Tài liệu Mối quan hệ giữa vật chất & ý thức trong việc xây dựng nền kinh tế mới hiện nay ở nước ta: môc lôc
Lý luËn chung vÒ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc.
VËt chÊt
ý thøc
Mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc
VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay.
VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc vµo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ.
VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ míi ë níc ta hiÖn nay.
KÕt luËn
Mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ... Ebook Mối quan hệ giữa vật chất & ý thức trong việc xây dựng nền kinh tế mới hiện nay ở nước ta
19 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1713 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Mối quan hệ giữa vật chất & ý thức trong việc xây dựng nền kinh tế mới hiện nay ở nước ta, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
míi hiÖn nay ë níc ta.
Lêi nãi ®Çu
Nh÷ng thµnh tùu trong c«ng cuéc ®æi míi trong thêi gian qua ®· vµ ®ang t¹o ra mét thÕ lùc míi ®Ó níc ta bíc vµo mét thêi k× ph¸t triÓn míi.. NhiÒu tiÒn ®Ò cÇn thiÕt vÒ cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®· ®îc t¹o ra, quan hÖ gi÷a níc ta vµ c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng ®îc më réng. Kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng ®éc lËp trong héi nhËp víi céng ®ång thÕ giíi ®îc t¨ng thªm. C¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tr×nh ®é ngµy cµng cao, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi.
C¸c níc ®Òu cã c¬ héi ph¸t triÓn. Tuy nhiªn,do u thÕ c«ng nghÖ vµ thÞ trêng thuéc vÒ c¸c níc ph¸t triÓn khiÕn cho c¸c nuíc chËm ph¸t triÓn ®øng tríc mét th¸ch thøc to lín. Nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng cao, mµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña níc ta qu¸ thÊp, l¹i ph¶i ®i lªn tõ m«i trêng c¹nh tranh quyÕt liÖt.
Tríc t×nh h×nh ®ã, còng víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, §¶ng vµ nhµ níc cÇn tiÕp tôc tiÕn hµnh ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt níc,trong ®ã ®æi míi kinh tÕ ®ãng vai trß then chèt, gi÷ vai trß chñ ®¹o. §ång thêi ®æi míi kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch, bëi gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ cã mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc sÏ cho phÐp chóng ta vËn dông vµo mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, gióp cho c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt níc ngµy cµng giµu m¹nh.
Víi ý nghÜa ®ã em ®· chon ®Ò tµi "mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay.
I. Lý luËn chung vÒ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc
1.VËt chÊt
a. §Þnh nghÜa vËt chÊt
VËt chÊt lµ ph¹m trï triÕt häc phøc t¹p vµ cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ nã. Nhng theo Lªnin ®Þnh nghÜa :"VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®em l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c ".
Lªnin chØ râ r»ng, ®Ó ®Þnh nghÜa vËt chÊt kh«ng thÓ theo c¸ch th«ng thêng v× kh¸i niÖm vËt chÊt lµ kh¸i niÖm réng nhÊt.§Ó ®Þnh nghÜa vËt chÊt Lªnin ®· ®èi lËp vËt chÊt víi ý thøc, hiÓu vËt chÊt lµ thùc t¹i kh¸ch quan ®îc ®em l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, vËt chÊt tån t¹i ®éc lËp víi c¶m gi¸c, ý thøc, cßn c¶m gi¸c, ý thøc phô thuéc vµo vËt chÊt, ph¶n ¸nh kh¸ch quan.
Khi ®Þnh nghÜa vËt chÊt lµ ph¹m trï triÕt häc, Lªnin mét mÆt muèn chØ râ vËt chÊt lµ kh¸i niÖm réng nhÊt, muèn ph©n biÖt t c¸ch lµ ph¹m tï triÕt häc, lµ kÕt qu¶ cña sù kh¸i qu¸t vµ trõu tîng víi nh÷ng d¹ng vËt chÊt cô thÓ, víi nh÷ng" h¹t nh©n c¶m tÝnh".VËt chÊt víi t c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc kh«ng cã nh÷ng ®Æc tÝnh cô thÓ cã thÓ c¶m thô ®îc. §Þnh nghÜa vËt chÊt nh vËy kh¾c phôc ®îc nh÷ng quan niÖm siªu h×nh cña chñ nghÜa duy vËt ®ång nhÊt vËt chÊt víi h×nh thøc biÓu hiÖn cô thÓ cña nã.
Lªnin cho r»ng vËt chÊt vèn tù nã cã, kh«ng thÓ tiªu diÖt ®îc, nã tån t¹i bªn ngoµi vµ kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c, ý thøc con ngêi, vËt chÊt lµ mét thùc t¹i kh¸ch quan. Kh¸c víi quan niÖm ý niªm tuyÖt ®èi cña CNDTKQ, "Thîng ®Õ"cña t«n gi¸o …VËt chÊt kh«ng ph¶i lµ lùc lîng siªu tù nhiªn tån t¹i l¬ löng ë ®©u ®ã, tr¸i l¹i ph¹m trï vËt chÊt lµ kÕt qu¶ cña sù kh¸i qu¸t sù vËt, hiÖn tîng cô thÓ, vµ do ®ã c¸c c¸c ®èi tîng vËt chÊt cã thËt, hiÖn thùc ®ã cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng vµo gi¸c quan ®Ó g©y ra c¶m gi¸c, vµ nhê ®ã mµ ta cã thÓ biÕt ®îc, hiÓu ®îc vµ n¾m b¾t sù vËt nµy. §Þnh nghÜa cña Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh ®îc c©u tr¶ lêi vÒ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc.
H¬n thÕ n÷a Lªnin cßn kh¼ng ®Þnh c¶m gi¸c chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c. Kh¼ng ®Þnh nh vËy mét mÆt muèn nhÊn m¹nh tÝnh thø nhÊt cña vËt chÊt, vai trß quyÕt ®Þnh cña nã víi vËt chÊt, vµ mÆt kh¸c kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan cña con ngêi. Nã kh«ng chØ ph©n biÖt CNDV víi CNDT, víi thuyÕt kh«ng thÓ biÕt mµ cßn ph©n biÖt CNDV víi nhÞ nguyªn luËn.
