. Review of Applied Entomology, p. 859. Ramesh Babu, K. and G. Santharam. (2000), Persistent toxicity of imidacloprid to aphids and leafhoppers on groundnut. Pestology, 24: 23-25. Rao, B.S. Rao, A.S.; Nagalingam (1997), “Biology of two coccinnellid predators on three species of aphids infesting different crop”. Madras Agricultural Journal 84 (2) 53 – 56, India. Review Agricultural Entomology 96. Volum 84. No 11 [10023] Taiwan sugar Reseach Institule Review Agricultural Entomology 98. Volum 86. No 5 [4775] Taiwan sugar Reseach Institule. Review Agricultural Entomology 98. Volum 86. No1 [4778] Taiwan sugar Reseach Institule. Rotheray GE (1984), Host relations, “life cycle and multiparasitism in some parasitoids of aphidophagous Syrphidae (Diptera)”. Ecological entomology, Merreyside country Meseumes, Liverpool UK, 9(3), pp 303 – 310. Shankar, G. and D.M. Shitole. (2004), Menagement of sugarcane woolly aphid, Ceratovacuna ssp. Pestology, 24: 23-25. Sharma, K.C, Bhalla, O.P (8/1988), “Biology of six syrphid predators of (Brevicoryne brassicae) Indian journal of Agricultural Sciences”, 58, 652 – 654. Thirumurugan, A,K. Koodalingam and T.L. Bhaskaran 2005. Incidence of sugarcane wooly aphid, Ceratovacuna lanigera Zehntner and its natural enemy complex in Nothern districts of Tamil nadu. In: National Symposium on Biodiversity and Insect Pest Management, Feb.3-4, Entomology Research Institute Loyola college, Chennai- 600 43 p.51. Phô lôc KÕt qu¶ xö lý sè liÖu HiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa (%) (ThÝ nghiÖm ngoµi ®ång) 1 ngµy sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BI 58 31.97 32.09 31.98 32.01 SECSAIGON 36.82 37.95 36.76 37.18 DRAGON 585 EC 42.84 44.02 42.76 43.21 SK 99EC 8.94 9.17 9.02 9.04 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 96.04 32.01333333 0.004433 SECSAIGON 3 111.53 37.17666667 0.449433 DRAGON 585 EC 3 129.62 43.20666667 0.497733 SK 99EC 3 27.13 9.043333333 0.013633 NL1 4 120.57 30.1425 219.5671 NL2 4 123.23 30.8075 231.8039 NL3 4 120.52 30.13 217.5095 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 2005.91 3 668.6375778 5506.085 1E-10 4.7571 Columns 1.20185 2 0.600925 4.948487 0.05377 5.1433 Error 0.72862 6 1.937264 Total 2007.84 11 P-value = 1E-10 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc t(0.05,6) 2.45 LSD 2.6012 CV% 4.5845 SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 43.21 SECSAIGON 37.18 6.03 BI 58 32.01 11.19 5.16 SK 99EC 9.04 34.16 28.13 22.97 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 3 ngµy sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BI 58 64.02 63.71 62.39 63.37 SECSAIGON 73.17 72.85 71.98 72.67 DRAGON 585 EC 75.28 74.96 74.81 75.02 SK 99EC 31.24 30.85 30.92 31.00 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 190.12 63.3733 0.749233 SECSAIGON 3 218 72.6667 0.3792 DRAGON 585 EC 3 225.05 75.0167 0.0576 SK 99EC 3 93.01 31.0033 0.0432 NL1 4 243.71 60.9275 415.5948 NL2 4 242.37 60.5925 417.0022 NL3 4 240.1 60.025 404.7375 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 3711.21 3 1237.069878 9352.65 2.1E-11 4.7571 Columns 1.66505 2 0.832525 6.29416 0.03363 5.1433 Error 0.79362 6 3.086412 Total 3713.67 11 P-value = 2.1E-11 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc t(0.05,6) 2.45 LSD 3.28325 CV% 2.90311 SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 75.0167 SECSAIGON 72.6667 2.35 BINI 58 63.3733 