Tìm hiểu nhu cầu học tập của Giáo viên tiểu học tỉnh Bình Phước

Tìm hieåu nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Traàn Thò Thu Thuûy MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Nhu caàu laø nguoàn goác cuûa tính tích cöïc cuûa nhaân caùch. Nhu caàu chi phoái maõnh lieät ñeán ñôøi soáng taâm lyù noùi chung, ñeán hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi noùi rieâng. Nghieân cöùu nhu caàu cuûa con ngöôøi laø moät vieäc laøm heát söùc caàn thieát bôûi nhu caàu laø ñoäng löïc taïo neân möùc ñoä ñoäc laäp, tích cöïc vaø saùng taïo cuûa con ngöôøi . Trong con ngöôøi toàn taïi nhieàu loaïi nhu caàu ôû nhieàu caáp ñoä khaùc nhau. Trong ñoù, nhu caàu hoïc taäp laø moät loaïi nhu caàu caáp cao, chi phoái maïnh meõ ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch cuûa con ngöôøi. Ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân, nhu caàu hoïc taäp chi phoái vieäc hoaøn thieän nhaân caùch ngheà, aûnh höôûng lôùn ñeán chaát löôïng giaùo duïc. Chaát löôïng giaùo duïc laø moät vaán ñeà ñang ñöôïc quan taâm haøng ñaàu trong cuoäc caùch maïng giaùo duïc ôû nöôùc ta hieän nay. Khoâng ai trong chuùng ta coù theå phuû nhaän raèng nhaân toá ngöôøi thaày aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc ñoåi môùi chaát löôïng giaùo duïc. Trong khi chuùng ta ñaõ vaø ñang nghieân cöùu ñeå laøm ñoåi môùi nhieàu maët cuûa quaù trình giaùo duïc (töø muïc tieâu, noäi dung, phöông phaùp, phöông tieän…) roài ñem nhöõng keát quaû ñoù nhoài nheùt vaøo ñaàu giaùo vieân theo hình thöùc taäp huaán ngaén haïn, moät chieàu. Trong khi ñaõ coù khoâng ít coâng trình nghieân cöùu veà nhu caàu hoïc taäp, veà tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh… thì haàu nhö chöa coù ai quan taâm tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm taâm lyù (ñaëc bieät laø nhu caàu hoïc taäp) cuûa ngöôøi thaày (moät trong hai nhaân toá quan troïng cuûa quaù trình giaùo duïc: Thaày – Troø) trong giai ñoaïn môùi naøy. Trong tình hình chung ñoù, baûn thaân ngöôøi giaùo vieân cuõng nhaän thöùc ñöôïc vai troø quan troïng cuûa mình. Khoâng ít ngöôøi mong muoán ñöôïc hoïc taäp nhieàu hôn ñeå naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï, naâng cao taàm hieåu bieát ñeå ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Nhöng hoïc nhö theá naøo? ôû ñaâu? baèng hình thöùc naøo? vaøo thôøi gian naøo?… khoâng phaûi ngöôøi giaùo vieân naøo cuõng coù theå löïa choïn hay coù ñieàu kieän ñeå löïa choïn. Vaán ñeà ñaët ra laø chuùng ta phaûi tìm hieåu nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï, nhöõng phöông thöùc naøo hoï mong muoán ñeå thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp, giuùp hoï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp ñaõ coù… Coù nhö theá môùi thöïc söï ñoåi môùi toaøn dieän trong giaùo duïc. Toùm laïi, vieäc tìm hieåu nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân trong giai ñoaïn hieän nay laø heát söùc caàn thieát, ñaëc bieät laø nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc. Bôûi giaùo vieân tieåu hoïc ñöôïc xem laø ngöôøi thaày ñaàu tieân trong baäc hoïc ñaàu tieân cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân, coù aûnh höôûng lôùn ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch cuûa lôùp treû sau naøy. Muoán ñoåi môùi giaùo duïc phaûi ñoåi môùi ngay töø baäc hoïc naøy. Keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi seõ giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc tình Bình Phöôùc quan taâm ñuùng möùc ñeán nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh. Ñoàng thôøi goùp phaàn ñònh höôùng cho tröôøng CÑSP tænh Bình Phöôùc trong vieäc phoái hôïp vôùi caùc phoøng giaùo duïc, caùc tröôøng tieåu hoïc ñòa phöông nhaèm taïo ñieàu kieän thoûa maõn vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh. Töø nhöõng lyù do treân, toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu laø: “Tìm hieåu nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc”. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Tìm hieåu thöïc traïng nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Treân cô sôû ñoù, ñeà xuaát moät soá bieän phaùp phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh. 3. KHAÙCH THEÅ VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU 3.1. Khaùch theå nghieân cöùu 329 giaùo vieân tieåu hoïc thuoäc 8 huyeän thò trong toaøn tình Bình Phöôùc, cuï theå laø: Thò xaõ Ñoàng Xoaøi : 40 giaùo vieân Phöôùc Long : 44 giaùo vieân Buø Ñaêng : 48 giaùo vieân Ñoàng Phuù : 40 giaùo vieân Chôn Thaønh : 38 giaùo vieân Bình Long : 40 giaùo vieân Loäc Ninh : 44 giaùo vieân Buø Ñoáp : 35 giaùo vieân 3.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc. 4. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU Xuaát phaùt töø muïc ñích ñaõ neâu, nhieäm vuï cuï theå cuûa ñeà taøi nhö sau: 4.1. Nghieân cöùu moät soá vaán ñeà lyù luaän veà nhu caàu, nhu caàu hoïc taäp, nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc, phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu… 4.2. Khaûo saùt thöïc traïng 4.2.1. Thöïc traïng möùc ñoä bieåu hieän cuûa nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. 4.2.2. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. 4.2.3. Nhöõng hình thöùc hoïc taäp maø giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñaõ söû duïng vaø nhöõng hình thöùc hoïc taäp maø hoï mong muoán ñeå ñöôïc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa mình. 4.3. Ñeà xuaát moät soá bieän phaùp phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. 5. GIAÛ THUYEÁT NGHIEÂN CÖÙU Nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc bieåu hieän ôû möùc khaù cao, tuy nhieân khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc nhoùm giaùo vieân (thaâm nieân, nôi coâng taùc, giôùi tính) do nhieàu nguyeân nhaân. Töøng böôùc khaéc phuïc nhöõng yeáu toá gaây caûn trôû vieäc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp seõ giuùp phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp ôû hoï. 6. GIÔÙI HAÏN PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU - Noäi dung: ñaùnh giaù thöïc traïng möùc ñoä nhu caàu hoïïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân – nghieäp vuï cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc, nhöõng yeáu toá aûnh höôûng vaø nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng. Töø ñoù ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp nhaèm phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp ôû hoï. - Khaùch theå: 320 giaùo vieân tieåu hoïc ñang coâng taùc taïi caùc tröôøng tieåu hoïc trong tænh Bình Phöôùc. - Thôøi gian: töø thaùng 10/2005 ñeán thaùng 10/2006. 7. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 7.1. Nhoùm phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän: phaân tích vaø toång keát taøi lieäu nhaèm xaây döïng cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. 7.2. Nhoùm phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn: ñieàu tra baèng phieáu hoûi, ñaøm thoaïi. 7.3. Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu baèng toaùn thoáng keâ öùng duïng: söû duïng phaàn meàm SPSS for Windows 12.0. 8. KEÁ HOAÏCH NGHIEÂN CÖÙU Thaùng 10/2005 – thaùng 11/2005 löïa choïn vaø ñaêng kyù ñeà taøi Thaùng 11/2005 – thaùng 12/2005 söu taàm taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi Thaùng 01/2006 – thaùng 02/2006 laäp vaø chænh söûa ñeà cöông nghieân cöùu, vieát cô sôû lyù luaän cho ñeà taøi Thaùng 02/2006 – thaùng 4/2006 xaây döïng boä coâng cuï ñieàu tra Thaùng 4/2006 – thaùng 5/2006 thu thaäp soá lieäu Thaùng 5/2006 – thaùng 6/2006 nhaäp vaø xöû lyù soá lieäu Thaùng 6/2006 – thaùng 7/2006 phaân tích soá lieäu Thaùng 7/2006 – thaùng 8/2006 vieát vaø chænh söûa luaän vaên Thaùng 8/2006 – thaùng 9/2006 hoaøn chænh luaän vaên, vieát toùm taét Thaùng 10/2006 – thaùng 11/2006 noäp luaän vaên vaø ñaêng kyù baûo veä. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU CHÖÔNG I MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ NHU CAÀU VAØ NHU CAÀU HOÏC TAÄP CUÛA GIAÙO VIEÂN TIEÅU HOÏC 1.1. LÒCH SÖÛ VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU 1.1.1. Nhöõng nghieân cöùu veà nhu caàu ôû phöông Taây Nhu caàu theå hieän söï leä thuoäc cuûa moät cô theå soáng vaøo moâi tröôøng beân ngoaøi, theå hieän thaønh nhöõng öùng xöû tìm kieám khi cô theå thieáu nhöõng ñieàu kieän ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Töø ñaàu theá kyû XIX, Small (ngöôøi Myõ) ñaõ thaáy nhöõng hoaït ñoäng taâm lyù cuûa caù nhaân baét nguoàn töø nhöõng nhu caàu cuûa noù (veà cuûa caûi, quyeàn löïc, veà söï taùn thaønh cuûa ngöôøi khaùc…). Vaøo giöõa theá kyû XIX, V. Koller, E. Thorndike, N.E. Miller… nghieân cöùu caùc kieåu haønh vi ñoäng vaät ñöôïc thuùc ñaåy bôûi nhu caàu. Hoï ñaõ ñöa ra thuaät ngöõ “luaät hieäu öùng” ñeå giaûi thích söï lieân heä giöõa kích thích vaø ñaùp öùng cuûa cô theå. Treân cô sôû naøy, hoï ñaõ ñeà xöôùng lyù thuyeát nhu caàu cô theå quyeát ñònh haønh vi. Vaøo cuoái theá kyû XIX, S.Freud vaø U.Mc. Dougall ñaõ ñeà caäp tôùi vaán ñeà nhu caàu trong lyù thuyeát baûn naêng cuûa con ngöôøi vaø lyù thuyeát naøy ñöôïc kieän toaøn vaøo ñaàu theá kyû XX. Theo Freud [12], löïc vaän ñoäng haønh vi con ngöôøi naèm trong baûn naêng. OÂng khaúng ñònh raèng, taát caû haønh vi cuûa con ngöôøi ñeàu höôùng tôùi vieäc mong muoán thoûa maõn hay phaù huûy vaø xaâm laêng. OÂng nghieân cöùu ôû ñoäng vaät vaø chöùng minh moät caùch huøng hoàn nhöõng haønh vi hung baïo vaø phaù huûy laø phöông tieän ñeå thoûa maõn nhöõng nhu caàu quan troïng cuûa cuoäc soáng. Lyù thuyeát baûn naêng ngay töø khi ra ñôøi ñaõ trôû thaønh trung taâm cuûa caùc cuoäc tranh luaän cuûa caùc nhaø taâm lyù hoïc phöông Taây. Nhöng cuoái cuøng hoï cuõng beá taéc khi söû duïng lyù thuyeát naøy ñeå giaûi thích caùc haønh vi vaên hoùa vaø vaên minh cuûa con ngöôøi. Vaøo nhöõng naêm 30 cuûa theá kyû XX, ñaõ xuaát hieän moät loaït caùc nghieân cöùu veà nhu caàu ôû con ngöôøi. Ñaàu tieân laø lyù thuyeát ñoäng cô heä do K. Lewin ñeà xöôùng. K. Lewin cho raèng, döôùi söï taùc ñoäng cuûa loaïi nhu caàu naøo ñoù, traïng thaùi caêng thaúng seõ xuaát hieän, ñoàng thôøi ôû chuû theå cuõng xuaát hieän söï lieân töôûng coù lieân quan vôùi nhu caàu. OÂng cho raèng, nhöõng nhaân toá thöïc cuûa hoaït ñoäng taâm lyù cuûa con ngöôøi khoâng chæ xuaát phaùt töø nhu caàu cô theå maø noù coøn ñöôïc xuaát phaùt töø nhu caàu xaõ hoäi. Nhu caàu vöøa laø nguyeân nhaân laøm xuaát hieän heä thoáng caêng thaúng vaø ñoù cuõng laø nguyeân nhaân taïo ra söï hoaït ñoäng tích cöïc cuûa con ngöôøi, hoaït ñoäng seõ laøm dòu söï caêng thaúng…[29] Tieáp theo ñoù laø nhöõng coâng trình cuûa caùc ñaïi dieän cho taâm lyù hoïc nhaân vaên nhö A. Maslow, G. Ollport, K. Rodzerc vaø moät soá ngöôøi khaùc. Trong ñoù ñieån hình laø coâng trình nghieân cöùu cuûa A. Maslow [31]. OÂng chöùng minh raèng tính xaõ hoäi naèm trong chính baûn tính cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi coù nhöõng nhu caàu chaân chính veà giao tieáp, veà söï leä thuoäc, veà tình yeâu, veà loøng kính troïng…Nhöõng nhu caàu naøy coù baûn chaát baûn naêng ñaëc tröng cho gioáng ngöôøi. Nhö vaäy theo oâng, tính ngöôøi cuûa nhu caàu ñöôïc hình thaønh trong quaù trình phaùt sinh loaøi ngöôøi. OÂng ñaõ hình dung nhu caàu vaø söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi theo moät chuoãi lieân tieáp nhö chieác caàu thang. OÂng ñaõ ñem caùc loaïi nhu caàu khaùc nhau cuûa con ngöôøi, caên cöù theo tính ñoøi hoûi vaø thöù töï phaùt sinh tröôùc sau cuûa chuùng ñeå quy veà naêm loaïi, saép xeáp thaønh naêm baäc thang veà nhu caàu cuûa con ngöôøi töø thaáp ñeán cao. Ñeå ñi leân ñænh cuûa chieác thang phaûi baét ñaàu töø chaân thang. Moãi baäc nhu caàu ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi coù nhöõng noå löïc nhaát ñònh ñeå coù theå chuyeån leân baäc tieáp theo. Moãi baäc nhu caàu cuûa con ngöôøi ñeàu phuï thuoäc vaøo baäc nhu caàu tröôùc ñoù. Neáu moät nhu caàu ôû baäc thaáp caû heä thoáng khoâng ñöôïc ñaùp öùng, caù nhaân ñoù seõ khoù coù theå tieán leân böôùc phaùt trieån tieáp theo. Theo Maslow, sau khi nhu caàu caáp thaáp ñöôïc thoûa maõn thì naûy sinh ñoøi hoûi thoûa maõn nhu caàu caáp cao hôn. OÂng chæ roõ, haønh vi cuûa con ngöôøi thöôøng khoâng chæ do moät nhu caàu naøo ñoù thuùc ñaåy maø laø keát quaû cuûa raát nhieàu taùc ñoäng. Theo oâng, moïi nhu caàu thuoäc heä thoáng thöù baäc cuõng ñeàu coù lieân quan ñeán caáu truùc cô theå cuûa con ngöôøi vaø ñeàu ñöôïc döïa treân moät neàn taûn di truyeàn nhaát ñònh. OÂng ñaõ moâ taû caùc ñoäng cô cuûa con ngöôøi mang tính voâ thöùc vaø vöôït qua yù chí cuûa con ngöôøi ñaõ quy ñònh haønh vi cuûa noù. Thuyeát cuûa oâng phuû ñònh söï caàn thieát phaûi hình thaønh moät caùch coù muïc ñích caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi. [17, tr.176-182] Ñaùng löu yù laø nghieân cöùu cuûa nhaø taâm lyù hoïc ngöôøi Myõ – Herry Murray. Theo Murray, nhu caàu ñöôïc hieåu laø moät toå chöùc cô ñoäng, noù toå chöùc vaø höôùng daãn caùc quaù trình nhaän thöùc, töôûng töôïng vaø haønh vi. Nhôø nhu caàu maø hoaït ñoäng mang tính chaát coù muïc ñích, do ñoù hoaëc laø ñaït ñöôïc söï thoûa maõn nhu caàu hoaëc laø ngaên ngöøa söï ñuïng ñoä khoù chòu vôùi moâi tröôøng. Theo oâng, nhu caàu laø moät ñoäng NC töï theå hieän NC về sự tự trọng NC được thừa nhận NC về an ninh và sự an toàn NC sinh lyù löïc xuaát phaùt töø cô theå vaø söï thoûa maõn nhu caàu ñoøi hoûi phaûi coù söï taùc ñoäng qua laïi vôùi caùc tình huoáng xaõ hoäi, phaûi coù söï caûi toå chuùng nhaèm muïc ñích ñaït ñöôïc söï thích öùng. Hoïc thuyeát cuûa Murray chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa S. Freud nhöng theo oâng neáu chæ giaûi thích nhö S. Freud thì quaù ñôn giaûn. Theo thuyeát cuûa oâng, nhöõng nhu caàu taâm lyù xaùc ñònh ñöôïc ôû con ngöôøi laø nhöõng nhu caàu maø moïi ngöôøi ñeàu caûm thaáy nhöng ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau vaø cöôøng ñoä maïnh yeáu khaùc nhau ôû töøng ngöôøi. Tuy nhieân oâng, khoâng heà ñaû ñoäng tröïc tieáp ñeán vaán ñeà noäi dung cuûa caùc nhu caàu, ñoäng cô cuûa nhaân caùch, tính quy ñònh xaõ hoäi cuûa caùc nhu caàu vaø ñoäng cô ñaõ gaây ra haønh ñoäng. H.Murray ñaõ xaây döïng baûng phaân loaïi caùc nhu caàu (goàm 20 loaïi nhu caàu) [17, tr.172-174]. Ñaây laø moät trong nhöõng baûng phaân loaïi phoå bieán nhaát ôû phöông Taây. H. Murray ñaõ chia caùc nhu caàu thaønh nhu caàu nguyeân phaùt vaø nhu caàu thöù phaùt. Nhu caàu nguyeân phaùt laø nhöõng nhu caàu töï nhieân cuûa con ngöôøi vôùi tö caùch laø moät cô theå soáng. Nhu caàu thöù phaùt laø loaïi nhu caàu ñaëc tröng cho con ngöôøi nhö laø moät toàn taïi xaõ hoäi vaø baét nguoàn töø söï giao tieáp cuûa con ngöôøi. OÂng coøn phaân bieät nhöõng nhu caàu töôøng minh vaø nhu caàu tieàm taøng. Nhu caàu töôøng minh ñöôïc theå hieän töï do ra beân ngoaøi. Nhu caàu tieàm taøng khoâng theå hieän trong nhöõng haønh ñoäng thích öùng maø chæ trong töôûng töôïng, trong giaác mô vaø troø chôi. OÂng cho raèng, nhu caàu caøng ít ñöôïc thoûa maõn trong ñôøi soáng thöïc bao nhieâu thì noù caøng giöõ vò trí to lôùn trong töôûng töôïng baáy nhieâu. Vaøo nöõa cuoái theá kyû XX, coù raát nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà nhu caàu cuûa con ngöôøi ñöôïc boå sung vaø ñöôïc trình baøy trong caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa Mc. Clelland, Carl Rogers, Rom Harreù… Mc. Clelland cho raèng ñoäng cô thuùc ñaåy con ngöôøi coù theå hieåu theo nghóa “nhu caàu” chöù khoâng phaûi “sinh lyù”. Thay vaøo ñoù Mc.Clelland nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa nhu caàu xaõ hoäi, nhaát laø nhu caàu thaønh töïu vaø nhu caàu hoäi nhaäp. Mc. Clelland cho raèng ñoäng cô thuùc ñaåy thaønh töïu laø lyù do giaûi thích taïi sao moät soá ngöôøi coù veû laøm raát thaønh thaïo trong khi ngöôøi khaùc toû ra löôõng löï, khoâng coù veû thaønh coâng. [30, tr. 503-504] Lyù thuyeát cuûa Carl Rogers nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa khaùi nieäm caùi toâi vaø söï phaùt trieån caù nhaân, cho raèng caû hai yeáu toá naøy ñeàu caàn thieát trong vieäc phaùt trieån nhaân caùch khoûe maïnh. Rogers cho raèng con ngöôøi ai cuõng coù hai nhu caàu cô baûn. Thöù nhaát laø nhu caàu theå hieän ñaày ñuû tieàm naêng cuûa mình, maø Rogers xem laø söï phaán ñaáu tích cöïc ñoái vôùi söï phaùt trieån caù nhaân. Theå hieän ñaày ñuû tieàm naêng cuûa mình laø taïo ra nhöõng khía caïnh caùi toâi coù thöïc. Rogers xem nhu caàu naøy laø nhu caàu cô baûn ôû moïi con ngöôøi, phaûi ñöôïc thoûa maõn neáu khoâng seõ sinh ra roái loaïn taâm lyù. Nhu caàu thöù hai laø nhu caàu toân troïng tích cöïc – tình caûm thöông yeâu hay toân troïng töø ngöôøi khaùc. Rogers xem söï phaùt trieån nhaân caùch khoûe maïnh xaûy ra thoâng qua caùc moái quan heä, cung caáp cho caù nhaân söï toân troïng tích cöïc khoâng ñieàu kieän. OÂng khaúng ñònh neáu muoán taâm lyù khoûe maïnh caû hai nhu caàu naøy phaûi ñöôïc thoûa maõn. [30, tr. 505] Rom Harreù cho raèng ñöôïc ngöôøi khaùc trong xaõ hoäi toân troïng laø moät taùc nhaân thuùc ñaåy quan troïng ôû con ngöôøi. Chaân giaù trò con ngöôøi cho duø xuaát hieän ôû ñaâu ñeàu laø yeáu toá quyeát ñònh trong söï töông taùc ôû con ngöôøi. OÂng cho raèng ñoái vôùi con ngöôøi traùnh bò ngöôøi khaùc cöôøi hay nhìn vôùi veû cheá gieãu laø ñieàu quan troïng hôn caùc ñieàu khaùc. Nhu caàu toân troïng xaõ hoäi do Harreù nhaän daïng cuõng lieân keát vôùi khía caïnh ñoäng cô thuùc ñaåy xaõ hoäi khaùc. [30, tr. 506] 1.1.2. Nhöõng nghieân cöùu veà nhu caàu ôû Xoâ Vieát Döïa vaøo hoïc thuyeát cuûa caùc taùc giaû kinh ñieån cuûa chuû nghóa Mac –Leânin, caùc nhaø taâm lyù hoïc Xoâ Vieát ñaõ nhaán maïnh yù nghóa caên baûn cuûa nhu caàu, coi noù laø ñoäng löïc thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng. Veà vaán ñeà naøy, F, Anghen töøng vieát: “Ngöôøi ta quy cho trí oùc, cho söï môû mang vaø hoaït ñoäng cuûa boä oùc taát caû coâng lao laøm cho xaõ hoäi phaùt trieån ñöôïc nhanh choùng, vaø ñaùng leõ ngöôøi ta phaûi giaûi thích raèng hoaït ñoäng cuûa mình laø do nhu caàu cuûa mình quyeát ñònh (maø nhöõng nhu caàu ñoù quaû thöïc ñaõ phaûn aùnh vaøo ñaàu oùc cuûa ngöôøi ta vaø laøm cho hoï coù yù thöùc ñoái vôùi nhöõng nhu caàu ñoù) thì ngöôøi ta laïi quen giaûi thích raèng hoaït ñoäng cuûa mình laø do tö duy cuûa mình quyeát ñònh” [6, tr. 493] Maùc cuõng ñaùnh giaù cao vai troø cuûa nhu caàu trong söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi sinh ra, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån phaûi tìm moïi caùch ñeå thoûa maõn nhöõng nhu caàu cuûa baûn thaân (töø nhu caàu caáp thaáp ñeán nhu caàu caáp cao). Vieäc höôùng ñeán tìm moïi phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu giuùp con ngöôøi ngaøy caøng taïo ra nhieàu cuûa caûi vaät chaát phuïc vuï cho baûn thaân vaø cho söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Trong taâm lyù hoïc Xoâ Vieát, ngöôøi ñaàu tieân ñeà caäp moät caùch khaù saâu saéc tôùi vaán ñeà nhu caàu laø D.N. Uznatze. Trong cuoán Taâm lyù hoïc ñaïi cöông xuaát baûn naêm 1940, oâng ñaõ chuù yù tôùi khaùi nieäm nhu caàu vaø yù nghóa cuûa noù ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa cô theå ngoaøi nhu caàu cuûa con ngöôøi. Theo oâng, nhu caàu laø yeáu toá ñaëc tröng cho moät cô theå soáng, laø coäi nguoàn cuûa tính tích cöïc vaø noù phaùt trieån töông öùng vôùi söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Khi coù moät nhu caàu cuï theå naøo ñoù xuaát hieän, chuû theå höôùng söùc löïc cuûa mình vaøo hieän thöïc khaùch quan nhaèm thoûa maõn nhu caàu ñoù. Theo D.N. Uznatze, ôû con ngöôøi toàn taïi hai daïng nhu caàu cô baûn: nhu caàu soáng (nhu caàu toàn taïi – ñoùi, khaùt, tình duïc…) –-+ nhu caàu caáp thaáp vaø nhu caàu caáp cao (nhu caàu ñaïo ñöùc, thaåm myõ, trí tueä…). Trong nhöõng haønh vi haøng ngaøy cuûa mình, con ngöôøi khoâng chæ mong muoán thoûa maõn nhöõng nhu caàu caáp thaáp maø coøn mong muoán thoûa maõn nhöõng nhu caàu caáp cao. YÙ nghóa cuûa caùc loaïi nhu caàu ôû nhöõng con ngöôøi khaùc nhau laø khaùc nhau. ÔÛ nhöõng ngöôøi naøy nhu caàu caáp cao coù yù nghóa nhöng ôû nhöõng ngöôøi khaùc loái soáng ñöôïc xaùc ñònh moät phaàn lôùn bôûi nhu caàu cô theå. Theo oâng, söï troäi hôn cuûa nhu caàu caáp cao hay nhu caàu caáp thaáp phuï thuoäc vaøo hoaøn caûnh soáng, vaøo giaùo duïc vaø aán töôïng, vaøo söï theå nghieäm maø con ngöôøi thaáy coù yù nghóa. X.L.Rubinsteâin ñaõ taïo ta moät heä thoáng tri thöùc phong phuù, trong ñoù coù lyù thuyeát veà nhu caàu, döïa treân quan ñieåm trieát hoïc Mac – Leânin. Theo oâng, con ngöôøi coù nhu caàu sinh vaät nhöng baûn chaát cuûa con ngöôøi laø toång hoøa caùc moái quan heä xaõ hoäi, vì vaäy caàn xem xeùt ñoàng thôøi caùc vaán ñeà cô baûn cuûa con ngöôøi vôùi nhaân caùch. OÂng cho raèng, nhu caàu laø moät thaønh toá cuûa ñoäng cô – “haït nhaân cuûa nhaân caùch”. Vôùi tö caùch naøy, nhu caàu seõ xaùc ñònh nhöõng bieåu hieän khaùc nhau cuûa nhaân caùch – ñoù laø xuùc caûm, tình caûm, yù chí, höùng thuù, nieàm tin. Tuy nhieân khi nghieân cöùu veà nhaân caùch, ta khoâng neân xuaát phaùt töø nhu caàu maø phaûi khaùm phaù ra quaù trình naûy sinh vaø nhöõng bieåu hieän cuûa nhu caàu. OÂng nhaán maïnh moái quan heä laãn nhau cuûa con ngöôøi vôùi töï nhieân, ñoù laø moái quan heä nhu caàu, nghóa laø söï caàn thieát cuûa con ngöôøi veà moäït “caùi gì ñoù” naèm ngoaøi cô theå con ngöôøi. “Caùi gì ñoù” chính laø ñoái töôïng cuûa nhu caàu, coù khaû naêng ñem laïi söï thoûa maõn nhu caàu thoâng qua hoaït ñoäng cuûa chuû theå. Vì vaäy, theo oâng, phaûi thoáng nhaát caùc yeáu toá khaùch quan (thuoäc veà ñoái töôïng) vôùi yeáu toá chuû quan (thuoäc veà chuû theå – traïng thaùi taâm lyù cuûa chuû theå) trong quaù trình hoaït ñoäng nhaèm thoûa maõn nhu caàu. Töø quan nieäm treân veà nhu caàu, ta thaáy, nhu caàu cuûa con ngöôøi vöøa mang tính tích cöïc, vöøa mang tính thuï ñoäng. Cuï theå: nhu caàu laø söï ñoøi hoûi caàn ñöôïc thoûa maõn ôû chuû theå, nhöng ñöôïc thoûa maõn hay khoâng laïi phuï thuoäc vaøo heä thoáng caùc ñoái töôïng trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå (tính thuï ñoäng cuûa nhu caàu); maët khaùc, nhu caàu seõ thuùc ñaåy chuû theå tích cöïc tìm kieám ñoái töôïng, phöông thöùc, phöông tieän thoûa maõn nhu caàu, nghóa laø nhu caàu thuùc ñaåy hoaït ñoäng, kích thích hoaït ñoäng (tính tích cöïc cuûa nhu caàu). Theo X.L.Rubinsteâin, söï hình thaønh moät nhu caàu cuï theå luoân luoân coù söï tham gia cuûa yù thöùc ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau vaø phaûi traûi qua 3 möùc ñoä: yù höôùng, yù muoán, yù ñònh. Toùm laïi khi xem xeùt moät nhu caàu cuï theå cuûa con ngöôøi döôùi söï tham gia cuûa yù thöùc, söï thoáng nhaát hai yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan ta thaáy yù nghóa cuûa nhu caàu nhö laø nguoàn goác tích cöïc cuûa nhaân caùch con ngöôøi. Vaø chính söï tham gia cuûa yù thöùc vaøo trong quaù trình hình thaønh nhu caàu ñaõ laøm cho nhu caàu cuûa con ngöôøi khaùc xa veà chaát so vôùi nhu caàu cuûa con vaät. Ngöôøi ñi saâu phaân tích baûn chaát taâm lyù cuûa nhu caàu hôn caû phaûi keå ñeán laø A.N. Leonchiev. Khi baøn veà vaán ñeà nhu caàu, Leonchiev cho raèng, moät nhu caàu thöïc söï bao giôø cuõng phaûi laø nhu caàu veà moät caùi gì ñoù. Nghóa laø nhu caàu phaûi coù ñoái töôïng (caùc vaät theå coù khaû naêng thoûa maõn nhu caàu). Ñoái töôïng naøy khoâng phaûi xuaát hieän cuøng luùc vaø roõ reät vôùi caùc traïng thaùi coù tính chaát nhu caàu (nhöõng öôùc mong, nhöõng yù muoán chuû quan cuûa chuû theå) maø noù chæ “phaùt loä” ra trong quaù trình con ngöôøi hoaït ñoäng ñeå thoûa maõn nhu caàu. OÂng vieát: “nhu caàu vôùi tính chaát laø moät söùc maïnh noäi taïi chæ coù theå ñöôïc thöïc thi trong hoaït ñoäng” [16, tr.279]. OÂng cho raèng, thoaït ñaàu nhu caàu chæ xuaát hieän nhö laø moät tieàn ñeà cuûa hoaït ñoäng. Con ngöôøi caøng tích cöïc hoaït ñoäng bao nhieâu thì nhu caàu caøng chuyeån hoùa baáy nhieâu thaønh keát quaû cuûa hoaït ñoäng (nghóa laø caøng tieán gaàn ñeán thoûa maõn nhu caàu). Baûn thaân nhu caàu khoâng tröïc tieáp thuùc ñaåy haønh ñoäng cuûa con ngöôøi. Chæ khi nhu caàu gaëp ñöôïc ñoái töôïng ñaùp öùng cho noù thì noù seõ chuyeån hoùa thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng – ñoù laø ñoäng cô. Khi baøn veà moái lieân heä giöõa nhu caàu vaø hoaït ñoäng, Leonchiev thieân veà quan nieäm cho raèng caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi ñeàu ñöôïc saûn xuaát ra. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, nhu caàu khoâng chæ ñôn thuaàn laø nhöõng caùi maø chuû theå sinh ra ñaõ coù vaø chi phoái hoaøn toaøn hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi (nhu caàu Æ hoaït ñoäng Æ nhu caàu) maø nhu caàu naûy sinh trong quaù trình hoaït ñoäng vaø sau ñoù quay trôû laïi chi phoái hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi (hoaït ñoäng Æ nhu caàu Æ hoaït ñoäng). OÂng khaúng ñònh ñaây môùi ñuùng laø quan nieäm macxít veà nhu caàu. OÂng lyù giaûi raèng: “Chaúng phaûi chæ khi naøo xuaát hieän vôùi noäi dung ñoái töôïng cuûa noù thì nhu caàu môùi mang tính chaát laø nhaân toá quy ñònh moät hoaït ñoäng cuï theå ñoù sao? Maø noäi dung naøy thì laïi khoâng tröïc tieáp bao haøm trong caùc nhu caàu vaø do ñoù cuõng khoâng theå suy dieãn ra töø caùc nhu caàu aáy” [16, tr.282] Khi xeùt veà nguoàn goác cuûa caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi, Leonchiev khoâng ñoàng yù vôùi quan ñieåm cho raèng moät phaàn caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi thì coù nguoàn goác xaõ hoäi vaø phaàn coøn laïi thì coù nguoàn goác thuaàn tuùy sinh hoïc (nhöõng nhu caàu chung cho con ngöôøi vaø con vaät). OÂng cho ñaây laø söï chaáp nhaän moät caùch nöõa vôøi nguoàn goác xaõ hoäi – lòch söû cuûa caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi vaø “nhö vaäy laø lónh vöïc nhu caàu cuûa con ngöôøi bò phaân ñoâi” [16,tr.283]. OÂng chæ ra nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa söï sai laàm naøy laø do ngöôøi ta chæ xem xeùt “chính baûn thaân caùc nhu caàu” taùch khoûi nhöõng ñieàu kieän vaät chaát cuûa noù cuõng nhö taùch khoûi nhöõng phöông thöùc ñeå thoûa maõn noù vaø do ñoù cuõng taùch khoûi caùi hoaït ñoäng maø trong ñoù dieãn ra söï bieán hoùa cuûa nhu caàu. OÂng khaúng ñònh “söï caûi bieán cuûa lòch söû vaãn bao quaùt toaøn boä lónh vöïc caùc nhu caàu” [16,tr.284]. Taát caû caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi (keå caû nhu caàu baäc cao hay nhu caàu sinh toàn cô baûn) khoâng taùch rôøi nhau maø coù moái quan heä vôùi nhau. Vaø söï phaùt trieån cuûa caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi baét ñaàu töø choã con ngöôøi hoaït ñoäng ñeå thoûa maõn nhöõng moái quan heä naøy vaø ngöôïc laïi, con ngöôøi thoûa maõn caùc nhu caàu sô ñaúng cuûa mình laø ñeå haønh ñoäng. Ñoù cuõng laø con ñöôøng coù tính chaát nguyeân taéc cuûa söï phaùt trieån caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi. A .G. Kovaliov khaúng ñònh nhu caàu laø söï ñoøi hoûi taát yeáu do con ngöôøi caûm thaáy caàn ñöôïc thoaû maõn ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, laø nguoàn goác cuûa tính tích cöïc hoaït ñoäng cuûa caù nhaân. Cuõng nhö haàu heát caùc nhaø taâm lyù hoïc Xoâ Vieát khaùc, Kovaliov cho raèng luùc môùi xuaát hieän, nhu caàu chæ laø traïng thaùi thieáu thoán caùi gì ñoù, laø ñieàu kieän beân trong kích thích con ngöôøi vaän ñoäng, tìm toøi khoâng phöông höôùng. Chæ khi nhu caàu gaëp ñoái töôïng coù theå ñaùp öùng, noù môùi coù khaû naêng höôùng daãn vaø ñieàu khieån hoaït ñoäng. Luùc ñoù nhu caàu trôû thaønh ñoäng cô tröïc tieáp thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng nhaèm tôùi ñoái töôïng. Kovaliov chia nhu caàu cuûa con ngöôøi thaønh hai loaïi cô baûn: nhu caàu vaät chaát vaø nhu caàu tinh thaàn. Ngoaøi ra coøn coù nhu caàu lao ñoäng, nhu caàu giao tieáp, nhu caàu hoaït ñoäng xaõ hoäi – nhöõng nhu caàu bao goàm caùc yeáu toá cuûa caû nhu caàu vaät chaát vaø nhu caàu tinh thaàn. Kovaliov ñaõ ñöa ra naêm quy taéc chung cuûa söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc nhu caàu [17, tr. 188]: - Nhu caàu coù theå naûy sinh, cuûng coá chæ trong quaù trình luyeän taäp coù heä thoáng moät hoaït ñoäng cuï theå. - Nhu caàu ñöôïc phaùt trieån khi phöông tieän thoûa maõn nhu caàu ña daïng vaø phong phuù. - Nhu caàu tinh thaàn ñöôïc hình thaønh khi hoaït ñoäng nhaèm thoûa maõn noù phuø hôïp (vöøa söùc, ñaëc bieät trong giai ñoaïn ñaàu). - Ñieàu kieän quan troïng ñeå phaùt trieån caùc nhu caàu tinh thaàn laø vieäc chuyeån töø hoaït ñoäng nhôù laïi sang hoaït ñoäng saùng taïo. - Nhu caàu ñöôïc cuûng coá khi chuû theå yù thöùc ñöôïc yù nghóa ñoái vôùi baûn thaân vaø xaõ hoäi. Ñoàng thôøi, vieäc giaùo duïc vaø dö luaän taäp theå cuõng goùp phaàn cuûng coá vaø phaùt trieån nhu caàu. 1.1.3. Nhöõng nghieân cöùu veà nhu caàu ôû Vieät Nam Haàu heát caùc nhaø taâm lyù hoïc Vieät Nam ñeàu chòu aûnh höôûng raát lôùn cuûa taâm lyù hoïc Macxit. Vì theá, nhöõng nghieân cöùu veà nhu caàu trong taâm lyù hoïc Vieät Nam cuõng baét nguoàn töø nhöõng luaän ñieåm cuûa taâm lyù hoïc Macxit. Khaùi nieäm nhu caàu trong Töø ñieån taâm lyù hoïc cuûa Vieän Taâm lyù hoïc Vieät Nam do Vuõ Duõng chuû bieân ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: “Nhu caàu laø traïng thaùi cuûa caù nhaân, xuaát phaùt töø choã nhaän thaáy caàn nhöõng ñoái töôïng caàn thieát cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa mình vaø ñoù laø nguoàn goác tính tích cöïc cuûa caù nhaân” [9, tr.190]. Nhu caàu vöøa laø tieàn ñeà, vöøa laø keát quaû cuûa hoaït ñoäng. Nhu caàu cuûa con ngöôøi khoâng ngöøng phaùt trieån, bôûi vì nhu caàu luoân luoân gaén lieàn vôùi lòch söû xaõ hoäi, laø moät boä phaän caáu thaønh cuûa noù. Nhu caàu vaø muïc ñích cuûa con ngöôøi coù moái lieân heä chaët cheõ vôùi nhau. Cuõng gioáng nhö nhu caàu, muïc ñích cuûa con ngöôøi coù tính yù thöùc chuû quan, con ngöôøi tin raèng söï thoûa maõn nhu caàu chæ cuï theå baèng caùch ñaït ñöôïc muïc ñích. Ñieàu ñoù taïo cho hoï khaû naêng caân nhaéc giöõa hình dung chuû quan cuûa hoï veà nhu caàu vôùi noäi dung khaùch quan cuûa noù khi tìm kieám coâng cuï ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích töùc laø chieám lónh ñoái töôïng. Nhu caàu theå hieän ôû ñoäng cô, caùi thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng vaø ñoäng cô trôû thaønh hình thöùc theå hieän nhu caàu. Neáu trong nhu caàu, hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi veà thöïc chaát phuï thuoäc vaøo noäi dung xaõ hoäi – ñoái töôïng, thì ôû ñoäng cô, söï phuï thuoäc ñoù ñöôïc theå hieän ôû tính tích cöïc rieâng leû cuûa chuû theå. Giaùo duïc nhu caàu laø moät trong nhöõng nhieäm vuï troïng taâm trong quaù trình phaùt trieån nhaân caùch. Quan nieäm cuûa caùc nhaø taâm lyù hoïc Vieät Nam veà nhu caàu theå hieän trong boä saùch Taâm lyù hoïc do taäp theå caùc nhaø taâm lyù hoïc ñaàu ngaønh cuûa Vieät Nam bieân soaïn nhö: Phaïm Minh Haïc, Phaïm Hoaøng Gia, Hoà Ngoïc Ñaïi, Traàn Troïng Thuyû, Tröông Anh Tuaán, Nguyeãn Thò Aùnh Tuyeát, Ñaëng Xuaân Hoaøi, Leâ Vaên Hoàng, Nguyeãn Quang Uaån, Leâ Khanh… Duø moãi taùc giaû coù moät caùch laäp luaän khaùc nhau, nhöng taát caû ñeàu coù chung moät quan ñieåm laø: Nhu caàu ñöôïc hieåu laø söï bieåu hieän moái quan heä tích cöïc cuûa caùc caù nhaân ñoái vôùi hoaøn caûnh, laø söï ñoøi hoûi taát yeáu maø con ngöôøi thaáy caàn ñöôïc thoûa maõn ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. [3, 23, 25] Haàu heát caùc taùc giaû naøy ñeàu thoáng nhaát caùch nhìn nhaän veà caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa nhu caàu cuûa con ngöôøi: - Nhu caàu cuûa con ngöôøi bao giôø cuõng co._.ù ñoái töôïng. - Noäi dung cuûa nhu caàu do nhöõng ñieàu kieän vaø phöông thöùc thoûa maõn noù quy ñònh. - Nhu caàu coù tính chu kyø. - Nhu caàu coù tính oån ñònh. - Nhu caàu cuûa con ngöôøi mang baûn chaát xaõ hoäi. Caùc coâng trình nghieân cöùu veà nhu caàu vaø nhu caàu hoïc taäp ôû Vieät Nam goàm coù: “Nghieân cöùu nhu caàu thaønh ñaït vaø moái quan heä cuûa noù vôùi tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa sinh vieân”- Luaän vaên thaïc só cuûa Voõ Thò Ngoïc Chaâu (1999); “Tích cöïc hoùa hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa hoïc vieân só quan quaân söï trong quaù trình hoïc taäp caùc moân toaùn, khoa hoïc töï nhieân” – Luaän aùn tieán só cuûa Phaïm Duy Khieâm (2000); “Nghieân cöùu ñaëc ñieåm nhu caàu nhaän thöùc cuûa hoïc sinh keùm baäc tieåu hoïc” – Luaän aùn tieán só cuûa Nguyeãn Vaên Luõy (2000); “Coâng trình nghieân cöùu, tìm hieåu nhu caàu, nguyeän voïng vaø thaùi ñoä cuûa thanh nieân trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng” – Coâng trình nghieân cöùu cuûa taäp theå taùc giaû Thaùi Duy Tuyeân, Voõ Taán Quang, Leâ Ñöùc Phuùc, Ñaëng Thaønh Höng, Buøi Hoàng Yeán; “Nhu caàu hoïc taäp cuûa sinh vieân sö phaïm” - Luaän aùn tieán só cuûa taùc giaû Hoaøng Thò Thu Haø (2003)… Nhöõng coâng trình nghieân cöùu treân ñeàu coù nhöõng ñoùng goùp nhaát ñònh trong vieäc laøm saùng toû lyù luaän veà nhu caàu, giuùp cho ngöôøi nghieân cöùu coù caùi nhìn khaùi quaùt hôn veà nhu vaàu vaø vò trí cuûa nhu caàu trong taâm lyù hoïc. Ñaëc bieät laø coâng trình nghieân cöùu cuûa taùc giaû Hoaøng Thò Thu Haø ñaõ ñi saâu nghieân cöùu veà caùc möùc ñoä cuûa nhu caàu hoïc taäp: yù höôùng, yù muoán vaø yù ñònh hoïc taäp. Ñeà taøi naøy ñaõ goùp phaàn laøm saùng toû theâm lyù luaän veà nhu caàu hoïc taäp noùi chung vaø nhu caàu hoïc taäp cuûa sinh vieân sö phaïm noùi rieâng. Ñoàng thôøi, ñeà taøi naøy cuõng xaây döïng ñöôïc moät soá bieän phaùp taùc ñoäng sö phaïm goùp phaàn laøm phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa sinh vieân sö phaïm. Toùm laïi, coù nhieàu lyù thuyeát vaø quan ñieåm nghieân cöùu veà nhu caàu trong vaø ngoaøi nöôùc. Baøn veà nhu caàu, moãi lyù thuyeát ñeà caäp coù nhöõng neùt rieâng, song coù theå nhaän ñònh khaùi quaùt veà nhu caàu nhö sau: Nhu caàu laø söï ñoøi hoûi cuûa chuû theå veà moät hay nhieàu ñoái töôïng naøo ñoù caàn ñöôïc thoûa maõn ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Nhu caàu laø moät thuoäc tính taâm lyù naèm trong caáu truùc cuûa xu höôùng. Ban ñaàu nhu caàu xuaát hieän chæ laø traïng thaùi thieáu thoán caùi gì ñoù maø chöa roõ ñoái töôïng naøo coù khaû naêng thoûa maõn nhu caàu. Khi nhu caàu gaëp ñoái töôïng, luùc ñoù nhu caàu trôû thaønh ñoäng cô tröïc tieáp thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng nhaèm tôùi ñoái töôïng. Nhu caàu laø nguoàn goác tính tích cöïc hoaït ñoäng cuûa caù nhaân. Coù nhieàu caùch phaân loaïi nhu caàu tuøy theo tính chaát, ñaëc ñieåm, noäi dung, ñoái töôïng, phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu. Nhu caàu cuûa con ngöôøi mang baûn chaát xaõ hoäi lòch söû. Noù vaän ñoäng vaø phaùt trieån khoâng ngöøng cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi thoâng qua hoaït ñoäng cuûa chuû theå. Trong caùc lyù thuyeát veà nhu caàu, ngöôøi nghieân cöùu quan taâm nhieàu ñeán lyù thuyeát veà nhu caàu cuûa X.L. Rubinstein. Lyù thuyeát naøy ñaõ ñöa ra ñöôïc 3 möùc ñoä cô baûn cuûa nhu caàu cuûa con ngöôøi: yù höôùng, yù muoán, yù ñònh. Caên cöù vaøo 3 möùc ñoä naøy chuùng ta coù theå öùng duïng vaøo vieäc nghieân cöùu, tìm hieåu möùc ñoä bieåu hieän cuûa caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng nhu caàu