Nh vËy, chóng ta thÊy r»ng ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin lµ hoµn toµn triÖt ®Ó, nã gióp chóng ta x¸c ®Þnh ®îc nh©n tè vËt chÊt trong ®êi sèng x· héi, cã ý nghÜa trùc tiÕp ®Þnh híng cho nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn gióp ngµy cµng ®i s©u vµo vµo c¸c d¹ng c¸c d¹ng cô thÓ cña vËt chÊt trong giíi vi m«. Nã gióp chóng ta cã th¸i ®é kh¸ch quan trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng.
b. C¸c ®Æc tÝnh cña vËt chÊt
*VËn ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt vµ lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt.
Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, vËn ®éng lµ sù biÕn ®æi nãi chung chø kh«ng ph¶i lµ sù chuyÓn dÞch trong kh«ng gian. ¡ngghen cho r»ng vËn ®éng lµ mét ph¬ng thøc tån t¹i vËt chÊt, lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi trong moi qu¸ tr×nh diÔn ra trong vò trô. VËn ®éng cã 5 h×nh thøc vËn ®éng chÝnh lµ c¬ -Ho¸- lý -sinh-x· héi. C¸c h×nh thøc vËn ®éng nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, mét h×nh thøc vËn ®éng nµy thùc hiÖn lµ t¸c ®éng qua l¹i víi nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng kh¸c, trong ®ã vËn ®éng cao bao gåm vËn thÊp nhng kh«ng thÓ coi h×nh thc vËn cao lµ tæng sè ®¬n gi¶n c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp.
ThÕ giíi kh¸ch quan bao giê còng tån t¹i kh«ng ngõng kh«ng thÓ cã vËt chÊt kh«ng vËn ®éng, tøc vËt chÊt tån t¹i. VËt chÊt th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh. ¡ngghen nhËn ®Þnh r»ng c¸c h×nh thøc vµ c¸c d¹ng kh¸c nhau cña vËt chÊt, chØ cã thÓ nhËn thøc ®îc th«ng qua vËn ®éng míi cã thÓ thÊy ®îc thuéc tÝnh cña nã. Trong thÕ giíi vËt chÊt tõ c¸c h¹t c¬ b¶n trong vi m« trong hÖ thèng hµnh tinh khæng lå.
BÊt cø mét d¹ng vËt chÊt nµo còng lµ mét thÓ thèng nhÊt cã kÕt cÊu x¸c ®Þnh gåm nh÷ng bé phËn nh©n tè kh¸c nhau, cïng tån t¹i ¶nh hëng vµ t¸c ®éng lÉn nhau g©y ra nhiÒu biÕn ®æi. Nguån gèc vËn ®éng do nh÷ng nguyªn nh©n bªn trong, vËn ®éng vËt chÊt lµ tù th©n vËn ®éng.
VËn ®éng lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, kh«ng thÓ cã vËn ®éng bªn ngoµi vËt chÊt. Nã kh«ng do ai s¸ng t¹o ra vµ kh«ng thÓ tiªu diÖt ®îc do ®ã nã dîc b¶o toµn c¶ sè lîng lÉn chÊt lîng.Khoa häc ®· chøng minh r»ng nÕu mét h×nh thøc vËn ®éng nµo dã cña sù vËt mÊt ®i th× tÊt yÕu nã n¶y sinh mét h×nh thøc vËn ®éng kh¸c thay thÕ. C¸c h×nh thøc vËn ®éng chuyÓn ho¸ lÉn nhau cßn vËn ®éng cña vËt chÊt th× vÜnh viÔn tån t¹i.
MÆc dï vËn ®éng lu«n ë trong qu¸ tr×nh kh«ng ngõng, nhng ®iÒu ®ã kh«ng lo¹i trõ mµ cßn bao hµm c¶ hiÖn tîng ®øng im t¬ng ®èi, kh«ng cã nã th× kh«ng cã sù ph©n ho¸ thÕ giíi vËt chÊt thµnh c¸c sù vËt, hiÖn tîng phong phó vµ ®a d¹ng. ¡ngghen kh¼ng ®Þnh r»ng kh¶ n¨ng ®øng im tîng ®èi cña c¸c vËt thÓ, kh¶ n¨ng c©n b»ng t¹m thêi lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu cña sù ph©n ho¸ vËt chÊt. NÕu vËn ®éng lµ biÕn ®æi cña c¸c sù vËt hiÖn tîng th× ®øng im lµ sù æn ®Þnh, lµ sù b¶o toµn tÝnh quy ®Þnh sù vËt hiÖn tîng. §øng im chØ mét tr¹ng th¸i vËn ®éng, vËn ®éng trong th¨ng b»ng, trong sù æn ®Þnh t¬ng ®èi. Tr¹ng th¸i ®øng im cßn ®îc biÓu hiÖn nh lµ mét qu¸ tr×nh vËn ®éng trong ph¹m vi sù vËt æn ®Þnh, cha biÕn ®æi, chØ lµ t¹m thêi v× nã chØ xÈy ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VËn ®éng riªng biÖt cã xu h¬ng ph¸ ho¹i sù c©n b»ng cßn vËn ®éng toµn thÓ l¹i ph¸ ho¹i sù c©n b»ng riªng biÖt lµm cho c¸c sù vËt lu«n biÕn ®æi, chuyÓn ho¸ nhau.
*Kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt
Kh«ng gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c ®èi tîng vËt chÊt cã vÞ trÝ, cã h×nh thøc kÕt cÊu, cã ®é dµi ng¾n cao thÊp. Kh«ng gian biÓu hiÖn sù tån t¹i vµ t¸ch biÖt cña c¸c sù vËt víi nhau, biÓu hiÖn qua tÝnh chÊt vµ trËt tù cña chóng. Cßn thêi gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c qóa tr×nh vËt chÊt diÔn ra nhanh hay chËm, kÕ tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Thêi gian biÓu hiÖn tr×nh ®é tèc ®é cña qu¸ tr×nh vËt chÊt, tÝnh t¸ch biÖt gi÷a c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qóa tr×nh ®ã, tr×nh tù xuÊt hiÖn vµ mÊt ®i cña c¸c sù vËt hiÖn tîng.
Kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng h×nh thøc c¬ b¶n cña vËt chÊt ®ang vËn ®éng, Lªnin ®· chØ ra trong thÕ giíi kh«ng cã g× ngoµi vËt chÊt ®ang vËn ®éng. Kh«ng gian vµ thêi gian tån t¹i kh¸ch quan, nã kh«ng ph¶i bÊt biÕn, kh«ng thÓ ®øng ngoµi vËt chÊt, kh«ng cã kh«ng gian trèng rçng, mµ nã cã sù biÕn ®æi phô thuéc vµo vËt chÊt vËn ®éng.
TÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi
CNDT coi ý thøc,tinh thÇn cã tríc, quyÕt ®inh vËt chÊt, cßn duy vËt th× ngîc l¹i. TriÕt häc M¸c-Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng chØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt ®ång thêi cßn kh¼ng ®Þnh r»ng thÕ giíi ®Òu lµ nh÷ng d¹ng cô thÓ cña vËt chÊt, cã liªn hÖ vËt chÊt thèng nhÊt víi nhau nh liªn hÖ vÒ c¬ cÊu tæ chøc, lÞch sö ph¸t triÓn vµ ®Òu ph¶i tu©n thñ theo quy luËt kh¸ch quan cña thÕ giíi vËt chÊt, do ®ã nã tån t¹i vÜnh cöu, kh«ng do a sinh ra vµ còng kh«ng mÊt ®i trong thÕ giíi ®ã, kh«ng cã g× kh¸c ngoµi nh÷ng qu¸ tr×nh vËt chÊt ®ang biÕn ®æi lµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, lµ nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ cña nhau.
2. ý thøc
KÕt cÊu cña ý thøc
Còng nh vËt chÊt cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ ý thc theo c¸c trêng ph¸i kh¸c nhau. Theo quan ®iÓm cña CNDVBC kh¼ng ®Þnh r»ng ý thøc lµ ®Æc tÝnh vµ lµ s¶n phÈm cña vËt chÊt, lµ sù ph¶n ¸nh kh¸ch quan vµo bé ãc con ngêi th«ng qua lao ®éng vµ ng«n ng÷. M¸c nhÊn m¹nh r»ng tinh thÇn ý thøc lµ ch¼ng qua chØ lµ c¸i vËt chÊt ®îc di chuyÓn vµo bé ãc con ngêi vµ ®îc c¶i biÕn trong ®ã. ý thøc lµ mét hiÖn tîng t©m lý x· héi cã kÕt cÊu phøc t¹p gåm ý thøc tri thøc, t×nh c¶m, ý chÝ trong ®ã tri thøc lµ quan träng nhÊt, lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña ý thøc,v× sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ý thøc cã liªn quan mËt thiÕt víi qu¸ tr×nh con ngêi nhËn thøc vµ c¶i biÕn giíi tù nhiªn.Tri thøc cµng ®îc tÝch luü con ngêi cµng ®i s©u vµo b¶n chÊt cña sù vËt vµ c¶i t¹o sù vËt cã hiÖu qu¶ h¬n, tÝnh n¨ng ®éng cña ý thøc nhê ®ã mµ t¨ng h¬n. ViÖc nhÊn m¹nh tri thøc lµ yÕu tè c¬ b¶n quan träng cã ý nghÜa chèng quan ®iÓm ®¬n gi¶n coi ý thøc lµ t×nh c¶m, niÒm tin …Quan ®iÓm ®ã chÝnh lµ bÖnh chñ quan duy ý chÝ cña niÒm tin mï qu¸ng. Tuy nhiªn viÖc nhÊn m¹nh yÕu tè tri thøc còng kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc phñ nhËn coi nhÑ yÕu tè vai trß t×nh c¶m ý chÝ.
Tù ý thøc còng lµ mét yÕu tè quan träng mµ CNDT coi nã lµ mét thùc thÓ ®éc lËp cã s½n trong c¸ nh©n, biÓu hiÖn xu híng vÒ b¶n th©n m×nh, tù kh¼ng ®Þnh c¸i t«i riªng biÖt t¸ch rêi x· héi. Tr¸i l¹i CNDVBC tù ý thøc lµ ý thøc híng vÒ nhËn thøc b¶n th©n m×nh th«ng qua quan hÖ víi thÕ giíi bªn ngoµi. Khi ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan con ngêi tù ph©n biÖt m×nh, ®èi lËp m×nh víi thÕ giíi ®ã lµ sù nhËn thøc m×nh nh lµ mét thùc thÓ vËn ®éng, cã c¶m gi¸c, t duy cã c¸c hµnh vi ®¹o ®øc vµ vÞ trÝ x· héi. MÆt kh¸c sù giao tiÕp x· héi vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn x· héi ®ßi hái con ngêi nhËn râ b¶n th©n m×nh vµ tù ®iÒu chØnh theo c¸c quy t¾c tiªu chuÈn mµ x· héi ®Ò ra. Ngoµi ra v¨n ho¸ còng ®ãng vai trß c¸i g¬ng soi gióp cho con ngêi tù ý thøc b¶n th©n.
