Tài liệu Một số kiến nghị & giải pháp trong công tác đào tạo & bồi dưỡng lực lượng lao động trong nền Kinh tế thị trường: ... Ebook Một số kiến nghị & giải pháp trong công tác đào tạo & bồi dưỡng lực lượng lao động trong nền Kinh tế thị trường
29 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1654 | Lượt tải: 1
Tóm tắt tài liệu Một số kiến nghị & giải pháp trong công tác đào tạo & bồi dưỡng lực lượng lao động trong nền Kinh tế thị trường, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ mäi mÆt cña thÕ giíi kÓ tõ §¹i héi VI cña §¶ng ta ®Õn nay nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. §©y lµ sù ®æi míi hÕt søc quan träng cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi trong ®ã cã vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ båi dìng lùc lîng lao ®éng.
Khi bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng th× nhiÒu ®iÒu kiÖn míi xuÊt hiÖn nh khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ trong c¸c doanh nghiÖp còng ®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i v× vËy nhu cÇu ®µo t¹o båi dìng n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho c¸c lo¹i lao ®éng lµ mét ®ßi hái thêng xuyªn.
VÊn ®Ò ®µo t¹o míi, båi dìng n©ng cao tr×nh ®é cho ngêi lao ®éng lµ vÊn ®Ò võa mang tÝnh tríc m¾t võa mang tÝnh l©u dµi cÇn ®îc nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp cïng c¸c c¬ quan chøc n¨ng quan t©m.
§îc sù gióp ®ì vµ híng dÉn cña ThÇy em ®· lùa chän ®Ò ¸n: “ Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi dìng lùc lîng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng”
Do ®iÒu kiÖn thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n ®Ò ¸n tr×nh bµy ba néi dung chÝnh:
PhÇn I : Lý luËn vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm
PhÇn II: Thùc tr¹ng lao ®éng vµ ®µo t¹o båi dìng lao ®éng
PhÇn III: Nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi dìng lao ®éng.
Qua ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®· híng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm
I/ Kh¸i niÖm nguån lao ®éng, viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp:
1. Nguån lao ®éng:
* Nguån lao ®éng ë níc ta bao gåm sè ngêi ®ang trong ®é tuæi lao ®éng mµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ nh÷ng ngêi ngoµi ®é tuæi lao ®éng nhng thùc tÕ ®ang cã lµm viÖc.
Nh vËy bé phËn chÝnh cña nguån lao ®éng lµ nh÷ng ngêi ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp.
* Sù h×nh thµnh nguån nh©n lùc (lao ®éng): ngêi ta chia ra ba kh¸i niÖm
a) Nguån lao ®éng lµ mét bé phËn cña d©n sè, bao gåm nh÷ng ngêi n»m trong ®é tuæi lao ®éng, cã kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng kÓ ®Õn tr¹ng th¸i lµm viÖc hay kh«ng lµm viÖc. Vµ nh÷ng ngêi ngoµi ®é tuæi lao ®éng nhng thùc tÕ ®ang lµm viÖc. Kh¸i niÖm nµy gäi lµ d©n sè ho¹t ®éng.
b) Nguån nh©n lùc (lao ®éng) tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ:
§©y lµ sè ngêi cã c«ng ¨n viÖc lµm, ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ v¨n hãa cña x· héi.
c) Nguån nh©n lùc dù tr÷:
Nguån nµy trong nÒn kinh tÕ bao gåm nh÷ng ngêi n»m trong ®é tuæi lao ®éng, nhng v× c¸c lý do kh¸c nhau, hä cha cã viÖc lµm ngoµi x· héi. Sè ngêi nµy ®ãng vai trß cña ngêi dù tr÷ vÒ nh©n lùc, gåm cã:
+ Nh÷ng ngêi néi trî trong gia ®×nh:
+ Nh÷ng ngêi tèt nghiÖp ë c¸c trêng phæ th«ng vµ c¸c trêng chuyªn nghiÖp ®îc coi lµ nguån nh©n lùc dù tr÷ quan träng vµ cã chÊt lîng. §©y lµ nguån nh©n lùc dù tr÷ quan träng vµ cã chÊt lîng. §©y lµ nguån nh©n lùc ë ®é tuæi thanh niªn, cã häc vÊn, cã tr×nh ®é chuyªn m«n.
+ Nh÷ng ngêi ®· hoµn thµnh nghÜa vô qu©n sù còng thuéc nguån lùc dù tr÷ cã kh¶ n¨ng tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ.
+ Nh÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng ®ang bÞ thÊt nghiÖp.
* Nguån lao ®éng ®ãng vai trß ®Çu vµo quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
2. ViÖc lµm:
ViÖc lµm lµ mét ph¹m trï tæng hîp liªn kÕt c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi vµ nh©n khÈu, nã thuéc lo¹i nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh yÕu nhÊt cña toµn bé ®êi sèng x· héi. Kh¸i niÖm viÖc lµm vµ kh¸i niÖm lao ®éng liªn quan chÆt chÏ víi nhau nhng kh«ng hoµn toµn gièng nhau. ViÖc lµm nã thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi nh÷ng chç lµm viÖc cô thÓ lµ nh÷ng giíi h¹n x· héi cÇn thiÕt trong ®ã lao ®éng diÔn ra ®ång thêi nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tháa m·n nhu cÇu x· héi vÒ lao ®éng, lµ néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng con ngêi. VÒ gi¸c ®é kinh tÕ viÖc lµm thÓ hiÖn mèi t¬ng quan gi÷a søc lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt gi÷a yÕu tè con ngêi vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Theo th«ng t híng dÉn vÒ ®iÒu tra ngêi cha cã viÖc lµm cña liªn bé lao ®éng - Tæng côc thèng kª n¨m 1996 th× kh¸i niÖm “viÖc lµm” ®îc nªu nh sau:
“ViÖc lµm lµ nh÷ng lao ®éng cã Ých mµ kh«ng bÞ ph¸p luËt ng¨n cÊm nh»m ®em l¹i thu nhËp cho gia ®×nh” Kh¸i niÖm viÖc lµm ®Çy ®ñ ®îc hiÓu lµ sù tháa m·n ®Çy ®ñ vÒ nhu cÇu viÖc lµm cña c¸c thµnh viªn cã kh¶ n¨ng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
3. ThÊt nghiÖp:
* ThÊt nghiÖp lµ ngêi kh«ng cã viÖc lµm vµ ®ang t×m viÖc lµm (ngêi)
* ë níc ta hiÖn nay thÊt nghiÖp ®ang g¾n liÒn víi c¸c hiÖn tîng:
a) ThÊt nghiÖp h÷u h×nh, tøc lµ ngêi cã søc lao ®éng, muèn t×m viÖc lµm nhng kh«ng t×m ®îc trªn thÞ trêng.