11.64 9.29 SK 99EC 31.0033 44.01 41.66 32.37 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a ab c d  5 ngµy sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BI 58 76.39 75.94 76.18 76.17 SECSAIGON 82.19 81.73 81.69 81.87 DRAGON 585 EC 93.26 92.58 92.85 92.90 SK 99EC 55.97 56.11 55.67 55.92 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BI 58 3 228.51 76.17 0.0507 SECSAIGON 3 245.61 81.87 0.0772 DRAGON 585 EC 3 278.69 92.8966667 0.117233 SK 99EC 3 167.75 55.9166667 0.050533 NL1 4 307.81 76.9525 244.6492 NL2 4 306.36 76.59 233.9842 NL3 4 306.39 76.5975 242.7373 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 2163.864 3 721.288044 17449.34 3.29E-12 4.75706 Columns 0.343317 2 0.17165833 4.152745 0.073781 5.14325 Error 0.248017 6 4.1332 Total 2164.455 11 P-value = 2.69E-12 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc t(0.05,6) 2.45 LSD 3.7994 CV% 2.650162 SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 92.89667 SECSAIGON 81.87 11.03 BI 58 76.17 16.73 5.70 SK 99EC 55.91667 36.98 25.95 20.25 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 7 sau ngµy xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BI 58 86.72 87.24 85.94 86.63 SECSAIGON 91.87 92.36 91.39 91.87 DRAGON 585 EC 99.72 98.36 98.79 98.96 SK 99EC 80.67 83.33 82.07 82.02 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BI 58 3 259.9 86.6333333 0.428133 SECSAIGON 3 275.62 91.8733333 0.235233 DRAGON 585 EC 3 296.87 98.9566667 0.483233 SK 99EC 3 246.07 82.0233333 1.770533 NL1 4 358.98 89.745 65.17417 NL2 4 361.29 90.3225 42.38323 NL3 4 358.19 89.5475 52.58189 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 475.8811 3 158.627033 209.7894 1.84E-06 4.75706 Columns 1.297517 2 0.64875833 0.858004 0.470193 5.14325 Error 4.53675 6 0.756125 Total 481.7154 11 P-value = 1.84E-06 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc t(0.05,6) 2.45 LSD 1.6251 CV% 0.967551 SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 98.96 SECSAIGON 91.87 7.08 BI 58 86.63 12.32 5.24 SK 99EC 66.02 32.93 25.85 20.61 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d HiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng h¹i mÝa (%) (Trong phßng thÝ nghiÖm) 1 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 4.51 4.47 4.33 4.44 SECSAIGON 7.67 7.93 7.73 7.78 DRAGON 585 EC 13.37 13.43 13.19 13.33 SK 99EC 1.07 1.17 1.09 1.11 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 13.31 4.4366667 0.008933 SECSAIGON 3 23.33 7.7766667 0.018533 DRAGON 585 EC 3 39.99 13.33 0.0156 SK 99EC 3 3.33 1.11 0.0028 NL1 4 26.62 6.655 27.3049 NL2 4 27 6.75 27.449867 NL3 4 26.34 6.585 26.739033 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 244.4445 3 81.48151 13261.0054 7.5E-12 4.757 Columns 0.054867 2 0.027433 4.46473779 0.06491 5.143 Error 0.036867 6 0.006144 Total 244.5363 11 P-value = 7.5E-12 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 13.333 SECSAIGON 7.78 5.553 BINI 58 4.443 8.890 3.337 SK 99EC 1.11 12.223 6.670 3.333 t(0.05,6) 2.446912 LSD 0.146493 CV% 1.176385795 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 6 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 28.03 27.71 27.59 27.78 SECSAIGON 45.11 44.03 44.15 44.43 DRAGON 585 EC 57.43 58.09 57.81 57.78 SK 99EC 6.33 7.01 6.67 6.67 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 83.33 27.7767 0.0517333 SECSAIGON 3 133.29 44.43 0.3504 DRAGON 585 EC 3 173.33 57.7767 