V« thøc lµ mét hiÖn tîng t©m lý, nhng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng x¶y ra ë ngoµi ph¹m vi cña ý thøc. Cã 2 lo¹i v« thøc: lo¹i thø nhÊt liªn quan ®Õn c¸c hµnh vi cha ®îc con ngêi ý thøc, lo¹i thø hai liªn quan ®Õn c¸c hµnh vi tríc kia ®· ®îc ý thøc nhng do lÆp l¹i nªn trë thµmh thãi quen, cã thÓ diÔn ra tù ®éng bªn ngoµi sù chØ ®¹o cña ý thøc.V« thøc ¶nh hëng ®Õn nhiÒu ph¹m vi ho¹t ®éng cña con ngêi. Trong nh÷ng hoµn c¶nh ®ã nã cã thÓ gióp con ngêi gi¶m bít sù c¨ng th¼ng trong ho¹t ®éng. ViÖc t¨ng cêng rÌn luyÖn ®Ó biÕn thµnh hµnh vi tÝch cùc thµnh thãi quen, cã vai trß quan träng trong ®êi sèng.
b. Nguån gèc cña ý thøc
Nguån gèc tù nhiªn
ý thøc ra ®êi lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn l©u dµi cña giíi tù nhiªn cho tíi khi xuÊt hiÖn con ngêi vµ bé ãc. Khoa häc chøng minh r»ng thÕ giíi vËt chÊt nãi chung vµ tr¸i ®Êt nãi riªng ®· tõng tån t¹i rÊt l©u tríc khi xuÊt hiÖn con ngêi, r»ng ho¹t ®éng ý thøc cña con ngêi diÔn ra trªn c¬ së ho¹t ®éng sinh lý thÇn kinh bé n·o ngêi. Kh«ng thÓ t¸ch rêi ý thøc ra khái bé n·o v× ý thøc lµ chøc n¨ng bé n·o, bé n·o lµ khÝ qu¶n cña ý thøc. Sù phô thuéc ý thøc vµo ho¹t ®éng bé n·o thÓ hiÖn khi bé n·o bÞ tæn th¬ng th× ho¹t ®éng ý thøc sÏ bÞ rèi lo¹n. Tuy nhiªn kh«ng thÓ quy mét c¸ch ®¬n gi¶n ý thøc vÒ qu¸ tr×nh sinh lý bëi v× ãc chØ lµ c¬ quan ph¶n ¸nh. Sù xuÊt hiÖn cña ý thøc g¾n liÒn sù ph¸t triÓn ®Æc tÝnh ph¶n ¸nh, nã ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña tù nhiªn. Sù xuÊt hiÖn cña x· hé loµi ngêi ®a l¹i h×nh thøc cao nhÊt cña sù ph¶n ¸nh, ®ã lµ sù ph¶n ¸nh ý thøc lu«n g¾n liÒn víi viÖc lµm cho tù nhiªn thÝch nghi víi nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi.
Nguån gèc x· héi
Sù ra ®êi cña ý thøc g¾n liÒn h×nh thµnh víi sù ph¸t triÓn cña bé ãc con ngêi díi ¶nh hëng cña lao ®éng vµ giao tiÕp QHXH.
Lao ®éng cña con ngêi lµ nguån gèc vËt chÊt cã tÝnh x· héi nh»m c¶i t¹o tù nhiªn, tho¶ m·n nhu cÇu vµ phôc vô môc ®Ých b¶n th©n con ngêi. Nhê nã mµ con ngêi vµ x· héi loµi ngêi míi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Lao ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i c¬ b¶n ®Çu tiªn cña con ngêi, ®ång thêi ngay tõ ®Çu ®· liªn kÕt con ngêi víi nhau trong mèi quan hÖ kh¸ch quan, tÊt yÕu; mèi quan hÖ nµy ®Õn lît nã n¶y sinh nhu cÇu trao ®æi kinh nghiÖm vµ tæ chøc lao ®éng, nhu cÇu "cÇn ph¶i nãi víi nhau mét c¸i g×". Vµ kÕt qu¶ lµ ng«n ng÷ ra ®êi.Ng«n ng÷ ®îc coi lµ c¸i vá vËt chÊt cña t duy, víi sù xuÊt hiÖn cña ng«n ng÷, t tëng con ngêi cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn thµnh hiÖn thùc trùc tiÕp, trë thµnh tÝn hiÖu vËt chÊt t¸c ®éng tíi gi¸c quan cña con ngêi vµ g©y ra c¶m gi¸c. Nhê cã nã mµ con ngêi cã thÓ giao tiÕp, trao ®æi, truyÒn ®¹t kinh nghiÖm cho nhau, th«ng qua ®ã mµ ý thøc c¸ nh©n trë thµnh ý thøc x· héi, vµ ngîc l¹i. ChÝnh nhê trõu tîng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ tøc lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh thùc hiÖn ý thøc, chÝnh nhê nã mµ con ngêi cã thÓ ®i s©u vµo b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng ®ång thêi tæng kÕt ho¹t ®éng cña m×nh trong toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö.
C. B¶n chÊt cña ý thøc
Tõ viÖc xem xÐt nguån gèc cña ý thøc, cã thÓ thÊy râ ý thøc cã b¶n tÝnh ph¶n ¸nh, s¸ng t¹o vµ b¶n tÝnh x· héi.
B¶n tÝnh ph¶n ¸nh thÓ hiÖn vÒ thÕ giíi th«ng tin bªn ngoµi, lµ biÓu thÞ néi dung ®îc tõ vËt g©y t¸c ®éng vµ ®îc truyÒn ®i trong qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh. B¶n tÝnh cña nã quy ®inh mÆt kh¸ch quan cña ý thøc, tøc lµ ph¶i lÊy kh¸h quan lµm tiÒn ®Ò, bÞ nã quy ®Þnh néi dung ph¶n ¸nh lµ thÕ giíi kh¸ch quan.
ý thøc ngay tõ ®Çu ®· g¾n liÒn víi lao ®éng, trong ho¹t ®éng s¸ng t¹o c¶i biÕn vµ thèng trÞ tù nhiªn cña con ngêi vµ ®· trë thµnh mÆt kh«ng thÓ thiÕu cña ho¹t ®éng ®ã. TÝnh s¸ng t¹o cña ý thøc thÓ hiÖn ë chç nã kh«ng chôp l¹i mét c¸ch thô ®éng nguyªn xi mµ g¾n liÒn víi c¶i biÕn, qu¸ tr×nh thu nhËp th«ng tin g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin. TÝnh s¸ng t¹o cña ý thøc cßn thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng gi¸n tiÕp kh¸I qu¸t thÕ giíi kh¸ch quan ë qu¸ tr×nh chñ ®éng, t¸c ®éng vµo thÕ giíi ®ã.