caáp cao nhö nhu caàu nhaän thöùc, nhu caàu hoïc taäp… 1.2. LYÙ LUAÄN VEÀ HOÏC TAÄP VAØ NHU CAÀU HOÏC TAÄP CUÛA GIAÙO VIEÂN TIEÅU HOÏC 1.2.1. Lyù luaän veà hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc 1.2.1.1. Giaùo vieân tieåu hoïc Giaùo vieân Giaùo vieân laø nhöõng ngöôøi ñaõ tröôûng thaønh veà theå chaát, xaõ hoäi vaø taâm lyù, ñaõ ñöôïc ñaøo taïo vaø caáp baèng bôûi caùc tröôøng sö phaïm vaø ñang tröïc tieáp giaûng daïy taïi moät tröôøng naøo ñoù. Ñeå trôû thaønh giaùo vieân, tröôùc heát hoï phaûi hoaøn thaønh chöông trình hoïc phoå thoâng (toát nghieäp lôùp 12) hoaëc ít nhaát laø hoaøn thaønh chöông trình trung hoïc cô sôû (toát nghieäp lôùp 9). Sau ñoù, hoï phaûi tham gia moät cuoäc thi tuyeån ôû caùc tröôøng sö phaïm. Sau khi truùng tuyeån, hoï ñöôïc ñaøo taïo trong thôøi gian toái thieåu laø 2 naêm ñoái vôùi baäc trung caáp vaø toái ña laø 4 naêm ñoái vôùi baäc ñaïi hoïc. Trong quaù trình hoïc taäp taïi caùc tröôøng sö phaïm, hoï ñöôïc cung caáp nhöõng kieán thöùc chuyeân moân, nghieäp vuï vaø kyõ naêng sö phaïm caàn thieát ñeå coù theå ñöùng treân buïc giaûng thöïc hieän caùc nhieäm vuï daïy hoïc cuûa mình sau naøy. Ngoaøi vieäc hoïc lyù thuyeát, hoï coøn ñöôïc tham gia thöïc haønh, kieán taäp, thöïc taäp…ñeå reøn luyeän kyõ naêng ngheà daïy hoïc. Sau khi keát thuùc khoùa hoïc, hoï phaûi tham gia moät kyø thi toát nghieäp hoaëc tieán haønh moät luaän vaên toát nghieäp tuøy theo trình ñoä ñöôïc ñaøo taïo. Thöïc hieän ñaày ñuû caùc yeâu caàu treân, hoï ñöôïc caáp baèng sö phaïm vaø ñöôïc phaân coâng giaûng daïy taïi caùc tröôøng phoå thoâng trong caû nöôùc. Khi ñoù hoï ñaõ thöïc söï trôû thaønh moät ngöôøi giaùo vieân. Tröôùc ñaây, trong tình traïng thieáu giaùo vieân, ôû moät soá nôi, moät soá tröôøng sö phaïm ôû caùc tænh thaønh trong caû nöôùc ñaõ tuyeån sinh vôùi yeâu caàu toái thieåu laø toát nghieäp lôùp 9 ñeå ñaøo taïo giaùo vieân tieåu hoïc vaø giaùo vieân maàm non. Caøng veà sau naøy, yeâu caàu ñoái vôùi chaát löôïng giaùo duïc caøng cao thì tieâu chuaån tuyeån sinh cuõng trôû neân khaét khe hôn – toái thieåu phaûi coù baèng tuù taøi. Nhöõng giaùo vieân thuoäc dieän neâu treân, trong quaù trình coâng taùc vaãn ñöôïc boài döôõng thöôøng xuyeân ñeå naâng cao tay ngheà vaø ñeán nay, haàu heát ñaõ ñöôïc chuaån hoùa cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu môùi cuûa giaùo duïc. Ngoaøi soá löôïng giaùo vieân ñöôïc ñaøo taïo tröïc tieáp taïi caùc tröôøng sö phaïm ra, coøn moät soá ít giaùo vieân ñöôïc ñaøo taïo töø caùc nguoàn khaùc. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ toát nghieäp taïi moät tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng naøo ñoù vaø tham gia moät khoùa ñaøo taïo nghieäp vuï sö phaïm ñöôïc toå chöùc taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc sö phaïm. Khi coù chöùng chæ nghieäp vuï sö phaïm, hoï tham gia coâng taùc giaûng daïy vaø cuõng trôû thaønh ngöôøi giaùo vieân. Ngoaøi vieäc tröïc tieáp tham gia coâng taùc giaûng daïy, giaùo vieân coøn coù theå tham gia nhieàu coâng taùc khaùc nhö: coâng taùc quaûn lyù, coâng taùc ñoaøn ñoäi, caùc coâng taùc xaõ hoäi… Ñieàu ñoù coù nghóa laø, giaùo vieân laø nhöõng ngöôøi ñaõ tröôûng thaønh vaø coù moät vò trí nhaát ñònh trong cô quan, trong xaõ hoäi. Hoï ñöôïc höôûng nhöõng quyeàn lôïi vaø thöïc hieän nhöõng nghóa vuï theo ñuùng vai troø vò trí ñoù cuûa hoï. Vò trí cuûa ngöôøi giaùo vieân trong xaõ hoäi Ngöôøi thaày giaùo coù vò trí ñaëc bieät quan troïng trong söï nghieäp giaùo duïc cuûa Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc. Thaày giaùo laø caàu noái lieàn giöõa neàn vaên hoùa daân toäc vaø nhaân loaïi vôùi söï taùi saûn xuaát vaên hoùa aáy trong chính theá heä treû. Hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân noùi chung cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc goàm coù: hoaït ñoäng daïy hoïc, hoaït ñoäng giaùo duïc, hoaït ñoäng töï hoaøn thieän chuyeân moân nghieäp vuï vaø hoaït ñoäng xaõ hoäi. Thôøi ñaïi ngaøy nay, ngöôøi giaùo vieân khoâng chæ coù chöùc naêng truyeàn ñaït tri thöùc cho hoïc sinh maø coøn coù chöùc naêng taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï hình thaønh nhaân caùch cuûa hoïc sinh. Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù tính tích cöïc coâng daân, coù yù thöùc traùch nhieäm xaõ hoäi, haêng haùi tham gia ñoùng goùp cho söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng. Giaùo vieân phaûi coù loøng yeâu treû, hôïp taùc vôùi treû. Nhaø tröôøng hieän taïi phaûi toâ ñaäm tính nhaân vaên cuûa mình, neân hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân phaûi chuù yù ñeán muïc tieâu nhaân baûn. Moät giôø leân lôùp khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc truyeàn thuï tri thöùc khoa hoïc, hình thaønh caùc kyõ naêng cuï theå maø phaûi höôùng vaøo vieäc taïo döïng, phaùt trieån nhaân caùch cho hoïc sinh. Ngöôøi thaày giaùo phaûi laøm vieäc vôùi taäp theå hoïc sinh, nhöng phaûi chuù yù ñeán töøng hoïc sinh. Vì vaäy caù theå hoùa quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc laø vieäc laøm khoù khaên vaø ñaày traùch nhieäm cuûa ngöôøi giaùo vieân. Thaày giaùo coù nhieäm vuï ñaøo taïo haøng loaït nhaân caùch coâng daân, nhöng laïi phaûi vun troàng töøng hoïc sinh, laøm naûy nôû heát baûn saéc rieâng cuûa moãi hoïc sinh ñeå chuùng trôû thaønh con ngöôøi coù caù tính. Do vaäy, saûn phaåm cuûa nhaø giaùo duïc khoâng theo khuoân maãu nhaân caùch coá ñònh. Bôûi leõ, treû em naøy khaùc treû em khaùc, treû em naøy khoâng hoøa tan vaøo treû em khaùc, noù laø noù nhöng chæ coù theå laø noù khi noù ôû trong xaõ hoäi treû em, ôû trong coäng ñoàng. Ngöôøi giaùo vieân trong xaõ hoäi hieän ñaïi khoâng phaûi daïy caùi gì maø thaày thích, maø phaûi daïy cho hoïc troø caùi maø hieän ñaïi yeâu caàu, caùi maø xaõ hoäi ñoøi hoûi. Giaùo vieân phaûi laø ngöôøi ñaïi dieän cho trí tueä thôøi ñaïi. Ngaøy nay khoâng cho pheùp “hôn moät chöõ ñaõ laø thaày”, neáu thaày bò “laõo hoùa kieán thöùc” thì thaày seõ bò ñaøo thaûi ra khoûi ñoäi nguõ. Thôøi xa xöa, giaùo vieân chæ hoïc moät laàn laø duøng ñuû cho caû ñôøi. Nhöng ngaøy nay, giaùo vieân khoâng chæ ñöôïc ñaøo taïo cao veà khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc öùng duïng, khoa hoïc xaõ hoäi maø phaûi ñöôïc chuù troïng ñaøo taïo veà caùc khoa hoïc nhaân vaên, khoa hoïc nghieäp vuï. Ñoàng thôøi, ngöôøi giaùo vieân phaûi hoïc suoát ñôøi. Nhöõng ñaëc ñieåm nhaân caùch chuû yeáu cuûa ngöôøi giaùo vieân Noùi ñeán nhaân caùch laø noùi ñeán toång theå nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc taïo neân baûn saéc vaø giaù trò tinh thaàn cuûa moãi con ngöôøi. Nhaân caùch cuûa moãi ngöôøi coù nhöõng neùt ñaëc tröng rieâng, khoâng laëp laïi ôû ngöôøi khaùc. Maëc duø vaäy, nhôø mang tính xaõ hoäi neân nhöõng nhoùm ngöôøi, nhöõng taäp theå soáng trong cuøng moät coäng ñoàng, cuøng moät moâi tröôøng coù nhöõng neùt töông ñoàng nhau, aûnh höôûng laãn nhau veà nhaân caùch. Trong xaõ hoäi, moãi lónh vöïc ngheà nghieäp khaùc nhau coù nhöõng yeâu caàu ñaëc tröng veà nhaân caùch cho nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng trong lónh vöïc ngheà nghieäp ñoù. Ngheà daïy hoïc cuõng ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân phaûi coù nhöõng neùt nhaân caùch ñaëc tröng cho ngheà naøy. Ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà khaùc trong xaõ hoäi, ngheà daïy hoïc laø ngheà ñoøi hoûi cao veà söï trao doài nhaân caùch ñoái vôùi nhöõng ngöôøi giaùo vieân. Bôûi vì, ñaây laø ngheà “duøng nhaân caùch ñeå giaùo duïc nhaân caùch”. Noùi caùch khaùc, coâng cuï cuûa ngheà daïy hoïc chính laø nhaân caùch cuûa ngöôøi giaùo vieân vaø saûn phaåm maø hoï taïo ra laø nhaân caùch cuûa hoïc sinh – nhöõng coâng daân töông lai cuûa ñaát nöôùc. Chính vì nhöõng leõ treân, ñeå thöïc hieän toát nhieäm vuï cuûa mình, ngöôøi giaùo vieân phaûi coù nhöõng neùt nhaân caùch ñaëc tröng sau: Phaåm chaát cuûa ngöôøi giaùo vieân + Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù theá giôùi quan khoa hoïc. Ñoù laø theá giôùi quan duy vaät bieän chöùng, bao haøm nhöõng quan ñieåm duy vaät bieän chöùng veà caùc quy luaät phaùt trieån cuûa töï nhieân, xaõ hoäi vaø tö duy. Theá giôùi quan duy vaät bieän chöùng laø kim chæ nam giuùp cho ngöôøi giaùo vieân ñi tieân phong trong ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi xaây döïng xaõ hoäi chuû nghóa, xaây döïng nieàm tin cho theá heä ñang lôùn leân. + Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù lyù töôûng ñaøo taïo theá heä treû. Ñaây laø haït nhaân trong caáu truùc nhaân caùch ngöôøi giaùo vieân. Lyù töôûng ñaøo taïo theá heä treû cuûa ngöôøi giaùo vieân bieåu hieän ra beân ngoaøi baèng loøng say meâ ngheà nghieäp, loøng yeâu treû, löông taâm ngheà nghieäp, taän tuïy hy sinh vôùi coâng vieäc, taùc phong laøm vieäc caàn cuø, traùch nhieäm, loái soáng giaûn dò vaø thaân tình…Nhöõng caùi ñoù taïo neân söùc maïnh giuùp ngöôøi giaùo vieân vöôït qua moïi khoù khaên veà tinh thaàn vaø vaät chaát, hoaøn thaønh nhieäm vuï ñaøo taïo theá heä treû. + Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù loøng yeâu treû. Ñaây laø moät phaåm chaát ñaïo ñöùc ñaëc tröng, cao quyù trong nhaân caùch ngöôøi giaùo vieân. Loøng yeâu treû caøng saâu saéc bao nhieâu thì caøng laøm ñöôïc nhieàu vieäc vì theá heä treû baáy nhieâu. Loøng yeâu treû cuûa ngöôøi giaùo vieân ñöôïc theå hieän ôû söï vui söôùng khi ñöôïc tieáp xuùc vôùi treû, khi ñi saâu vaøo theá giôùi ñoäc ñaùo cuûa treû; ôû thaùi ñoä quan taâm ñaày thieän yù vaø aân caàn ñoái vôùi treû; ôû tinh thaàn giuùp ñôõ treû baèng yù kieán hoaëc baèng haønh ñoäng thöïc teá cuûa mình moät caùch chaân thaønh vaø giaûn dò… + Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù loøng yeâu ngheà, yeâu lao ñoäng sö phaïm. “Caøng yeâu ngöôøi bao nhieâu caøng yeâu ngheà baáy nhieâu”. Loøng yeâu ngheà theå hieän ôû tinh thaàn laøm vieäc traùch nhieäm cao, luoân caûi tieán noäi dung vaø phöông phaùp, khoâng töï thoûa maõn vôùi trình ñoä hieåu bieát vaø tay ngheà cuûa mình. + Ngoaøi ra, ngöôøi giaùo vieân coøn phaûi coù nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc vaø nhöõng phaåm chaát yù chí ñaëc tröng nhö: tinh thaàn nghóa vuï, tinh thaàn traùch nhieäm, loøng nhaân ñaïo, thaùi ñoä toân troïng, coâng baèng, chính tröïc, tính tình ngay thaúng, giaûn dò, khieâm toán, tính muïc ñích, tính kyû luaät, tính toå chöùc… Naêng löïc sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân + Ngöôøi giaùo vieân tröôùc heát phaûi coù naêng löïc daïy hoïc. Naêng löïc daïy hoïc bao goàm: naêng löïc hieåu hoïc sinh trong quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc; tri thöùc vaø taàm hieåu bieát roäng; naêng löïc cheá bieán taøi lieäu hoïc taäp; naém vöõng kyõ thuaät daïy hoïc; naêng löïc ngoân ngöõ… + Ngöôøi giaùo vieân coøn phaûi coù naêng löïc giaùo duïc bôûi ngöôøi thaày khoâng chæ “daïy chöõ” maø coøn “daïy ngöôøi”. Naêng löïc giaùo duïc bao goàm: naêng löïc vaïch döï aùn phaùt trieån nhaân caùch hoïc sinh; naêng löïc giao tieáp sö phaïm; naêng löïc caûm hoùa hoïc sinh; naêng löïc ñoái xöû kheùo leùo sö phaïm… + Ngoaøi ra, ngöôøi giaùo vieân coøn phaûi coù naêng löïc toå chöùc hoaït ñoäng sö phaïm bôûi ngöôøi giaùo vieân vöøa laø ngöôøi toå chöùc lao ñoäng cho caù nhaân vaø taäp theå hoïc sinh trong nhöõng ñieàu kieän sö phaïm khaùc nhau, vöøa laø haït nhaân ñeå gaén hoïc sinh thaønh moät taäp theå, vöøa laø ngöôøi tuyeân truyeàn vaø lieân keát phoái hôïp caùc löïc löôïng giaùo duïc. Naêng löïc toå chöùc hoaït ñoäng sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân theå hieän ôû: vieäc toå chöùc vaø coå vuõ hoïc sinh thöïc hieän caùc nhieäm vuï hoïc taäp; bieát ñoaøn keát hoïc sinh thaønh moät taäp theå thoáng nhaát, laønh maïnh, coù kyõ luaät, coù neà neáp; bieát toå chöùc vaø vaän ñoäng nhaân daân, cha meï hoïc sinh vaø caùc toå chöùc xaõ hoäi tham gia vaøo söï nghieäp giaùo duïc theo moät muïc tieâu xaùc ñònh;… Ñeå coù ñöôïc nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc ñaëc tröng cho ngheà sö phaïm noùi treân, ngöôøi giaùo vieân phaûi tích cöïc hoïc taäp vaø reøn luyeän trong suoát nhöõng naêm thaùng hoïc taäp töø phoå thoâng ñeán chuyeân nghieäp vaø coøn tieáp tuïc hoïc vaø töï hoïc trong suoát nhöõng naêm thaùng tham gia coâng taùc daïy hoïc. Coù nhö vaäy hoï môùi coù theå ñöùng vöõng vôùi ngheà, môùi thöïc hieän ñaày ñuû nhieäm vuï maø xaõ hoäi giao phoù cho ngöôøi giaùo vieân. Giaùo vieân tieåu hoïc Giaùo vieân tieåu hoïc laø nhöõng giaùo vieân ñang tröïc tieáp giaûng daïy taïi caùc tröôøng tieåu hoïc. Hoï laø nhöõng ngöôøi baèng chính nhaân caùch cuûa mình goùp phaàn ñaët neàn moùng cho söï phaùt trieån nhaân caùch cuûa theá heä treû. Giaùo vieân tieåu hoïc ñöôïc ví laø nhöõng ngöôøi thaày “ñaàu tieân”, nhöõng ngöôøi thaày “toång theå” bôûi chính tính chaát ngheà cuûa hoï. Trong giai ñoaïn hieän nay, khi giaùo duïc Vieät Nam ñang coù nhöõng thay ñoåi lôùn, thì ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc cuõng ñang ñöùng tröôùc nhöõng nhieäm vuï vaø thöû thaùch to lôùn vaø ñaày traùch nhieäm: xaây döïng moät baäc tieåu hoïc vöõng chaéc, baûo ñaûm cho treû em hoïc taäp toát baäc hoïc neàn taûng naøy. Nhaø tröôøng noùi chung, nhaø tröôøng tieåu hoïc noùi rieâng ñöôïc xaây döïng vì hoïc sinh, nhöng nhaø tröôøng baét ñaàu töø ngöôøi giaùo vieân. Ngöôøi giaùo vieân giöõ vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi chaát löôïng vaø hieäu quaû giaùo duïc. Trong thôøi kyø naøy, ngöôøi giaùo vieân khoâng chæ laø ngöôøi truyeàn ñaït kieán thöùc cho hoïc sinh, maø phaûi laø ngöôøi höôùng daãn moïi hoaït ñoäng cuûa treû nhaèm hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch theo yeâu caàu cuûa muïc ñích giaùo duïc. Vai troø naøy caøng quan troïng ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc, bôûi hoïc sinh tieåu hoïc coøn raát bôõ ngôõ vôùi moâi tröôøng sinh hoaït môùi vaø vôùi nghóa vuï hoïc taäp môùi. Söï taùc ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc khoâng chæ aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng hoïc ñöôøng cuûa treû maø coøn coù moät daáu aán laâu daøi trong caû cuoäc ñôøi caùc em. Xeùt döôùi goùc ñoä xaõ hoäi, giaùo vieân tieåu hoïc laø vieân chöùc chuyeân moân, nghieäp vuï chòu traùch nhieäm giaûng daïy, taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy tính tích cöïc, saùng taïo cuûa hoïc sinh trong vieäc tieáp thu kieán thöùc caùc moân hoïc vaø thöïc hieän coâng taùc giaùo duïc toaøn dieän ñoái vôùi hoïc sinh tieåu hoïc theo ñuùng chöông trình keá hoaïch cuûa cô quan quaûn lyù giaùo duïc caùc caáp quy ñònh. Giaùo vieân tieåu hoïc coù caùc nhieäm vuï cô baûn laø: thöïc hieän coâng taùc giaûng daïy vaø giaùo duïc hoïc sinh; tham gia hoïc taäp, boài döôõng vaø sinh hoaït caùc chuyeân ñeà nhaèm khoâng ngöøng naâng cao naêng löïc, trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï; phaán ñaáu reøn luyeän ñeå ñaït chuaâån giaùo vieân tieåu hoïc ñaùp öùng yeâu caàu veà chaát löôïng giaûng daïy vaø chaát löôïng giaùo duïc; tham gia caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi… Ñeå thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï treân, ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc phaûi khoâng ngöøng hoïc taäp, reøn luyeän naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï baèng moïi hình thöùc. Ñaëc ñieåm ngheà cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc Töø caùch nhìn nhaän veà ngöôøi giaùo vieân noùi chung, ta coù theå thaáy ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng: + Ñoái töôïng lao ñoäng tröïc tieáp cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc laø treû em trong ñoä tuoåi töø 6 ñeán 11 – 12 tuoåi. Caùc em hoïc sinh coù quy luaät phaùt trieån taâm sinh lyù rieâng. Ñaây laø löùa tuoåi ñang tieàm aån khaû naêng raát lôùn. Do ñoù, ngöôøi giaùo vieân phaûi coù tình yeâu thöông, loøng tin vaø söï toân troïng ñoái vôùi treû em, ñoái xöû coâng baèng, daân chuû, laïc quan vaø teá nhò, meàm deûo nhöng laïi kieân quyeát. + Coâng cuï lao ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc laø trí tueä vaø phaåm chaát cuûa mình. Ngöôøi giaùo vieân duøng trí tueä cuûa mình ñeå taùc ñoäng vaøo ñoái töôïng, ñaëc bieät laø trí tueä hoïc sinh, duøng nhaân caùch cuûa mình ñeå taùc ñoäng leân nhaân caùch ñang coøn non treû, ñang caàn reøn luyeän cuûa hoïc sinh. Coâng cuï naøy seõ taùc ñoäng coù hieäu quaû khi ngöôøi giaùo vieân coù uy tín cao. + Vì moãi hoïc sinh tieåu hoïc laø moät nhaân caùch ñang hình thaønh, khaû naêng phaùt trieån coøn boû ngoû, söï phaùt trieån laïi raát nhanh choùng neân lao ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc khoâng cho pheùp maùy moùc, raäp khuoân. Maø ñoøi hoûi phaûi coù noäi dung phong phuù, caùch thöùc tieán haønh saùng taïo trong quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc hoïc sinh. + Ñaëc ñieåm coâng vieäc cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc theå hieän ôû hoaït ñoäng xaây döïng, töùc laø vieäc thieát keá, löïa choïn, cheá bieán noäi dung daïy hoïc vaø giaùo duïc cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân vaø hoïc sinh. Hoaït ñoäng naøy mang ñaëc ñieåm khaùc vôùi giaùo vieân ôû caáp hoïc khaùc laø khoái löôïng coâng vieäc raát lôùn. Moät ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc phaûi soaïn thaûo, cheá bieán raát nhieàu giaùo aùn. Moãi boä moân laø moät giaùo aùn. Do ñoù ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc phaûi coù trình ñoä tri thöùc toång quaùt cao, coù khaû naêng ñieàu hoøa vaø phaân phoái thôøi gian hôïp lyù, moät boä oùc tö duy saùng taïo. + Ñaëc ñieåm coâng vieäc cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc coøn theå hieän qua hoaït ñoäng toå chöùc, noù bao goàm nhieàu yeáu toá ñoøi hoøi ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc phaûi thöïc hieän ñoù laø vieäc phaân tích hieän traïng vaán ñeà lieân quan ñeán hoïc sinh tieåu hoïc, noäi dung, phöông phaùp, phöông tieän daïy hoïc, ñeà ra muïc ñích, xaùc ñònh nhieäm vuï vaø con ñöôøng, laäp keá hoaïch tieán haønh coâng vieäc thieát keá baøi daïy vaø toå chöùc thöïc hieän, chæ daãn, giuùp ñôõ, khuyeán khích, ñoäng vieân, kieåm tra, ñieàu chænh, phaân tích, ñaùnh giaù tieán trình, keát quaû coâng vieäc cuûa hoïc sinh vaø cuûa baûn thaân. Do ñoù, baûn thaân ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc caàn töï nhaän thöùc roõ veà vai troø, nhieäm vuï, taàm quan troïng vaø khoái löôïng coâng vieäc cuûa mình ñeå taïo taâm theá vaø tính saün saøng laøm vieäc. Hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng daïy hoïc vaø giaùo duïc cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc phuï thuoäc vaøo nhöõng phaåm chaát vaø naêng löïc cuûa ngöôøi giaùo vieân. Ñoøi hoûi baûn thaân ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc caàn reøn luyeän ñeå trôû thaønh ngöôøi giaùo vieân maãu möïc cho töông lai, laøm taám göông saùng cho nhöõng nhaân caùch ñang non nôùt nhöng phaùt trieån nhanh vaø maïnh veà moïi maët. 1.2.1.2. Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc Hoaït ñoäng laø söï töông taùc tích cöïc cuûa chuû theå vôùi ñoái töôïng, nhaèm bieán ñoåi ñoái töôïng theo muïc tieâu maø chuû theå töï giaùc ñaët ra, ñeå thoûa maõn nhu caàu cuûa baûn thaân. Theo nghóa naøy thì hoaït ñoäng laø noäi dung cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, laø phöông thöùc cuûa söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Thaät vaäy, quaù trình soáng cuûa con ngöôøi laø quaù trình con ngöôøi luoân taùc ñoäng vaøo caùc ñoái töôïng xung quanh, caûi bieán chuùng thaønh nhöõng saûn phaåm, nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu ngaøy caøng phaùt trieån cuûa mình. Con ngöôøi muoán trôû thaønh nhaân caùch baét buoäc phaûi taùi taïo trong baûn thaân kinh nghieäm xaõ hoäi – lòch söû do caùc theá heä tröôùc ñaõ tích luõy ñöôïc baèng chính hoaït ñoäng cuûa mình. Nhö vaäy, hoaït ñoäng giöõ vai troø quan troïng haøng ñaàu trong söï hình thaønh vaø phaùt trieån taâm lyù cuûa con ngöôøi. Hoaït ñoäng chính yeáu cuûa ngöôøi giaùo vieân noùi chung vaø ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc noùi rieâng laø hoaït ñoäng daïy hoïc. Ñaây laø hoaït ñoäng chuyeân bieät cuûa ngöôøi lôùn (ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo ngheà daïy hoïc) toå chöùc vaø ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa troø nhaèm giuùp chuùng lónh hoäi neàn vaên hoaù xaõ hoäi, taïo ra söï phaùt trieån taâm lyù, hình thaønh nhaân caùch. Tuy nhieân, nhö ñaõ noùi, giaùo vieân tieåu hoïc laø nhöõng ngöôøi ñaõ tröôûng thaønh, ñaõ tham gia hoïc taäp töø phoå thoâng ñeán chuyeân nghieäp vaø ñang haønh ngheà sö phaïm vôùi nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng ñaõ tích luõy ñöôïc trong quaù trình hoïc taäp treân. Nhöng khoâng döøng laïi ôû ñoù, muoán laøm toát coâng taùc cuûa mình hoï phaûi khoâng ngöøng hoïc taäp, reøn luyeän. Nhö vaäy, ngoaøi hoaït ñoäng chính laø daïy hoïc, hoï coøn phaûi tham gia hoaït ñoäng hoïc taäp. Hoaït ñoäng hoïc taäp laø hoaït ñoäng ñaëc thuø cuûa con ngöôøi ñöôïc ñieàu khieån bôûi muïc ñích töï giaùc laø lónh hoäi nhöõng tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo môùi, nhöõng hình thöùc haønh vi vaø nhöõng daïng hoaït ñoäng nhaát ñònh. Khaùc vôùi nhöõng ñoái töôïng khaùc (hoïc sinh – sinh vieân), ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân, hoaït ñoäng hoïc taäp khoâng coøn laø hoaït ñoäng chính yeáu, cô baûn, chieám haàu heát thôøi gian cuûa hoï maø chæ laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng ña daïng, phong phuù cuûa hoï maø thoâi. Tuy nhieân, noù laïi laø moät hoaït ñoäng quan troïng, khoâng theå thieáu ñeå ñaûm baûo cho ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc coù theå hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuûa mình. Noùi caùch khaùc, hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa giaùo vieân laø moät loaïi hoaït ñoäng nhaän thöùc cô baûn cuûa giaùo vieân, ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau (caùc lôùp taäp huaán, caùc lôùp boài döôõng ngaén haïn, caùc lôùp taïi chöùc, hoïc töø xa, töï hoïc…) nhaèm cuûng coá vaø boå sung heä thoáng kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà sö phaïm, laøm cô sôû naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï vaø hoaøn thieän nhaân caùch cuûa ngöôøi giaùo vieân. Hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa giaùo vieân mang nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc tröng sau: + Tính caäp nhaät cao: nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng ñaõ tích luõy tröôùc ñaây khoâng ñuû ñeå ngöôøi giaùo vieân söû duïng heát quaõng ñôøi daïy hoïc cuûa mình. Trong khi ñoù, xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, khoa hoïc – kyõ thuaät ngaøy caøng hieän ñaïi, kieán thöùc nhaân loaïi ngaøy caøng phong phuù, ñoøi hoûi cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi con ngöôøi ngaøy caøng cao, neáu khoâng hoïc taäp, caäp nhaät kòp thôøi, hoï seõ trôû neân laïc haäu vôùi thôøi cuoäc, khoâng ñaùp öùng kòp nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa hoïc sinh. Vaû laïi, xu höôùng hieän nay laø aùp duïng nhöõng tieán boä môùi cuûa khoa hoïc – kyõ thuaät, tin hoïc hieän ñaïi…vaøo trong giaùo duïc vaø daïy hoïc. Chính ñieàu naøy caøng laøm cho hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi giaùo vieân phaûi luoân caäp nhaät. + Tính ñoäc laäp: khoâng gioáng nhö hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh – sinh vieân, hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi giaùo vieân