0.1097333 SK 99EC 3 20.01 6.67 0.1156 NL1 4 136.9 34.225 491.15477 NL2 4 136.84 34.21 482.9256 NL3 4 136.22 34.055 485.98117 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 4379 3 1459.67 7396.5439 4.3E-11 4.75706 Columns 0.07087 2 0.03543 0.1795507 0.83998 5.14325 Error 1.18407 6 0.19734 Total 4380.26 11 P-value = 4.3E-11< 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 57.78 SECSAIGON 44.433333 13.346667 BINI 58 27.78 30 16.653333 SK 99EC 6.6666667 51.113333 37.766667 21.113333 t(0.05,6) 2.4469118 LSD 1.45985 CV% 1.30033 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 12 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 53.33 56.67 53.33 54.44 SECSAIGON 74.53 74.07 74.71 74.44 DRAGON 585 EC 85.59 85.07 86.01 85.56 SK 99EC 14.67 14.73 13.91 14.44 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 163.33 54.4433 3.71853 SECSAIGON 3 223.31 74.4367 0.10893 DRAGON 585 EC 3 256.67 85.5567 0.22173 SK 99EC 3 43.31 14.4367 0.20893 NL1 4 228.12 57.03 976.661 NL2 4 230.54 57.635 954.853 NL3 4 227.96 56.99 1008.48 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 8812.511 3 2937.5 2359 1.3E-09 4.757 Columns 1.044867 2 0.52243 0.41955 0.67524 5.143 Error 7.4714 6 1.24523 Total 8821.028 11 P-value = 1.3E-09 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 85.55667 SECSAIGON 74.44333 11.11333 BI 58 54.44333 31.11333 20 SK 99EC 14.44333 71.11333 60 40 t(0.05,6) 2.446912 LSD(4,3) 2.085461 CV% 1.95025 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 18 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 70.13 71.19 72.01 71.11 SECSAIGON 86.11 85.67 84.91 85.56 DRAGON 585 EC 92.83 93.03 94.13 93.33 SK 99EC 28.93 29.07 28.67 28.89 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 213.33 71.11 0.8884 SECSAIGON 3 256.69 85.5633 0.3685333 DRAGON 585 EC 3 279.99 93.33 0.49 SK 99EC 3 86.67 28.89 0.0412 NL1 4 278 69.5 822.1676 NL2 4 278.96 69.74 817.4468 NL3 4 279.72 69.93 838.91813 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 7432.39 3 2477.46 4638.2881 1.8E-10 4.75706 Columns 0.37147 2 0.18573 0.3477284 0.71964 5.14325 Error 3.2048 6 0.53413 Total 7435.97 11 P-value = 1.8E-10 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 93.333333 SECSAIGON 85.556667 7.7766667 BI 58 71.11 22.223333 14.446667 SK 99EC 28.89 64.443333 56.666667 42.22 t(0.05,6) 2.4469118 LSD 1.36585 CV% 1.04821 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC A b c d 24 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 83.33 83.33 80 82.22 SECSAIGON 93.33 93.33 96.67 94.44 DRAGON 585 EC 100 100 100 100.00 SK 99EC 52.67 49.51 50.17 50.78 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 246.66 82.22 3.6963 SECSAIGON 3 283.33 94.44333 3.718533 DRAGON 585 EC 3 300 100 0 SK 99EC 3 152.35 50.78333333 2.77853333 NL1 4 329.33 82.3325 437.98149 NL2 4 326.17 81.5425 502.96689 NL3 4 326.84 81.71 518.6738 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 4359.866 3 1453.288678 458.920787 1.8E-07 4.757 Columns 1.38621 0.693108333 0.21887036 0.80957 5.143 Error 19.00052 6 3.166752778 Total 4380.253 11 P-value = 1.8E-07 < 0.05, c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 100 SECSAIGON 94.44333 5.556666 5.556666 BI 58 82.22 17.78 12.223333 17.78 12.22 SK 99EC 50.78 49.21666 43.66 31.44 49.21666 43.66 t(0.05,6) 2.200985 LSD(4,3) 2.991455 CV% 2.173834 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 48 giê sau xö lý