Ph¶n ¸nh vµ s¸ng t¹o liªn quan chÆt chÏ víi nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi, kh«ng cã ph¶n ¸nh th× kh«ng cã s¸ng t¹o v× ph¶n ¸nh lµ ®iÓm xuÊt ph¸t lµ c¬ së cña s¸ng t¹o. §ã lµ MQHBC gi÷a thu nhËn xö lý th«ng tin, lµ sù thèng nhÊt mÆt kh¸ch quan chñ quan cña ý thøc.
ý thøc chØ ®îc n¶y sinh trong lao ®éng, ho¹t ®éng c¶i t¹o thÕ giíi cña con ngêi.Ho¹t ®éng ®ã kh«ng thÓ lµ ho¹t ®éng ®¬n lÎ mµ lµ ho¹t ®éng x· héi. ý thøc tríc hÕt lµ thøc cña con ngêi vÒ x· héi vµ hoµn c¶nh vµ nh÷ng g× ®ang diÔn ra ë thÕ giíi kh¸ch quan vÒ mèi liªn hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong quan hÖ x· héi.Do ®ã ý thøc x· héi h×nh thµnh vµ bÞ chi phèi bëi tån t¹i x· héi vµ c¸c quy luËt cña tån t¹i x· héi ®ã …ý thøc cña mçi c¸ nh©n mang trong lßng nã ý thøc x· héi, B¶n tÝnh x· héi cña ý thøc còng thèng nhÊt víi b¶n tÝnh ph¶n ¸nh trong s¸ng t¹o.Sù thèng nhÊt ®ã thÓ hiÖn ë tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña ý thøc, ë quan hÖ gi÷a nh©n tè vËt chÊt vµ nh©n tè ý thøc trong ho¹t ®éng c¶i t¹o thÕ giíi quan cña con ngêi.
3. Mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc
Lªnin ®· chØ ra r»ng,sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc chØ cã ý nghÜa tuyÖt ®èi trong ph¹m vi h¹n chÕ:trong trêng hîp nµy chØ giíi h¹n trong vÊn ®Ò nhËn thøc luËn c¬ b¶n lµ thõa nhËn c¸i g× lµ c¸i cã tríc, c¸i g× lµ c¸i cã sau. Ngoµi giíi h¹n ®ã th× kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a r»ng sù ®èi lËp ®ã chØ lµ t¬ng ®èi. Nh vËy ®Ó ph©n ranh giíi gi÷a CNDV vµ CNDT, ®Ó x¸c ®Þnh b¶n tÝnh vµ sù thèng nhÊt cña thÕ giíi cÇn cã sù ®èi lËp tuyÖt ®èi gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong khi tr¶ lêi c¸i nµo cã tríc c¸i nµo quyÕt ®Þnh. Kh«ng nh vËy sÏ lÉn lén 2 ®êng lèi c¬ b¶n trong triÕt häc, lÉn gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc vµ cuèi cïng sÏ xa rêi quan ®iÓm duy vËt. Song sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc chØ lµ sù t¬ng ®èi nh lµ nh÷ng nh©n tè, nh÷ng mÆt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ho¹t ®éng cña con ngêi, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn con ngêi, ý thøc cã thøc cã thÓ c¶i biÕn ®îc tù nhiªn, th©m nhËp vµo sù vËt, kh«ng cã kh¶ n¨ng tù biÕn thµnh hiÖn thùc, nhng th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi,ý thøc cã thÓ c¶i tiÕn ®îc, th©m nhËp vµo sù vËt, hiÖn thùc ho¸ nh÷ng môc ®Ých mµ nã ®Ò ra cho ho¹t ®éng cña m×nh. §iÒu nµy b¾t nguån tõ chÝnh ngay b¶n tÝnh ph¶n ¸nh,s¸ng t¹o vµ x· héi cña ý thøc vµ chÝnh nhê b¶n tÝnh ®ã mµ chØ cã con ngêi cã ý thøc míi cã kh¶ n¨ng c¶i biÕn vµ thèng trÞ tù nhiªn, b¾t nã phôc vô con ngêi. Nh vËy tÝnh t¬ng ®èi trong sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc thÓ hiÖn ë tÝnh ®éc lËp t¬ng ®«Ý,tÝnh n¨ng ®éng cña ý thøc. MÆt kh¸c ®êi sèng con ngêi lµ sù thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi gi÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ ®êi s«ngs tinh thÇn trong ®ã nh÷ng nhu cÇu tinh thÇn ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng vµ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt còng bÞ tinh thÇn ho¸. Kh¼ng ®Þnh tÝnh t¬ng ®èi cña sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc kh«ng cã nghÜa lµ kh¼ng ®Þnh c¶ hai yÕu tè cã vai trß nh nhau trong ®êi sèng vµ ho¹t ®éng cña con ngêi. Tr¸i l¹i, TriÕt häc M¸c-Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng,trong ho¹t ®éng cña con ngêi nh÷ng nh©n tè vËt chÊt vµ ý thøc cã t¸c ®éng qua l¹i, song sù t¸c ®éng ®ã diÔn ra trªn c¬ së tÝnh thø nhÊt cña nh©n tè vËt chÊt so víi tÝnh thø hai cu¶ ý thøc.