phaûi luoân ñoäc laäp, tích cöïc. Yeáu toá töï hoïc, töï kieåm tra ñaùnh giaù ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu. Höôùng daãn cuûa giaûng vieân chæ mang tính gôïi môû, ñònh höôùng. Giaùo vieân laø nhöõng ngöôøi ñaõ tröôûng thaønh. Hoï tham gia hoaït ñoäng hoïc taäp vôùi muïc ñích roõ raøng, cuï theå, khoâng coøn mô hoà nhö tröôùc ñaây. Hoï vöøa tham gia giaûng daïy, vöøa tham gia hoïc taäp. Hoï hoïc nhöõng gì maø hoï coøn thieáu, nhöõng gì maø hoï ñang caàn, hoïc sinh hoï ñang caàn vaø seõ caàn. + Tính saùng taïo: laø möùc ñoä bieåu hieän cao cuûa trí tueä, laø nguoàn goác cuûa taøi naêng vaø cuûa moïi thaønh töïu trong caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Noù theå hieän ôû choã luoân tìm toøi caùi môùi, khoâng ñi theo “loái moøn”, duõng caûm chaáp nhaän ruûi ro vaø thaát baïi. Baát cöù ngaønh ngheà naøo cuõng caàn saùng taïo thì môùi ñaït chaát löôïng vaø hieäu quaû cao. Ngheà daïy hoïc cuõng laø moät ngheà saùng taïo. Ngöôøi giaùo vieân phaûi coù tính saùng taïo ñeå hoaït ñoäng daïy hoïc vaø giaùo duïc ñaït hieäu quaû cao. Tính saùng taïo theå hieän trong taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân, trong ñoù coù hoaït ñoäng hoïc taäp. Tính saùng taïo trong hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi giaùo vieân theå hieän ôû choã bieát bieán nhöõng kieán thöùc ñöôïc hoïc, ñaõ ñöôïc caäp nhaät phuø hôïp vôùi yeâu caàu daïy hoïc, khoâng raäp khuoân, giaùo ñieàu. + Gaén vôùi thöïc tieãn daïy hoïc: neáu hoïc sinh – sinh vieân hoïc taäp nhaèm tieáp thu nhöõng kieán thöùc lyù thuyeát ñeå sau ñoù mang aùp duïng vaøo thöïc tieãn thì hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi giaùo vieân khoâng chæ theá. Ngoaøi vieäc tieáp thu nhöõng kieán thöùc môùi, nhöõng kieán thöùc boå sung hoï coøn coù theå ñoái chieáu thöïc tieãn daïy hoïc vôùi nhöõng gì hoï ñöôïc tieáp thu. Bôûi hoï ñaõ tham gia hoaït ñoäng daïy hoïc, ñaõ coï saùt vôùi thöïc tieãn daïy hoïc, hoï bieát caùi gì caàn vaø caùi gì khoâng caàn, caùi naøo phuø hôïp vaø caùi naøo khoâng phuø hôïp vôùi quaù trình daïy hoïc. Ñieàu naøy laøm cho söï tieáp thu cuûa hoï mang tính choïn loïc cao. Töø nhöõng ñaëc ñieåm treân, ta coù theå khaúng ñònh: Hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc laø hoaït ñoäng nhaèm cuûng coá vaø boå sung heä thoáng kieán thöùc, kyõ naêng veà chuyeân moân vaø nghieäp vuï sö phaïm phuø hôïp vôùi baäc tieåu hoïc, nhaèm phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhaân caùch cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc. 1.2.2. Lyù luaän veà nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc 1.2.2.1. Nhu caàu Khaùi nieäm nhu caàu Nhu caàu vôùi tö caùch laø moät hieän töôïng taâm lyù, chi phoái maïnh meõ ñeán toaøn boä ñôøi soáng taâm lyù con ngöôøi. Moïi haønh vi cuûa con ngöôøi ñeàu do söï thuùc ñaåy cuûa nhöõng nhu caàu naøo ñoù. Nhu caàu cuûa con ngöôøi laø bieåu hieän cuûa xu höôùng vaø öôùc muoán, nguyeän voïng ñoøi hoûi caàn ñöôïc thoûa maõn ñeå soáng vaø hoaït ñoäng. Ngoaøi chöùc naêng ñònh höôùng, nhu caàu vaø söï thoûa maõn nhu caàu coøn laø yeáu toá kích thích beân trong, laø nguoàn goác cuûa tính tích cöïc vaø oùc saùng taïo, laø ñoäng cô thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng. Nhu caàu nhö moät thuoäc tính cuûa sinh vaät, ñaëc bieät laø ôû loaøi ngöôøi, nhu caàu luoân luoân ñöôïc naûy sinh, môû roäng vaø ngaøy caøng naâng caáp. Moãi xaõ hoäi, moãi thôøi kyø, moãi con ngöôøi do nhöõng ñieàu kieän lòch söû xaõ hoäi quy ñònh vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi cuõng nhö cuûa con ngöôøi, caùc nhu caàu cuûa cuoäc soáng laø heát söùc cuï theå vaø coù tính lòch söû. Ngöôøi hieän ñaïi coù nhu caàu khaùc vôùi ngöôøi nguyeân thuûy, treû em coù nhu caàu khaùc vôùi ngöôøi lôùn, nhu caàu ôû tuoåi thanh nieân khaùc vôùi ngöôøi nhieàu tuoåi hoaëc nhu caàu cuûa giôùi nöõ khaùc giôùi nam. Con ngöôøi trong moãi giai taàng xaõ hoäi cuõng coù nhöõng nhu caàu khaùc nhau, nhö nhu caàu cuûa ngöôøi trí thöùc khaùc vôùi nhu caàu cuûa ngöôøi noâng daân lao ñoäng. Nhu caàu cuûa con ngöôøi ôû caùc vuøng, caùc mieàn do ñieàu kieän phaùt trieån khaùc nhau maø möùc ñoä nhu caàu cuõng khaùc nhau. Nhu caàu laø ñoäng löïc heát söùc quan troïng thuùc ñaåy con ngöôøi hoaït ñoäng nhaèm tìm phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu. Trong xaõ hoäi hieân nay, chuùng ta caàn phaûi coù caùch nhìn nhaän, xaùc ñònh ñuùng ña._.ùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñöôïc bieåu thò qua baûng sau: Baûng 2.27: Ñaùnh giaù möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc naêm 2005 – 2006 Möùc ñoä ñaùnh giaù Thaáp Trung bình Cao Raát cao Möùc ñoä NCHT SL % SL % SL % SL % YÙ höôùng 0 0 5 1.52 30 9.12 294 89.36 YÙ muoán 6 1.82 6 1.82 20 6.08 297 90.27 YÙ ñònh 15 4.56 17 5.17 39 11.85 258 78.42 Nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng Vôùi möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñaït möùc raát cao nhôø vaøo söï taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan, cuï theå: + Nhöõng yeáu toá chuû quan: caùc giaùo vieân naøy yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc taäp ñoái vôùi söï phaùt trieån nhaân caùch ngheà; hoï coù höùng thuù cao vôùi vieäc hoïc taäp. + Nhöõng yeáu toá khaùch quan: yeâu caàu cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi chaát löôïng giaùo duïc tieåu hoïc vaø chaát löôïng giaùo vieân tieåu hoïc ngaøy caøng cao thoâi thuùc caùc giaùo vieân naøy hoïc taäp ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu môùi ñoù; moâi tröôøng hoïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï ôû caùc tröôøng tieåu hoïc trong toaøn tænh Bình Phöôùc raát tích cöïc ñaõ kích thích nhöõng giaùo vieân laøm vieäc trong moâi tröôøng naøy tích cöïc hoïc taäp; caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc tænh Bình Phöôùc luoân quan taâm, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh coù ñieàu kieän hoïc taäp baèng caùch toå chöùc nhieàu hình thöùc hoïc taäp ña daïng phong phuù ñeå hoï tham gia; Caùc hình thöùc hoïc taäp ñaõ vaø ñang toå chöùc coù ñaùp öùng ñöôïc mong ñôïi cuûa hoï veà vieäc naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï nhöng chæ ñaït möùc ñoä trung bình. Neáu quan taâm phaùt trieån möùc ñoä ñaùp öùng cao hôn nöõa seõ laøm taêng höùng thuù hoïc taäp kích thích nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï phaùt trieån. Ngöôïc laïi cöù duy trì möùc ñoä naøy hoaëc giaûm hôn coù theåõ laøm nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï giaûm ñi. 2.3. THÖÏC TRAÏNG VEÀ ÑOÄNG CÔ HOÏC TAÄP VAØ MUÏC ÑÍCH HOÏC TAÄP CUÛA GIAÙO VIEÂN TIEÅU HOÏC TÆNH BÌNH PHÖÔÙC 2.3.1. Thöïc traïng veà ñoäng cô hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Nhö ñaõ noùi, khi giaùo vieân tieåu hoïc xaùc ñònh roõ ñoái töôïng hoïc taäp cuûa mình nghóa laø hoï ñaõ yù thöùc roõ veà ñoäng cô hoïc taäp cuûa baûn thaân. Vaäy vieäc khaûo saùt thöïc traïng nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc khoâng theå boû qua vieäc tìm hieåu ñoäng cô hoïc taäp cuûa hoï. Baûng 2.28: Thöïc traïng veà ñoäng cô hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc naêm 2005 - 2006 TT Ñoäng cô hoïc taäp SL % 1 Söï ñoåi môùi cuûa giaùo duïc tieåu hoïc trong giai ñoaïn hieän nay 288 87.5 2 Moâi tröôøng hoïc taäp vaø söï tieán boä cuûa caùc ñoàng nghieäp trong nhaø tröôøng 271 52.0 3 Vieäc aùp duïng chuaån vaøo vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng giaùo vieân tieåu hoïc 157 47.7 4 Ñoøi hoûi ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi chaát löôïng daïy hoïc 235 71.4 5 Mong muoán ñöôïc naâng cao tay ngheà 248 75.4 6 Muoán phaùt trieån naêng löïc cuûa baûn thaân 239 72.6 Nhaän xeùt baûng 2.28: Keát quaû cho thaáy, vieäc hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñöôïc thuùc ñaåy bôûi nhieàu ñoäng cô, trong ñoù ñoäng cô coù tæ leä löïa choïn cao nhaát laø “Söï ñoåi môùi cuûa giaùo duïc tieåu hoïc trong giai ñoaïn hieän nay” (87,5%) vaø thaáp nhaát laø “Vieäc aùp duïng chuaån vaøo vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng giaùo vieân tieåu hoïc” (47,7%). Ñaây laø 2 ñoäng cô beân ngoaøi, ñoäng cô xaõ hoäi thuùc ñaåy vieäc hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc. Söï ñoåi môùi cuûa giaùo duïc tieåu hoïc hieän nay töø noäi dung chöông trình, saùch giaùo khoa, phöông phaùp daïy hoïc, hình thöùc toå chöùc daïy hoïc, kieåm tra ñaùnh giaù… ñang dieãn ra maïnh meõ. Ñieàu naøy taùc ñoäng lôùn ñeán nhaän thöùc cuûa toaøn theå giaùo vieân tieåu hoïc noùi chung vaø giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc noùi rieâng. Ñoù laø moät cuoäc caùch maïng lôùn nhaèm höôùng ñeán vieäc naâng cao chaát löôïng giaùo duïc tieåu hoïc. Vieäc naâng cao chaát löôïng giaùo duïc khoâng theå chæ thöïc hieän baèng vieäc ñoåi môùi nhöõng yeáu toá keå treân maø tröôùc heát phaûi thay ñoåi yeáu toá con ngöôøi. Yeáu toá con ngöôøi trong quaù trình giaùo duïc laø giaùo vieân vaø hoïc sinh, trong ñoù giaùo vieân laø ngöôøi ñoùng vai troø chuû ñaïo, ñònh höôùng daãn daét quaù trình hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Söï yù thöùc ñöôïc vai troø quan troïng cuûa mình, song song vôùi coâng cuoäc ñoåi môùi giaùo duïc tieåu hoïc ñaõ thuùc ñaåy giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc tích cöïc hoïc taäp. Vieäc aùp duïng chuaån vaøo vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng giaùo vieân cuõng coù aûnh höôûng ñeán vieäc hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Yeáu toá naøy cuõng goùp phaàn thuùc ñaåy söï tính cöïc hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Tuy nhieân söï aûnh höôûng naøy khoâng ñaùng keå. Hai ñoäng cô “Mong muoán ñöôïc naâng cao tay ngheà” vaø “ Muoán phaùt trieån naêng löïc cuûa baûn thaân” coù tæ leä löïa choïn cuõng khaù cao (75,4% vaø 72,6%). Ñaây laø hai ñoäng cô beân trong thuùc ñaåy vieäc hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Tæ leä löïa choïn treân chöùng toû vieäc hoïc cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc khoâng chæ ñöôïc thuùc ñaåy bôûi nhöõng ñoäng cô xaõ hoäi maø coøn chòu söï thoâi thuùc cuûa nhöõng ñoäng cô beân trong, ñoäng cô phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhaân caùch ngheà sö phaïm. Ñaây chính laø nhöõng ñoäng cô ñaùng ñöôïc nuoâi döôõng, duy trì vaø phaùt trieån. 2.3.2. Thöïc traïng veà muïc ñích hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Muïc ñích hoïc taäp cuõng laø moät trong nhöõng tieâu chí ñeå xem xeùt nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Phöôùc. Ñoù laø caùi maø hoï höôùng ñeán ñeå ñaït ñöôïc trong quaù trình hoïc taäp cuûa mình. Xaùc ñònh ñöôïc muïc ñích hoïc taäp nghóa laø hoï xaùc ñònh ñöôïc mình hoïc ñeå ñaït ñöôïc caùi gì? hoïc ñeå laøm gì? Töø ñoù, hoï coù cô sôû ñeå xaùc ñònh mình hoïc nhö theá naøo? vaø hoïc baèng caùch naøo?... Baûng 2.29: Thöïc traïng veà muïc ñích hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc TT Muïc ñích hoïc taäp SL löïa choïn % löïa choïn 1 Ñeå môû roäng voán hieåu bieát 273 83.0 2 Ñeå naâng cao trình ñoä chuyeân moân 291 88.4 3 Ñeå phaùt trieån caùc kyõ naêng daïy hoïc cô baûn 280 85.1 4 Ñeå cuûng coá ñòa vò 38 11.6 5 Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi ngheà daïy hoïc 259 78.7 6 Ñeå coù theâm baèng caáp 83 25.2 Nhaän xeùt baûng 2.29: Trong 6 muïc ñích neâu treân, muïc ñích chieám tæ leä löïa choïn cao nhaát laø “Ñeå naâng cao trình ñoä chuyeân moân” (88,4%), thöù hai laø “Ñeå phaùt trieån caùc kyõ naêng daïy hoïc cô baûn” (85,1%) vaø thöùc ba laø “Ñeå môû roäng voán hieåu bieát” (83,0%). Ñaây laø moät keát quaû ñaùng möøng vì caû 3 muïc ñích treân ñeàu höôùng ñeán vieäc hoaøn thieän vaø phaùt trieån nhaân caùch ngheà cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc. Ñaây laø caùi ñích maø baát cöù ngöôøi giaùo vieân chaân chính naøo cuõng mong muoán höôùng ñeán ñeå ñaït ñöôïc. Ñieàu naøy goùp phaàn quan troïng cho vieäc khaúng ñònh tính oån ñònh cuûa yù muoán hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Chaúng nhöõng hoï xaùc ñònh ñöôïc ñoái töôïng hoïc taäp maø coøn cuï theå hoùa vaø bieán noù thaønh muïc ñích hoïc taäp cuûa mình. Ngoaøi 3 muïc ñích treân, muïc ñích “Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi ngheà daïy hoïc” cuõng coù tæ leä löïa choïn khaù cao (78,7%). Ñieàu naøy cuõng thaät hôïp lyù vì suy cho cuøng ngheà daïy hoïc cuõng laø moät ngheà taïo ra saûn phaåm cho xaõ hoäi. Chæ coù khaùc laø nhöõng saûn phaåm ñoù laø nhaân caùch con ngöôøi. Vì theá, khi xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, yeâu caàu cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi con ngöôøi ngaøy caøng cao, thì yeâu caàu cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi ngheà daïy hoïc cuõng taêng leân. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu naøy, ngöôøi giaùo vieân – nhöõng ngöôøi laøm ngheà daïy hoïc – phaûi luoân tích cöïc hoïc vaø töï hoïc, reøn luyeän vaø töï reøn luyeän. Hai muïc ñích coù tæ leä löïa choïn thaáp nhaát laø “Ñeå cuûng coá ñòa vò” (11,6%) vaø “Ñeå coù theâm baèng caáp” (25,2%). Keát quaû cho thaáy, chæ coù moät soá ít giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc hoïc vì muïc ñích caù nhaân, vì ñòa vò. 2.4. NHÖÕNG YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN NHU CAÀU HOÏC TAÄP CUÛA GIAÙO VIEÂN TIEÅU HOÏC TÆNH BÌNH PHÖÔÙC Nhu caàu hoïc taäp theå hieän ôû möùc cao hay thaáp, nhu caàu hoïc taäp coù ñöôïc thoûa maõn hay khoâng, thoûa maõn ôû möùc ñoä naøo coøn chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu yeáu toá töø chuû quan ñeán khaùch quan. Nhöõng yeáu toá naøy coù theå laøm naûy sinh vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuõng coù theå laøm giaûm suùt hoaëc trieät tieâu nhu caàu hoïc taäp. 2.4.1. Nhöõng yeáu toá taâm lyù gaây caûn trôû söï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Nhu caàu laø moät bieåu hieän cuûa xu höôùng cuûa nhaân caùch. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá, trong ñoù nhöõng yeáu toá taâm lyù chuû quan beân trong cuõng aûnh höôûng, gaây caûn trôû vieäc thoûa maõn vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï. Baûng 2.30: Thöïc traïng veà nhöõng yeáu toá taâm lyù gaây caûn trôû söï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc TT Nhöõng yeáu toá taâm lyù SL löïa choïn % löïa choïn 1 Do khoâng coøn höùng thuù vôùi vieäc hoïc 17 5.2 2 Do baûn thaân caûm thaáy haøi loøng vôùi trình ñoä hieän coù 19 5.8 3 Do baûn thaân cho raèng tuoåi taùc ñaõ cao khoâng caàn hoïc nhieàu nöõa 16 4.9 4 Do töï ñaùnh giaù naêng löïc cuûa baûn thaân khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa vieäc hoïc 20 6.1 Nhaän xeùt baûng 2.30: Keát quaû thoáng keâ cho thaáy nhöõng yeáu toá taâm lyù, chuû quan khoâng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán nhu caàu hoïc taäp cuûa caùc giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Ñieàu naøy cho thaáy, giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc luoân mong muoán ñöôïc hoïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï. Nghóa laø hoï coù nhu caàu ñöôïc hoïc taäp vaø vaán ñeà caàn quan taâm laø hoï coù ñuû ñieàu kieän ñeå thoûa maõn nhu caàu naøy khoâng vaø thoûa maõn ôû möùc ñoä naøo? Caâu hoûi naøy seõ ñöôïc traû lôøi ôû phaàn tieáp theo. 2.4.2. Nhöõng yeáu toá khaùch quan caûn trôû vieäc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Khoâng chæ nhöõng yeáu toá taâm lyù chuû quan beân trong maø nhöõng yeáu toá khaùch quan beân ngoaøi cuõng aûnh höôûng ñeán nhu caàu hoïc taäp, gaây caûn trôû ñeán vieäc thoûa maõn vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Sau ñaây laø moät soá yeáu toá phoå bieán nhaát ôû giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc: Baûng 2.31: Thöïc traïng veà nhöõng yeáu toá khaùch quan caûn trôû vieäc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc TT Nhöõng yeáu toá khaùch quan SL löïa choïn % löïa choïn 1 Do kinh teá gia ñình khoù khaên 261 79.3 2 Do gia ñình ñôn chieác (con caùi coøn nhoû) 138 41.7 3 Do vôï hoaëc choàng khoâng ñoàng yù 37 11.2 4 Do ñòa baøn coâng taùc (vuøng cao, vuøng saâu, xa trung taâm) 83 25.2 5 Do khoâng ñöôïc söï uûng hoä cuûa caáp laõnh ñaïo 33 10.0 6 Do khoâng coù nôi naøo toå chöùc 39 11.9 Nhaän xeùt baûng 2.31: Keát quaû thoáng keâ cho thaáy, yeáu toá gaây caûn trôû nhieàu nhaát ñeán vieäc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc laø” Do kinh teá gia ñình khoù khaên” (79,3% löïa choïn) vaø keá ñeán laø “Do gia ñình ñôn chieác (con caùi coøn nhoû)” (41,7% löïa choïn). Ñieàu naøy cuõng thaät deã hieåu, bôûi Bình Phöôùc laø moät tænh môùi thaønh laäp chöa ñaày 10 naêm, kinh teá coøn yeáu keùm ñôøi soáng ngöôøi daân coøn khoù khaên. Trong tình hình chung ñoù, ngaønh giaùo duïc cuûa tænh cuõng khoâng ngoaïi leä, ñôøi soáng cuûa giaùo vieân coøn ngheøo neân ñieàu kieän ñeå tham gia hoïc taäp khoâng coù. Ñaëc bieät, theo thoáng keâ, ña soá giaùo vieân tænh Bình Phöôùc noùi chung, giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc noùi rieâng laø ñoäi nguõ giaùo vieân treû, chöa oån ñònh veà gia ñình, con caùi coøn nhoû neân vöôùng baän khoâng theå tham gia hoïc taäp ñöôïc. Moät yeáu toá nöõa cuõng gaây aûnh höôûng khoâng ít ñeán nhu caàu hoïc taäp cuûa moät soá giaùo vieân laø “Do ñòa baøn coâng taùc (vuøng cao, vuøng saâu, xa trung taâm)” (25,2% löïa choïn). Bình Phöôùc laø moät tænh mieàn nuùi, giaùp bieân giôùi Campuchia, kinh teá noâng nghieäp chieám öu theá, daân cö phaân boá thöa, coù nhieàu ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi sinh soáng. Chính vì theá, ñieàu kieän ñeå tieáp thu nhöõng caùi môùi, caùi hieän ñaïi coøn haïn cheá. Nhöõng giaùo vieân coâng taùc ôû caùc xaõ vuøng saâu ít coù ñieàu kieän tham gia hoïc taäp. Duø hoï coù mong muoán ñöôïc hoïc theâm cuõng khoù khaên bôûi caùc lôùp hoïc ña soá ñöôïc toå chöùc taïi caùc khu vöïc trung taâm. Ñeå khaéc phuïc ñöôïc tình traïng treân ñoøi hoûi ngaønh giaùo duïc tænh Bình Phöôùc phaûi quan taâm hôn nöõa ñeán ñôøi soáng cuûa giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh, taïo ñieàu kieän môû caùc lôùp boài döôõng taïi caùc ñòa phöông ñeå taát caû caùc giaùo vieân ñieàu coù theå tham gia hoïc taäp nhaèm naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï. Ngoaøi nhöõng yeáu toá treân, moät yeáu toá khaùch quan nöõa cuõng aûnh höôûng raát lôùn ñeán vieäc cuûng coá vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc laø möùc ñoä ñaùp öùng cuûa nhöõng hình thöùc hoïc taäp ñaõ ñöôïc toå chöùc ñoái vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa caùc giaùo vieân naøy. Neáu nhöõng hình thöùc hoïc taäp ñaõ ñöôïc toå chöùc ñaït chaát löôïng cao, ñaùp öùng ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi veà vieäc naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï sö phaïm, vieäc môû roäng taàm hieåu bieát… seõ thuùc ñaåy nhu caàu hoïc taäp tieáp tuïc phaùt trieån leân möùc ñoä cao hôn. Ngöôïc laïi, neáu caùc hình thöùc hoïc taäp ñoù khoâng ñaùp öùng ñöôïc mong ñôïi cuûa hoï thì seõ laøm suy giaûm möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp ôû hoï. Baûng 2.32: Thöïc traïng möùc ñoä ñaùp öùng cuûa nhöõng hình thöùc hoïc taäp maø giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñaõ tham gia vôùi nhöõng mong muoán cuûa baûn thaân hoï TT Mong muoán cuûa giaùo vieân tieåu hoïc Trung bình Ñoä leäch tieâu chuaån 1 Môû roäng taàm hieåu bieát 1.37 0.66 2 Boå sung kòp thôøi nhöõng kieán thöùc chuyeân moân 1.47 0.67 3 Boå sung kòp thôøi nhöõng phöông phaùp daïy hoïc môùi 1.49 0.69 4 Boå sung caùch söû duïng nhöõng phöông tieän daïy hoïc hieän ñaïi 1.33 0.72 5 Naâng cao caùc kyõ naêng ngheà sö phaïm 1.49 0.65 6 Boå sung nhöõng hình thöùc toå chöùc daïy hoïc môùi 1.47 0.70 7 Caäp nhaät nhöõng phöông phaùp kieåm tra ñaùnh giaù hieäu quaû 1.52 0.67 8 Trung bình chung 1.45 Nhaän xeùt baûng 2.32: Nhìn chung, möùc ñoä ñaùp öùng cuûa nhöõng hình thöùc hoïc taäp maø giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc tham gia ñaït ôû möùc trung bình (töø 1.33 ñeán 1.50) vôùi giaù trò trung bình chung laø 1.45 naèm ôû möùc trung bình cuûa thang ño. Nghóa laø, theo ñaùnh giaù cuûa caùc giaùo vieân naøy, caùc hình thöùc hoïc taäp maø hoï ñaõ vaø ñang tham gia coù ñaùp öùng ñöôïc mong ñôïi cuûa hoï veà vieäc naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï sö phaïm. Tuy nhieân möùc ñoä ñaùp öùng chöa cao. Vaäy ñeå duy trì ñöôïc möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï, ñoøi hoûi phaûi naâng cao möùc ñoä ñaùp öùng naøy, taïo höùng thuù cho hoï khi tham gia hoïc taäp coù nhö vaäy môùi kích thích nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï phaùt trieån hôn nöõa. Qua troø chuyeän trao ñoåi, ña soá hoï cho raèng hoï vaãn coù nhu caàu hoïc nhieàu hôn nöõa nhöng caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc tænh Bình Phöôùc caàn phaûi quan taâm hôn nöõa ñeán noäi dung chöông trình hoïc taäp, hình thöùc toå chöùc hoïc taäp, phöông phaùp daïy hoïc sao cho phuø hôïp hôn vôùi ñoái töôïng naøy. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ hoïc, ñaõ laøm vaø ñang tieáp tuïc hoïc ñeå naâng cao tay ngheà chöù khoâng phaûi laø nhöõng hoïc sinh – sinh vieân. Nhöõng caùi hoï caàn phaûi laø nhöõng caùi môùi, nhöõng caùi hoï chöa bieát vaø ñang caàn phaûi bieát chöù khoâng phaûi laø söï laëp laïi caùi cuõ, caùi ñaõ coù. Coù nhö vaäy hoï môùi thaät söï höùng thuù vôùi vieäc hoïc taäp. 2.5. MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP PHAÙT TRIEÅN NHU CAÀU HOÏC TAÄP CUÛA GIAÙO VIEÂN TIEÅU HOÏC TÆNH BÌNH PHÖÔÙC 2.5.1. Cô sôû ñeà xuaát caùc bieän phaùp + Töø lyù luaän veà nhu caàu vaø nhu caàu hoïc taäp: nhu caàu noùi chung vaø nhu caàu hoïc taäp noùi rieâng laø bieåu hieän cuûa xu höôùng cuûa nhaân caùch con ngöôøi noùi chung vaø ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc noùi rieâng. ÔÛ con ngöôøi luoân toàn taïi caùc loaïi nhu caàu töø vaät chaát ñeán tinh thaàn. Xeùt trong quaù trình phaùt trieån nhaân caùch cuûa moät con ngöôøi, nhu caàu luoân phaùt trieån töø thaáp ñeán cao, töø nhu caàu vaät chaát ñeán nhu caàu tinh thaàn. Nhu caàu khoâng ngöøng phaùt trieån theo söï phaùt trieån cuûa nhaân caùch. Nhu caàu ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån trong hoaït ñoäng Nhu caàu neáu ñöôïc thoûa maõn seõ khoâng döøng laïi ôû ñoù maø seõ xuaát hieän nhu caàu môùi ôû möùc ñoä cao hôn. Nhu caàu ñöôïc môû roäng vaø phaùt trieån nhôø vaøo söï môû roäng vaø phaùt trieån phaïm vi cuûa ñoái töôïng vaø phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu. + Töø thöïc traïng nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc: nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc ñang ôû möùc raát cao. Tuy nhieân vaãn coøn nhieàu yeáu toá chuû quan cuõng nhö khaùch quan aûnh höôûng vaø coù theå laøm suy giaûm nhu caàu naøy ôû hoï. Neáu khoâng kòp thôøi khaéc phuïc nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc, phaùt huy nhöõng aûnh höôûng tích cöïc seõ coù theå laøm giaûm thaäm chí maát ñi nhu caàu naøy ôû hoï. + Töø yù kieán cuûa moät soá nhaø quaûn lyù giaùo duïc tænh Bình Phöôùc thuoäc Sôû GD- ÑT, caùc phoøng GD –ÑT vaø cuûa caùn boä quaûn lyù phuï traùch Ñaøo taïo – Boài döôõng giaùo vieân tieåu hoïc thuoäc tröôøng CÑSP Bình Phöôùc. + Töø nhöõng yù kieán ñeà xuaát cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc qua troø chuyeän trao ñoåi trong quaù trình ñieàu tra. 2.5.2. Moät soá bieän phaùp phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh bình phöôùc Döïa treân nhöõng cô sôû vöøa neâu, chuùng