thuèc Công thức NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 96.67 96.67 93.33 95.56 SECSAIGON 100 100 100 100.00 DRAGON 585 EC 100 100 100 100.00 SK 99EC 63.33 66.67 60 63.33 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 286.67 95.556667 3.7185333 SECSAIGON 3 300 100 0 DRAGON 585 EC 3 300 100 0 SK 99EC 3 246.99 82.33 1.4092 NL1 4 379.34 94.835 68.2363 NL2 4 379.98 94.995 63.1483 NL3 4 374.34 93.585 80.1667 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 629.1667 3 209.72223 229.3215 1.41E-06 4.757062 Columns 4.768267 2 2.3841333 2.606939 0.15317 5.14325 Error 5.4872 6 0.914533 Total 639.4221 11 P-value = 1.41E-07 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng lµ kh¸c nhau. So s¸nh hiÖu lùc trõ rÖp x¬ tr¾ng gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average SECSAIGON DRAGON 585 EC BINI 58 DRAGON 585 EC 100 0 SECSAIGON 100 0 0 BI 58 95.5567 4.4433333 4.44333 SK 99EC 82.33 17.67 17.67 13.226667 t(0.05,6) 2.4469118 LSD 1.78721 CV% 1.01227 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a a b c HiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc ®èi víi ruåi (%) (Trong phßng thÝ nghiÖm) 1 Giê sau khi xö lý thuèc: C«ng thøc NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 4.67 4.81 4.74 4.74 SECSAIGON 8.73 8.69 8.65 8.69 DRAGON 585 EC 18.97 18.89 19.11 18.99 SK 99EC 1.11 0 1.13 0.746667 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 14.22 4.74 0.0049 SECSAIGON 3 26.07 8.69 0.0016 DRAGON 585 EC 3 56.97 18.99 0.0124 SK 99EC 3 2.24 0.746667 0.418233 NL1 4 33.48 8.37 59.62907 NL2 4 32.39 8.0975 64.40209 NL3 4 33.63 8.4075 60.33829 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 552.4631 3 184.1544 1712.4 3.47E-09 4.757063 Columns 0.229017 2 0.114508 1.064781 0.402024 5.143253 Error 0.64525 6 0.107542 Total 553.3374 11 P-value = 3.47E-09 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus. So s¸nh ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 18.99 SECSAIGON 8.69 10.300 BINI 58 4.743333 14.247 3.947 SK 99EC 0.746667 18.243 7.943 3.997 t(0.05,6) 2.446912 LSD 0.612865 CV% 3.955001 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 6 Giê sau khi xö lý thuèc: C«ng thøc NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 18.67 21.33 19.97 19.99 SECSAIGON 33.67 36.07 37.11 35.61667 DRAGON 585 EC 45.09 48.67 47.13 46.96333 SK 99EC 4.03 4.13 5.67 4.61 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 59.97 19.99 1.7692 SECSAIGON 3 106.85 35.61667 3.112533 DRAGON 585 EC 3 140.89 46.96333 3.224933 SK 99EC 3 13.83 4.61 0.8452 NL1 4 101.46 25.365 319.3513 NL2 4 110.2 27.55 368.6099 NL3 4 109.88 27.47 336.9784 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 3069.197 3 1023.066 1091.943 1.34E-08 4.757063 Columns 12.2822 2 6.1411 6.554546 0.030955 5.143253 Error 5.621533 6 0.936922 Total 3087.101 11 P-value =1.34E-08 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus. So s¸nh ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 46.96333 SECSAIGON 35.61667 11.347 BINI 58 19.99 26.973 15.627 SK 99EC 4.61 42.353 31.007 15.380 t(0.05,6) 2.446912 LSD 1.808958 CV% 3.612418 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c D 12 Giê sau khi xö lý thuèc: C«ng thøc NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 39.67 41.33 41.05 40.68333 SECSAIGON 69.09 70.33 68.47 69.29667 DRAGON 585 EC 81.11 79.67 80.01 80.26333 SK 99EC 13.01 12.67 13.49 13.05667 