b) ThÊt nghiÖp tr¸ h×nh díi nhiÒu d¹ng tøc lµ lµm viÖc nhng n¨ng suÊt lao ®éng qu¸ thÊp, kh«ng gãp phÇn ra s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n ®¸ng kÓ, mµ chØ cèt lÊy thu nhËp lÊy tõ t¸i ph©n phèi ®Ó sèng (díi møc s«ng tèi thiÓu) hoÆc Èn n¸u trong biªn chÕ, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh qu¸ nhiÒu so víi yªu cÇu cña c«ng viÖc.
c) ThiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n do nguån nh©n lùc ngµy cµng ®«ng nhng diÖn tÝch canh t¸c chØ cã h¹n, tÝnh theo ®Çu ngêi ngµy cµng Ýt ®i.
d) ThÊt nghiÖp diÔn ra mét c¸ch phæ biÕn do tæng møc cÇu vÒ lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n thÊp h¬n møc ®¸ng kÓ.
Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh thÊt nghiÖp nµy lµ do nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn thªm vµo ®ã l¹i bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ cña chiÕn tranh, d©n sè vµ nguån lao ®éng t¨ng hµng n¨m víi tèc ®é cao, chÝnh v× vËy trong sè nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp hiÖn nay phÇn lín lµ thanh niªn míi bíc vµo ®é tuæi lao ®éng, mét sè kh¸c kh«ng nhá lµ nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp tù nguyÖn ngoµi ra thÊt nghiÖp theo mïa ë níc ta còng ®¸ng kÓ.
II/ Sù cÇn thiÕt cña ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho ngêi lao ®éng
* Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ngêi lao ®éng thÓ hiÖn mÆt chÊt lîng cña søc lao ®éng. Nã biÓu hiÖn sù hiÓu biÕt vÒ lý thuyÕt kü thuËt cña s¶n xuÊt vµ kü n¨ng lao ®éng ®Ó hoµn thµnh nh÷ng c«ng viÖc cã tr×nh ®é phøc t¹p nhÊt ®Þnh, thuéc mét nghÒ mét chuyªn m«n nµo ®ã. Tr×nh ®é lµnh nghÒ cã liªn quan chÆt chÏ víi lao ®éng phøc t¹p. Lao ®éng cã tr×nh ®é tay nghÒ lµ lao ®éng cã chÊt lîng cao h¬n, lµ lao ®éng phøc t¹p h¬n. Trong mét thêi gian, lao ®éng lµnh nghÒ thêng t¹o ta mét gi¸ trÞ lín h¬n so víi lao ®éng gi¶n ®¬n, tr×nh ®é lµnh nghÒ biÓu hiÖn ë tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt (®èi víi c«ng nh©n) vµ tiªu chuÈn nghiÖp vô viªn chøc nhµ níc tøc lµ tiªu chuÈn vÒ tr×nh ®é häc vÊn, chÝnh trÞ, tæ chøc, qu¶n lý... ®Ó ®¶m nhËn c¸c chøc vô ®îc giao (®èi víi c¸n bé chuyªn m«n).
* §Ó ®¹t tíi tr×nh ®é lµnh nghÒ nµo ®ã, tríc hÕt ph¶i ®µo t¹o tr×nh ®é lµnh nghÒ cho nguån lùc tøc lµ gi¸o dôc kü thuËt s¶n xuÊt cho ngêi lao ®éng ®Ó hä n¾m v÷ng mét nghÒ, mét chuyªn m«n bao gåm c¶ ngêi ®· cã nghÒ, chuyªn m«n råi hay hä ®Ó lµm nghÒ chuyªn m«n kh¸c. Cïng víi ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cÇn ph¶i quan t©m n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho nguån lùc tøc lµ gi¸o dôc, båi dìng cho hä hiÓu biÕt thªm nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ n©ng cao thªm kh¶ n¨ng lµm ®îc trong giíi h¹n nghÒ, chuyªn m«n hä ®ang ®¶m nhËn.
§µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: Sù ®Çu t cña nhµ níc, tr×nh ®é v¨n hãa cña nh©n d©n, trang bÞ c¬ së vËt chÊt cña nhµ trêng.
§Ó ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho nguån nh©n lùc cã hiÖu qu¶ cÇn ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a nghÒ vµ chuyªn m«n.
NghÒ lµ mét h×nh thøc ph©n c«ng lao ®éng. Nã ®ßi hái kiÕn thøc lý thuyÕt tæng hîp vµ thãi quen thùc hµnh ®Ó hoµn thµnh nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh nh nghÒ méc, nghÒ c¬ khÝ.
Chuyªn m«n lµ h×nh thøc ph©n c«ng lao ®éng s©u s¾c h¬n do sù chia nhá cña nghÒ. Do ®ã nã ®ßi hái kiÕn thøc lý thuyÕt vµ thãi quen trong ph¹m vi hÑp, s©u h¬h. Mét nghÒ thêng cã nhiÒu chuyªn m«n nh nghÒ méc cã méc mÉu, méc lµm nhµ; nghÒ c¬ khÝ cã tiÖn, phay, bµo...