Trong ho¹t ®éng cña con ngêi, nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt xÐt ®Õn cïng bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, chi phèi vµ quy ®Þnh môc ®Ých ho¹t ®éng cña con ngêi v× nh©n tè vËt chÊt quy ®Þnh kh¶ n¨ng c¸c nh©n tè tinh thÇn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng cña con ngêi, t¹o ®IÒu kiÖn cho nh©n tè tinh thÇn hoÆc nh©n tè tinh thÇn kh¸c biÕn thµnh hiÖn thùc vµ qua ®ã quy ®Þnh môc ®Ých chñ tr¬ng biÖn ph¸p mµ con ngêi ®Ò ra cho ho¹t ®éng cña m×nh b»ng c¸ch chän läc, s÷a ch÷a bæ bæ sung cô thÓ ho¸ môc ®Ých chñ tr¬ng biÖn ph¸p ®ã. Ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ngêi bao giê còng híng ®Õn môc tiªu c¶i biÕn tù nhiªn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu sèng. H¬n n÷a,cuéc sèng tinh thÇn cña con ngêi xÐt ®Õn cïng bÞ chi phèi vµ phô thuéc vµo viÖc tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn cã. kh¼ng ®Þnh vai trß c¬ së, quyÕt ®Þnh trùc tiÕp nh©n tè vËt chÊt, triÕt häc M¸c-Lªnin ®ång thêi còng kh«ng coi nhÑ vai trß cña nh©n tè tinh thÇn, tÝnh n¨ng ®éng chñ quan. Nh©n tè ý thøc cã t¸c ®éng trë l¹i quan träng ®èi víi nh©n tè vËt chÊt. H¬n n÷a, trong ho¹t ®éng cña m×nh, con ngêi kh«ng thÓ t¹o ra c¸c ®èi tîng vËt chÊt, còng kh«ng thÓ thay ®æi ®îc nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña nã. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh con ngêi ph¶i tu©n theo quy luËt kh¸ch quan vµ chØ cã thÓ ®Ò ra nh÷ng môc ®Ých,chñ tr¬ng trong ph¹m vi vËt chÊt cho phÐp.
II. VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay.
1.VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc vµo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ :
Nh chóng ta ®· biÕt, gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc cã mèi quan hÖ biÖn chøng lÉn nhau. Nh©n tè vËt chÊt gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh cßn nh©n tè ý thøc cã t¸c ®éng trë l¹i nh©n tè ý thøc. Nh©n tè vËt chÊt trong nhiÒu trêng hîp ý thøc cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña con ngêi.§iÒu nµy thÓ hiÖn râ trong c¸c ®êng lèi chñ trêng,chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng. Vai trß tÝch cùc cña ý thøc chØ ®îc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ v× thÕ giíi vÉn tån t¹i kh¸ch quan vµ vËn ®éng, theo ®ã ý thøc ph¶i biÕn ®æi phï hîp víi nã, nÕu tiªu cùc th× sím muén còng bÞ ®µo th¶i, nhng xÐt ®Ðn cïng th× ý thøc vÉn lµ nh©n tè thø hai quyÕt ®Þnh. Vµ ta thÊy nÕu kinh tÕ cña mét níc giµu, x· héi ph¸t triÓn cao nhng chÝnh trÞ mÊt æn ®Þnh, lu«n ®Êu tranh giai cÊp …th× ®Êt níc ®ã kh«ng thÓ yªn Êm hoµ b×nh ®îc vµ cuéc sèng ngêi d©n tuy ®Çy ®ñ, sung tóc nhng sÏ lu«n lo ©u. Do ®ã nÕu chÝnh trÞ æn ®Þnh th× d©n míi yªn t©m lµm ¨n vµ x©y dùng mét x· héi ph¸t triÓn, ®Êt níc giµu m¹nh.
Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thay ®æi theo tõng h×nh th¸i kinh tÕ CXNT - CHNL - PK - TBCN - CNXH. Tr×nh ®é tæ tæ chøc qu¶n lý vµ tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña nÒn s¶n xuÊt sÏ lµ nh©n tè quy ®Þnh tr×nh ®é vµ møc sèng cña x· héi, bëi s¶n xuÊt vËt chÊt lµ nÒn t¶ng h×nh thµnh tÊt c¶ c¸c quan hÖ x· héi ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi. hiÖn thùc lÞch sö ®· chØ ra r»ng mäi quan hÖ cña ®êi sèng x· héi bao gåm quan hÖ chÝnh trÞ, nhµ níc ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, khoa häc, t«n gi¸o…®Òu h×nh thµnh biÕn ®æi g¾n liÒn víi kinh tÕ vµ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Trong ®ã theo M¸c quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a ngêi víi ngêi lµ c¬ b¶n quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c quan hÖ kh¸c
S¶n xuÊt vËt chÊt hay kinh tÕ lµ c¬ së ®Çu tiªn quan träng nhÊt khi tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n ho¸ vµ hoµn thiÖn c¸c chøc n¨ng cña con ngêi, tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña con ngêi vµ x· héi. S¶n xuÊt vËt chÊt m«i trêng tù nhiªn, ®iÒu kiÖn x· héi… ®ßi hái thÓ lùc, trÝ tuÖ vµ nh©n c¸ch con ngêi ph¶i ph¸t triÓn thÝch øng víi nã. Yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, s¶n xuÊt cho khoa häc kÜ thuËt vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn hoµn thiÖn. §ã chÝnh lµ c¬ së quyÕt ®Þnh sù hoµn thiÖn cña con ngêi, chÝnh trÞ, x· héi, lµ nh©n tè qaun träng hµng ®Çu cña LLSX. Sù phong phó ®a d¹ng cña vËt chÊt sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kÜ thuËt vµ ®êi sèng tinh thÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ c¬ së n¶y sinh sù ph¸t triÓn n¨ng lùc tinh thÇn cña con ngêi. Nãi cho cïng nhu cÇu cña con ngêi vÒ vËt chÊt bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh v× con ngêi tríc hÕt ph¶i ¨n mÆc, ë råi ®Õn vui ch¬i gi¶i trÝ. Ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ngêi tríc hÕt híng tíi môc tiªu c¶i biÕn tù nhiªn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu sèng vµ cuéc sèng cña con ngêi thuéc vµo nhu cÇu vËt chÊt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn cã.
NÒn kinh tÕ cña mét níc lµ nÒn t¶ng ®Ó cho níc ®ã tiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c chñ tr¬ng biÖn ph¸p trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµo c«ng cuéc b¶o vÖ x©y dùng ®Êt níc. C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ mµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp nh»m ®em l¹i lîi Ých cao cho x· héi vµ cho nh©n d©n. T¸c dông ngîc l¹i thÓ chÕ chÝnh trÞ, ý thøc cña mét níc rÊt quan träng trong viÖc x©y dùng ®Êt níc. ChÝnh trÞ æn ®Þnh chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ, mäi doanh nghiÖp còng nh nh©n d©n, c¸c c«ng ty c¸c tæ chøc ®em hÕt søc m×nh t¹o lîi Ých cho b¶n th©n vµ x· héi.