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 122.05 40.68333 0.789733 SECSAIGON 3 207.89 69.29667 0.896933 DRAGON 585 EC 3 240.79 80.26333 0.566533 SK 99EC 3 39.17 13.05667 0.169733 NL1 4 202.88 50.72 935.0519 NL2 4 204 51 919.4385 NL3 4 203.02 50.755 884.1812 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 8211.355 3 2737.118 3524.439 3.99E-10 4.757063 Columns 0.1862 2 0.0931 0.11988 0.889099 5.143253 Error 4.659667 6 0.776611 Total 8216.201 11 P-value = 3.99E-10 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus. So s¸nh ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 80.26333 SECSAIGON 69.29667 10.967 BINI 58 40.68333 39.580 28.6133 SK 99EC 13.05667 67.207 56.24 27.627 t(0.05,6) 2.446912 LSD 1.646943 CV% 1.733901 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d 18 Giê sau khi xö lý thuèc: C«ng thøc NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 55.33 53.19 51.37 53.29667 SECSAIGON 76.67 80.03 78.46 78.38667 DRAGON 585 EC 87.73 89.09 86.91 87.91 SK 99EC 24.01 25.67 26.13 25.27 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 159.89 53.29667 3.928933 SECSAIGON 3 235.16 78.38667 2.826433 DRAGON 585 EC 3 263.73 87.91 1.2124 SK 99EC 3 75.81 25.27 1.2436 NL1 4 243.74 60.935 786.8113 NL2 4 247.98 61.995 818.8113 NL3 4 242.87 60.7175 761.5048 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 7086.697 3 2362.232 965.1273 1.93E-08 4.757063 Columns 3.737217 2 1.868608 0.763449 0.50653 5.143253 Error 14.68552 6 2.447586 Total 7105.119 11 P-value = 1.93E-08 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus. So s¸nh ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 87.91 SECSAIGON 78.38667 9.523 BINI 58 53.29667 34.613 25.09 SK 99EC 25.27 62.640 53.11667 28.027 t(0.05,6) 2.446912 LSD 2.923787 CV% 2.555672 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC A b c d 24 Giê sau khi xö lý thuèc: C«ng thøc NL1 NL2 NL3 TB BINI 58 77.67 79.97 80.15 79.26333 SECSAIGON 89.87 90.13 91.79 90.59667 DRAGON 585 EC 97.11 94.33 95.56 95.66667 SK 99EC 34.33 42.19 41.69 39.40333 Anova: Two-Factor Without Replication SUMMARY Count Sum Average Variance BINI 58 3 237.79 79.26333 1.912133 SECSAIGON 3 271.79 90.59667 1.084933 DRAGON 585 EC 3 287 95.66667 1.940633 SK 99EC 3 118.21 39.40333 19.36653 NL1 4 298.98 74.745 790.2956 NL2 4 306.62 76.655 564.2689 NL3 4 309.19 77.2975 606.5274 ANOVA Source of Variation SS df MS F P-value F crit Rows 5848.769 3 1949.59 338.9911 4.4E-07 4.757063 Columns 14.10155 2 7.050775 1.225976 0.357753 5.143253 Error 34.50692 6 5.751153 Total 5897.377 11 P-value = 4.4E-07 < 0.05 nªn c¸c c«ng thøc kh¸c nhau cã ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus. So s¸nh ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®Õn ruåi E. balteatus gi÷a c¸c c«ng thøc SUMMARY Average DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 DRAGON 585 EC 95.66667 SECSAIGON 90.59667 5.070 BINI 58 79.26333 16.403 11.333 SK 99EC 39.40333 56.263 51.193 39.860 t(0.05,6) 2.446912 LSD 4.481818 CV% 3.145844 S¾p xÕp h×nh häc DRAGON 585 EC SECSAIGON BINI 58 SK 99EC a b c d KÝch th­íc c¸c pha ph¸t dôc cña E. balteatus De Geer B¶ng chiÒu dài Chỉ tiêu Trứng Ấu trùng Nhộng Cái Đưc cơ thể sải cánh cơ thể sải cánh Trung bình 1.57 10.5 7.23 8.7 17.44 9.43 17.81 Sai số chuẩn 0.03667 0.19888 0.15496 0.25777 0.3334 0.22013 0.32264 Trung vị 1.55 10.6 7.4 8.65 17.8 9.2 17.95 Mode 1.5 11.2 7.4 9.2 17.8 8.9 18.1 Độ lệch chuẩn 0.11595 0.62893 0.49001 0.81513 1.0543 0.6961 1.02029 Phương sai 0.01344 0.39555 0.24011 0.66444 1.11156 0.48456 1.041 Độ nhọn 0.51197 1.39709 -1.4486 -1.2842 -0.1605 -0.2217 -1.2583 Độ lệch 0.72701 -1.2393 -0.3184 -0.0185 -0.9006 0.76352 -0.4297 Biên độ 0.4 2.1 1.4 2.4 3.2 2.2 2.9 Giá trị nhỏ nhất 1.4 9.1 6.5 7.5 15.5 8.5 16.2 Giá trị lớn nhất 1.8 11.2 7.9 9.9 18.7 10.7 19.1 Tổng 15.7 105 72.3 87 174.4 94.3 178.1 Số quan sát 10 10 10 10 10 10 10 Nửa khoảng tin cậy(95%) 0.08295 0.44991 0.35053 0.58311 0.7542 0.49796 0.72987  B¶ng chiÒu réng Chỉ tiêu Trøng Êu trïng Nhéng Tr­ëng thµnh C¸i §ùc Trung bình 0.66 2.45 2.91 2.44 2.49 Sai số chuẩn 0.045 0.07 0.11 0.098 0.099 Trung vị 0.7 2.45 2.8 2.35 2.4 Mode 0.7 2.5 2.7 2.3 2.3 Độ lệch chuẩn 0.143 0.222 0.348 0.31 0.314 Phương sai 0.02 0.049 0.121 0.096 0.099 Độ nhọn 0.341 0.46 1.242 0.36 1.545 Độ lệch -0.25 0.872 0.371 1.041 1.82 Biên độ 0.5 0.7 1.1 1 1.1 Giá trị nhỏ nhất 0.4 2.2 2.7 2.1 2.2 Giá trị lớn nhất 0.9 2.9 3.8 3.1 3.3 Tổng 6.6 24.5 29.1 24.4 24.9 Số quan sát 10 10 10 10 10 Nửa khoảng tin cậy (95%) 0.102 0.159 0.249 0.222 0.225 C¸c pha ph¸t dôc cña E. balteatus De Geer §ît 1 ChØ tiªu Pha trøng Pha Êu trïng Pha nhéng TT- ®Î TT Vßng ®êi §êi Trung bình 2.35 7.4 8.45 1.867 8.55 20.07 28.6 Sai số chuẩn 0.099 0.13 0.118 0.099 0.185 0.266 0.37 Trung vị 2.5 7.5 8.5 2 8.5 20 28.8 Mode 2 8 9 2 9 20 29 Độ lệch chuẩn 0.544 0.712 0.648 0.54 1.012 1.455 2.03 Phương sai 0.296 0.507 0.42 0.292 1.023 2.116 4.13 Độ nhọn -0.36 1.321 -1.66 0.22 1.126 1.259 1.58 Độ lệch -0.38 -1.39 -0.92 0.576 -0.92 -0.08 -0.53 Biên độ 2 3.5 2 2 4 8 12 Giá trị nhỏ nhất 1 4.5 7 1 6 16 22 Giá trị lớn nhất 3 8 9 3 10 24 34 Tổng 70.5 222 253.5 56 256.5 602 859 Số quan sát 30 30 30 30 30 30 30 Nửa khoảng tin cậy (95%) 0.203 0.266 0.242 0.202 0.378 0.543 0.76 §ît 2 Chỉ tiêu Pha trøng Pha Êu trïng Pha nhéng TT-®Î TT Vßng ®êi §êi Trung bình 2.183 6.983 7.867 1.75 7.283 18.65 25.93 Sai số chuẩn 0.1 0.169 0.072 0.101 0.121 0.301 0.368 Trung vị 2 7 8 2 7 18.5 26.25 Mode 2 7 8 2 7 18.5 26.5 Độ lệch chuẩn 0.549 0.924 0.392 0.553 0.665 1.651 2.016 Phương sai 0.301 0.853 0.154 0.306 0.443 2.727 4.064 Độ nhọn -0.54 1.732 1.521 0.056 1.297 1.124 1.56 Độ lệch 0.171 -1.13 -1.06 0.327 -1.19 -1.18 -1.59 Biên độ 2 4 2 2 3 10 12 Giá trị nhỏ nhất 1 4 6 1 5 12 17 Giá trị lớn nhất 3 8 8 3 8 22 29 Tổng 65.5 209.5 236 52.5 218.5 559.5 778 Số quan sát 30 30 30 30 30 30 30 Nửa khoảng tin cậy (95%) 0.205 0.345 0.147 0.207 0.248 0.617 0.753 Søc sinh s¶n vµ nhÞp ®iÖu sinh s¶n cña ruåi E. balteatus De Geer Chỉ tiêu Ngày sinh sản thứ Sức sinh sản Ngày1 Ngày2 Ngày3 Ngày4 Ngày5 Ngày6 Ngày7 Ngày8 Ngày9 Trung bình 2.4 3.2 3.8 4.2 4.6 5.4 5.6 3.5 1.2 39.4 Sai số chuẩn 0.221 0.249 0.249 0.291 0.306 0.306 0.306 0.224 0.133 1.572 Trung vị 2.5 3 4 4 4 5 5 3 1 40.5 Mode 3 3 3 4 4 5 5 3 1 43 Độ lệch chuẩn 0.699 0.789 0.789 0.919 0.966 0.966 0.966 0.707 0.422 4.971 Phương sai 0.489 0.622 0.622 0.844 0.933 0.933 0.933 0.5 0.178 24.71 Độ nhọn -0.15 -1.07 -1.07 0.396 1.187 1.194 1.187 0.571 1.106 1.66 Độ lệch -0.78 -0.41 0.407 0.601 1.529 1.662 1.594 1.179 1.779 -1.09 Biên độ 2 2 2 3 3 3 3 2 1 18 Giá trị nhỏ nhất 1 2 3 3 4 5 5 3 1 28 Giá trị lớn nhất 3 4 5 6 7 8 8 5 2 46 Tổng 24 32 38 42 46 54 56 35 12 394 Số quan sát 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 Nửa khoảng tin cậy (95%) 0.5 0.564 0.564 0.657 0.691 0.671 0.691 0.506 0.302 3.5561 ._.