ViÖc ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao ®éng lµ sù cÇn thiÕt, v× hµng n¨m nhiÒu thanh niªn bíc vµo tuæi lao ®éng nhng cha ®îc ®µo t¹o mét nghÒ, mét chuyªn m«n nµo, ngoµi tr×nh ®é v¨n hãa phæ th«ng, kh«ng nh÷ng vËy nÒn kinh tÕ më cöa, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng, c¬ cÊu c«ng nghÖ thay ®æi, s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng, khoa häc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng s©u s¾c, nhiÒu nghÒ chuyªn m«n cò thay ®æi, nhiÒu nghÒ chuyªn m«n míi ra ®êi. Tõ ®ã, ®ßi hái tr×nh ®é lµnh nghÒ cña nguån nh©n lùc cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o, n©ng cao thªm cho phï hîp víi yªu cÇu cña s¶n xuÊt, ®µo t¹o vµ nang cao lµnh nghÒ cho ngêi lao ®éng cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi gi¸o dôc phæ th«ng, trêng d¹y nghÒ, trung häc vµ ®¹i häc vÒ c¸c mÆt. §ång thêi ph¶i cã nh÷ng c¬ cÊu thÝch hîp vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau ®èi víi viÖc ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho c«ng nh©n kü thuËt c¸n bé chuyªn m«n vÒ x¸c ®Þnh nhu cÇu h×nh thøc vµ hiÖu qu¶ cña nã.
HiÖn nay, ë níc ta, ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao ®éng lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
PhÇn II: Thùc tr¹ng ®æi ngò lao ®éng ë níc ta
I/ Thùc tr¹ng ®éi ngò lao ®éng ë níc ta Thêi kú tríc ®æi míi (tríc n¨m 1986)
1. VÒ sè lîng lao ®éng:
Tríc n¨m 1986 lùc lîng lao ®éng níc ta rÊt dåi dµo do tèc ®é t¨ng d©n sè nhanh sau chiÕn tranh nhÊt lµ thêi kú 1954-1984 do vËy nguån lao ®éng níc ta ®ang trong thêi kú t¨ng cao nhÊt mµ c¸c nhµ kinh tÕ häc thÕ giíi ®· kÕt luËn “cã nguy c¬ kh«ng sö dông hÕt lao ®éng”
NhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m d©n sè - nguån lao ®éng trong c¸c thêi kú 5 n¨m
B¶ng 1:
Thêi kú
1961-1975
1976-1980
1981-1990
- Tèc ®é t¨ng d©n sè (%)
3,05
2,45
2,15
- Tèc ®é t¨ng NL§ (%)
3,2
3,37
3,05
VÒ møc tuyÖt ®èi nÕu 5 n¨m 1976-1980 b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng thªm 75-80 v¹n ngêi trong ®é tuæi lao ®éng; 5 n¨m tõ 1981-1985 lµ 85-90 v¹n ngêi(1) ThÞ trêng lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam (UBKH nhµ níc - Trung t©m th«ng tin) tr.28
(*) nt tr.48
N¨m 1975 tæng sè lao ®éng trong khu vùc nhµ níc cã 1761 ngµn ngêi chiÕm 8,2% tæng sè lùc lîng lao ®éng. Sang n¨m 1976 ®· t¨ng lªn 2475,3 ngh×n ngêi chiÕm 11,05 tæng sè lao ®éng (so víi 1975 t¨ng thªm 714,3 ngh×n ngêi chiÕm 12,5% tæng sè lao ®éng x· héi (so víi 1976 ®· t¨ng thªm 840,2 ngh×n ngêi vµ chiÕm tû träng 13% tæng sè lùc lîng lao ®éng x· héi (so víi 1980 t¨ng thªm 551,4 ngh×n ngêi).
Cßn níc ta ë t×nh tr¹ng ph©n c«ng lao ®éng thÊp nhÊt lao ®éng n«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng t¨ng tuyÖt ®èi tõ 15,11 triÖu ngêi n¨m 1980 lªn 18,81 triÖu ngêi n¨m 1985, mµ t¨ng c¶ tû träng tõ 69,84% n¨m 1980 lªn 72,26% n¨m 1985. Lao ®éng c«ng nghiÖp tû träng t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ (tõ 10,39% lªn 10,76%), lao ®éng c¸c ngµnh kh¸c tû träng rÊt thÊp vµ gi¶m (19,77% xuèng 16,98%).
B¶ng 2 cho thÊy hiÖn tr¹ng ph©n bæ lao ®éng theo ngµnh níc ta tõ n¨m 1976-1988.
Trong c¶ thêi kú tèc ®é t¨ng nguån lao ®éng b×nh qu©n n¨m lµ 3,15%, riªng lao ®éng n«ng nghiÖp t¨ng 3,29%. Tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp t¨ng tõ 7,1% xuèng 6,9%. NÕu tÝnh c¶ thêi kú 1976-1988 th× ®ã lµ bíc thôt lïi ®¸ng kÓ vÒ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ë níc ta (riªng 3 n¨m 1986-1988, thêi kú b¾t ®Çu ®æi míi, c¸c quan hÖ tû lÖ ph©n bè lao ®éng, ®· cã chuyÓn biÕn tèt lªn, mÆc dï cßn chËm. Trong ®ã tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp ®· gi¶m tõ 72,3% n¨m 1985 xuèng 72,2% n¨m 1988)
Nh×n chung lao ®éng ph©n bè gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ mÊt c©n ®èi.
2. VÒ chÊt lîng lao ®éng:
- Thø nhÊt lµ vÒ chÊt lîng lao ®éng qu¶n lý:
Trong mét nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, mäi viÖc ®Òu ®îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch ®· ®îc nhµ níc giao ®Òu ®îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch ®· ®îc nhµ níc giao tõ mÆt hµng s¶n xuÊt, ng©n s¸ch, biªn chÕ vµ l¬ng, lùc lîng lao ®éng, vËt t, c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ... cho ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm. Trong mét c¬ chÕ nh vËy, ngêi qu¶n lý trë nªn thô ®éng, m¸y mãc, thiÕu s¸ng t¹o. ViÖc qu¶n lý chØ xoay quanh mäi biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch nhµ níc giao.