toâi ñeà xuaát moät soá bieän phaùp cuûng coá vaø phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc nhö sau: + Taùc ñoäng ñeán nhaän thöùc cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc Baèng nhieàu con ñöôøng khaùc nhau töø giaùo duïc ñeán tuyeân truyeàn, vaän ñoäng… laøm cho hoï thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc taäp ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân noùi chung vaø ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc noùi rieâng. Phaûi loaïi tröø quan ñieåm cho raèng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc tröôùc ñaây trong caùc tröôøng sö phaïm laø ñuû cho vieäc daïy hoïc suoát ñôøi. Phaûi loaïi tröø nhöõng quan ñieåm tieâu cöïc veà tuoåi taùc vaø kinh nghieäm laøm cho hoï thaáy ñöôïc raèng kinh nghieäm tích luõy ñöôïc laø caàn thieát nhöng khoâng theå ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng yeâu caàu môùi cuûa xaõ hoäi. + Naâng cao yeâu caàu veà chaát löôïng daïy hoïc Vieäc naâng cao yeâu caàu veà chaát löôïng daïy hoïc ñoái vôùi giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc laøm cho hoï caûm thaáy nhöõng kieán thöùc kyõ naêng voán coù laø khoâng ñuû ñeå ñaùp öùng yeâu caàu môùi naøy. Töø ñoù, ôû hoï xuaát hieän mong muoán ñöôïc boå sung nhöõng kieán thöùc kyõ naêng môùi. Vaø ñieàu ñoù chæ laøm ñöôïc baèng caùch hoïc. + Ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng mong muoán cuûa giaùo vieân tieåu hoïc veà vieäc boå sung vaø phaùt trieån nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà sö phaïm Vieäc taïo moïi ñieàu kieän laøm thoûa maõn nhöõng nhu caàu hoïc taäp voán coù cuûa hoï cuõng kích thích ôû hoï söï ham muoán ñöôïc hoïc nhieàu hôn nöõa, hình thaønh ôû hoï höùng thuù hoïc taäp tích cöïc. Nhö ñaõ noùi, nhu caàu ñöôïc thoûa maõn seõ laøm naûy sinh nhu caàu môùi treân cô sôû cao hôn. Ngöôïc laïi neáu nhu caàu khoâng ñöôïc thoûa maõn hoaëc thoûa maõn ôû möùc ñoä thaáp coù theå laøm giaûm thaäm chí maát ñi nhu caàu ñoù. Phöông thöùc thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp chính laø hoïc. Vaäy ñeå thoûa maõn nhöõng nhu caàu hoïc taäp ñaõ coù cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc caàn phaûi toå chöùc hoïc taäp cho hoï. Khi toå chöùc caùc hình thöùc hoïc taäp caàn phaûi chuù yù ñeán noäi dung daïy hoïc, phöông phaùp daïy hoïc, hình thöùc toå chöùc daïy hoïc… cho phuø hôïp vôùi ñoái töôïng naøy. Coù nhö vaäy môùi kích thích ñöôïc höùng thuù hoïc taäp ôû hoï. Treân cô sôû ñoù naâng cao möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï. Ñoàng thôøi phaûi löïa choïn ñòa ñieåm toå chöùc sao cho thuaän tieän, taïo ñieàu kieän deã daøng nhaát cho taát caû caùc giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh ñeàu coù theå tham gia hoïc taäp. Neân coù cheá ñoä chính saùch öu ñaõi veà hoïc taäp ñoái vôùi giaùo vieân tieåu hoïc, giuùp hoï thaät taâm huyeát vôùi ngheà, khoâng ngöøng naâng cao tri thöùc khoa hoïc, naâng cao trình ñoä nghieäp vuï sö phaïm, reøn luyeän vaø töï reøn luyeän nhöõng phaåm chaát nhaân caùch cuûa ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 1. KEÁT LUAÄN 1. Nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc laø nhu caàu hoïc taäp mang tính caäp nhaät cao veà ngheà daïy hoïc, veà vieäc cuûng coá vaø boå sung heä thoáng kieán thöùc, kyõ naêng veà chuyeân moân vaø nghieäp vuï sö phaïm phuø hôïp vôùi baäc tieåu hoïc nhaèm phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhaân caùch ngöôøi giaùo vieân tieåu hoïc. Möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc laø ñoä gay gaét cuûa söï ñoøi hoûi hoïc taäp nhaèm cuûng coá vaø naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï ngheà daïy hoïc cuûa giaùo vieân tieåu hoïc, bieåu hieän ôû yù höôùng, yù muoán, yù ñònh hoïc taäp. Nhu caàu hoïc taäp giöõ vai troø quan troïng ñoái vôùi söï hoaøn thieän nhaân caùch ngöôøi giaùo vieân. Nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån thoâng qua caùc hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùo vieân. Trong ñoù hoaït ñoäng hoïc taäp naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï coù vai troø qua troïng nhaát ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc. 2. Keát quaû khaûo saùt cho thaáy thöïc traïng möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh bình Phöôùc laø raát cao vaø töông ñoái ñoàng ñeàu giöõa caùc möùc ñoä yù höôùng, yù muoán, yù ñònh. Khoâng coù söï khaùc bieät veà nhu caàu hoïc taäp giöõa giaùo vieân nam vaø giaùo vieân nöõ, giöõa giaùo vieân coâng taùc taïi caùc huyeän thò khaùc nhau. Coù söï khaùc bieät veà nhu caàu hoïc taäp giöõa giaùo vieân coâng taùc taïi caùc khu trung taâm thò xaõ/ thò traán (veà yù ñònh hoïc taäp) vaø ngoaøi trung taâm thò xaõ/ thò traán, giöõa caùc giaùo vieân coù thaâm nieân coâng taùc khaùc nhau (veà yù höôùng vaø yù muoán hoïc taäp). Nhoùm giaùo vieân tieåu hoïc coâng taùc taïi caùc khu vöïc trung taâm coù nhu caàu hoïc taäp cao hôn nhoùm giaùo vieân coâng taùc taïi caùc khu vöïc ngoaøi trung taâm. Nhoùm giaùo vieân coù thaâm nieân caøng cao thì nhu caàu hoïc taäp caøng giaûm. Maëc duø möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp raát cao, nhöng khi tham gia hoïc taäp caùc giaùo vieân naøy chöa thaät söï tích cöïc hoïc taäp. Ñaây laø vaán ñeà caàn phaûi quan taâm vì noù coù theå laøm giaûm suùt hoaëc trieät tieâu nhu caàu hoïc taäp ñaõ coù cuûa hoï. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng naøy laø do nhöõng hình thöùc hoïc taäp maø hoï ñaõ tham gia chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng mong muoán cuûa baûn thaân hoï, noùi caùch khaùc chöa laøm thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï. Hieän taïi, möùc ñoä tích cöïc phaán ñaáu ñi hoïc cuûa hoï ôû möùc cao. Caùc hình thöùc hoïc taäp maø hoï mong muoán ñöôïc tham gia nhieàu nhaát trong thôøi gian saép tôùi laø: Boài döôõng thöôøng xuyeân, taäp huaán ngaén haïn, lieân thoâng vaø taïi chöùc. 3. Nhìn chung, nhöõng yeáu toá taâm lyù chuû quan khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán söï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc. Nhöng coù raát nhieàu yeáu toá khaùch quan gaây caûn trôû söï thoûa maõn nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï laøm haïn cheá söï phaùt trieån nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï. Caùc yeáu toá aûnh höôûng nhieàu nhaát laø ñieàu kieän kinh teá, hoaøn caûnh gia ñình vaø ñòa baøn coâng taùc khoâng thuaän lôïi. 4. Ñeå cuûng coá vaø phaùt trieån caùc möùc ñoä nhu caàu hoïc taäp cuûa giaùo vieân tieåu hoïc tænh Bình Phöôùc caàn taùc ñoäng ñeán nhaän thöùc cuûa hoï veà hoïc taäp, naâng cao yeâu caàu veà chaát luôïng daïy hoïc, ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng mong muoán cuûa giaùo vieân tieåu hoïc veà vieäc boå sung vaø phaùt trieån nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà sö phaïm. 2. KIEÁN NGHÒ * Ñoái vôùi ngaønh sö phaïm tænh + Coù nhöõng chính saùch öu ñaõi veà hoïc taäp cho caùc giaùo vieân tieåu hoïc vuøng cao, vuøng saâu. + Phoái hôïp vôùi caùc tröôøng Ñaïi hoïc cuûa caùc tænh thaønh khaùc toå chöùc nhieàu hôn caùc lôùp hoïc nhaèm naâng cao trình ñoä cuûa giaùo vieân tieåu hoïc trong tænh. + Phoái hôïp vôùi tröôøng Sö phaïm tænh nhaø toå chöùc caùc lôùp hoïc nhaèm boài döôõng trình ñoä chuyeân moân – nghieäp vuï cho giaùo vieân tieåu hoïc. + Boå sung nhöõng ñaàu saùch caàn thieát daønh cho giaùo vieân vaøo thö vieän moãi tröôøng tieåu hoïc. + Trang bò nhöõng phöông tieän daïy hoïc caàn thieát ñeå giaùo vieân tieåu hoïc coù theå vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo thöïc tieãn daïy hoïc. * Ñoái vôùi tröôøng CÑSP Bình Phöôùc + Phoái hôïp vôùi ngaønh sö phaïm tænh toå chöùc caùc lôùp hoïc nhaèm naâng cao trình ñoä chuyeân moân – nghieäp vuï cho giaùo vieân tieåu hoïc. + Toå chöùc caùc lôùp hoïc tin hoïc taïi nhaø tröôøng sö phaïm. + Toå chöùc caùc lôùp ngoaïi ngöõ taïi nhaø tröôøng sö phaïm. + Phoái hôïp vôùi caùc phoøng giaùo duïc toå chöùc caùc lôùp boài döôõng thöôøng xuyeân taïi ñòa phöông nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giaùo vieân vuøng saâu, vuøng cao tham gia hoïc taäp. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. Babanxki I.U.K (1986), Giaùo duïc hoïc, Ñaïi hoïc Sö phaïm TP Hoà Chí Minh. 2. Nguyeãn Ngoïc Bích (1988), Taâm lyù hoïc nhaân caùch, NXB Giaùo duïc Haø Noäi. 3. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (1995), Taâm lyù hoïc ñaïi cöông, Haø Noäi. 4. Voõ Thò Ngoïc Chaâu (1999), Nghieân cöùu nhu caàu thaønh ñaït vaø quan heä cuûa noù vôùi tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa sinh vieân, Luaän vaên thaïc só, Tröôøng ÑH Sö Phaïm TP Hoà Chí Minh. 5. Hoaøng Chuùng (1983), Phöông phaùp thoáng keâ toaùn hoïc trong nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 6. C. Mac vaø F. Enghen toaøn taäp. 7. Coâvalioâp A.G (1971), Taâm lyù hoïc caù nhaân, Taäp I, II, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 8. Cruchetxki V.A (1981), Nhöõng cô sôû taâm lyù hoïc sö phaïm, taäp II, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 9. Vuõ Duõng (2000), Töø ñieån Taâm lyù hoïc, NXB Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. 10. Hoà Ngoïc Ñaïi (2000), Taâm lyù hoïc daïy hoïc, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 11. Ñoã Ngoïc Ñaït (1997), Tieáp caän hieän ñaïi hoaït ñoäng daïy hoïc, NXB Ñaïi hoïc quoác gia, Haø Noäi. 12. Freud Sigmund (1969), Nghieân cöùu phaân taâm hoïc, NXB An Tieâm, Saøi Goøn. 13. Hoaøng Thò Thu Haø (2003), Nhu caàu hoïc taäp cuûa sinh vieân sö phaïm, Luaän aùn Tieán só Taâm lyù, Tröôøng ÑH Sö Phaïm Haø Noäi. 14. Phaïm Minh Haïc (1989), Haønh vi vaø hoaït ñoäng, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 15. Phaïm Minh Haïc (1992), Moät soá vaán ñeà taâm lyù hoïc, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 16. Phaïm Minh Haïc (dòch vaø giôùi thieäu)(2003), Moät soá coâng trình taâm lyù hoïc cuûa A.N. Leonchiev, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 17. Phaïm Minh Haïc, Leâ Ñöùc Phuùc (chuû bieân) (2004), Moät soá vaán ñeà nghieân cöùu veà nhaân caùch, NXB Chính trò Quoác gia.. 18. Leâ Vaên Hoàng, Leâ Ngoïc Lan, Nguyeãn Vaên Thaøng (1997), Taâm lyù hoïc löùa tuoåi vaø taâm lyù hoïc sö phaïm, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia, Haø Noäi. 19. Leâoânchiep A.N (1989), Hoaït ñoäng – YÙ thöùc – Nhaân caùch, NXB Giaùo duïc Haø Noäi. 20. Lomov . Ph (2000), Nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø phöông phaùp luaän Taâm lyù hoïc, NXB ÑH Quoác gia, Haø Noäi. 21. Luaät Giaùo duïc nöôùc Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam. 22. Rheinberg Falko, Ñoäng cô, NXB W. Kohlhammer, Sutgart Berlin Koln (Nguyeãn Hoaøi Baûo vaø Leâ Ngoïc Lan dòch). 23. Traàn Troïng Thuûy (1996), Baøi giaûng Taâm lyù hoïc, Tröôøng ÑH Sö Phaïm Haø Noäi. 24. Nguyeãn Quang Uaån, Nguyeãn Thaïc, Maïc Vaên Trang (1995), Giaù trò – Ñònh höôùng giaù trò nhaân caùch vaø giaùo duïc giaù trò. 25. Nguyeãn Quang Uaån (chuû bieân), Giaùo trình Taâm lyù hoïc ñaïi cöông, Nxb Ñaïi hoïc Sö phaïm, TP Hoà Chí Minh. 26. Nguyeãn Khaéc Vieän (1994), Töø ñieån xaõ hoäi hoïc, Nxb Theá giôùi, Haø Noäi. 27. Nguyeãn Khaéc Vieän (2001), Töø ñieån taâm lyù hoïc, Nxb Vaên hoùa thoâng tin, Haø Noäi. Tieáng Anh 28. Allport G. (1961), Pattern and Grouwth in Personality, NewYork. 29. Beck Robert C. (1978), otivation: Theories and Principles, Second Edition, Prentice Hall, Inc. Englewood Clifft, New Jersey. 30. Haller B. Von (1997), Psychology, Mellon Univesity Harper & Row, Publishers New York, Evanston and London. 31. Maslow Abraham (1943), Uderstanding Human Motivation, Intrenet. 32. Ryckman Richard M. (1985), Theories of Personality, Third Edition, Brooks/Cole Publishing Company, Monterey, Califonia. ._.