Nguyªn lý triÕt häc M¸c-Lªnin vÒ mèi QHBC gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc ®ßi hái chóng ta ph¶i xem xÐt c¸c sù vËt tõ thùc tÕ kh¸ch quan, tr¸nh chñ nghÜa chñ quan duy ý chÝ, ®ång thêi ph¸t huy vai trß n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ý thøc, ph¸t huy nç lùc chñ quan vµ ho¹t ®éng cña con ngêi.
2.VËn dông mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc rtong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ míi ë níc ta hiÖn nay
Nh chóng ta ®· biÕt sau khi gi¶i phãng miÒn nam thèng nhÊt ®Êt níc, nÒn kinh tÕ miÕn b¾c bÞ suy gi¶m nghiªm träng. C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt yÕu kÐm, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp… s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cha cung cÊp ®ñ l¬ng thùc cho d©n, nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp, hµng ho¸ cho xuÊt khÈu, ngoµi ra cßn bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ bëi ®Õ quèc MÜ. ë miÒn nam sau 20 n¨m chiÕn tranh nÒn kinh tÕ bÞ ®¶o lén, n«ng nghiÖp bÞ hoang ho¸ ë nhiÒu vïng…
Tríc t×nh h×nh ®ã ®¹i héi §¶ng ta lÇn thø IV ®· ®Ò ra chØ tiªu vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 1976-1980 vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn vît qu¸ kh¶ n¨ng kinh tÕ 1975 phÊn ®Êu d¹t 21tr tÊn l¬ng thùc 1 triÖu tÊn c¸ biÓn, 1 triÖu ha khai hoang, 1triÖu 200ha rõng míi 10triÖu tÊn than s¹ch …ngoµi ra cßn ®Ò xuÊt x©y dùng thªm c¸c c¬ së míi vÒ c«ng nghiÖp nh c¬ khÝ vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i c¶i t¹o XHCN ë miÒn Nam. Nh÷ng chñ tr¬ng chÝnh s¸ch sai lÇm ®ã ®· g©y tæn h¹i ®Õn nÒn kinh tÕ cuéc sãng nh©n d©n… ®Õn hÕt 1980, nhiÒu chØ tiªu ®Ò ra chØ ®¹t ®îc 50-60%, nÒn kinh tÕ t¨ng trëng chËm, tæng s¶n phÈm x· héi b×nh qu©n lµ 1,5% c«ng nghiÖp t¨ng 2,6% n«ng nghiªp gi¶m 0,15%.
§¹i héi §¶ng lÇn V vÉn cha t×m ra nguyªn nh©n dÉn tíi sù tr× trÖ, ®ång thêi còng cha ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch míi cho nÒn kinh tÕ 1981-1985. Chóng ta cha kh¾c phôc chñ quan tr× trÖ trong bè trÝ c¬ cÊu kinh tÕ, c¶i t¹o XHCN vµ qu¶n lý kinh tÕ l¹i ph¹m nh÷ng sai lÇm míi rong lÜnh vùc ph©n phèi lu th«ng. Nh×n chung vÉn cha ®¹t ®îc môc tiªu ®¹i héi V ®Ò ra.
TÊt nhiªn ngoµi nh÷ng yÕu tè chñ quan cßn cã yÕu tè kh¸ch quan dÉn ®Õn sù tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ do chiÕn tranh, bèi c¶nh quèc tÕ … song chóng ta vÉn m¾c sai lÇm chñ quan trong viÖc qu¶n lý c¸n bé, ph¸t triÓn LLSX.
Nh¾c l¹i thÊy râ t¸c ®éng tiªu cùc cña ý thøc ®èi víi vËt chÊt, thÊy râ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ tríc khi cã c«ng cuéc ®æi míi. PhÐp BCDV kh¼ng ®Þnh r»ng nÕu ý thøc lµ tiªu cùc th× sím muén sÏ bÞ ®µo th¶i.
Tríc t×nh h×nh kinh tÕ ®ã, §¶ng vµ nhµ níc ®· ®i s©u nghiªn cøu, ph©n tÝch t×nh h×nh, lÊy ý kiÕn cña nh©n d©n vµ ®Æc biÖt lµ ®æi míi t duy vÒ kinh tÕ. §¹i héi §¶ng VI ®· rót ra kinh nghiÖm lín trong ®ã cã: ph¶i lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, t«n träng vµ ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan. §¶ng ®· ®Ò ra ®êng lèi ®æi míi, më ra bíc ngoÆt trong sù viÖc x©y dùng CNXH ë níc ta.
T¹i ®¹i héi VI §¶ng ®· nghiªm kh¾c tù phª b×nh, t×m ra ®óng nguyªn nh©n khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ ®· ®Ò ra nhiÒu ph¬ng híng nhiÖm vô trong viÖc ®æi míi, nhÊt lµ vÒ kinh tÕ, thùc hiÖn ch¬ng tr×nh kinh tÕ víi 3 môc tiªu : l¬ng thùc -thùc phÈm, hµng tiªu dïng, xuÊt khÈu, h×nh thµnh nÒn kinh tÕ nhiªu thµnh phÇn, thõa nhËn kinh tÕ t s¶n s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ kinh tÕ t b¶n t nh©n, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña §¶ng, nh÷ng diÔn biÕn quèc tÕ ®· ¶nh hëng xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ níc ta nhng §¶ng, nhµ níc vµ nh©n d©n ®· nç lùc kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ t×m tßi khai ph¸ ra ®êng lèi ®æi míi. T¹i ®¹i héi VII ta ®· ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña níc ta sau h¬n nhiÒu n¨m thùc hiÖn ®æi míi ®· ®¹t ®îc c¸c bíc tiÕn quan träng. T×nh h×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh nªn nÒn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn b¬c ®Çu nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng theo sù qu¶n lý cña nhµ níc, LLSX huy ®éng tèt h¬n, tr¸nh ®îc l¹m ph¸t, ®êi sèng cña ngêi d©n ®îc c¶I thiÖn, cuéc khñng ho¶ng ®· gi¶m bít, sinh ho¹t d©n chñ ngµy cµng ph¸t huy.