MÆt kh¸c ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cña níc ta tríc thêi kú ®æi míi cha ®îc qua c¸c trêng líp ®µo t¹o vÒ qu¶n lý mµ tõ ®éi ngò c¸n bé chñ yÕu ®¶m ®¬ng nhiÖm vô c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc sang ®éi ngò c¸n bé chñ yÕu lµm nhiÖm vô qu¶n lý.
- Thø hai lµ chÊt lîng cña lao ®éng kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc n©ng cao mµ cßn bÞ mai mét ®i do c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung s¶n phÈm lµm ra theo chØ tiªu dï tèt hay xÊu ®Òu ®îc ph©n c«ng hÕt. Tõ ®ã ta thÊy kü n¨ng cña c«ng nh©n kh«ng ®îc ph¸t huy, tay nghÒ bÞ mai mét ®i vµ c«ng nh©n kh«ng cã tÝnh s¸ng t¹o. MÆt kh¸c chÕ ®é ®µo t¹o c«ng nh©n theo chÕ ®é tuyÓn dông suèt ®êi sÏ kh«ng t¹o ra ®éng lùc ®Ó c«ng nh©n tù n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña m×nh. C«ng t¸c tuyÓn dông vµ c«ng t¸c ®µo t¹o kh«ng theo ®óng yªu cÇu. ChØ cÇn häc qua c¸c trêng lµ ®îc nhËn vµo c«ng t¸c kh«ng kÓ ®ã lµ nghÒ ®µo t¹o lµ g×. ChÝnh v× vËy chÊt lîng lao ®éng kh«ng cao (do lµm kh«ng phï hîp víi ngµnh nghÒ ®µo t¹o).
Thªm vµo ®ã lµ th«ng tin vÒ mäi mÆt phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh qu¶n lý kinh tÕ kh«ng ®îc më réng, kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu mµ chÞu sù bng bÝt cña kÕ ho¹ch hãa tËp trung. Do vËy kh«ng cã sù häc hái tõ c¸c níc ®i tríc. §Êy chÝnh lµ sù thÓ hiÖn mÆt h¹n chÕ cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung.
3. VÒ chÝnh s¸ch båi dìng ®µo t¹o c¸c lo¹i h×nh lao ®éng:
Tríc ®æi míi, níc ta tõ mét níc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn 90% d©n sè mï ch÷ sau khi dµnh ®îc chÝnh quyÒn, §¶ng vµ B¸c Hå ®· ra quèc s¸ch lµ diÖt giÆc ®ãi, giÆc dèt. C¸c líp b×nh d©n häc vô vµ c¸c líp båi dìng v¨n hãa lÇn lît ®îc më vµ phæ cËp trong d©n, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ nãi chung, tr×nh ®é c¸n bé c«ng nh©n lao ®éng nãi riªng. H×nh thøc nµy ®îc duy tr× kh¸ l©u cho m·i tíi nh÷ng n¨m 1970. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m 50 h×nh thµnh trêng bæ tóc c«ng n«ng, tuyÓn chän nh÷ng ngêi ®· cã kinh nghiÖm chiÕn ®Êu, båi dìng cÊp tèc tr×nh ®é v¨n hãa cÇn thiÕt cö ®i ®µo t¹o hoÆc ®µo t¹o l¹i nghÒ phôc vô cho nhu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. HÇu hÕt c¸n bé, c«ng nh©n kü thuËt kho¶ng tuæi 50,60 hiÖn nay lµ nh÷ng líp ngêi ®îc ®µo t¹o l¹i, båi dìng trong thêi kú ®ã.
N¨m 1958-1975, ®©y lµ thêi kú bao cÊp c¸c chÝnh s¸ch ®îc ¸p dông chñ yÕu cho khu vùc nhµ níc, khu vùc quèc doanh. T tëng chØ ®¹o cho viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch nµy lµ tËp trung phôc vô cho viÖc x©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng c¸n bé khoa häc kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý... ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng CNXH ë miÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam.
N¨m 1964 Thñ tíng chÝnh phñ cã th«ng t sè 2/TTg qui ®Þnh vÒ chÕ ®é bæ tóc t¹i chøc ngoµi giê lµ chÝnh, theo nguyªn t¾c lµm ngµnh nµo häc ngµnh Êy kÐm lý thuyÕt th× bæ tóc thªm lý thuyÕt, yÕu tay nghÒ th× bæ tóc tay nghÒ. §Õn 1973 Bé Lao ®éng còng ra th«ng t sè 1844 L§-TL “híng dÉn c«ng t¸c bæ tóc kü thuËt n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho c«ng nh©n”.
§èi víi viÖc båi dìng c¸n bé qu¶n lý, Ban BÝ th trung ¬ng §¶ng ®· quy ®Þnh c¸c trêng §¶ng cao cÊp cÇn t¨ng nhanh thµnh phÇn c«ng nh©n ®Ó ®µo t¹o thµnh c¸n bé l·nh ®¹o vµ c¸n bé qu¶n lý. C¸c líp ®µo t¹o c¸n bé l·nh ®¹o c¸n bé qu¶n lý, chiªu sinh c¸c trêng §¶ng cÊp tØnh b¶o ®¶m tõ 5-10%, trêng §¶ng cao cÊp NguyÔn ¸i Quèc tõ 25-30% thµnh phÇn c«ng nh©n c¸n bé qu¶n lý c¸c ngµnh nh ®iÖn, than, c¬ khÝ, luyÖn kim, hãa chÊt, x©y dùng, b¶o d¶m tû lÖ 40-50% c¸n bé thµnh phÇn c«ng nh©n. Nh÷ng Bé, Tæng côc tËp trung c«ng nh©n cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ®Ò b¹t, ®ång thêi cung cÊp cho trung ¬ng mét sè c¸n bé thµnh phÇn c«ng nh©n.
Tuy nhiªn chÝnh s¸ch båi dìng ®µo t¹o lao ®éng vÉn cßn nh÷ng tån t¹i:
- VÊn ®Ò båi dìng ®µo t¹o l¹i cha thùc sù ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch quèc gia quan träng, kh«ng cã mét kÕ ho¹ch tæng thÓ, cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch mang ý nghÜa chiÕn lîc mµ cßn manh món thiÕu ®ång bé.
- ViÖc thùc hiÖn ë c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp cßn tïy tiÖn, do ®ã chÊt lîng cha cao.
- MÆt kh¸c cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch chÕ ®é phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch ngêi dËy, ngêi häc do ®ã viÖc båi dìng ®µo t¹o l¹i kÐm hiÖu qu¶.
4. VÒ viÖc tuyÓn dông lao ®éng qua ®µo t¹o
ChÝnh s¸ch tuyÓn dông dùa trªn quan ®iÓm lµ “sö dông hÕt nguån lao ®éng ®· qua ®µo t¹o” vµo khu vùc nhµ níc, ®· ®µo t¹o lµ ®îc ph©n c«ng c«ng t¸c, cµng lµm cho sè lîng lao ®éng kü thuËt ®îc tuyÓn dông vµo lµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp nhµ níc, nhµ níc t¨ng lªn nhanh chãng.
B¶ng 3: Sè lîng lao ®éng cã ®µo t¹o tuyÓn dông vµo khu vùc nhµ níc tõ 1975-1985
STT
Lao ®éng kü thuËt tuyÓn
1975
1985
1
Trªn ®¹i häc
2.179
5.000
2
§¹i häc vµ t¬ng ®¬ng
136.000
400.000
3
Trung häc chuyªn nghiÖp
325.000
760.000
4
C«ng nh©n kü thuËt
1.000.000
1.500.000
(Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1975, 1985 cña TCTK)
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tuyÓn dông theo nghÞ ®Þnh 24/CP ë giai ®o¹n tríc 1986, mÆc dï ®· ®¹t ®îc yªu cÇu vÒ mÆt sè lîng, nghÜa lµ ®· tuyÓn dông ®îc mét ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt ®«ng ®¶o cung cÊp cho c¸c ngµnh nhng nh×n chung viÖc ph©n bæ sö dông ë giai ®o¹n nµy cha ®Òu, mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp gi÷a ®Þa ph¬ng vµ thµnh phè lín vµ vïng xa x«i hÎo l¸nh.
B¶ng 4: Ph©n bè kh«ng ®Òu lao ®éng khoa häc kü thuËt gi÷a c¸c ngµnh (sè liÖu 1982)
TT
Ngµnh
L§ cã tr×nh ®é TNCN s¬ häc vµ nghiÖp vô
L§ cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn
Toµn bé nÒn KTQD khu vùc
697
254
1
C¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt
209
67
- C«ng nghiÖp
69
24
- X©y dùng
43
15
- N«ng, l©m, ng
33
8
- VËn t¶i, bu ®iÖn
19
7
- Th¬ng nghiÖp, vËt t
42
11
2
Phi s¶n xuÊt vËt chÊt
488
187
- Nghiªn cøu khoa häc
22
13
- Gi¸o dôc - ®µo t¹o
316
117
- Qu¶n lý nhµ níc
80
38
(Nguån: tõ niªn gi¸m thèng kª 1982 vµ b¸o c¸o cña Bé x©y dùng)
Qua sè liÖu trªn cho thÊy mÆc dï tû lÖ gi÷a sè lîng c¸n bé khoa häc kü thuËt nghiÖp vô cã tr×nh ®é cao nhÊt lµ c¸n bé nghiªn cøu khoa häc trªn mét v¹n d©n níc ta so víi c¸c níc ph¸t triÓn lµ qu¸ thÊp nhng vÒ c¬ cÊu ph©n bè th× bÊt hîp lý . Tû lÖ lo¹i c¸n bé nµy ë khu vùc nhµ níc cßn qu¸ cao so víi ngµnh, lÜnh vùc kh¸c . MÆt kh¸c theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña chóng t«i th× tû lÖ lao ®éng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ sö dông kh«ng phï hîp víi ®µo t¹o lµ 14,2% ®©y lµ tû lÖ kh¸ lín, nãi lªn viÖc sö dông lo¹i lao ®éng nµy cßn tïy tiÖn, lµm cho c¸n bé c«ng nh©n viªn kh«ng ph¸t huy ®îc n¨ng lùc, tr×nh ®é kinh nghiÖm c«ng t¸c
II.Thùc tr¹ng lao ®éng sau ®æi míi (sau 1986) ®Õn nay.
1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn míi ®ßi hái ngêi lao ®éng
Thø nhÊt lµ khi bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng , nã ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn mäi ngêi lao ®éng. Søc lao ®éng trë thµnh hµng hãa ®· dÉn ®Õn viÖc chÊp nhËn sù c¹nh tranh trong thÞ trêng lao ®éng, vµ bëi vËy ngêi lao ®éng muèn cã viÖc lµm ph¶i kh«ng ngõng häc tËp n©ng cao tr×nh ®é ®Ó khái tôt hËu,®Êu tranh ®Ó lu«n lµ “mãn hµng “ cã chÊt lîng hµng ®Çu . Sù c¹nh tranh gay g¾t trong môc tiªu n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái lao ®éng ph¶i hÕt søc n¨ng ®éng vµ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ kü n¨ng lao ®éng cña m×nh ®Ó ®¸p øng ®îc víi nhu cÇu cña thÞ trêng ®ang kh«ng ngõng biÕn ®æi. Trong c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng chØ cÇn cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng lao ®éng nghÒ nghiÖp cãn ph¶i cã t duy kinh tÕ ph¶i biÕt “c¸ch lµm ¨n” vµ ph¶i biÕt tù t×m lÊy c«ng ¨n viÖc lµm .
C¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ngêi qu¶n lý t×m hiÓu thÞ trêng t×m ®Çu vµo, t×m ®Çu ra, t×m kiÕm vµ bè trÝ c¸c nguån lùc ®Ó ho¹t ®éng, ph¶i lu«n thay ®æi mÉu m·, mÆt hµng cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng . Bëi vËy, ®ßi hái nhµ qu¶n lý ph¶i lu«n n¨ng ®éng s¸ng t¹o
Chñ tr¬ng “më cöa” cña nhµ níc, ®©y lµ ®iÒu thuËn lîi cung cÊp th«ng tin phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh, vµ cã thªm nhiÒu m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i th«ng qua c¸c h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ, Trong khi ®ã ®éi ngò lao ®éng hiÖn nay cña chóng ta hÇu nh cha ®ñ tr×nh ®é vµ phong c¸ch ®Ó giao lu, lµm ¨n víi c¸c c«ng ty cña c¸c níc còng nh ®Ó x©y dùng mét nÒn s¶n xuÊt, dÞch vô hiÖn ®¹i cña nhµ níc trong c¬ chÕ thÞ trêng. Do vËy, viÖc båi dìng, ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng hiÖn cã ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ nãng hæi hiÖn nay.