Qua c¸c dÉn chøng trªn ta thÊy sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, nhê cã ®êng lèi ®æi míi, nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, cuéc sèng cña ngêi d©n ngµy cµng æn ®Þnh ®· gãp phÇn to lín trong viÖc ph¸t huy d©n chñ trong x· héi. Ngoµi mÆt tÝch cùc cßn cã tiªu cùc nh : l¹m ph¸t vÉn cßn cao, nhiÒu c¬ së ®×nh ®èn kÐo dµi, lao ®éng thiÕu viÖc lµm t¨ng lªn, vµ rong qu¶n lý cßn nhiÒu lóng tóng s¬ hë… ®Æc biÖt ®¹i héi còng x¸c ®Þnh "vÒ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ph¶i tËp trung søc ®æi míi kinh tÕ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cÊp b¸ch cña nh©n d©n vÒ viÖc lµm, vµ c¸c nhu cÇu x· héi kh¸c, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña CNXH, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tiÕn hµnh ®æi míi trong lÜnh vùc chÝnh trÞ."
§¶ng ta ®· vËn dông ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. §¹i héi VIII ®· chØ ra c¸c môc tiªu cÇn ®¹t ®îc, cô thÓ lµ ph¬ng ch©m chØ ®¹o trong 5 n¨m 1991-1995, trong ®ã næi cém nhÊt lµ ph¬ng ch©m kÕt hîp ®éng lùc kinh tÕ vµ ®éng lùc chÝnh trÞ, ph¬ng ch©m tiÕp tôc ®æi míi ®· ®I vµo chiÒu s©u víi bíc ®i v÷ng ch¾c, lÊy ®æi míi lµm nÒn ®Ó thóc ®Èy c¸c lÜnh vùc kh¸c ph¸t triÓn.
Trong b¸o c¸o cña §¶ng vÒ c«ng cuéc ®æi míi ®· nhËn xÐt: "nÐt næi bËt lµ trong §¶ng ®· cã sù ®æi míi t duy vÒ kinh tÕ víi tinh thÇn ®éc lËp s¸ng t¹o. §¶ng ta cô thÓ ho¸ vµ ph¸t triÓn nghÞ quyÕt ®¹i héi VII, bíc ®Çu h×nh thµnh hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, nguyªn t¾c chØ ®¹o sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta ".
Sau ®¹i héi ban chÊp hµnh T¦ §¶ng ®· ®Ò ra c¸c nghÞ quyÕt gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®èi néi ®èi ngo¹i. Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm k× ®· ®¸nh gi¸ cao trong trong qu¸ tr×nh kh¾c phôc khñng ho¶ng kinh tÕ … kh¾c phôc ®îc nhiÒu tån t¹i trong 3 n¨m qua. L¹m ph¸t ®îc ®Èy lïi. Tæng s¶n phÈm GDP t¨ng b×nh qu©n 8.2% so víi møc ®Ò ra n¨m 91-95 lµ 5,5-5,6%.S¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¬ng ®èi toµn diÖn s¶n lîng l¬ng thùc 26% so víi 5 n¨m tríc ®ã, t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó cuéc sèng ®Çy ®ñ, ph¸t triÓn ®îc nhiÒu ngµnh nghÒ. VÊn ®Ò l¬ng thùc ®· ®îc gi¶i quyÕt tèt. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®îc më réng theo híng ®a d¹ng ho¸, thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu ®îc më réng, nguån vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng m¹nh, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu 91-95 lµ 17 tØ USD so víi kÕ ho¹ch lµ 12-15 tØ USD. Khoa häc c«ng nghÖ cã bíc ph¸t triÓn lín phôc vô cho viÖc thùc hiÖn ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng, lÜnh vùc v¨n ho¸ tinh thÇn ®îc n©ng cao, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, quèc phßng an ninh ®îc gi÷ v÷ng.
Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc chØ nªu lªn thµnh tùu tiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ cñng cè æn ®Þnh chÝnh trÞ, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, t¹o ®IÒu kiÖn cho c«ng cuéc x©y dùng b¶o vÖ tæ quèc.
Nh vËy, còng thÊy râ t¸c ®éng cña kinh tÕ víi chÝnh trÞ vµ x· héi, ®èi víi c«ng t¸c ®èi ngo¹i, quèc phßng, an ninh… ®æi míi kinh tÕ nhng c¸c nh©n tè chÝnh trÞ x· héi, ®èi ngo¹i… còng t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i ®èi víi kinh tÕ. VËn dông ®óng ®¾n c¸c mèi quan hÖ biÖn chøng duy vËt. T¹i héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc ®· v¹ch ra nh÷ng ®iÓm yÕu kÐm, vÊn ®Ò kinh tÕ nh "nÒn kinh tÕ vÉn cßn mang tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghiÖp nhá bÐ, kÕt cÊu h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn,kinh tÕ tuy t¨ng trëng kh¸ nhng n¨ng suÊt chÊt lîng hiÖu qu¶ cßn kÐm …" vµ vÉn cßn nh÷ng tån t¹i vÒ mÆt v¨n ho¸, x· héi…®Ó cã nh÷ng thay ®æi tèt h¬n, §¶ng ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp h¸o, hiÖn ®¹i ho¸, ch¨m lo ®Õn c¸c vÊn ®Ò v¨n ho¸ x· héi, ®¶m b¶o an ninh -quèc phßng, x©y dùng nhµ níc v¨n ho¸ cña d©n, do d©n vµ v× d©n ®æi míi chØnh ®èn ®¶ng vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ nh©n d©n.
Sau ®¹i héi T¦ §¶ng (kho¸ VII) ra nghÞ quyÕt ph¸t triÓn c«ng nghiÖp míi ®Õn 2000 theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.C¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ níc víi néi dung cña héi nghÞ T¦ lÇn thø VIII, cã thÓ coi ._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 10192.doc