§ßi hái cña s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng n¨m tíi (®Õn n¨m 2000 vµ 2010) ®èi víi ®éi ngò lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp níc ta lµ: ®¹t tû lÖ c©n ®èi h¬n vÒ sè lîng gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng kü thuËt vµ n©ng cao chÊt lîng ®Ó cã thÓ vËn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nh vËy yªu cÇu ®èi víi ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt cã hiÓu biÕt kü thuËt, vµ kü n¨ng cao, cã søc kháe ®Ó vËn hµnh ®îc c¸c m¸y mãc vµ ph¬ng tiÖn tiªn tiÕn cã ®¹o ®øc lao ®éng tèt. Cßn yªu cÇu ®èi víi ®éi ngò lao ®éng qu¶n lý lµ: cã kiÕn thøc chuyªn m«n, kü thuËt vµ kiÕn thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i, cã ngo¹i ng÷ ®ñ ®Ó giao tiÕp b×nh thêng trong c«ng viÖc, thµnh th¹o c¸c kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i, cã ®¹o ®øc lao ®éng vµ ®¹o ®øc kinh doanh tèt.
2. Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc.
HiÖn nay gi÷a thùc tr¹ng nguån nh©n lùc so víi yªu cÇu ®Æt ra ë níc ta cån mét kho¶ng c¸ch qu¸ xa0, cã thÓ nªu thùc tr¹ng nguån lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay nh sau:
Mét lµ, ®éi ngò c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ cßn rÊt thiÕu so víi nhu cÇu ( hiÖn nay chØ cã 13% so víi tæng sè lao ®éng) vµ ®ang tån t¹i mÊt c©n ®èi nghiªm träng vÒ tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng kü thuËt (tû lÖ thùc tÕ lµ mét kü s/1,6 trung cÊp vµ 3 c«ng nh©n, trong ®ã ë c¸c níc ph¸t triÓn, tû lÖ nµy lµ mét kü s / 3 trung cÊp vµ 10 c«ng nh©n. ViÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp khu chÕ xuÊt ngµy cµng t¨ng thªm t×nh tr¹ng ®ã .
VÒ nguån lao ®éng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Bé lao ®éng - th¬ng binh vµ x· héi n¨m 1996, sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng vµ lµ nh©n khÈu thêng tró tõ 15-60 tuæi cã 48,4 triÖu ngêi trong ®ã nhãm tuæi tõ 15-24 cã 13,7 triÖu vµ nhãm tõ 25-34 cã 11.6 triÖu . XÐt vÒ lùc lîng lao ®éng vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, th× trong tæng sè 35,8 triÖu ng¬× ( trong ®é tuæi lao ®éng) sè cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc lµ 11.561 ngêi , cao ®¼ng vµ ®¹i häc 816.098 ngêi c«ng nh©n cã tr×nh ®é s¬ cÊp 636,246 ngêi vµ sè kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn «n kü thuËt , lµ lao ®éng gi¶n ®¬n gåm 31.452198 ngêi. XÐt vÒ ph©n bè sè lao ®éng nµy cho thÊy , ë khu vùc ®« thÞ, trªn ®¹i häc cã 9176 ngêi , ë n«ng th«n chØ cã 2.393 ngêi ( ®« thÞ gÊp 4 lÇn so víi n«ng th«n). Sè cao häc vµ ®¹i häc ë ®« thÞ cã 560.097 ngêi. cßn ë n«ng th«n chØ cã 256.008 ngêi ( ®« thÞ gÊp 2 lÇn n«ng th«n) . Sè c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng cÊp ë ®« thÞ lµ 444.692 ngêi ( sè nµy chªnh lÖch kh«ng lín gi÷a 2 khu vùc ). Trong khi ®ã sè ngêi cã tr×nh ®é chuyªn m«n s¬ cÊp ë ®« thÞ chØ cã 183.418, cßn ë n«ng th«n l¹i tíi 452.831 ngêi . Tæng sè lao ®éng gi¶n ®¬n ë n«ng th«n cã tíi 26.771.862 ngêi , trong khi ë ®« thÞ chØ lµ 4680333 ngêi ( n«ng th«n gÇn gÊp 6 lÇn ®« thÞ)
Tõ thùc tÕ trªn ta cã nhËn xÐt sau:
- So víi tríc ®©y , sè lao ®éng kü thuËt cã tay nghÒ chuyªn m«n cao trong ph¹m vi c¶ níc ®· t¨ng nhiÒu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng , ®Æc biÖt lµ sè c«ng nh©n kü thuËt trong nhãm tuæi trÎ tõ 20-34 tuæi.
- Cã sù ph©n bè kh«ng ®Òu hoÆc mÊt c©n ®èi gi÷a n«ng th«n vµ ®« thÞ
- Sè cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc tuy ®· t¨ng lªn nhiÒu vÒ sè lîng nhng thùc tÕ cha ®¸p øng ®ñ yªu cÇu cho CNH,H§H.
- Riªng sè c«ng nh©n kü thuËt hoÆc sè c¸n bé kü thuËt trung cÊp ®· t¨ng lªn vÒ sè lîng nhng còng cßn qóa Ýt so víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸n bé ®¹i häc, c¸n bé trung häc dvµ c«ng nh©n kü thuËt.
Hai lµ, tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n nãi chung cßn thÊp, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu vËn hµnh m¸y mãc kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ cho ra s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi ( sè c«ng nh©n bËc 1 bËc 2 chiÕm 51% so víi tæng sè c«ng nh©n , sè c«ng nh©n bËc cao còng cha cã tay nghÒ thùc tÕ t¬ng xøng víi cÊp bËc)
Ba lµ,th¸i ®é chÊp hµnh kû luËt lao ®éng cña c«ng nh©n cßn kÐm, c«ng nh©n cha quen víi t¸c phong c«ng nghiÖp vµ ®Æc biÖt, ë nhiÒu doanh nghiÖp c«ng nh©n cã t©m lý kh«ng muèn n©ng bËc( v× nÕu n©ng bËc ph¶i lµm c«ng viÖc bËc cao h¬n sÏ kh«ng ®¶m b¶o n¨ng suÊt, thu nhËp sÏ bÞ gi¶m)
Bèn lµ, ®éi ngò lao ®éng qu¶n lý tuy kh«ng thÊp vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt nhng n¨ng lùc thùc tÕ còng cha t¬ng xøng, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña c«ng viÖc hiÖn t¹i; cha ®îc trang bÞ kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n trÞ kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng; cha ®îc ®µo t¹o ®Ó cã ®îc nh÷ng kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i; t¸c phong lµm viÖc vÒ c¬ b¶n lµ cha thay ®æi.
N¨m lµ, ®éi ngò qu¶n lý cÊp cao cña doanh nghiÖp ( gi¸m ®èc) cha thùc sù híng tíi ®æi míi, mét phÇn rÊt lín ( 49%) cßn cha qua ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô qu¶n lý.
Trong khi ®ã, c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n lùc ë c¸c doanh nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua l¹i rÊt Ýt ®îc quan t©m chØ cã mét sè Ýt doanh nghiÖp nhËn thøc ®îc vai trß cña ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, cßn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp bá l¬i c«ng t¸c nµy. T×nh h×nh phæ biÕn ë nhiÒu n¬i lµ c¾t gi¶m chi phÝ ®µo t¹o, h×nh thøc ®µo t¹o nghÌo nµn, c«ng t¸c th× n©ng bËc Ýt ®îc thùc hiÖn. ViÖc cö ngêi ®i häc ë c¸c trêng líp chÝnh quy cßn nÆng nÒ h×nh thøc, b»ng cÊp cßn cha thùc sù cã hiÖu qu¶ vÒ sö dông c¸n bé cha t¹o ra ®îc ®éng lùc vÒ vËt chÊt ®Ó thóc ®Èy ngêi lao ®éng tham gia ®µo t¹o.
3. C«ng t¸c ®µo t¹o gi¸o dôc .
C«ng t¸c ®µo t¹o gi¸o dôc ë c¸c c¬ së gi¸o dôc ®µo t¹o còng cßn nhiÒu tån t¹i. Tríc hÕt lµ sù mÊt c©n ®èi ®µo t¹o (nguyªn nh©n cña sù mÊt c©n ®èi trong tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng kü thuËt hiÖn nay). Trong nh÷ng n¨m qua, sè trêng ®¹i häc (c¶ c«ng lËp vµ d©n lËp) ®· gia t¨ng rÊt nhiÒu, trong khi c¸c trêng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ cµng Ýt dÇn: sau 10 n¨m trong c¶ níc sè trêng d¹y nghÒ ®· gi¶m tõ 360 xuèng cßn 174 trêng (chñ yÕu lµ giao th«ng vËn t¶i, in, c¬ khÝ x©y dùng hãa chÊt 244 trêng trung cÊp chuyªn nghiÖp vµ h¬n 500 trung t©m d¹y nghÒ ( may mÆc , söa ch÷a xe m¸y, ti vi, vi tÝnh , nghiÖp vô v¨n phßng...)
Víi hÖ thèng c¸c trêng vµ c¬ së d¹y nghÒ nh trªn, ë ®©y cha ®Ò cËp tíi viÖc ph¶i t¨ng thªm sè trêng líp hoÆc c¬ së d¹y nghÒ mµ cÇn ph¶i xem xÐt l¹i viÖc d¹y nghÒ ®· g¾n víi thùc tr¹ng ®ßi hái nÒn kinh tÕ hay cha . Tríc hÕt ë khu vùc ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp: cã thÓ thÊy rÊt râ lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña lùc lîng lao ®éng trÎ cho nhu cÇu cña c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung cßn rÊt h¹n chÕ . VÝ dô nh khu c«ng nghiÖp nhµ bÌ, Thñ ®øc hoÆc T©n thuËn (thµnh phè Hå chÝ Minh) , sè lao ®éng ®Þa ph¬ng míi chØ ®¸p øng ®îc 2/3 , sã cßn l¹i ph¶i tuyÓn n¬i kh¸c . HoÆc ®a sè lao ®éng kü thuËt ®ang lµm viÖc ë khu c«ng nghiÖp Néi bµi, Sµi §ång ( Hµ néi) lµ tõ n¬i kh¸c ®Õn, trong khi lao ®éng ®Þa ph¬ng l¹i d thõa do kh«ng cãtr×nh ®é v¨n hãa ( tèi thiÓu lµ häc hÕt cÊp III), cha ®îc ®µo t¹o nghÒ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc vÒ lao ®éng kü thuËt.
MÆt kh¸c, còng cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch cô thÓ mang tÝnh khuyÕn khÝch ®èi víi sè lao ®éng trÎ cã tr×nh ®é tay nghÒ cao trë vÒ quª nhµ hoÆc c¸c vïng n«ng th«n tham gia lao ®éng s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh kinh tÕ ®Þa ph¬ng, gãp phÇn gi¶m bít sù tËp trung ë c¸c ®« thÞ lín hiÖn nay. Thùc tÕ cã hµng chôc ngµn sinh viªn sau khi ra trêng kh«ng vÒ quª lµm viÖc, nh ë TiÒn giang tõ 1994-1997 cã tíi 6.070 sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc nhng n¨m 1995 chØ cã 35 ngêi , n¨m 1996 chØ cã 12 ngêi vÒ tØnh c«ng t¸c sè cßn l¹i ë l¹i thµnh phè Hå chÝ Minh t×m viÖc lµm. T¬ng tù, ë BÕn tre cã trªn 2.784 sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc nhng chØ cã vµi chôc ngêi trë vÒ quª, hoÆc ë B×nh ®Þnh tõ 1994-1996 còng chØ cã vµi chôc vÒ quª lµm viÖc trong tæng sè h¬n 6000 tèt nghiÖp ®¹i häc. ë Hµ néi n¬i tËp trung nhiÒu trêng ®¹i häc, hµng n¨m còng cã tíi hµng chôc ngh×n sinh viªn tèt nghiÖp ë l¹i t×m viÖc...
Mét sè vÊn ®Ò kh¸c n÷a lµ viÖc ®µo t¹o nghÒ ë níc ta hiÖn nay cßn manh món. t¶n m¹n, nhng cha theo mét quy tr×nh mang tÝnh chiÕn lîc l©u dµi trong viÖc t¹o lËp mét ®éi ngò lao ®éng kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®Ó ®¸p øng ®ßi hái ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ. MÆc dï viÖc d¹y nghÒ ë c¸c Bé, ngµnh vÉn ®ang tiÕn hµnh nhng khi ra trêng vÉn cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a nhu cÇu vµ viÖc lµm. VÒ khÝa c¹nh tù t¹o viÖc lµm mét sè c¬ së d¹y nghÒ cßn ®¸p øng ®îc , nhng khi nhu cÇu ®ßi hái cã kü thuËt cao h¬n phï hîp víi d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i th× l¹i hoµn tßan kh«ng tháa m·n hoÆc ph¶i ®µo t¹o l¹i. ChÝnh viÖc ®µo t¹o nh vËy võa g©y tèn kÐm cho ngêi häc, võa tèn kho¶n thêi gian cña viÖc d¹y nghÒ mµ hiÖu qu¶ cha cao vµ kh«ng thiÕt thùc.
ë khu vùc n«ng th«n: Nh÷ng ®ßi hái cña CNH-H§H n«ng th«n còng ®ang ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao ®èi víi ®µo t¹o lùc lîng c«ng nh©n kü thuËt vµ c«ng nghÖ. HiÖn nay c«ng nghÖ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n ®ang cã xu híng ph¸t triÓn, tuy nhiªn quy m« vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt còng nh chÊt lîng s¶n phÈm cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ , lùcu lîng lao ®«ng , kü thuËt vµ c«ng nghÖ n«ng th«n rÊt cÇn ®µo t¹o l¹i v× tæng sè 31,8 triÖu lao ®éng ë khu vùc nµy hiÖn cã tíi 29,4 triÖu cha qua ®µo t¹o. §a sè thî trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt lµ do kÌm cÆp, tù häc vµ tÝch lòy kinh nghiÖm. NÕu ®Æt vÊn ®Ò lµ tíi ®©y ®æi míi c«ng nghÖ quy m« s¶n xuÊt hoÆc c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ quy m« s¶n xuÊt hoÆc c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn h¬n hiÖn ®¹i h¬n th× sè lao ®éng cò vµ míi sÏ ®µo t¹o ë ®©u häc nghÒ nh thÕ nµo vµ ch¬ng tr×nh d¹y nghÒ cho lao ®éng trÎ n«ng th«n ra sao? §©y cã thÓ xem lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc trong ch¬ng tr×nh d¹y nghÒ cho thanh niªn n«ng th«n trong thêi gian tíi mµ kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc ®µo t¹o lùc lîng c«ng nh©n kü thuËt nÕu chØ tËp trung vµo khu vùc kinh tÕ nhµ níc nh tríc ®©y th× kh«ng thÓ b¶o ®¶m ®îc do h¹n chÕ kinh phÝ. Tõ thùc tÕ ®µo t¹o c¸n bé c«ng nh©n kü thuËt trÎ hiÖn nay, ta thÊy næi lªn mét sè t×nh h×nh sau ®©y:
Mét lµ, hÇu hÕt sè thanh niªn cã kh¶ n¨ng ( c¶ vÒ kinh tÕ lÉn häc lùc ) ®Òu muèn vµo ®¹i häc vµ tiÕp tôc häc cao h¬n. T©m lý chung lµ kh«ng muèn häc trung häc kü thuËt. HËu qu¶ nh ®· nãi lµ nhiÒu n¬i, nhiÒu lóc c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc l¹i nhiÒu h¬n c¸n bé trung cÊp vµ c«ng nh©n kü thuËt bËc cao .
Hai lµ, sù ph©n biÖt gi÷a hÖ thèng ®µo t¹o trung cÊp vµ c«ng nh©n kü thuËt cßn cha râ rµng. Sù kh«ng ph©n biÖt ®ã, hiÖn ë møc l¬ng gÇn nh t¬ng ®ång (thËm chÝ c¸n bé kü thuËt trung cÊp cßn thÊp h¬n c«ng nh©n) , ngoµi ra c«ng viÖc ®«i khi l¹i rÊt gièng nhau (trõ mét sè ngµnh y dîc...) tõ ®ã dÉn ®Õn t©m lý ®èi víi häc sinh trÎ lµ häc c«ng nh©n kü thuËt bËc cao h¬n lµ ®i trung cÊp, v× thêi gian ®µo t¹o gÇn nh nhau, c«ng viÖc ®«i khi l¹i tèt h¬n cho b¶n th©n sau khi ra trêng vµ hµnh nghÒ.
Ba lµ, hÖ thèng qu¶n lý n©ng bËc kü thuËt vµ ®µo t¹o l¹i c«ng nh©n cßn chËm ®æi míi vµ kh«ng linh ho¹t trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng. V× sù ®ßi hái ë ngêi c«ng nh©n hiÖn ®¹i kh«ng chØ ë tay nghÒ mµ cßn ë thÓ lc, v× ®iÒu ®ß cã liªn quan ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm vµ n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm .
Bèn lµ, trong ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña ta hiÖnu nay cßn cã nhiÒu ngêi mï ch÷ vµ cha cã b»ng cÊp. Thùc tÕ , ë tÊt c¶ c¸c níc tiªn tiÕn, mäi c«n._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 10191.doc